Ontopolwa 15
Nkene Uukwanegumbo Mboka Tau Simaneke Kalunga Tau Tungwa
1-3. Omolwashike yamwe ihaaya vulu okukandula po omaupyakadhi gaapuhe gomondjokana nogaavali, ihe omolwashike Ombimbeli tayi vulu okukwathela?
NATU tye nduno kutya ngoye oto pangele ompangela okutunga egumbo lyoye mwene. Tango oto landa evi. Nomeho goye gokomwenyo, owa fa u wete nale egumbo lyoye epe. Ihe ongiini nduno ngele ku na iilongitho nuunkulungu wokutunga? Oonkambadhala dhoye itadhi kala tuu dhiyemateka!
2 Aaihokani oyendji mboka taya hokana otaya dhiladhila okukala nuukwanegumbo wu na elago, ihe kaye na iilongitho nenge nokuli uunkulungu mboka wa pumbiwa oku wu tunga. Mbalambala konima yesiku lyohango, oondjigilile oombwinayi otadhi tameke. Okukondja nokutamanana otayi ningi iiningwanima yesiku kehe. Uuna aanona taya valwa, he nayina aape ohaya mono kutya kaye na uunkulungu wokukala aavali ngaashi naanaa yaa na uunkulungu wokukala ye na ondjokana yi na elago.
3 Ihe lago enene, Ombimbeli otayi vulu okukwathela. Omakotampango gayo oga fa iilongitho mbyoka tayi ku kwatha u tunge uukwanegumbo wu na elago. (Omayeletumbulo 24:3) Natu tale kutya shika otashi ningwa ngiini.
IILONGITHO YOKUTUNGA ONDJOKANA YI NA ELAGO
4. Omolwashike tu na okutegelela kutya otapu ka kala omaupyakadhi mondjokana, nomithikampango dhini dha gandjwa mOmbimbeli?
4 Kashi na nduno mbudhi kutya aaihokani otaya monika ye elekathana nawa shi thike peni, yo oya yoolokathana shi na ko nasha nomaiyuvo gawo, iimoniwa yomuunona wawo neputuko lyawo lyomuukwanegumbo. Onkee ano pu na okutegelelwa kutya otapu ka kala omaupyakadhi gontumba konima yohango. Ongiini mbela taga ka pongololwa po? Uuna aatungi taya tungu egumbo, ohaya tala koopulana. Oopulana odho iikwatiketi mbyoka yi na okulandulwa. Ombimbeli otayi gandja omithikampango dhaKalunga dhokutunga uukwanegumbo u na elago. Natu konakone dhimwe dhomudho ngashingeyi.
5. Ombimbeli otayi tsu ngiini omuthindo esimano lyuudhiginini mondjokana?
5 Uudhiginini. Jesus okwa ti: “Shono Kalunga e shi tula kumwe, shaa kuthwe kumwe komuntu.”a (Mateus 19:6) Omuyapostoli Paulus okwa nyola: “Oondjokana nadhi [kale dhi shi okusimanekwa, NW] kwaayehe, nontala yoondjokana yi kale yaa na oshipwe; oshoka aahondeli naaholume Kalunga te ya pangula.” (Aaheberi 13:4) Onkee ano aaihokani oye na okukala yu uvite kutya oye na oshinakugwanithwa kuJehova okukala ya dhiginina ookuume kawo kopandjokana.—Genesis 39:7-9.
6. Ongiini uudhiginini tau kwatha okukaleka po ondjokana?
6 Uudhiginini otau pe ondjokana esimano negameno. Ookuume kopandjokana aadhiginini oya tseya kutya yo otaya ka yambidhidhathana, kutya nduno opu ningwe shike. (Omuuvithi 4:9-12) Inashi yooloka ko tuu kwaamboka taya thigi po ondjokana yawo pokaupyakadhi kotango! Aantu ya tya ngaaka ohaye ya mbalambala pehulithodhiladhilo kutya yo oya ‘hogolola omuntu a puka,’ kutya yo ‘kaye holathane we,’ kutya okukala ye na kuume kopandjokana omupe osho ekandulopo. Ihe shika itashi pe nando ogumwe gwomaaihokani ompito yokukoka. Pehala lyaashono, aantu kaaye shi aadhiginini ya tya ngaaka otashi vulika ya faalele omaupyakadhi ogo tuu ngoka kookuume kopandjokana aape. Uuna omuntu e na egumbo ewanawa e ta mono kutya otali ziya omeya moombuli, ota kambadhala shili okuthitika mo. Ita tembukile owala kegumbo lilwe. Sha faathana, okulunduluka po pukuume kopandjokana hako omukalo gwokukandula po oompata ndhoka tadhi etitha oontamanana mondjokana. Uuna omaupyakadhi taga holoka po, ino kambadhala okuhulitha po ondjokana, ihe itula mo noonkondo opo wu yi kaleke po. Uudhiginini wa tya ngaaka ohau tala ko ondjokana oyo sha sha gwana okugamenwa, okudhigininwa nokulengwa.
7. Omolwashike olundji okupopya ku li okudhigu kaaihokani, ihe ongiini okuzala “uukwatya uupe” taku vulu okukwatha?
7 Okupopya. “Omadhiladhilo inaaga kundathanwa nawa otaga ponyo,” eyeletumbulo lyOmbimbeli osho tali ti. (Omayeletumbulo 15:22, OB-1986) Nonando ongaaka, okupopya okudhigu kaaihokani yamwe. Omolwashike mbela shi li ngawo? Omolwashoka omikalo dhaantu dhokupopya odha yoolokathana. Shika osho oshinima shoka olundji hashi eta okuuva ko pombambo nokuyemata okunene. Komukalo hoka omuntu a putudhwa otashi vulika tagu dhana onkandangala mwaashika. Pashiholelwa, yamwe otashi vulika ya putudhwa megumbo moka aakuluntu ya kala haya tamanana aluhe. Ngashingeyi ye li aakuluntu aahokanwa naahokani, otashi vulika kaaye shi nkene ye na okupopya nookuume kawo kopandjokana komukalo gwombili nogwohole. Nonando ongaaka, egumbo lyeni kali na okuhutuka li ninge ‘egumbo lyu udha oontamanana.’ (Omayeletumbulo 17:1) Ombimbeli otayi tsu omuthindo okuzala “uukwatya uupe,” noinayi hokwa oshinkulumika, oontamanana netukano.—Aaefeso 4:22-24, 31, NW.
8. Oshike tashi vulu okukwatha uuna itoo tsu kumwe nakuume koye kopandjokana?
8 Oto vulu mbela okuninga shike ngele tapu holoka okwaatsakumwe? Ngele ondjahi tayi tameke okuhwama, otashi vulika tashi ka kala oshiwanawa ngele to landula omayele gomOmayeletumbulo 17:14 (NW): “Za po, oontamanana manga inaadhi tukuluka.” Eeno, otashi vulika oonkundathana u dhi kaleke dho dhi tsikile konima yethimbo, uuna ngoye nosho wo kuume koye kopandjokana mwa gundjila. (Omuuvithi 3:1, 7) Kutya nduno oshike tashi ningwa po, kambadhala okukala ‘hu uvu nziya, ihe kala omunye okupopya nokugeya.’ (Jakob 1:19) Elalakano lyoye oli na okukala olyo okukandula po uupyakadhi, hakusinda oompata. (Genesis 13:8, 9) Hogolola oohapu nomukalo gwokupopya ngoka tagu ku gundjilike nosho wo kuume koye kopandjokana. (Omayeletumbulo 12:18; 15:1, 4; 29:11) Komeho gaayihe, inamu kala mu na ondjahi, ihe kongeni ekwatho mokupopya naKalunga mokugalikana pamwe neifupipiko.—Aaefeso 4:26, 27; 6:18.
9. Omolwashike taku vulu okutiwa kutya okupopya ohaku tameke momutima?
9 Eyeletumbulo lyOmbimbeli otali ti: “Omutima gwomunawino otagu ningi okana ke okanandunge nokutaandelitha elongo tali zi komilungu dhe.” (Omayeletumbulo 16:23, OB-1986) Ano oshipatululo shokupopya ku na ompolo oshi li lela momutima, hamokana. Iikala yoye oyi li ngiini shi na ko nasha nakuume koye kopandjokana? Ombimbeli otayi ladhipike Aakriste yu ulike ‘uukwawo wanankali.’ (1 Petrus 3:8, NW) Shika mbela ngoye oto vulu oku shi ninga uuna kuume koye kopandjokana e na oshimpwiyu tashi mu uvitha nayi komutima? Ngele osho, otashi ke ku kwatha okutseya nkene u na okuyamukula.—Jesaja 50:4.
10, 11. Ongiini omusamane ta vulu okulongitha omayele gaPetrus gwoTango 3:7?
10 Esimaneko. Aasamane Aakriste otaya lombwelwa ya kale naakiintu yawo ‘noondunge, ongashika niiyuma kayi kolele, yo ye ya simaneke wo.’ (1 Petrus 3:7) Okusimaneka omukiintu gwoye okwa kwatela mo okuzimina ongushu ye. Omusamane ngoka ha kala nomukiintu gwe ‘noondunge’ oha simaneke unene omaiyuvo ge, omaukwatya ge omawanawa, oondunge dhe nesimano lye. Ye oku na wo okukala a hala okwiilonga nkene Jehova ha tala ko aakiintu nonkene a hala ya kaliwe nayo.
11 Natu tye kutya ngoye megumbo lyoye ou na mo oshikwatelwa hashi longithwa unene shoka oshipoposi noonkondo. Ito shi longitha mbela nekotoko enene? Petrus okwa longitha uutumbulilo ‘iiyuma kayi kolele’ komukalo gwa faathana, naashika oshi na okwiinyengitha omusamane Omukriste u ulike olukeno shi na ko nasha nomukiintu gwe omuholike.
12. Ongiini omukiintu ta vulu okuulika kutya ye oha simaneke unene omusamane gwe?
12 Ihe omayele geni Ombimbeli tayi pe aakiintu? Paulus okwa nyola: ‘Omukiintu oku na okusimaneka [unene, NW] omulumentu gwe.’ (Aaefeso 5:33, OB-1986) Ngaashi naanaa omukiintu e na okukala e uvite kutya ye oha simanekwa noku holike unene kukuume ke kopandjokana, omusamane naye wo oku na okukala e uvite kutya ye oha simanekwa komukiintu gwe. Omukiintu ngoka ta simaneke omulumentu gwe ita ka popya omapuko ge inee shi dhiladhila, kutya nduno ye Omukriste nenge hasho. Ye ite ke mu kutha esimano lye moku mu tamaneka noku mu shonopeka kutya nduno oyo ayeke nenge omontaneho.—1 Timoteus 3:11; 5:13.
13. Ongiini omadhiladhilo taga vulu okupopiwa komukalo gwombili?
13 Shika itashi ti kutya omukiintu ke na okupopya omadhiladhilo ge. Ngele opu na sha tashi mu piyaganeke, ye ota vulu oku shi popya nesimaneko. (Genesis 21:9-12) Okupa omusamane gwe ondungedhiladhilo otashi vulu okuyelekanithwa noku mu umbila etanga. Ye ota vulu oku li umba nombili inaa dhiginina opo ye a vule oku li yakela nuupu, nenge ota vulu oku li umba a dhiginina opo li mu ehameke. Kashi shi tuu oshiwanawa noonkondo uuna ookuume ayehe yaali taya henuka okupaathana uusama, ihe pehala lyaashono otaya popi komukalo gwombili nomwaanawa!—Mateus 7:12; Aakolossa 4:6; 1 Petrus 3:3, 4.
14. Ou na okuninga shike ngele kuume koye kopandjokana ke na naanaa ohokwe okulongitha omakotampango gOmbimbeli mondjokana?
14 Ngaashi twa mono, omakotampango gOmbimbeli otaga vulu oku ku kwatha u tunge ondjokana yi na elago. Ihe ongiini ngele kuume koye kopandjokana ke na naanaa ohokwe mwaashoka Ombimbeli tayi ti? Nonando ongaaka, oshindji otashi vulu okutsakanithwa ngele to longitha ontseyo okutseya Kalunga mwaashoka ngoye to ningi. Petrus okwa nyola: “Aakiintu wo, vulikeni kaalumentu yeni, opo naamboka inaa itaala ando oohapu, ya sindwe komikalo dhaakiintu, nando oohapu dhaa po, sho taa tala, nkene hamu kala aayogoki [opamwe nesimaneko enene, NW].” (1 Petrus 3:1, 2) Dhoshili, otashi ka kala wo shi li ngeyi shi na ko nasha nomusamane ngoka omukiintu gwe kee na ko nasha nOmbimbeli. Kutya nduno kuume koye kopandjokana okwa hogolola okuninga shike, etha omakotampango gOmbimbeli ge ku ninge kuume kopandjokana e li nawa. Ontseyo okutseya Kalunga otayi vulu wo oku ku ninga omuvali e li nawa.
PUTUDHA AANONA PANTSEYO OKUTSEYA KALUNGA
15. Ongiini omikaloputudho dha puka oolumwe hadhi taambathanwa, ihe ongiini omuntu to vulu okweetha okutsikila nadho?
15 Okukala owala u na oshisaaha nenge ohamala itashi ku ningi omuhongi gwiipilangi onkulungu. Sha faathana, okukala owala u na aanona itashi ku ningi omuvali onkulungu. Ye shi shi nenge kaaye shi shi, olundji aavali ohaya putudha aanona yawo komukalo ngoka yo ya putudhwa. Ano omikaloputudho dha puka oolumwe ohadhi taambathanwa okuza kepipi limwe sigo okepipi ekwawo. Eyeletumbulo lyonale lyOshiheberi otali ti: “Oohe ohaya li omandjembele inaaga pya, ihe omayego goyana ogo taga ningi uuge.” Ihe Omanyolo otagu ulike kutya omuntu ke na okulandula aluhe ondjila ndjoka ya totwa po kaavali ye. Ye ota vulu okuhogolola ondjila yi ili, ndjoka ya nwethwa mo koompango dhaJehova.—Hesekiel 18:2, 14, 17, NW.
16. Omolwashike sha simana okusila oshimpwiyu uukwanegumbo woye, naashika osha kwatela mo shike?
16 Jehova okwa tegelela aavali Aakriste ya pe aanona yawo ewiliko lyu uka noku ya sila nawa oshimpwiyu. Paulus okwa nyola: “Ihe ngele ku na ngoka keenakonasha naakwawo, nuunene naanegumbo lye, e ya kwathe, oye i idhimbike eitaalo, e vulike komupagani.” (1 Timoteus 5:8) Oohapu kadhi na tuu oonkondo! Okugwanitha oshilonga shoye u li omusilishimpwiyu, shoka sha kwatela mo okusila oshimpwiyu oompumbwe dhaanona yoye dhopalutu, dhopambepo nodhopamaiyuvo, osho uuthembahenda noshinakugwanithwa shomutilikalunga. Ombimbeli otayi gandja omakotampango ngoka taga vulu okukwatha aavali ya tungile aanona yawo omudhingoloko gu na elago. Tala gamwe gomugo.
17. Oshike sha pumbiwa ngele omwa hala aanona yeni ya kale ye na ompango yaKalunga momitima dhawo?
17 Tula po oshiholelwa oshiwanawa. Aavali Aaisrael oya li ya lombwelwa: “[Oohapu dhaKalunga] aamwoye u na oku dhi longa noku dhi ya hokololela, ongele wa kala megumbo, ongele mondjila nongele to ka lala nongele to ka penduka po.” Aavali oya li ye na okulonga aanona yawo omithikampango dhaKalunga. Ihe elombwelo ndika olya li lya tetekelwa ketumbulo ndika: “Oohapu ndhoka tandi dhi ku pe nena ndjika, dhi na okukala momwenyo gwoye.” (Deuteronomium 6:6, 7, oondanda otse twe dhi endameke.) Eeno, aavali itaya vulu okugandja shoka kaaye na. Oompango dhaKalunga odhi na okukala tango dha nyolwa momitima dheni yene ngele omwa hala dhi nyolelwe momitima dhaanona yeni.—Omayeletumbulo 20:7; yelekanitha Lukas 6:40.
18. Mokuulika ohole, Jehova okwa tulile po ngiini aavali oshiholelwa kwaahe na we?
18 Ya shilipalekela ohole yoye. Peninginitho lyaJesus, Jehova okwa ti: “Ongoye Omumwandje omuholike, onde ku hokwa.” (Lukas 3:22) Jehova osho a zimine Omwana ngawo, a popi a manguluka kutya okwe mu hokwa nokwe mu shilipalekele ohole Ye. Konima yethimbo Jesus okwa ti kuHe: “Ongoye wa kala u hole ndje nomanga uuyuni inaau dhikwa.” (Johannes 17:24) Mu li aavali aatilikalunga, ulikeni ano kutya aanona yeni omu ya hole moku shi ya lombwela nosho wo pamainyengo ngaashi oku ya papatela—naashika shi ningeni olundji. Dhimbulukweni aluhe kutya “ohole otayi tungu.”—1 Aakorinto 8:1.
19, 20. Oshike sha kwatelwa mokugandja egeeloputudho lyu uka lyaanona, nongiini aavali taya vulu okukwathelwa koshiholelwa shaJehova?
19 Egeeloputudho. Ombimbeli otayi tsu omuthindo esimano lyokugandja egeeloputudho pahole. (Omayeletumbulo 1:8, NW) Aavali mboka itaaya gwanitha ngashingeyi oshinakugwanithwa shawo okuwilika aanona yawo, otaya ka taalelwa shili kiilanduliko iiwinayi monakuyiwa. Ihe aavali otaya londodhwa wo kaaye shi ninge sha pitilila. Paulus okwa nyola: “One oohe, inamu hinda aana yeni, [opo yaa teke omukumo, NW].” (Aakolossa 3:21) Aavali kaye na okupukulula aanona yawo sha pitilila nenge ya popyagule aluhe omapuko gawo nokupa aluhe uusama oonkambadhala dhawo.
20 Jehova Kalunga, Tate yetu gwomegulu, oku li oshiholelwa mokugandja egeeloputudho. Okupukulula kwe inaku pitilila nando. “Ongame otandi ku dhenge nokudhenga kwa yeleka,” Kalunga osho a lombwele oshigwana she. (Jeremia 46:28) Aavali oye na okuholela Jehova mwaashika. Egeeloputudho ndyoka lyaa li pandjeleke nenge ndyoka lya pitilila pelalakano ndyoka lya dhiladhililwa okupukulula nokulonga, otali ya hindi shili.
21. Ongiini aavali taya vulu okutseya kutya egeeloputudho lyawo otali shi pondola?
21 Ongiini mbela aavali taya vulu okutseya kutya egeeloputudho lyawo otali shi pondola? Otaya vulu yi ipule: ‘Egeeloputudho lyandje ohali pondola shike?’ Oli na okukala tali longo okanona sha. Okanona koye oke na okuuva ko kutya molwashike taka pewa egeeloputudho. Aavali oye na wo okukala ye na ko nasha niilanduliko yepukululo lyawo. Dhoshili, konyala aanona ayehe motango ohaya yematekwa kegeeloputudho. (Aaheberi 12:11) Ihe egeeloputudho kali na nando okutilitha okanona nenge li ku uvithe ka thigwa po nenge li ka dhiladhilithe kutya ko omukolokoshi a valwa. Manga Jehova inaa pukulula oshigwana she, okwa ti: “Ino tila, . . . oshoka ongame ndi li pamwe nangoye.” (Jeremia 46:28, NW) Eeno, epukululo oli na okuningwa komukalo ngoka tagu uvitha okanona keni kutya ne omu li pamwe nako mu li aavali yako aanahole mboka taye ka yambidhidha.
ILIKOLELA “EWILIKO LI NA OWINO”
22, 23. Ongiini to vulu okumona ewiliko lya pumbiwa okutunga uukwanegumbo u na elago?
22 Otatu vulu okupandula sho Jehova e tu pe iilongitho mbyoka twa pumbwa opo tu tunge uukwanegumbo u na elago. Ihe okukala tu na owala iilongitho inashi gwana. Otu na okwiidheula oku yi longitha nawa. Pashiholelwa, omutungi otashi vulika ti ilongo oondjigilile oombwinayi komukalo ngoka ha longitha iilongitho ye. Otashi vulika yimwe yomuyo he yi longitha thiluthilu papuko. Monkalo ya tya ngeyi, oshilanduliko shomikalo dhe dhokulonga, shoka a tunga otashi vulika shi kale inaashi tungikika. Sha faathana, ngoye otashi vulika ngashingeyi wa tseya oondjigilile oombwinayi ndhoka dhi iyakele muukwanegumbo weni. Dhimwe otashi vulika dha mena dha ya muule nomidhigu okulundulula. Ihe landula omayele gOmbimbeli: “Omunandunge ni ilikolithile owino we mokuuva, nomunamayele ni ilikolele [ewiliko li na owino, NW].”—Omayeletumbulo 1:5.
23 Ngoye oto vulu okwiilikolela ewiliko li na owino mokutsikila okwiilonga ontseyo okutseya Kalunga. Kala wa tonatela omakotampango gOmbimbeli ngoka taga vulu okulongithwa monkalamwenyo yuukwanegumbo, e to ningi omalunduluko mpoka sha pumbiwa. Tala kAakriste ya pyokoka mboka taya tula po oshiholelwa oshiwanawa ye li ookuume kopandjokana naavali. Popya nayo. Komeho gaayihe, iimpwiyu yoye yi undulila kuJehova megalikano. (Epsalmi 55:23; Aafilippi 4:6, 7) Ye ota vulu oku ku kwatha u nyanyukilwe onkalamwenyo yuukwanegumbo wu na elago mboka tau mu simaneke.
[Enyolo lyopevis]
a Ekankameno alike lyopamanyolo lyokuhengana tali pitika okuhokanununa olyo “oluhondelo”—omilalo pondje yondjokana.—Mateus 19:9.
KONAKONA ONTSEYO YOYE
Ongiini uudhiginini, okupopya nosho wo esimaneko tayi ningi ondjokana yi kale yi na elago?
Okomikalo dhini aavali taya vulu okushilipalekela aanona yawo ohole yawo?
Iinima yini ya kwatelwa mokugandja egeeloputudho lyu uka?
Ekankameno alike lyopamanyolo lyokuhengana tali pitika okuhokanununa olyo “oluhondelo”—omilalo pondje yondjokana.—Mateus 19:9.
[Full-page picture on page 147]