TLAJTLANILISTLI 5

¿Tlen uelis nikchiuas tla nechkuejsoaj kanin nimomachtia?

MIAK IPATI

Tlen tikchiuas uelis itlaj kiyektlalis noso okachi kijtlakos.

¿TLEN TIKCHIUASKIA?

Ximokuayejyeko itech nin tlamantli: Itech nin tonal Thomas amo kineki yas momachtiti escuela. Nion mostla. Ayakmo kineki yas. Yikipia kanaj eyi metstli, akinmej iuan momachtia okijtojkej tlamantli tlen amo melauak itech Thomas. Satepan okitlalilijkej itoka tlen amo kualtsin. Ualeua se akin iuan momachtia sa kichiua kitopejtikisa Thomas uan kintlamochilia iamochuan. Noijki ualeua ikaj okixtopeuaya uan satepan ijkuak Thomas omokuepaya nochtin akinmej iuan momachtiaj okichiuayaj ken amo yejuan ijkon okichijkej. Yala okipixki se ouijkayotl okachi ueyi: itech Internet Thomas okiluijkej uelis itlaj mochiuaskia.

Tla mitspanoskia ken Thomas, ¿tlen tikchiuaskia?

XIMOKUAYEJYEKO

Uelis timopaleuis maski amo titlateuis. ¿Ken uelis tikchiuas?

AMO XIKINKAKI. Biblia kijtoa: “Akin xoxo kijtoa nochi tlen kimachilia, pero akin ixtlamatki moyolseuia uan mochia” (Proverbios 29:11). Tla akinmej mitskuejsoaj kitaj amo timotekipachoa pampa amo itlaj tikchiua, uelis mosotlauaskej uan ayakmo itlaj mitschiuiliskej.
AMO XIMOMAKUEPA. Biblia kijtoa: “Tla aka nomechtoktia itla amokuali, nomejwah amo xikmokopilikah” (Romanos 12:17). Tla timomakuepas san okachi tikueyitilis ouijkayotl.
AMO XIMOKALAKI ITECH OUIJKAYOTL. Biblia kijtoa: “Akin ixtlamatki kita ouijkayotl uan motlatia, pero akin xoxo yaui uan moneki kixikos ouijkayotl” (Proverbios 22:3). Nochipa ijkuak tiuelis, amo xio kanin katej akinmej tlakuejsoaj noso kanin onka ouijkayotl.
XIKINTLAJTLACHIALTI IKA TLEN TIKINNANKILIS. Biblia kijtoa: “Se tlanankilistli tlen kuali kichiua amo ikaj ma kualani, pero tlajtoli tlen teyolkokoa kichiua ma kualanikan” (Proverbios 15:1). Uelis tikinnankilis ika pakilistli. Se neskayotl, tla ikaj mitsiluia titomauak, uelis tiknankilis: “Kema, moneki tepitsin nipitsauas”.
SAN NIMAN XIO. Nora, tlen kipia 19 xiuitl, kijtoa: “Tla tias uan amo tikinnankilis tikteititis kuali timokuayejyekoa, tiyolchikauak uan ueli moselti timonauatia, itlaj tlen oksekimej amo ueli kichiuaj” (2 Timoteo 2:24).
OKACHI MOTECH XITLANELTOKA. Akinmej tlakuejsoaj kinmitaj akinmej momojtiaj, ik non, mokuayejyekoaj amo itlaj kichiuas pampa mopaleuis. Pero tla kitaj amo tikinkauilia itlaj ma mitschiuilikan, ayakmo itlaj mitschiuiliskej.
IKAJ XIKILUI. Se akin otlamachtiaya okijto: “Tla ikaj kikuejsoaj ma kintelui akinmej ijkon kichiuaj. Non tlen moneki kichiuaskej, uan non uelis kinpaleuis oksekimej amo ijkon ma kinchiuilikan”.

Se telpochtli tlen amo momojtia kixnamiki akin kikuejsoa — Tla motech titlaneltoka tiyetos tiyolchikauak, akin tlakuejsoa amo yolchikauak.

¿OTIKMATIAYA?

Tlajtoli bullying amo san kijtosneki ikaj kiuijuitekiskej noijki kijtosneki:

Tlakuejsoaj ika tlajtoli. “Amo keman nikilkauas tlen onechiluiayaj uan ken onechuijuikaltiayaj. Okichiuayaj ma nimomachili amo ikaj nechtlasojtla uan amo itlaj nopati. Okachi amo nechkokoskia tla onechuitekiskiaj itech noixtololo” (Celine, 20 xiuitl).
Amo ikaj kinselia. “Akinmej inmiuan onimomachtiaya ayakmo okinekiayaj inmiuan ma niyeto. Ijkuak inmiuan oniknekiaya nitlakuas, okinekiayaj nechiluiskej ayakmo onka kanin nimotlalis, maski amo melauak. Itech non xiuitl noselti onitlakuaya uan onichokaya” (Haley, 18 xiuitl).
Tlakuejsoaj itech Internet. “Mota amo melauak, pero sekimej uelis kichiuaskej ikaj ayakmo kuali ma kitakan —uelis hasta kijtlakoskej inemilis— tla ikaj kijkuilos itlaj itech computadora” (Daniel, 14 xiuitl).

**¿MELAUAK TIKMATI?**
¿MELAUAK NOSO AMO MELAUAK?	TLANANKILISTLI
1 Akinmej tlakuejsoaj yokatkaj yiuejkika.	1 Melauak. Se neskayotl, Biblia techtlapouia itech sekimej tlen omotokayotiayaj nefilim, nin tokayotl kijtosneki “akinmej kichiuaj ma uetsikan oksekimej” (Génesis 6:4).
2 Bullying amo itlaj temomojti.	2 Amo melauak. Miakej telpokamej uan ichpokamej momiktiaj pampa kinchiuiliaj bullying.
3 Pampa ayakmo itlaj techchiuiliskej moneki inmiuan timokualaniskej.	3 Amo melauak. Miakej akinmej tlakuejsoaj okachi chikauakej; amo itlaj ipati tla inmiuan timoteuiskej.
4 Tla tikitaj ikaj kikuejsoaj, okachi kuali amo itlaj tikijtoskej.	4 Amo melauak. Tla amo itlaj tikijtos tikpaleuijtos akin tlakuejsoa: tikpias ouijkayotl uan amo titlapaleuis.
5 Ualeua, akinmej tlakuejsoaj kiteititiaj melauak yolchikauakej pero amo melauak.	5 Melauak. Maski akinmej tlakuejsoaj momachiliaj okachi yolchikauakej, miakej amo kuali momachiliaj uan moneki itlaj kinchiuiliskej oksekimej pampa kuali momachiliskej.
6 Akinmej tlakuejsoaj uelis ayakmo ijkon kichiuaskej.	6 Melauak. Akinmej tlakuejsoaj uelis kipatlaskej ken mokuayejyekoaj uan tlen kichiuaj, tla ikaj kinpaleuis.