Mbela oho dhimbulula endhindhiliko lyokukala po kwaJesus?
KAPU na gumwe a hala okukala te ehama nenge okumona oshiponga. Opo a yande omaupyakadhi ga tya ngaaka, omuntu omunandunge oha kala a kotoka shi na ko nasha nomandhindhiliko tagu ulike oshiponga e ta katuka onkatu metsokumwe nago. Jesus Kristus okwa hokolola endhindhiliko lyokondandalunde ndyoka tu na okundhindhilika. Shoka a li ta popi osha li tashi ka kala sha guma uuyuni auhe nosho wo aantu ayehe. Shoka osha kwatela mo ngoye nuukwanegumbo woye.
Jesus okwa li ta popi kombinga yUukwaniilwa waKalunga, mboka tau ka kutha po uukolokoshi nokuninga evi oparadisa. Aalongwa ye oya li ya hala oku shi uva nawa noya li ya hala okutseya kutya uunake Uukwaniilwa mboka wa li tau ke ya. Oya li ya pula taya ti: ‘Endhindhiliko olini tali holola, uuna to ya nehulilo lyuuyuni [“Oshike tashi ka kala endhindhiliko lyokukala po kwoye nolyethimbo lyehulilo lyonkalelo yiinima,” NW]?’—Mateus 24:3.
Jesus okwa tseya kutya konima yokudhipagwa nokuyumuka kwe, opwa li tapu ka pita omimvo omathele manga inaa tulwa koshipangelapundi megulu e li Omukwaniilwa gwopaMessias ta pangele aantu. Molwaashoka okutulwa kwe koshipundi okwa li taku ka kala kaaku wetike kaantu, Jesus okwa li a gandja endhindhiliko ndyoka lya li tali ka kwathela aalanduli ye ya dhimbulule ‘okukala po’ kwe nosho wo ‘ehulilo lyonkalelo yiinima.’ Endhindhiliko ndyoka olya li lya thikama po moombinga odhindji, ndhoka adhihe kumwe tadhi ndhindhilike ethimbo lyokukala po kwaJesus.
Aanyoli yomavaangeli Mateus, Markus naLukas kehe gumwe okwa nyola nuukeka eyamukulo lyaJesus. (Mateus ontopolwa 24 nosho wo 25; Markus ontopolwa 13; Lukas ontopolwa 21) Aanyoli yalwe yOmbiimbeli oya gwedha po uuyelele u na ko nasha nendhindhiliko ndyoka. (2 Timoteus 3:1-5; 2 Petrus 3:3, 4; Ehololo 6:1-8; 11:18) Moshitopolwa shika itatu ka konakona uuyelele auhe, ihe otatu ka konakona oombinga ntano dha simana moka mwa thikama endhindhiliko ndyoka lya popiwa kuJesus. Oto ka mona kutya shoka otashi ti sha nosha simana kungoye.—Tala oshimpungu pepandja 6.
“Elunduluko ndyoka lya tetekela ethimbo epe”
“Iigwana otayi ka thikama okukondjithathana, iilongo otayi ka matukilathana.” (Mateus 24:7) Oshifokundaneki shaNdowishi Der Spiegel osha li sha kundaneke kutya komeho gomumvo 1914 aantu oya li “yi itaala monakuyiwa ombwanawa lela yi na emanguluko olindji, ehumokomeho nehepuluko.” Opo nduno kehe shimwe osha lunduluka. Oshifo GEO otashi popi tashi ti: “Iita mbyoka ya li ya tameke muAuguste 1914 e tayi hulu muNovomba 1918 oya li iihaluthi. Oya li ye etitha elunduluko lyombaadhilila mondjokonona, mokutopola shoka oshikulu kwaashoka oshipe.” Aakwiita ye vulithe pomamiliyona 60 ya za komanenevi gatano oya li ya kondjithathana nonyanya. Aakwiita yuupokati 6 000 lwaampono oya li ya dhipagwa esiku kehe. Okuza ethimbo ndyono aanandjokonona yepipi kehe nosho wo yoongundu adhihe dhopapolotika oya li ya tala ko “omumvo 1914 sigo 1918 gu li elunduluko enene ndyoka lya tetekela ethimbo epe.”
Iita yoTango yUuuyuni oya li ya thininike aantu ya ninge omalunduluko ihaaga vulu okulundululwa nokutula aantu momasiku gahugunina gonkalelo ndjika yiinima. Oshihupe shethelemimvo ndyoka osha li sha ndhindhilikwa kiita oyindji, omaipumomumwe kwa homatwa nosho wo uukulo. Iinima kaya li ya lundulukile kuuwanawa omimvo dha tetekele ethelemimvo lyongashingeyi. Kakele kiita, oombinga dhilwe dhendhindhiliko odhi iwetikile.
Ondjala, omalega nomakakamo gevi
“Otaku ke ya oondjala.” (Mateus 24:7) Ondjala oya li ya adha Europa pethimbo lyiita yotango yuuyuni, noya li ya hepeke aantu inaashi monika nando onale. Omunandjokonona Alan Bullock okwa li a nyola kutya muRusia naUkraine mo 1933, “omangathithi gaantu mboka ye niwe kondjala oga li ge endaenda miitopolwa yokomikandi . . . Omidhimba odha li dha ndumbalala pooha dhoondjila.” Mo 1943 omunyoliifo T. H. White okwa li a mono nomeho ge ondjala muKiina moshitopolwa shaHenan. Okwa nyola a ti: “Pondjala konyala kehe shimwe ohashi kala tashi vulu okuliwa nohashi vulu okutsuwa uusila wokulya nokugandja oonkondo momalutu gaantu. Ihe omuntu oha vulu owala okudhiladhila a lye iinima mbyoka ihaayi liwa ngele a tila unene okusa kondjala.” Mupya munene, momimvo omilongo dhomasiku ngano ondjala muAfrika konyala oya ningi oshinima shaapuhe. Nonando evi ohali gandja iikulya ya gwana kukehe gumwe, Ehangano lyo-UN li na ko nasha nIikulya nosho wo nUunamapya otali tengeneke kutya aantu omamililiyona 840 muuyuni auhe kaye na sha gwana okulya.
‘Omalega koombinga noombinga.’ (Lukas 21:11) Oshifokundaneki Süddeutsche Zeitung otashi kundaneke tashi ti: “Egwililila lyaSpania okwa tengenekwa kutya olya li lya dhipaga aantu ye li pokati komamiliyona 20 nomamiliyona 50 mo 1918, ye vulithe pwaamboka ya dhipagwa komukithi hagu ithanwa [mOshiingilisa] black death nenge kiita yotango yuuyuni.” Okuza ethimbo ndyono omiyalu itaadhi vulu okuyalulwa odha li dha kwatwa komikithi ngaashi omalaria, oshikoloha, otiibi, opolio nokolera. Uuyuni owa kwatwa kuumbanda sho u wete o-AIDS tayi taandele yaahe na elotelo. Ngashingeyi otu li monkalo tayi limbilike ndjoka yi na omikithi tadhi tsikile nokuli nonando opu na ehumokomeho ekumithi muunamiti. Ekondjithathano ndyoka inaali tseyika nale kaantu, otali tu kwathele tu dhimbulule ethimbo lyetu moka tu li kutya ekumithi.
‘Omakakamo gevi.’ (Mateus 24:7) Oomvula 100 dha piti, omakakamo gevi oga li ga dhipaga aantu omayuvi omathele. Pashikundaneki shimwe, omakakamo gevi ge na oonkondo okuyona po omatungo nokutendeka evi oga li haga ningwa nuupokati womakakamo gevi 18 omvula kehe okuza mo 1914. Omakakamo gevi omadhipagi noonkondo ngoka ge na oonkondo oonene okuteya po thiluthilu omatungo, oga li ga ningwa lumwe momvula lwaampono. Nonando opwa li omahumokomeho muutekenika, omwaalu gwaasi ogwa li gwa londa molwaashoka iilando oyindji mbyoka tayi nenepala neendelelo oyi li pomahala mpoka hapu vulu okuholoka omakakamo gevi.
Onkundana ombwanawa!
Oombinga odhindji dhendhindhiliko lyomasiku gahugunina odhinikitha oluhodhi. Ihe Jesus okwa li wo a popi onkundana ombwanawa.
“Elaka ndika etoye lyOshilongo [“onkundana ombwanawa yuukwaniilwa,” NW] otali ka uvithilwa aantu ayehe, li ningile iigwana ayihe onzapo.” (Mateus 24:14) Iilonga mbyoka ya tamekwa kuJesus—sha hala okutya, okuuvitha onkundana ombwanawa yUukwaniilwa—oya li yi na okwaadha oshitsa shopombanda pethimbo lyomasiku gahugunina. Shoka osha ningwa shili. Oonzapo dhaJehova otadhi uvitha etumwalaka lyOmbiimbeli notadhi longo aantu mboka ye na ehalo okutula miilonga shoka tadhi ya longo monkalamwenyo yesiku kehe. Omasiku ngano, Oonzapo dhi vulithe pomamiliyona gahamano ohadhi uvitha miilongo 235 nomomalaka ge vulithe 400.
Ndhindhilika kutya Jesus ina tya kutya omaipyakidhilo agehe otaga ka hula po molwoonkalo dhuuyuni ndhoka dhinikitha oluhodhi. Ina tya wo kutya uuyuni auhe otau ka gwililwa po kombinga yimwe ayike yendhindhiliko. Ihe okwa hunganeke iiningwanima oyindji mbyoka ayihe kumwe ya ninga po endhindhiliko ndyoka tali ka ndhindhilikwa kehe pamwe kombanda yevi.
Pehala lyokutala owala kiiningwanima iishona nenge yi ikalekelwa, ou wete mbela endhindhiliko lya kwatela mo iiningwanima yi ili noyi ili ndyoka lya simana muuyuni auhe? Shoka tashi ningwa oshe ku guma nosho wo uukwanegumbo woye. Otashi vulika tatu pula tatu ti: Ihe omolwashike mbela hali dhimbululwa owala kaantu aashona?
Oya pititha komeho iinima mbyoka ye hole
“Ino yoga mo moka,” “Takamitha olusheno,” “Shunitha ondapo pevi.” Mpaka opu na gamwe gomomandhindhiliko nomalondodho ngoka hatu mono ihe olundji ohagi ipwililikwa. Omolwashike? Omolwaashoka ohatu nwethwa mo nuupu kwaashoka twa tala ko oshiwanawa kutse. Pashiholelwa, otashi vulika tu uvite sha pumbiwa okuhinga nondapo yi vulithe pwaandjoka ya pitikwa koveta, nenge tashi vulika twa hala unene okuyoga moka mwi indikwa okuyogwa. Ihe okwiipwililika omandhindhiliko kaku li pandunge.
Pashiholelwa, omakunguluko golumi koondundu dhaAlpe muAustria, Fulaanisa, Italia nomuSwitse omathimbo gamwe ohaga dhipaga aapashioni mboka tayi ipwililike omalondodho ngoka tage ya londodha ya dhane uudhano wokuthenunuka kolumi moondjila owala ndhoka dha pitikwa. Pakupopya kwoshifokundaneki Süddeutsche Zeitung, aapashioni oyendji mboka hayi ipwililike omalondodho ga tya ngaaka, ohaya kala taya dhiladhila kutya: Ngele kapu na oonkalo dha nika oshiponga, kapu na einyanyudho lyasha. Mupya munene, okwiipwililikila omalondodho otaku vulu okukala ku na iilanduliko yinikitha oluhodhi.
Mbela omolwashike aantu ihaaya simaneke endhindhiliko ndyoka lya hokololwa kuJesus? Otashi vulika ya tsikithwa kolwiho, yaahe na mpo yu uvite omolwokwaahenakonasha, ya kwatwa kuumbanda wokuninga omatokolo, ya gwilililwa po komaipyakidhilo gesiku kehe nenge taya pangelwa kuumbanda wokukanitha etumbalo. Mbela opu na sha shomwaambino tashi vulu oku ku ningitha wi ipwililike endhindhiliko lyokukala po kwaJesus? Mbela itashi kala pandunge okudhimbulula endhindhiliko nokukatuka onkatu palyo?
Onkalamwenyo moparadisa yokombanda yevi
Omwaalu gwaantu oyendji ohagu pulakene kendhindhiliko lyokukala po kwaJesus. Kristian, omulumentu omugundjuka a hokana gwokuNdowishi, ota nyola ta ti: “Ndika olyo ethimbo edhigu. Kapu na omalimbililo kutya otu li ‘momasiku gahugunina.’” Ye nomukiintu gwe ohaya longitha ethimbo olindji okupopya nayalwe kombinga yUukwaniilwa wopaMessias. Frank okwa kala moshilongo omo tuu moka. Ye nomukulukadhi gwe ohaya ladhipike yalwe nonkundana ombwanawa okuza mOmbiimbeli. Frank ota ti: “Molwonkalo yuuyuni, aantu oyendji nena otayi ipula nonakuyiwa. Ohatu kambadhala oku ya ladhipika nomahunganeko gOmbiimbeli ge na ko nasha noparadisa kombanda yevi.” Ano Kristian naFrank ohaya kwathele mokugwanitha ombinga yimwe yendhindhiliko lyaJesus—okuuvitha onkundana ombwanawa yUukwaniilwa.—Mateus 24:14.
Ngele omasiku gahugunina ga adha oshitsa shago shopombanda, Jesus ota ka hanagula po onkalelo onkulu nosho wo aantu mboka haye yi yambidhidha. Opo nduno Uukwaniilwa wopaMessias otau ka pangela iinima yokombanda yevi, ndyoka tali ka ninga ishewe Oparadisa ngaashi sha hunganekwa. Aantu otaya ka manguluka komikithi neso, noonakusa otaya ka yumukila omwenyo kombanda yevi. Ndyoka olyo etegameno linyanyudha lya tegelelwa kwaamboka haya dhimbulula endhindhiliko lyomathimbo. Mbela itashi ka kala shopandunge okwiilonga oshindji kombinga yendhindhiliko ndika naashoka omuntu u na okuninga opo u hupe pehulilo lyonkalelo ndjika? Shoka oshi na okukala oshinima she endelela noonkondo kukehe gumwe.—Johannes 17:3.
[Oohapu dha simana pepandja 4]
Jesus okwa hunganeke iiningwanima oyindji mbyoka ayihe kumwe ya ninga po endhindhiliko ndyoka tali ka ndhindhilikwa kehe pamwe kombanda yevi
[Oohapu dha simana pepandja 6]
Ou wete mbela endhindhiliko lya kwatela mo iiningwanima yi ili noyi ili ndyoka lya simana muuyuni auhe?
[Oshimpungu/Omathano pepandja 6]
IININGWANIMA MBYOKA TAYI NDHINDHILIKITHA OMASIKU GAHUGUNINA
Iita inaayi kala ko nando onale.—Mateus 24:7; Ehololo 6:4
Ondjala.—Mateus 24:7; Ehololo 6:5, 6, 8
Omalega.—Lukas 21:11; Ehololo 6:8
Okwaanompango taku indjipala.—Mateus 24:12, NW
Omakakamo gevi.—Mateus 24:7
Omathimbo omadhigu okukaliwa mugo.—2 Timoteus 3:1, NW
Ohole onene yokuhola iimaliwa.—2 Timoteus 3:2, NW
Okwaavulika kaakuluntu.—2 Timoteus 3:2
Okwaanohole yopaunshitwe.—2 Timoteus 3:3, NW
Okuhola olundundu komeho gokuhola Kalunga.—2 Timoteus 3:4
Okwaaneipangelo.—2 Timoteus 3:3
Aatondi yuuwanawa.—2 Timoteus 3:3
Okwaandhindhilika oshiponga shi li popepi.—Mateus 24:39, NW
Aasheki taya tindi okuzimina omauliko gomasiku gahugunina.—2 Petrus 3:3, 4
Euvitho lyUukwaniilwa waKalunga muuyuni auhe.—Mateus 24:14, KB
[Omadhina gaathaneki yethano pepandja 5]
WWI soldiers: From the book The World War—A Pictorial History, 1919; poor family: AP Photo/Aijaz Rahi; polio victim: © WHO/P. Virot