“Konga uuholameno medhina lyaJehova”
‘Dhoshili, ngame otandi ka thiga po oshigwana shi ifupipika, notashi ka konga uuholameno medhina lyaJehova.’—SEF. 3:12, NW.
1, 2. Oshikungulu shini shopathaneko shi li pokwaadha aantu?
MBELA owu na esiku wa li we egama omvula yoshikungulu nenge yoompawe kohi yontopa? Ontopa otayi vulu yi ku gamene lela komvula yoshikungulu nenge yoompawe, ihe otashi vulika kaayi ku gamene lela koshikungulu shombepo.
2 Opu na oshikungulu shilwe shi ili shi li pokuya shoka tashi tilitha noonkondo aantu. Oshikungulu shoka osho “esiku lyoshikungulu” (NW) lyopathaneko. “Esiku enene [lyaJehova, NW]” ndika, otali ka guma aantu ayehe. Ihe otatu vulu okumona egameno ndyoka twa pumbwa. (Lesha Sefanja 1:14-18.) Egameno ndyoka otatu ke li mona ngiini ‘mesiku lyondjahi yOMUWA’ ndyoka li li pokuya?
Iikungulu yopethimbo lyOmbiimbeli
3. “Oshikungulu” shini sha li sha adha omazimo omulongo gaIsraeli?
3 Esiku lyaJehova otali ka tameka nehanagulo lyomalongelokalunga giifundja. Shi na ko nasha nankene tatu vulu okumona egameno, eyamukulo otatu vulu oku li adha mondjokonona yoshigwana shaKalunga shonale. Jesaja ngoka a li ko methelemimvo etihetatu K.E.N., okwa faathanitha epangulo lyaJehova okupangula omazimo omulongo guukwaniilwa waIsraeli omashinumonima ‘noshikungulu’ shoka aantu ya li itaaya vulu okukeelela. (Lesha Jesaja 28:1, 2.) Ehunganeko ndyoka olya li lya gwanithwa mo 740 K.E.N., sho etanga lyaSiria lya li lya ponokele iilongo yomazimo ngoka, limwe lyomugo oondoka lyaEfraim ndyoka lya li eyamba momazimo agehe omulongo.
4. Ongiini “esiku enene lyaJehova” lya li lya adha Jerusalem mo 607 K.E.N.?
4 Epangulo lyAaisraeli mboka ya li kaaye shi aadhiginini olya li lya landulwa ‘kesiku enene lyaJehova’ mo 607 K.E.N., ndyoka lya adha Jerusalem nosho wo uukwaniilwa waJuda. Oshiningwanima shoka osha li sha ningwa molwaashoka aantu yomuJuda oya li wo ya ningi aashunimonima. Aababilonia mboka ya li taya wilikwa kuNebukadnezzar oya li ya tilitha Juda nosho wo oshilandopangelo she, Jerusalem. Aajuda oya li ya ka konga ekwatho ‘kegameno lyiifundja,’ sha hala okutya, kuEgipiti ngoka a li e na nayo uukumwe wopapolotika. Nonando ongaaka, ngaashi oshikungulu shoompawe oshihanaguli, Aababilonia oya li ya kombo po “egameno” lyawo ndyoka.—Jes. 28:14, 17, KB.
5. Oshike tashi ka ningilwa oshigwana shaKalunga shi li ongundu pethimbo lyokuhanagulwa po kwomalongelokalunga agehe giifundja?
5 Esiku enene lyaJehova ndyoka lya li lya adha Jerusalem olya li lyu ulike kutya epangulo ndyoka tali ka pangulwa aashunimonima yUukwakriste methimbo lyetu otali ka kala ngiini. Natango, oshihupe ‘shaBabiloni oshinene,’ uukwaniilwa wuuyuni womalongelokalunga giifundja, otashi ka hanagulwa po wo. Konima yaashono, oshitopolwa shuuyuni waSatana wa kolokosha shoka sha hupa po otashi ka hanagulwa po. Ihe oshigwana shaKalunga shi li ongundu otashi ka hupa molwaashoka oshi imonena uuholameno medhina lyaJehova.—Eh. 7:14; 18:2, 8; 19:19-21.
Egameno lyopambepo nolyopalutu
6. Ongiini oshigwana shaKalunga tashi vulu okwiimonena egameno?
6 Ongiini oshigwana shaKalunga tashi vulu okwiimonena egameno nokuli nongashingeyi pethimbo ndika lyehulilo? Ohatu mono egameno lyopambepo ‘mokusimaneka edhina lyaKalunga’ (KB) pamwe negalikano nomoku mu longela nuulaadhi. (Lesha Maleaki 3:16-18.) Otatu vulu okukala nolupandu nonando otwa pumbwa okuninga oshindji kaashi shi owala okudhiladhila kombinga yedhina lye. Otatu lesha mOmbiimbeli taku ti: “Kehe ngoka ti ithana edhina lyOmuwa, ota hupithwa.” (Rom. 10:13) Pokati kokwiithana edhina lyaJehova nosho wo okuhupitha kwe aantu opu na ekwatathano. Aantu oyendji ye na omitima dhu uka otaya vulu okumona eyooloko ndyoka li li pokati kAakriste yashili mboka ‘haya simaneke edhina lye’ nohaye mu longele ye li Oonzapo dhe naamboka ihaaye mu longele.
7, 8. Omomukalo guni Aakriste yomethelemumvo lyotango ya li ya mono egameno lyopalutu, nosha faathana nashike kunena?
7 Nonando ongawo, ehupitho ndyoka tatu vulu okumona kali shi owala lyopambepo. Oshigwana shaKalunga oshu uvanekelwa wo ehupitho lyopalutu. Otu shi iwetele mwaashoka sha li sha ningwa mo 66 E.N. konima sho etangakwiita lyaRoma tali wilikwa kuCestius Gallus lya ponokele Jerusalem. Jesus okwa li a hunganeke kutya omasiku guudhigu mboka uunene otaga ka “fupipikwa.” (Mat. 24:15, 16, 21, 22) Shoka osha li sha ningwa sho etanga lyaRoma lya thigi po oshilando shoka lya li lya kondeka inaashi tegelelwa, shoka sha li sha gandja ompito opo ‘aantu’ yamwe, sha hala okutya, Aakriste yashili, ya ‘hupithwe.’ Oya li ya vulu okuya ontuku kiilando yopuushiinda. Yamwe oya li ya taaguluka omulonga gwaJordan e tayi imonene uuholameno moondundu ndhoka dha li kuuzilo womulonga ngoka.
8 Otatu vulu okumona efaathano ndyoka li li pokati kAakriste mboka noshigwana shaKalunga kunena. Methelumumvo lyotango lya piti, Aakriste oya li yi imonene uuholameno, nokunena aapiya yaKalunga otaya ka ninga sha faathana. Ihe pethimbo ndika itashi ka kwathela okuya ontuku kehala lyontumba, molwaashoka Aakriste yashili oye li muuyuni auhe. Natango, ye li oshigwana she ‘oshihogololwa’ nosho wo ooyakwawo aadhiginini otaya ka hupa sho Uukwakriste uushunimonima tawu ka hulithwa po mokukonga uuholameno muJehova nosho wo mehangano lye ndyoka tali yelekanithwa nondundu.
9. Oolye ya kambadhala okuningitha edhina lyaJehova li dhimbiwe? Gandja oshiholelwa.
9 Mepingathano naashono, Uukwakriste owe eleka okuhanagulwa po mehanagulo ndyoka li li popepi molwaashoka oye li othimba yi na ongodhi mokwaahalonga aakwanegongalo yawo nosho wo molwaashoka ye tonde edhina lyaKalunga. MOmathelemimvo goPokati, edhina lyaKalunga olya li lya tseyika kehe pamwe muEuropa. Edhina ndyoka olya nyolwa moondanda ne dhOshihebeli hadhi ithanwa o-Tetragrammaton nohali leshwa YHWH (nenge JHVH), na edhina ndyoka olya li lya nyolelwa kiimaliwa, komakuma komeho yomagumbo, momambo ogendji nomOombiimbeli, nokuli nomoongeleka dhimwe dhAakatoolika nAaprotestande. Ihe methimbo opo lya zi ko, oongeleka dhUukwakriste odha kuthitha mo edhina lyaKalunga momatoloko gOombiimbeli nokukeelela kaali longithwe pamwe pwi ili. Pashiholelwa, uunzapo wulwe otawu adhika montumwafo yo 29 Juni 2008 ndjoka ya li ya nyolwa kEgongalo lyOkulongela Kalunga nokEgeeloputudho lyEsakramendi, noya li ya tuminwa kIigongi yAabisofi yi na oshipalanyolo ‘Edhina lyaKalunga.’ Ongeleka yaKatoolika kaRoma oya li ya popi montumwafo ndjoka kutya kehe mpoka pwa longithwa o-Tetragrammaton momatoloko gi ili nogi ili oli na okupingenwa po kedhinasimaneko “Omuwa.” Olutuwiliki lwaKatoolika kaRoma olwa li lwa ti kutya edhina lyaKalunga kali na okulongithwa we nenge kali na okutumbulwa momaimbilo nomomagalikano uuna Aakatoolika ye li melongelokalunga. Aawiliki yomalongelokalunga galwe gUukwakriste naamboka kaaye shi yUukwakriste oya holeka aantu omamiliyona oshili kombinga yaKalunga kashili.
Egameno ndyoka tali monika kwaamboka taya yapula edhina lyaKalunga
10. Ongiini edhina lyaKalunga tali simanekithwa kunena?
10 Mepingathano naashoka omalongelokalunga galwe haga ningi, Oonzapo dhaJehova ohadhi simaneke nokuyapula edhina lyaKalunga. Ohaye li yapula moku li longitha momukalo gu shi okusimanekwa. Jehova oha kala a hokwa mboka ye mu inekela noha ningi kehe shoka sha pumbiwa opo a laleke nuuyamba nokugamena oshigwana she. “Ota sile oshimpwiyu ayehe mboka ye mu inekela.”—Nah. 1:7; Iil. 15:14.
11, 12. Oolye ya li ya simanekitha edhina lyaJehova muJuda shonale, noolye ye shi ninga methimbo lyetu?
11 Nonando oyendji yomAajuda oya li ya ningi aashunimonima, opwa li pu na mboka ya li ya kongo “uuholameno medhina lyaJehova” (NW). (Lesha Sefanja 3:12, 13.) Sho Kalunga a li a geele Aajuda mboka ya li kaaye shi aadhiginini mokweetha Aababilonia ya sinde oshilongo shawo e taya fala aantu yasho muupongekwa, oohandimwe ngaashi Jeremia, Baruk naAbed-Melek kaya li ya falwa muupongekwa. Oya li ya kala “mokati” koshigwana oshishunimonima. Yamwe oya li ya kala aadhiginini manga ya li muupongekwa. Mo 539 K.E.N., Aamedia naPersia mewiliko lyaKores oya li ya sindi Babilonia. Nziya Kores okwa li a gandja euthompango opo oshihupe shAajuda shi ethiwe shi shune koshilongo shaandjawo, Jerusalem.
12 Sefanja okwa li a hunganeke kombinga yaamboka ya li taya ka nyanyukilwa okutamekululwa kwelongelokalunga lyashili kutya Jehova okwa li te ke ya hupitha nokukala e ya hokwa. (Lesha Sefanja 3:14-17.) Shoka osho wo shi li nomethimbo lyetu. Konima sho Uukwaniilwa waJehova Kalunga wa dhikwa po megulu, Jehova okwa li a kutha oshihupe shaagwayekwa oshidhiginini muupongekwa wopambepo waBibiloni Oshinene. Oshihupe shoka okwe shi hokwa sigo okunena.
13. Aantu yomiigwana ayihe oya mona emanguluko lini?
13 Mboka ye na etegameno lyoku ka kala nomwenyo sigo aluhe kombanda yevi, oya za mo wo muBabiloni Oshinene notaya nyanyukilwa emanguluko lyopambepo ya manguluka ko komalongo gomalongelokalunga giifundja. (Eh. 18:4) Kungawo, Sefanja 2:3 ngoka ta ti: “Galukileni kOMUWA, aaifupipiki amuhe yomoshilongo” ota gwanithwa unene tuu methimbo lyetu. Aaifupipiki yomiigwana ayihe, kutya nduno oye na etegameno lyomegulu nenge olyokombanda yevi, otaya kongo uuholameno medhina lyaJehova.
Edhina lyaKalunga kali shi oshiketi
14, 15. (a) Aantu yamwe oya li ya longitha shike ongoshiketi shawo? (b) Oshike kaashi na okulongithwa ongokakwathi?
14 Aaisraeli yamwe oya li ya tala ko otempeli ya fa oshiketi shoka tashi ke ya gamena kaatondi yawo. (Jer. 7:1-4) Petameko Aaisraeli oya li ya tala ko oshikethangano sha fa oshiketi shoka tashi ke ya gamena miita. (1 Sam. 4:3, 10, 11) Constantine Omunene okwa li a nyola oondanda dhOshigreka khi nosho wo rho, oondanda mbali dhotango dha za kedhinasimaneko “Kristus” mOshigreka, kiikandekitho yaakwiita ye netegameno kutya otashi ke ya gamena molugodhi. Omukwaniilwa Gustav Adolph II gwaSweden ngoka a li a kondjo iita hayi ithanwa Iita yOomvula Omilongo Ndatu notaku dhiladhilwa kutya okwa li ha zala ehuyanza ndyoka li pepandja 15. Ndhindhilika kutya edhina lehov olya li lya tulwa koshipapa shoka.
15 Yamwe yomoshigwana shaKalunga mboka ya li ya ponokelwa koompwidhuli oya li ya mono uuholameno medhina lyaJehova, mokwiithana edhina lye muule. Niishewe, kehe oshinima shoka shi na edhina lyaKalunga kashi na okutalwa ko shi li oshiketi nenge okakwathi monkalamwenyo yomuntu, sha fa ando tashi ka gamena omuntu paumpulile. Okwiimononena uuholameno medhina lyaJehova hasho sha hala okutya ngaaka.
Nkene tatu vulu okwiikongela uuholameno kunena
16. Ongiini tatu vulu okukonga uuholameno pambepo kunena?
16 Kunena ohatu ikongele uuholameno megameno lyopambepo ndyoka hali nyanyukilwa koshigwana shaKalunga shi li ongundu. (Eps. 91:1) Ohatu londodhwa okupitila ‘momupiya omudhiginini nomunandunge’ nosho wo maakuluntugongalo tu kale twa kotokela uuyuni mboka tawu vulu okutula moshiponga egameno ndyoka. (Mat. 24:45-47; Jes. 32:1, 2) Dhiladhila nkene twa kala nokulondodhwa aluhe kombinga yomaliko, e to tala nkene omalondodho ngoka ge tu gamena kuupyakadhi mboka wa li tawu vulu okuyona po uupambepo wetu. Ongiini wo shi na ko nasha noshiponga shoka hashi zi mokukala niikala yokukala wu wete onkalamwenyo tayi ende nawa, shoka tashi vulu oku tu ningitha tu kale inaatu ipyakidhila we miilonga yaJehova? Oohapu dhaKalunga otadhi ti: “Aagoya otaa hanagulwa po kuuhethi wawo yene. Ihe ngoka ta pulakene ndje, ota kala megameno, niihuna yiiponga itayi mu adha.” (Omayel. 1:32, 33) Okukala tatu lalakanene okukala twa yogoka pamikalo otaku vulu wo oku tu kwathela tu kale twa gamenwa pambepo.
17, 18. Oshike tashi kwathele aantu omamiliyona yi ikongele uuholameno medhina lyaJehova kunena?
17 Dhiladhila wo kombinga yeladhipiko ndyoka ho pewa komupiya omudhigini kombinga yokulandula elombwelo lyaJesus lyokuuvitha onkundana ombwanawa yUukwaniilwa muuyuni auhe. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Sefanja okwa li a popi elunduluko ndyoka tali ka kwathela aantu ya konge uuholameno medhina lyaKalunga. Ombiimbeli otayi ti: “Ngame otandi gandja kiigwana elaka lya yogoka, opo ayehe yi ithane edhina lyaJehova, opo ye mu longele ye na edhiladhilo limwe.”—Sef. 3:9, NW.
18 Elaka lya yogoka oshike? Elaka lya yogoka olyo oshili kombinga yaJehova Kalunga nosho wo yomalalakano ge ndjoka yi li mOohapu dhe, Ombiimbeli. Oho popi elaka ndyoka uuna to popi nayalwe ontseyo yashili kombinga yUukwaniilwa waKalunga nonkene tawu ka yapulitha edhina lye, uuna to popi kombinga yokuyukipalitha uunamapangelo waKalunga nosho wo ngele to popi nenyanyu kombinga yomalaleko nuuyumba ngoka taga ka nyanyukilwa kaantu aadhiginini sigo aluhe. Molwaashoka aantu oyendji otaya popi elaka ndika lyopathaneko, aantu oyendji ‘otayi ithana edhina lyaJehova’ notaye “mu longele ye na edhiladhilo limwe.” Eeno, ngashingeyi aantu omamiliyona muuyuni auhe otayi ikongele uuholameno medhina lyaJevova.—Eps. 1:1, 3.
19, 20. Ongiini okwiinekela “megameno lyiifundja” methimbo lyOmbiimbeli kwa li inaaku shi pondola?
19 Aantu muuyuni oye na okuungaunga nomaupyakadhi ngoka taga monika ga fa itaaga vulu okuyiwa moshipala. Molwaashoka aantu oya hala noonkondo omaupyakadhi gawo ga kandulwe po, oyendji ohaya ka konga ekwatho kaantu ooyakwawo inaaya gwanenena. Nenge ye na etegameno lyokumona ekandulopo lyomaupyakadhi komahangano gopapolotika, nokuli ngaashi Israeli shonale omathimbo gamwe a li ha kongo ekwatho piilongo yopuushiinda nokuninga uukumwe nayo. Ihe owu shi shi kutya okuninga ngaaka kakwa li kwa kwathele Israeli. Nokapu na ehangano lyopapolotika kunena tali vulu okukandula po omaupyakadhi gaantu yo nIigwanahangano ongashikwawo. Onkee ano, omolwashike omuntu e na okukala a tala ko omahangano gopapolotika nosho wo okuninga uukumwe nago oko ku li uuholameno. Ombiimbeli otayi yi ithana pahunganeko kutya oye li “egameno lyiifundja.” Oto vulu okuga tala ko ngaaka molwaashola omuntu kehe ngoka ti inekele mugo hugunina oha ka kala owala a yematekwa.—Lesha Jesaja 28:15, 17.
20 Masiku oshikungulu shoompawe shopathaneko shesiku lyaJehova otashi ka dhenga evi alihe. Oompangela dhaantu, omatungo gawo ga kola nosho wo omaliko gawo itaga ka vula oku ya gamena. Jesaja 28:17 ote shi popi ta ti: “Iikungulu yoompawe otayi ka komba po iifundja ayihe mbyoka mwi inekela, nefundja tali ka kungulula po egameno [lyiifundja] lyeni.”
21. Uuwanawa wuni tatu vulu okunyanyukilwa mokulandula omayele gomenyolo lyokomumvo lyomo 2011?
21 Oshigwana shaKalunga osha gamenwa shili kunena notashi ka gamenwa monakuyiwa kuJehova Kalunga kawo. Edhina lyaSefanja ndyoka tali ti: “Jehova okwa holeka (okwa gamena),” otali gandja uushili kutya omuye tatu vulu okumona egameno lyashili. Oshe eleka sho enyolo lyokomumvo lyomo 2011 tali gandja omayele gopandunge tali ti: “Konga uuholameno medhina lyaJehova.” (Sef. 3:12, NW) Nokuli nongashingeyi otatu vulu okukonga uuholameno medhina lyaJehova nokwiinekela muye thiluthilu. (Eps. 9:10) Kehe esiku natu kaleke momadhiladhilo eshilipaleko lya nwethwa mo ndika tali ti: “Edhina [lyaJehova, NW] olyo oshungo ya kola; omuyuuki ota matukile mo e ta gamenwa.”—Omayel. 18:10.
Oto dhimbulukwa?
• Ongiini tatu vulu okwiikongela uuholameno medhina lyaJehova ngashingeyi?
• Omolwashike kaatu na okwiinekela “megameno lyiifundja”?
• Egameno lini tu uvanekelwa monakuyiwa?
[Oohapu dha simana pepandja 14]
Enyolo lyokomumvo lyomo 2011 olyo: “Konga uuholameno medhina lyaJehova.”—Sefanja 3:12, NW.
[Edhina lyomuthaneki gwethano pepandja 15]
Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”