Aagundjuka, otamu ka longitha ngiini onkalamwenyo yeni?
“Ngame onda fa omulumentu enyakwa ihaa palutha mokudhenga noongonyo.”—1 KOR. 9:26.
1, 2. Opo wu kale to shi enditha nawa sho to ende to koko, owa pumbwa okukala wu na shike?
NATU tye ando oto yi kehala lyontumba nondjila ndjoka kuu shi nale, otashi vulika to ka kala wa hala okuya nokaalita nosho wo okompasa. Okaalita otake ke ku kwathela wu mone kutya owu li peni nowu mone ondjila yu uka hoka wa hala okuya. Okompasa otayi ke ku kwathela wu ye nondjila ndjoka yu uka. Ihe okaalita nokompasa otayi ka kala yi na ekwatho eshona kungoye ngele ku shi hoka wu uka. Opo kuu kale to kwatakwata, kuu shi mpoka wu uka, owa pumbwa okukala wu shi kutya owu uka peni.
2 Sho to ende to koko, owa taalela oonkalo dha fa ndhoka dha tumbulwa metetekelo. Oku shi popya pathaneko, owu na okaalita ke shi okwiinekelwa nokompasa. Ombiimbeli oyi li okaalita taka vulu oku ku kwathela wu tseye ondjila ndjoka wu na okuhogolola. (Omayel. 3:5, 6) Ngele eiyuvo lyoye olya dheulwa nawa otali vulu oku ku kwathela noonkondo wu kale mondjila yu uka. (Rom. 2:15) Eiyuvo otali vulu okukala ngaashi okompasa. Ihe opo wu kale to shi enditha nawa monkalamwenyo, owa pumbwa wo okukala wu shi kutya owu uka peni? Owa pumbwa okukala wu na omalalakano gokondandalunde.
3. MAakorinto yotango 9:26 Paulus okwa popi uuwanawa wuni mboka hawu zi mokukala wu na elalakano lyontumba?
3 Omuyapostoli Paulus okwa ngongo paufupi uuwanawa mboka omuntu ha mono ngele okwa kala i itulila po omalalakano nokukambadhala e ga adhe sho a nyola a ti: “Ngame ndi na okumatuka ndu ukilila ethikilo. Ngame onda fa omulumentu enyakwa ihaa palutha mokudhenga noongonyo.” (1 Kor. 9:26) Ngele owu na omalalakano, oto vulu okumatuka wu shi kutya oto matukile shike. Oto ka ninga omatokolo ga simana ge na ko nasha nelongelokalunga, niilonga, nondjokana no nuukwanegumbo, okutumbula po owala yimwe. Otashi vulika omathimbo gamwe wu kale wu uvite kutya owa taalela omahogololo ogendji ngoka tage ku ngwangwaneke. Ihe ngele owa mono nziya ondjila ndjoka yu uka, mokuninga omatokolo goye gi ikolelela koshili nokomakotampango ngoka ge li mOohapu dhaKalunga, ito ka makelwa wu tsikile okuya nondjila ndjoka ya puka.—2 Tim. 4:4, 5.
4, 5. (a) Oshike tashi vulu okuningwa po ngele ino itulila po omalakano? (b) Omolwashike omahogololo ngoka to ningi monkalamwenyo ge na okukala taga wilikwa kokukala wa hala okunyanyudha Kalunga?
4 Ngele iho itulile po omalakano, oomakula yoye naalongisikola, otashi vulika ye ku nwethe mo wu ninge oshinima shoka ye wete kutya osho shi li mondjila. Dhoshili, nokuli nonando owu na omalalakano gontumba, yamwe otashi vulika ye ku pe omaetopo kombinga yago. Uuna to pulakene komaetopo gawo, ipula to ti: ‘Mbela omalalakano ngoka taya lombwele ndje otaga ka kwathela ndje ndi dhimbulukwe Omushiti gwandje manga ndi li omugundjuka nenge otaga ka piyaganeka ndje kaandi shi ninge?’—Lesha Omuuvithi 12:1.
5 Omolwashike omahogololo ngoka to ningi monkalamwenyo ge na okukala taga wilikwa kokukala wa hala okunyanyudha Kalunga? Etompelo limwe olyo kutya Jehova okwe tu pa oshinima kehe oshiwanawa tu na. (Jak. 1:17) Dhoshili, kehe gumwe oku na okukala e na olupandu lwaashoka Jehova e mu ningila. (Eh. 4:11) Oto vulu okuulika olupandu lwoye momukalo omwanawa mokukaleka Jehova momadhiladhilo uuna to itulile po omalalakano. Natu ka kundathaneni kutya omalalakano geni ge na oshilonga wu na okwiitulila po nosho wo shoka wu na okuninga opo wu ga adhe.
Omalalakano geni to vulu okwiitulila po?
6. Omalakano geni ga simana to vulu okwiitulila po, nomolwashike?
6 Ngaashi sha popiwa moshitopolwa sha tetekele, elalakano lya simana ndyoka wu na okwiitulila po olyo okuulika kutya shoka sha popiwa mOmbiimbeli oshoshili. (Rom. 12:2; 2 Kor. 13:5) Oomakula yoye otashi vulika ya kale yi itaala moevolusi nenge momalongo giifundja gi ili nogi ili gelongelokalunga molwaashoka yalwe oye ya lombwela kutya ogo ye na okwiitaala. Ihe ku na owala okwiitaala oshinima shontumba molwaashoka yalwe ya hala wu shi itaale. Dhimbulukwa kutya Jehova okwa hala wu mu longele nomadhiladhilo goye agehe. (Lesha Mateus 22:36, 37.) Tate yetu gwomegulu okwa hala wu kale wu na eitaalo lyi ikolelela mwaashoka wa mona.—Heb. 11:1.
7, 8. (a) Oto vulu okukoleka eitaalo lyoye mokwiitulila po omalalakano geni ngoka to vulu okugwanitha po muule wethimbo efupi? (b) Oto ka mona omauwanawa geni sho to adha omalalakano ngoka haga gwanithwa po muule wethimbo efupi?
7 Opo wu koleke eitaalo lyoye, omolwashike itoo itulile po omalalakano ngoka to vulu okugwanitha po muule wethimbo efupi? Elalakano limwe to vulu okwiitulila po olyo okugalikana esiku kehe. Opo omagalikano goye kaagi iyendulule nowu kale to galikana to popi kondandalunde shoka wa hala, oto vulu okukaleka momadhiladhilo nenge wu nyole iiningwanima yontumba ya ningwa momukokomoko gwesiku mbyoka wa hala wu kwatele momagalikano goye. Shilipaleka kutya ito ka popya owala omashongo ngoka wa tsakaneka, ihe niinima wo mbyoka wa nyanyukilwa. (Fil. 4:6) Elalakano lilwe olyo okulesha Ombiimbeli kehe esiku. Mbela owu shi shi ngaa kutya ngele owa lesha omapandja gane mesiku limwe, oto ka kala we yi mana ko muule womvula yimwe?a Episalomi 1:1, 2 otali ti: ‘Aanelago oomboka haa nyanyukilwa okuvulika kompango yOMUWA nohaye yi ilongo omutenya nuusiku.’
8 Elalakano etitatu to vulu okugwanitha po muule wethimbo efupi ndyoka to vulu okwiitulila po, olyo okwiilongekidhila okuyamukula pokugongala kehe kwegongalo. Otashi vulika tango wu tameke nokulesha eyamukulo nenge enyolo. Mokweendela ko kwethimbo, oto ki itulila po elalakano lyokuyamukula niitya yoye mwene. Dhoshili, kehe oshikando to yamukula, oto hambelele Jehova. (Heb. 13:15) Ngele wa adha gamwe gomomalalakano ngaka, oto ka kala wu na einekelo lya kola, noto ka kala wu na olupandu lwokupandula Jehova noto ka vula okwiitulila po omalalakano ngoka to ka gwanitha po muule wethimbo ele.
9. Ngele ku shi natango omuuvithi gwUukwaniilwa, omalalakano geni haga gwanithwa po muule wethimbo ele to vulu okwiitulila po?
9 Omalalakano geni ngoka haga gwanithwa po muule wethimbo ele to vulu okwiitulila po? Ngele ino tameka natango okuuvitha onkundana ombwanawa montaneho, okuninga omuuvithi gwUukwaniilwa otaku vulu okukala elalakano ndyoka to vulu okugwanitha po muule wethimbo ele. Uuna wa adha elalakano ndika lya simana, oto ka kala wa hala oku shi ninga pandjigilile nonomupondo, itoo faula nando omwedhi gumwe. Oto ka kala wo wa hala okwiilonga okulongitha Ombiimbeli muukalele. Sho to shi ningi, oto ka mona nkene to nyanyukilwa iilonga yokuuvitha. Opo nduno oto vulu okuhwepopaleka ethimbo ndyoka ho longitha miilonga yegumbo negumbo nenge nokuli wu kambadhale wu kale wu na omukonakoni. Wu li omuuvithi inaa ninginithwa, omalalakano omawanawa geni to vulu okwiitulila po opo wu kale wa gwana okuninginithwa nokuninga Onzapo yaJehova Kalunga ye mu iyapulila?
10, 11. Omalalakano geni ngoka haga gwanithwa po methimbo ele aagundjuka taya vulu okwiitulila po?
10 Ngele owu li nale omulongeli gwaJehova a ninginithwa, mpaka otapu landula omalalakano gamwe ngoka to vulu okugwanitha po muule wethimbo ele. Omathimbo gamwe oto vulu okukutha ombinga pamwe nomagongalo okuuvitha miitopolwa mbyoka ihaayi longwa naanaa. Oto vulu wo okulongitha oonkondo dhoye nosho wo uukolele woye mokukutha uukwathelikokolindjila nenge okuninga omukokolindjila gwondjigilile. Aakokolindjila omayovi omilongo ye na enyanyu otaya vulu oku ku lombwela kutya iilonga yethimbo lyuudha oyi li iilonga tayi nyanyudha mbyoka to vulu okudhimbulukwa Omushiti gwoye muugundjuka woye. Ngaka ogo omalalakano ngoka to vulu okwaadha manga wu li pegumbo. Sho to adha omalalakano goye, egongalo lyeni otali ka mona mo wo uuwanawa.
11 Omalalakano galwe ngoka haga gwanithwa po muule wethimbo ele otaga vulu okweetela uuwanawa omagongalo galwe. Pashiholelwa, oto vulu okutembukila koshitopolwa nenge koshilongo shilwe hoka ku na ompumbwe onene. Otashi vulika wu ka kwathele kokutunga Iinyanga yUukwaniilwa nenge iitayimbelewa kiilongo yopondje. Otashi vulika nokuli wu ye miilonga yaBetel nenge wu ninge omutumwa. Dhoshili, elalakano lyotango lya simana ndyoka wa pumbwa okugwanitha po manga inoo lalakanena omalalakano galwe ngoka haga gwanithwa po muule wethimbo ele, olyo okuninginithwa. Ngele ino ninginithwa natango, tala kutya oshike sha kwatelwa mokwaadha elalakano ndika monkalamwenyo yoye.
Lalakanena eninginitho
12. Aagundjuka yamwe ohaya ninginithwa omolwomatompelo geni, nomolwashike omatompelo ngoka kaage li mondjila?
12 Elalakano lyokuninginithwa olyashike naanaa? Yamwe otashi vulika ya dhiladhile kutya olyoku ya gamena kaaya longe uulunde. Yalwe otashi vulika ya kale ye wete kutya oye na okuninginithwa molwaashoka oomakula yawo oya ninginithwa. Aagundjuka yalwe otashi vulika ya kale ya hala okunyanyudha aavali yawo. Ihe eninginitho ka li shi euvathanotsokumwe lyoku ku keelela kuu ninge iinima mbyoka wu hole okuninga meholamo noku na wo okuninginithwa molwaashoka yalwe taye ku thiminike wu shi ninge. Owu na okuningithwa uuna wu uvite ko kutya okukala Onzapo yaJehova osha kwatela mo shike nongele wu na uushili kutya owi ilongekidha okuninginithwa nowa halelela okukala wu na oshinakugwanithwa shika.—Omuuv. 5:4, 5.
13. Omolwashike wu na okuninginithwa?
13 Etompelo limwe kutya omolwashike omuntu e na okuninginithwa olyo molwaashoka Jesus okwa li a lombwele aalanduli ye ya ‘ninge aantu ayehe aalongwa noku ya ninginitha.’ Okwa li wo a tula po oshiholelwa sho a ninginithwa. (Lesha Mateus 28:19, 20, yelekanitha NW; Markus 1:9, KB.) Kakele kaashono, okuninginithwa oku li onkatu ya simana ndjoka yi na okukatukwa kwaamboka ya hala okuhupithwa. Konima sho omuyapostoli Petrus a popi kombinga yaNoa sho a li ta tungu onguluwato moka ye nuukwanegumbo we ya li ya hupithilwa pethimbo lyEyelu, okwa ti: “Omeya ngaka ogo efano tali ulike [eninginitho, NW] ndyoka tali mú hupitha . . . omolweyumuko lyaJesus Kristus.” (1 Pet. 3:20, 21) Ihe shika inashi hala okutya eninginitho oli li ngaashi oasulansi ndjoka omuntu ha kale e na opo ngele a yonenwa omaliko ge moshiponga shontumba ye ta futwa. Pehala lyaashono, oho ninginithwa molwaashoka owu hole Jehova nowa hala oku mu longela nomutima gwoye aguhe, nomwenyo, nomadhiladhilo nonoonkondo dhoye adhihe.—Mark. 12:29, 30.
14. Omolwashike aantu yamwe tashi vulika ya kwatakwate mokulalakanena okuninginithwa, ihe owu na eshilipaleko lyashike?
14 Yamwe otashi vulika ya kwatakwate mokulalakanena okuninginithwa molwaashoka ya tila kutya otashi vulika ya ka kondwe mo megongalo. Mbela owu na uumbanda mbuka? Ngele osho, inashi puka naanaa okukala wa tila. Otashi vulu okuulika kutya owu uvite ko kutya okukala wu li Onzapo yaJehova oshi li oshinakugwanithwa sha kwata miiti. Mbela otashi vulika pu na natango etompelo lilwe? Otashi vulika inoo tompwa natango kutya okukala pamithikampango dhaKalunga okwo onkalamwenyo ya dhenga mbanda. Moshinima sha tya ngaaka, okudhiladhila kombinga yiilanduliko mbyoka hayi monika kwaamboka hayi ipwililikile omithikimpango dhOmbiimbeli otayi vulu oku ku kwathela wu ninge etokolo. Mepingathano naashoka, otashi vulika wu hole omithikampango dhaKalunga, ihe ino iyinekela kutya oto ka vula oku dhi dhiginina. Dhoshili, shoka otashi vulu okukala endhindhiliko ewanawa, molwaashoka oto ulike kutya owi ifupipika. Kakele kaashono, Ombiimbeli otayi ti kutya aantu ayehe inaaya gwanenena oye na omitima dhi na omakoto. (Jer. 17:9) Ihe oto vulu okupondola ngele owa kala to ‘vulika koohapu dhaKalunga.’ (Lesha Episalomi 119:9.) Kutya nduno omolwomatompelo geni itoo katuka onkatu wu ninginithwe, owa pumbwa okukonakona omatompelo ngoka.b
15, 16. Ongiini to vulu okumona kutya oto vulu okuninginithwa?
15 Ongiini nduno to vulu okumona kutya oto vulu okuninginithwa? Omukalo gumwe to vulu oku shi ninga omokwiipula omapulo ngaashi: ‘Mbela ote vulu ngaa okuyelithila yalwe omalongo gopetameko gOmbiimbeli? Mbela ohandi yi ngaa muukalele nokuli nuuna aavali yandje itaaya yi mo? Mbela ohandi kambadhala ngaa ndi kale pokugongala kwopaKriste kehe? Mbela ote vulu okudhimbulukwa oonkalo dhontumba moka nda li inaandi igandja kethiminiko lyoomakula? Mbela otandi ka tsikila ngaa okulongela Jehova nokuli nuuna aavali yandje nookuume ye etha po oku shi ninga? Mbela ohandi galikana ngaa kombinga yekwatathano lyandje naKalunga? Nosho wo kutya, mbela ondi iyapulila ngaa Jehova thiluthilu megalikano?
16 Eninginitho ohali lundulula onkalamwenyo yomuntu, noli li onkatu ya kwata miiti. Mbela owa koka pambepo nokukatuka onkatu ndjika? Okukala wa koka okwa kwatela mo oshindji kaashi shi owala okugandja oshipopiwa oshiwanawa komutune nenge okuninga omatyokosha taga tuntula pokugongala. Otaku pula okukala to vulu okuninga omatokolo ga kankamena kontseyo yomakotampango gOmbiimbeli. (Lesha Aahebeli 5:14.) Ngele owu li ponkatu ndjoka to vulu okuninga ngaaka, oto ka kala wu na uthembahenda kaaku na we wokulongela Jehova nomutima aguhe nowu na onkalamwenyo tayi ulike kutya owe mu iyapulila shili.
17. Oshike tashi ke ku kwathela wu idhidhimikile omashongo ngoka taga vulu okuholoka po konima yeninginitho lyoye?
17 Konima yokuninginithwa kwoye otashi vulika wu ka kale wu na uulaadhi wa hwama wokulongela Kalunga. Ihe nonando ongawo, otashi vulika to ka tsakaneka omashongo ngoka taga ka makela eitaalo lyoye netokolotoko lyoye. (2 Tim. 3:12) Ino kala wu uvite kutya owu na okuungaunga nomashongo ngaka ongoye awike. Konga omayele kaavali yoye. Pula ekwatho kwaamboka ya pyokoka megongalo. Kala wu na uukuume naamboka taye ke ku ambidhidha. Ino dhimbwa nando kutya Jehova oku na ko nasha nangoye note ke ku pa oonkondo ndhoka wa pumbwa opo wu taalele onkalo kehe tayi vulu okuholoka po.—1 Pet. 5:6, 7.
Ongiini to vulu okwaadha omalalakano goye?
18, 19. Ongiini to vulu okumona uuwanawa mokukonakona iinima mbyoka wa pititha komeho?
18 Kakele komalalakano goye omawanawa, mbela ohashi monika sha fa kuu na nando ethimbo lyokuninga oshindji shoka wa hala naashoka wa pumbwa okuninga? Ngele osho, owa pumbwa okwiikonakona wu tale kutya oshike wa pititha komeho. Oku shi thaneka: Kutha eyemele lyoplastika e to tula mo omamanya omanene. Opo nduno li udha nomavi. Owu na eyemele lyu udha omamanya nomavi. Kutha mo omamanya ngoka nosho wo omavi e to gi itulile. Ngashingeyi tula mo tango omavi opo nduno to tula mo omamanya. Mbela otayi gwana mo we ngaa. Aawe, molwaashoka owa tula mo tango omavi.
19 Owa taalela eshongo lya faathana mokulongitha ethimbo lyoye. Ngele owa pititha komeho omainyanyudho, ito ka kala nando wu na ethimbo lyokulalakanena iinima yopambepo. Ihe ngele owa vulika kekumagidho lyOmbiimbeli lyokukala wu “na owino yokuyoolola iinima mbyoka yi na oshilonga,” oto ka mona kutya owu na ompito yiinima yi na ko nasha nUukwaniilwa nosho wo omainyanyudho ge li pandjele.—Fil. 1:10.
20. Ngele owa kala wu na omaipulo nomalimbililo sho to ningi oonkambadhala dhokwaadha omalalakano goye, owu na okuninga shike?
20 Sho to kambadhala okwaadha omalalakano goye, mwa kwatelwa eninginitho, omathimbo gamwe otashi vulika wu kale wu na omaipulo nomalimbililo. Uuna to fala ‘uudhigu woye kOMUWA, oye te ku popile.’ (Eps. 55:22) Ngashingeyi owu na ompito yokukutha ombinga miilonga yituntula noonkondo noya simana mondjokonona yaantu, oshikonga shokuuvitha nokulonga aantu muuyuni auhe. (Iil. 1:8) Oto vulu okuhogolola wu kale owala omutali nomeho, to tala owala sho yalwe taya longo iilonga mbyoka nenge wu hogolole okulonga iilonga mbyoka yituntula. Ino kala nando inoo kutha ombinga mokulongitha iitalenti yoye mokulongela Jehova mokuhumitha komeho iinima yUukwaniilwa we. Ito ki ipa nando uusama sho to longele “Omushiti gwoye momasiku guugundjuka woye.”—Omuuv. 12:1.
[Omanyolo lyopevi]
a Tala Oshungolangelo yOshiingilisa ye 1 Auguste 2009, epandja 15-18.
b Opo wu mone ekwatho moshinima shika, tala embo Questions Young People Ask—Answers That Work, Embo 2, ontopolwa 34.
Oto yamukula ngiini?
• Omolwashike wu na okwiitulila po omalalakano?
• Gamwe gomomalakano ge na oshilonga ngoka wa hala okwaadha ogeni?
• Oshike sha kwatelwa mokwaadha elalakano lyokuninginithwa?
• Okukonakona shoka wa pititha komeho otashi ke ku kwathela ngiini wu adhe omalalakano goye?
[Ethano pepandja 23]
Mbela owi itulila po elalakano lyokulesha Ombiimbeli esiku kehe?
[Ethano pepandja 24]
Oshiilongomwa shini to ilongo methaneko ndika?