Eendjovo daJehova odi na omwenyo
Omanenediladilo okudja membo laLeviticus
KAPA li natango pa pita omudo okudja eshi Ovaisrael va mangululwa moupika wOvaegipti. Pefimbo olo ova li va unganekwa ve li oshiwana shipe nova li ve li molweendo lavo okuya kedu laKanaan. Jehova okwa li a hala medu olo mu kale oshiwana shiyapuki. Ndelenee onghedi yokukalamwenyo noilonga yopalongelokalunga yOvakanaan okwa li ya xutuka neenghono. Onghee hano, Kalunga kashili okwa li a pa eongalo laIsrael omaufomhango oo kwa li tae ke li ninga li kale le likalekelwa omolwoilonga yaye. Oinima oyo oya shangwa membo lOmbibeli laLeviticus. Embo olo la shangwa komuprofeti Moses mombuwa yaSinai nosha yela kutya omo 1512 K.O.P., ola kwatela mo oiningwanima yomwedi wopaMbibeli umwe auke. (Exodus 40:17; Numeri 1:1-3) Jehova okwa ladipika lwoikando ovalongeli vaye va kale ovayapuki.—Leviticus 11:44; 19:2; 20:7, 26.
Eendombwedi daJehova kunena kadi li koshi yOmhango oyo kwa li ya yandjwa kuKalunga okupitila muMoses. Efyo laJesus Kristus ola xulifa po Omhango oyo. (Ovaroma 6:14; Ovaefeso 2:11-16) Ndelenee omaufomhango oo e li muLeviticus otaa dulu oku tu etela ouwa moku tu honga shihapu shi na sha nokulongela Kalunga ketu, Jehova.
OMAYAMBO MAYAPUKI EHALO LIWA NOSHO YO OO A UFWA OKUYANDJWA NOPE HE NA EHOOLOLO
(Leviticus 1:1–7:38)
Omayambo amwe Omhango okwa li ehalo liwa, ndele amwe okwa li a ufwa okuyandjwa nope he na ehoololo. Pashihopaenenwa, exwikiloyambo okwa li eyambo lehalo liwa. Okwa li hali yambelwa Kalunga pauyadi walo, ngaashi ashike Jesus Kristus a yandja omwenyo waye nehalo liwa nosho yo pauyadi u li ekuliloyambo. Ekwatafanoyambo lehalo liwa okwa li hali tukulwa. Ombinga imwe okwa li hai yambelwa Kalunga koaltari, imwe okwa li hai liwa po komupristeri naimwe vali okwa li yomuyambi. Sha faafana, kOvakriste ovavaekwa Edimbuluko lefyo laKristus oli li ouvalelo wekwatafano.—1 Ovakorinto 10:16-22.
Omatimbayambo nomalivelombediyambo okwa li a ufwa okuyandjwa nope he na ehoololo. Etimbayambo okwa li hali kulile omatimba oo a ningwa papuko ile e he fi oshiningilewina. Elivelombediyambo okwa li hali mbilipaleke Kalunga ngeenge oufemba womunhu okwa li wa nyonwa po ile li alulile omunyoni e livela ombedi omaufemba onhumba—ile aishe ivali. Opa li yo eendjayambo doilya odo kwa li hadi ningwa okudimina okuyandja pauhapu kwaJehova. Oinima aishe oyo oihokwifa kufye molwaashi omayambo oo kwa li a ufwa kehangano lOmhango okwa li taa ulike kuJesus Kristus nokeyambo laye ile komauwa oo haa di mulo.—Ovaheberi 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.
Omapulo opamishangwa taa nyamukulwa:
2:11, 12—Omolwashike omaadi eenyiki “taa xwikilwa Omwene momundiloyambo” kaa li taa tambulwa ko? Nonande Eembibeli dOshiwambo oda longifa outumbulilo omaadi eenyiki, pomhito ei osho kasha li lelalela tashi ulike komaadi eenyiki oo venevene. (Tala eshangelo lopedu loNew World Translation of the Holy Scriptures—With References yOshiingilisha.) Nonande kaa li a pitikwa ‘okuxwikilwa Omwene momundiloyambo,’ okwa li a kwatelwa ‘moshipe shomoinima yomepya.’ (2 Omafimbo 31:5) Omaadi oo osha yela kutya okwa li taa ulike komeva oiimati. Molwaashi okwa li haa pi ndele taa lulu, kaa li a tambulwa ko e li eyambo koaltari.
2:13—Omolwashike ‘eyambo keshe’ la li li na okweetwa nomongwa? Osho kasha li hashi ningwa okunyenyepeka omayambo. Mounyuni aushe, omongwa ohau longifwa okukelela oshinima shi ha nyonauke. Otashi dulika kwa li hau fingifwa omayambo molwaashi otau faneke emanguluko kenyonauko ile kokwoola.
Oilihongomwa kufye:
3:17. Molwaashi omakaadi okwa li a talika ko e li oshitukulwa shiwa elela, okudilikwa oku a lya osha yela kutya okwa honga Ovaisrael kutya Jehova oku na okupewa osho sha denga mbada. (Genesis 45:18) Osho otashi tu dimbulukifa kutya otu na okupa Jehova osho sha denga mbada.—Omayeletumbulo 3:9, 10; Ovakolossi 3:23, 24.
7:26, 27. Ovaisrael kava li ve na okulya ohonde. Momesho aKalunga, ohonde oi lile po omwenyo. Leviticus 17:11 ota ti: “Omwenyo wombelela u li mohonde.” Okulidilika ohonde oku li natango omufikamhango oo ovalongelikalunga vashili kunena ve na okudulika kuo.—Oilonga 15:28, 29.
OUPRISTERI UYAPUKI WA NANGEKWA PO
(Leviticus 8:1–10:20)
Oolyelye kwa li va pewa oshinakuwanifwa shokuungaunga noilonga oyo ya kwatela mo omayambo? Oilonga oyo okwa li ye lineekelelwa ovapristeri. Pawiliko laKalunga, Moses okwa kwatela komesho okunangekwa po kwaAron e li omupristeri omukulunhu nosho yo ovanamati vaAron vane ovo va li tava ka kala ve li ovapristeri koshi yaye. Enangeko olo okwa li la kufa omafiku aheyali noupristeri owa hovela okulonga efiku la landula ko.
Omapulo opamishangwa taa nyamukulwa:
9:9—Eityo lokutila ohonde pedu loaltari noku i vaeka keembinga doaltari olilipi? Osho okwa li tashi ulike kutya Jehova okwa tambula ko ohonde i li ekulilo. Elongekido alishe lokukulila okwa li la kanghamena kohonde. Omuyapostoli Paulus okwa shanga ta ti: “Hanga aishe hai yapulwa nohonde pamhango, nokape nekufile po lomatimba pe he netiko lohonde.”—Ovaheberi 9:22.
10:1, 2—Oshike tashi dulika kwa li sha kwatelwa menyono lovanamati vaAron, Nadab naAbihu? Diva konima eshi Nadab naAbihu ve lihumbata nai moilonga yavo youpristeri, Jehova okwa dilika ovapristeri va ha longife omaviinyu ile oikolwifa ngeenge tava yakula ketwali. (Leviticus 10:9) Osho otashi ulike kutya ovanamati ovo vavali vaAron otashi dulika va li va nwa omalodu pefimbo olo la hokololwa metetekelo. Ndelenee etomheno lolelalela lokudipawa kwavo ola li omolwokutemena Jehova “omundilo wa nyata ou Ye ine u va lombwela.”
Oilihongomwa kufye:
10:1, 2. Ovapiya vaJehova ovo ve na oinakuwanifwa kunena ove na okutwa kumwe noiteelelwa yopakalunga. Kakele kaasho, kave na okukala ve na ounhwa eshi tava wanifa po oinakuwanifwa yavo.
10:9. Katu na okulonga oilonga oyo twa pewa kuKalunga twa nwa omalodu.
ELONGELOKALUNGA LIYAPUKI OTALI PULA OUKOSHOKI
(Leviticus 11:1–15:33)
Omaufomhango oikulya e na sha noinamwenyo oyo ya koshoka naayo inai koshoka okwa li a etela Ovaisrael ouwa meenghedi mbali. Omaufomhango oo okwa li e va amena va ha kwatwe komikifi odo hadi etifwa keembuto doudu da nyika oshiponga nokwa li a pameka etongoko olo la li li li pokati kavo noiwana oyo kwa li ye va dingilila. Omaufomhango makwao okwa li e na sha nokunyata oko haku etifwa kokukwata oimhu, eliwapeko lovakainhu konima yokudala ounona, omilandu di na sha noudu woshilundu nosho yo okunyata oko haku etifwa kokudja otwila moilyo yoludalo yomulumenhu ile yomukainhu. Ovapristeri okwa li ve na okuungaunga noohandimwe ovo ve linyateka.
Omapulo opamishangwa taa nyamukulwa:
12:2, 5—Omolwashike okudala ounona kwa li haku ningi ovakainhu va kale va “nyata”? Oilyo yoludalo okwa li ya shitwa i tandavelife omwenyo wopanhu wa wanenena. Ndele omolwoilanduliko youfyuululwalunde, ovadalwa ova fyuulula omwenyo inau wanenena nohau nyono. Efimbo lixupi olo omukainhu kwa li ha kala a “nyata” omolwokudala okaana nosho yo oinima ikwao ngaashi okumona omafimbo kwomukainhu nokudja omaxu kwomulumenhu, okwa li hai dimbulukifa Ovaisrael shi na sha noufyuululwalunde. (Leviticus 15:16-24; Epsalme 51:7; Ovaroma 5:12) Omaufomhango e na sha nokuliwapeka okwa li taa kwafele Ovaisrael va ude ko kutya okwa li va pumbwa ekuliloyambo li tuvikile oulunde wovanhu noku va etela ewaneneno. Kungaha Omhango oya li ‘omutekuli wavo te va twala kuKristus.’—Ovagalati 3:24.
15:16-18—“Omaxu” oo a tumbulwa meevelishe odo oelipi? Omaxu oo osha yela kutya otaa ulike komaxu oludalo oo haa di moilyo yoludalo yomulumenhu ofimbo a kofa oufiku notaa ulike yo kenangalafano mohombo.
Oilihongomwa kufye:
11:45. Jehova Kalunga oku li omuyapuki nota pula ovo tave mu longele oilonga iyapuki va kale ovayapuki. Ove na okulalakanena ouyapuki nokukala va koshoka palutu nosho yo pamhepo.—2 Ovakorinto 7:1; 1 Petrus 1:15, 16.
12:8. Jehova okwa li a pitika eehepele di yandje oudila ve li omayambo, ponhele yeedi odo tadi kosho ondilo. Oha yavelele eehepele.
OUYAPUKI OU NA OKUDIININWA
(Leviticus 16:1–27:34)
Omatimbayambo a fimanenena okwa li a yambwa mEfiku lEkwatakanifo lokomudo. Ongobe yomhedi okwa li hai yambwa omolwovapristeri nepata laLevi. Oshikombo okwa li hashi yambwa omolwomapata aIsrael oo e he li moupristeri. Oshikombo shimwe vali okwa li hashi efiwa shi ye mombuwa konima eshi sha tumbulilwa omatimba ovanhu. Oikombo oyo ivali okwa li ya talika ko i li etimbayambo limwe. Aishe oyo okwa li tai ulike koushili oo kutya Jesus Kristus okwa li ta ka yambwa po nokukufa po omatimba.
Omaufomhango e na sha nokulya ombelela nosho yo noinima ikwao otae tu hongo kutya otwa pumbwa okukala ovayapuki eshi hatu longele Jehova. Osha yeleka eshi ovapristeri kwa li ve na okukala vayapuki. Oivilo itatu yokomudo oya li eemhito dehafo linene nokupandula Omushiti. Jehova okwa li yo a pa ovanhu omaufomhango e na sha nokulongifa nai edina laye liyapuki, okudiinina Eshabata nomudo wEkuwililo nosho yo nghee eehepele novapika ve na okukalwa navo. Omanangeko noupuna oo kwa li taa di mokudulika kuKalunga okwa li a kondjifafanifwa nomatulomutima oo kwa li taa ka holoka omolwokuhadulika. Opa li yo pe na omaufomhango e na sha nomayambo e na sha nomaudaneko nokuyeleka oinima nosho yo e na sha noiveli yoimuna nokuyandja oshitimulongo shakeshe oshinima shi li ‘shiyapuki kOmwene.’
Omapulo opamishangwa taa nyamukulwa:
16:29—Omonghedi ilipi Ovaisrael kwa li ve na ‘okunyika oluhodi’? Onghedi oyo, kwa li hai landulwa mEfiku lEkwatakanifo, okwa li i na sha nokupula ediminepo lomatimba. Okulidilika oikulya pefimbo olo, osha yela kutya okwa li ku na ekwatafano nokudimina oulunde. Osha yela hano okutya ‘okunyika oluhodi’ oko okwa li taku ulike kokulidilika oikulya.
19:27—Omhango ‘yokuhelikulula omixungo’ ile ‘okuhateta eendjedi momunghulo’ oya hala okutya ngahelipi? Osha yela kutya omhango oyo oya li tai kelele Ovajuda ve he litete eendjedi ile eexwiki davo monghedi oyo tai hopaenene oikala yonhumba yovapaani. (Jeremia 9:25, 26; 25:23; 49:32) Ndelenee omhango yaKalunga kaya li ya hala okutya Ovajuda kava li ve na okuteta eendjedi davo nandenande.—2 Samuel 19:25, OB-1954.
25:35-37—Mbela osha li sha puka alushe kOvaisrael okupula oishoshela? Ngeenge oimaliwa oya yandjwa omolwokungeshefa, omuyandji okwa li ta dulu okupula oishoshela. Ndelenee Omhango oya dilika okupula oishoshela shi na sha noimaliwa oyo ya yandjwa okukwafa moluhepo. Okulikola komunhu mukwao oo ouxupilo waye wa li wa naipala neenghono, osha li sha puka.—Exodus 22:25.
26:19—Ongahelipi ‘eulu’ kwa li tali dulu ‘okukukuta ngaashi oshivela nedu ngaashi oshivela shitwima’? Omolwokuhaloka kwodula, eulu muKanaan okwa li tali ka monika la fa oshivela shilaula osho shikukutu noihashi piti omeva. Nope he na odula, edu okwa li tali ka monika la fa oshivela shitwima, li na oshinge shoshivela.
26:26—Osha hala okutya ngahelipi kutya ‘ovalikadi omulongo otava ka teleka omungome moshikololo shefiya limwe’? (Yelekanifa OB-1954.) Shito, omukainhu keshe okwa li a pumbwa oshikololo shefiya limwe opo a teleke omingome. Ndele eendjovo odo otadi ulike koluhepo loikulya nomolwaasho oshikololo shefiya limwe okwa li sha wana okuteleka omingome dovakainhu omulongo. Osho osha li shimwe shomoilanduliko oyo ya xunganekelwa okuhadiinina ouyapuki.
Oilihongomwa kufye:
20:9. Omhepo youtondwe noyonyanya oii momesho aJehova ngaashi ashike okudipaa. Onghee hano, okwa li a ufa ehandukilo la faafana komunhu oo ta tuku ovadali vaye naao te va dipaa lelalela. Osho mbela kashi na oku tu linyengifa tu ulikile ovaitaveli vakwetu ohole?—1 Johannes 3:14, 15.
22:32; 24:10-16, 23. Edina laJehova kali na okushekwa. Ponhele yaasho, otu na oku li hambelela nokwiilikana li yapulwe.—Epsalme 7:18; Mateus 6:9.
NGHEE LEVITICUS A KUMA ELONGELOKALUNGA LETU
Eendombwedi daJehova kunena kadi li koshi yOmhango. (Ovagalati 3:23-25) Ndelenee molwaashi osho sha popiwa muLeviticus otashi tu pe ouyelele u na sha netaleko laJehova li na sha noinima i lili noku lili, otashi dulu okukuma elongelokalunga letu.
Eshi to lesha elesho lOmbibeli lokoshivike mokulilongekidila Ofikola yOukalele woPauteokratika, nope he na omalimbililo oto ka shiiva nawa kutya Kalunga ketu ota pula ovapiya vaye va kale ovayapuki. Embo lOmbibeli eli otali dulu yo oku ku linyengifa u pe Omukombadambada osho sha denga mbada nokudiinina alushe ouyapuki opo u mu fimaneke.
[Efano pepandja 19]
Omayambo oo kwa li haa yambwa koshi yOmhango okwa li taa ulike kuJesus Kristus nokeyambo laye
[Efano pepandja 20]
Oshivilo shOmingome di he na onhafi osha li oshiningwanima shehafo linene
[Efano pepandja 21]
Oivilo yokomudo, ngaashi Oshivilo shOmatwali, oya li eemhito dokupandula Jehova