ONGULUMAMBO MOINTANETA yiileshomwa yopaMbiimbeli
ONGULUMAMBO MOINTANETA
yiileshomwa yopaMbiimbeli
Oshindonga
  • OMBIIMBELI
  • IILESHOMWA
  • OKUGONGALA
  • w10 8/1 ep. 10-13
  • Nkene to vulu okukwathela kuume koye ngoka te ehama

Oshitopolwa shika kashi na okavidio.

Opu na epuko lyasha, okavidio itaka yi komeho.

  • Nkene to vulu okukwathela kuume koye ngoka te ehama
  • Oshungolangelo tayi tseyitha uukwaniilwa waJehova—2010
  • Uupalanyolo uushona
  • Uuyelele wa faathana
  • Kala omupulakeni omwaanawa
  • Kala wu na olukeno nondjaalela
  • Oohapu dhoye nadhi kale tadhi tungu
  • Kala to kwathele kuume koye
  • Tsikila nokukala wu na ekwatathano nakuume koye
  • Nkene to vulu okukwathela mboka ye na uupyakadhi wopamadhiladhilo
    Oshungolangelo tayi tseyitha Uukwaniilwa waJehova (Oshungolangelo yomuukalele) — 2023
  • Kalunga ote ku hiya u ninge kuume ke
    Oto vulu okukala kuume kaKalunga
  • Oto vulu okuninga kuume kaJehova
    Kala nonkalamwenyo ombwanawa sigo aluhe — Oonkundathana dhopaMbiimbeli
  • Ngoye oto ti ngiini?
    Oshungolangelo tayi tseyitha Uukwaniilwa waJehova (Oshungolangelo yomuukalele) — 2018
Oshungolangelo tayi tseyitha uukwaniilwa waJehova—2010
w10 8/1 ep. 10-13

Nkene to vulu okukwathela kuume koye ngoka te ehama

MBELA owu na esiku wa li kuu na iitya nomatumbulo sho wa li to popi nakuume koye ngoka e na uuvu wa kwata miiti? Kala wu na uushili kutya oto vulu okusinda eshongo ndika. Ngiini mbela? Kapu na oompango dhokondandalunde. Otashi vulika mu kale mwa kwatelwa omayooloko gopaputuko. Uukwatya waantu otawu vulu wo okukala wa yooloka noonkondo. Kungawo, shoka tashi vulu okuningitha gumwe ngoka te ehama a kale u uvite hwepo otashi vulika shi kale itaashi kwathele gulwe. Natango, oonkalo nosho wo omaiyuvo otaga vulu okukala ga yooloka shi ikolelela kesiku nesiku.

Onkee ano, oshinima sha simana shoka wa pumbwa okuninga osho okukambadhala wu kale wa fa wu wete kutya ando ongoye wu li monkalo ndjoka e to pula shoka a hala naashoka a hala wu mu ningile. Ongiini to vulu oku shi ninga? Mpaka otapu landula omaetopo gamwe ngoka gi ikolelela komakotampango gOmbiimbeli.

Kala omupulakeni omwaanawa

OMAKOTAMPANGO GOMBIIMBELI:

“Kehe gumwe na kale ha pulakene mbala, ihe ohi ikwata mokupopya.”—JAKOB 1:19.

“Ayihe oyi na otundi yayo, . . . ethimbo lyokumwena nethimbo lyokupopya.” —OMUUVITHI 3:1, 7.

◼ Uuna wa talele po kuume koye ngoka te ehama, pulakena nawa nonondjaalela. Ino endelela oku mu pa omayele nenge okukala wu uvite kutya owu na okukala aluhe wu shi nkene e na okukandula po uupyakadhi we. Ngele owe endelele okupopya, otashi vulika wu popye oshinima shoka tashi vulu oku mu ehameka nonando halyo lya li elalakano lyoye. Kuume koye ngoka te ehama ita kongo naanaa omayamukulo, ihe okwa hala ngoka ta ka pulakena nomutima nonomadhiladhilo agehe.

Etha kuume koye a popye a manguluka nkene u uvite. Ino mu ya melaka moku mu lombwela kutya uuwehame we inawu kwata miiti. Emílioa okwa ti: “Onda li nda kwatwa keligalala nosha ningitha ndje ndi kanithe omeho gandje. Ethimbo limwe ohandi kala ndi uvite lela nda gwililwa po, nookuume kandje ohaya kambadhala okuhekeleka ndje mokutya: ‘Hangoye awike wu na uupyakadhi. Opu na aantu yalwe mboka ye na uuvu wu vule woye.’ Ihe ihaya mono kutya okuningitha onkalo yandje yi kale ya fa inaayi kwata miiti itashi kwathele ndje nando. Mepingathano naashoka, ohashi ehameke ndje noonkondo nokuningitha ndje ndi kale kaandi na etegameno.”

Pitika kuume koye e ku lombwele shoka shi li momutima gwe nopwaahe na okutila kutya ota ka nyonyodholwa. Ngele okwe ku lombwele kutya oku na uumbanda, uva ko omaiyuvo ge pehala lyoku mu lombwela owala kaa kale a tila. Eliana ngoka te ehama okankela okwa ti: “Uuna ndi na uumbanda kombinga yonkalo yandje e tandi tameke okulila, itashi ti kutya inandi inekela we muKalunga.” Kambadhala wu kale wa tala ko kuume koye ngaashi e li, ihe hangaashi wa hala a kale. Dhimbulukwa kutya otashi vulika e ehamekwe nuupu kwaashoka tashi vulika to popi noita kala ti ihumbata ngaashi hi ihumbata shito. Kala wu na eidhidhimiko. Pulakena kuye nonando otashi vulika te endulula oshinima lwiikando. (1 Aakwaniilwa 19:9, 10, 13, 14) Otashi vulika a kale a pumbwa oku ku lombwela kombinga yonkalo ndjoka e li muyo.

Kala wu na olukeno nondjaalela

OMAKOTAMPANGO GOMBIIMBELI:

“Nyanyukweni pamwe naamboka ya nyanyukwa, lileni pamwe naamboka taa lili.”—AAROMA 12:15.

“Shaa shoka mwa hala aantu ye mú ningile, osho ya ningileni wo.”—MATEUS 7:12.

◼ Kala wa fa ongoye wu li monkalo yakuume koye. Ngele oku li poku ka tandwa, ta pangwa, nenge a tegelela iizemo, otashi vulika a kale a tila nokukala e na olungwenye. Kambadhala wu taambe ko onkalo ndjika nokukala wu yi uvite ko. Ndika otashi vulika li kale kaali shi ethimbo lyokupula omapulo ogendji, unene tuu ngoka gopaumwene.

Ana Katalifós ngoka e li omutseyimwenyo okwa ti: “Etha aavu ya popye kombinga yuuwehame wawo uuna ya hala oku shi ninga. Uuna ya hala okupopya, popya nayo kombinga yoshinima shoka yo yene ya hala okupopya. Ihe ngele kaye li mombepo yokupopya, otashi vulika wu kuutumbe owala wa mwena, noku ya kwata owala moshikaha otaku vulu oku ya kwathela oshindji. Nenge otashi vulika wu mone kutya shoka ya pumbwa osho owala ngoka ta lili pamwe nayo.”

Kala wa simaneka iiholekwa yakuume koye. Omunyoli gwiileshomwa Rosanne Kalick ngoka a hupa kokankela lwaali, okwa nyola a ti: “Kambadhala okuuva ko shoka omuvu a hala shi kale oshiholekwa. Ino gandja uuyelele kuyalwe ngele ino pulwa wu kale omupopiliko gwuukwanegumbo we. Pula omuvu kutya oku na ehalo okupopya nangoye shike.” Edson ngoka a hupa kokankela okwa ti: “Kuume kandje okwa li a taandeleke oohapu kutya ondi na okankela nosho wo kutya itandi ka kala ko ethimbo. Onda li ndi shi shi kutya ondi yi na, molwaashoka opo nda li nda tandwa. Onda li nda tegelela iizemo yomakonakono. Kaya li ya taandela. Ihe uuyelele mboka wa taandelithwa owa yonagula nale. Omukulukadhi gwandje okwa li u uvithwa nayi noonkondo koohapu nomapulo inaaga dhiladhilwa gayalwe.”

Ngele kuume koye oku li metifa lyokutokola kutya epango lini ta ka taamba ko, ino endelela okupopya shoka to ka ninga po ando ongoye wa li monkalo ndjoka. Omunyoli Lori Hope ngoka a hupa kokankela, okwa ti: “Manga inoo tuma iileshomwa nenge oonkundana dhontumba komuvu gwokankela nenge kungoka a hupa kuyo, oshi li nawa wu pule ngele okwa hala ngaa okumona oonkundana dha tya ngaaka. Ngele hasho, ekwatho lyoye otali vulu okweehameka kuume koye, notashi vulika wu kale kuu shi shi nandonando.” Hakehe gumwe a hala okupewa uuyelele owundji kombinga yomapango gi ili nogi ili ngoka ge li po.

Nokuli nonando oku li kuume koye kopothingo, ino kala po puye ethimbo lya pitilila. Okukala po kwoye okwa simana, ihe kuume koye otashi vulika a kale u uvite kee na oonkondo dhokupopya nangoye nenge nokuli dhokupulakena ethimbo ele, molwaashoka okwa loloka. Mepingathano naashoka, ino mu dhiladhilitha kutya owe endelela okuza po. Kuume koye okwa pumbwa okumona kutya owu na ko nasha naye shi thike peni.

Okuulika kutya owu na ko nasha okwa kwatela mo okukala nondjele nosho wo noondunge dhokuyoolola. Pashiholelwa, manga inoo telekela omuntu ngoka te ehama, oshi li nawa ngele to mu pula shoka a hala. Ngele to ehama, tashi vulika wu na eshikisha, otashi ka kala pahole wu tegelele wu aluke manga inoo ka talela po kuume ngoka te ehama.

Oohapu dhoye nadhi kale tadhi tungu

OMAKOTAMPANGO GOMBIIMBELI:

“Elaka lyaanawino olyo ealudho.”—OMAYELETUMBULO 12:18.

“Oohapu dheni nadhi kale aluhe dhohenda, dha towala omongwa.”—AAKOLOSSA 4:6, KB.

◼ Ngele owa kala wa tala ko nawa kuume koye ngoka te ehama, oohapu dhoye niikala yoye otayi ke shi ulika. Dhiladhila kombinga yakuume koye e li ngaashi a kala noku na uukwatya mboka a kala nawo mboka wa li we ku ningitha tango wu kale kuume ke. Uuwehame we kawu na oku tu ningitha tu lundulule omukalo ngoka twa li hatu endathana naye. Ngele oho popi nakuume koye ngaashi to popi nomuntu ngoka kee na ekwatho lyasha, otashi vulika a kale e wete kutya osho e li ngaaka. Roberta ngoka e na omukithi gwomomasipa gwa pumba okwa ti: “Ungaunga nangame ngaashi nomuntu e li nawa. Nonando ngame oshilema, ondi na omadhiladhilo gandje nosho wo shoka nda hala. Ino tala ndje wa fa we etela ndje ohenda. Ino popya nangame wa fa wu wete ndje egoya.”

Dhimbulukwa kutya kashi shi owala shoka to popi ihe omukalo ngoka to shi popi ogwo gu na oshilonga. Nokuli nomutono gwewi otagu vulu okuguma omuntu. Konima owala sho Ernesto opo a li a monika kutya oku na okankela, okwa li a dhengelwa ongodhi kukuume gwokombanda yomafuta ngoka a ti: “Itandi vulu oku shi itaala kutya ngoye owu na okankela!” Ernesto okwa ti: “Omutono gwewi lyakuume kandje sho a ti ‘ngoye’ nosho wo ‘okankela’ ogwa li gwa halutha ndje noonkondo.”

Omunyoli gwiileshomwa Lori Hope okwa gandja oshiholelwa shimwe a ti: “Okupula owala kutya ‘Owu uhala po ngiini?’ otaku vulu okugandja eityo lyiinima ya yooloka komuvu. Shi ikolelela komutono gwewi lyanakupula, keinyengo lyolutu lwe, ekwatathano ndyoka e na naangoka te ehama nosho wo pompito mpoka epulo lya pulwa, otaku vulu okuhekeleka omuvu, oku mu etela uuwehame, nenge wu pendule omadhiladhilo guumbanda ngoka a li e na.”

Kuume ngoka te ehama ota kala a hala aantu ya kale ye na ko nasha naye, u uvitikiwe ko nokwa simanekwa. Onkee ano, mu shilipaleka kutya okwa simana kungoye nosho wo kutya oto ke mu kwathela uuna a pumbwa ekwatho. Rosemary ngoka e na okankela muuluyi okwa ti: “Oshinima shoka sha li sha ladhipike ndje shili osha li okuuva ookuume kandje taya ti kutya oye hole ndje nosho wo kutya otaya ka kala yi ilongekidha okukwathela ndje kutya nduno otashi pula shike.”—Omayeletumbulo 15:23; 25:11.

Kala to kwathele kuume koye

EKOTAMPANGO LYOMBIIMBELI:

“Ohole yetu inayi kala ashike moohapu nomokupopya, aawe, nayi kale ohole yashili, ndjoka tayi iholola yo yene miilonga wo.”—1 JOHANNES 3:18.

◼ Oompumbwe dhakuume koye otadhi ka lunduluka sho kuume koye a zi mokumonika omukithi sigo omokupangwa kwe. Ihe shoka ta ka kala a pumbwa momukokomoko gwethimbo alihe ndika osho owala ekwatho. Pehala lyoku mu lombwela owala to ti: “Ngele owa pumbwa sha, dhengela ndje,” kambadhala wu ulike lela kutya oto ke mu kwathela miinima yontumba. Oku mu kwathela niilonga ye yesiku ngaashi okuteleka, okwoopaleka, okuyoga, okukangula, okutumwa pongandi nopontumba, oku ka landa iinima kositola noku mu fala koshipangelo a ka pangwe oyo owala yomiinima mbyoka to vulu okuninga wu mu ulukile kutya owu na ko nasha naye. Kala shili to vulu okwiinekelwa nokukala pethimbo. Gwanitha po shoka wu uvaneka oku mu ningila.—Mateus 5:37.

Omunyoli gwiileshomwa Rosanne Kalick okwa ti: “Kehe shimwe shoka tatu ningi, kutya nduno oshishona nenge oshinene, shoka hashi kutha po ongamba ndjoka yi li pokati konkalo ye e li omuvu nonkalo yetu tu na uukolele, otashi ka kwatha.” Sílvia ngoka a hupu lwaali kokankela okwe shi zimine ta ti: “Okukala ndi na ookuume ya yoolokathana mboka ya li haya fala ndje esiku kehe koshilando shilwe ndi ka mone o-radiation osha kala tashi pe ndje epepelelo nehekeleko! Mondjila otwa li hatu popi kombinga yiinima yilwe, nokonima yokupangwa otwa li hatu ka nwa aluhe okoothiwa pokasitola kamwe. Shika osha li sha ningitha ndje ndi kale ndi uvite kutya ondi li ngaashi aantu ooyakwetu.”

Ihe ino tengeneka kutya owu shi shi lela shoka kuume koye a pumbwa. Kalick okwa ti: “Mu pula, mu pula, mu pula.” Okwa gwedha ko a ti: “Mokukwathela kwoye, ino dhiladhila ando wu kale nokuninga kehe shimwe. Otashi vulu okukala kaashi na ekwatho lyasha notashi vulu okuningitha omuvu a kale a lulilwa. Ngele ino hala ndi ninge sha, otashi vulika ndi kale ndi uvite kutya ite vulu okuninga sha. Onda pumbwa okukala ndi uvite nda gwana po. Onda pumbwa okukala ndi uvite kutya kandi li oshihakanwa. Kwathela ndje ndi ninge shoka te vulu okuninga.”

Kuume koye okwa pumbwa okukala u uvite kutya ota vulu okuninga sha. Adilson ngoka e na o-AIDS, okwa ti: “Uuna to ehama, ito kala wa hala okweekelwahi, sha fa kutya ku na shoka to vulu okuninga. Owa hala okukala to kwathele, nonando tashi ti owala okulonga iilonga iishona. Kashi li tuu nawa okukala wu uvite kutya oto vulu natango okuninga sha! Ohashi ku ningitha wu kale wa hala okutsikila okukala nomwenyo. Ondi hole ngele aantu taye etha ndje ndi tokole nokonima yaashoka otaya simaneke omatokolo gandje. Okukala tatu ehama inaku hala okutya itatu vulu okugwanitha po oshinakugwanithwa shetu tu li he omuvali, yina nenge kehe shimwe.”

Tsikila nokukala wu na ekwatathano nakuume koye

EKOTAMPANGO LYOMBIIMBELI

“Kuume oku na ohole aluhe, nomumwayina okwa valwa, opo a kwathe moluhepo.”—OMAYELETUMBULO 17:17.

◼ Ngele ito vulu okutalela po kuume koye omolwuule wondjila nenge molwoonkalo dhilwe, oto vulu oku mu dhengela mu popye oohapu dhuukuume, wu mu nyolele ontumwafo, nenge wu mu tumine o-e-mail. Oto nyola kombinga yashike? Alan D. Wolfelt omuhungimwenyo gwaamboka ya nika oluhodhi okwa ti: “Mu dhimbulukitha iinima yinyanyudha mbyoka mwa li mwa nyanyukilwa pamwe. Mu uvanekela kutya oto ke mu nyolela ishewe mbala e to gwanitha po euvaneko lyoye.”

Ino pumbwa okweetha okuninga oonkambadhala dhokuladhipika kuume koye ngoka te ehama, wa tila kutya otashi vulika wu popye iinima ya puka nenge wu ninge epuko. Moonkalo odhindji, okukala po kwoye okwo kwa simana lela. Lori Hope okwa nyola membo lye a ti: “Atuheni ohatu popi iinima nokuninga iinima mbyoka tayi vulu okuuviwa ko pambambo nenge momukalo ngoka tagu vulu okweehameka omuntu nonando inatu shi hala. Shoka hasho uupyakadhi. Uupyakadhi ohawu holoka po ngele to kala kokule naangoka e ku pumbwa molwaashoka wa tila okuninga epuko.”

Kuume koye ngoka e na uuvu wa kwata miiti otashi vulika a kale e ku pumbwa shi vulithe shito. Ulika kutya owu li ‘kuume ta kwatha moluhepo.’ Oonkambadhala dhoye dhokukwathela otashi vulika kaadhi ningithe uuwehame waangoka wu hole wu ze po, ihe otashi vulika wu ninge onkalo ye yi kale tayi vulu okwiidhidhimikilwa.

[Enyolo lyopevi]

a Omadhina gamwe oga lundululwa.

    Ndonga Publications (1987-2025)
    Za mo
    Inda mo
    • Oshindonga
    • Tumina yalwe
    • Hogolola
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ngele to longitha ongulumambo yetu
    • Uuyelele wiinima yopaumwene
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Inda mo
    Tumina yalwe