Opu na onkundana ombwanawa ndjoka aantu ayehe ya pumbwa okuuvithilwa
‘Onkundana ombwanawa oyo oonkondo dhaKalunga tadhi hupitha.’—ROM. 1:16, yelekanitha NW.
1, 2. Omolwashike ho uvitha “onkundana ombwanawa yUukwaniilwa,” noombinga dhayo dhini ho tsu omuthindo?
‘OHANDI nyanyukilwa okulombwela yalwe onkundana ombwanawa esiku kehe.’ Otashi vulika wa li wa dhiladhila nenge wa li wa popi ngaaka. Wu li Onzapo yaJehova yi igandja, owa tseya nkene sha simana okuuvitha “onkundana ndjika ombwanawa yUukwaniilwa.” Otashi vulika to vulu okuhokolola momutse ehunganeko lyaJesus kombinga yokuuvitha onkundana ndjoka.—Mat. 24:14, NW.
2 Sho to uvitha “onkundana ombwanawa yuukwaniilwa,” (NW) oto tsikile okuninga shoka Jesus a li a tameke. (Lesha Lukas 4:43.) Nokaapu na omalimbililo, oshinima shimwe shoka ho popi kombinga yasho osho kutya masiku Kalunga ota ka ya olunyala miinima yonkalamwenyo yaantu. ‘Puudhigu uunene’ ota ka hulitha po omalongelokalunga giifundja nosho wo uukolokoshi kombanda yevi. (Mat. 24:21) Otashi vulika ho tsu wo omuthindo kutya Uukwaniilwa waKalunga otawu ke etulula Oparadisa kombanda yevi opo ku vule okukala ombili nenyanyu olindji. Dhoshili, “onkundana ombwanawa yuukwaniilwa” oyi li oshitopolwa ‘shonkundana ombwanawa ndjoka ya li ya tseyithilwa Abraham manga kuyele tayi ti kutya molwe Kalunga ota ka yambeka aantu ayehe yokombanda yevi.’—Gal. 3:8, yelekanitha NW.
3. Omolwashike tatu vulu okupopya kutya omuyapostoli Paulus okwa li a tsu omuthindo onkundana ombwanawa membo lyAaroma?
3 Ihe mbela ohatu gandja ngaa eitulomo lya gwana kombinga ya simanenena yonkundana ombwanawa ndjoka aantu ya pumbwa okuuva? Montumwafo ndjoka a nyolele Aaroma, omuyapostoli Paulus okwa li a longitha oshitya “uukwaniilwa” lumwe aluke, ihe okwa li a longitha mo uutumbulilo “onkundana ombwanawa” lwiikando 12 mOmbiimbeli yo-New World Translation of the Holy Scriptures. (Lesha Aaroma 14:17.) Ombinga yini yi na ko nasha nonkundana ombwanawa Paulus a li a popi olundjilundji membo moka? Omolwashike onkundana ombwanawa ndjoka oyo unene ya simanenena? Omolwashike tu na oku shi kaleka momadhiladhilo uuna tatu uvithile aantu moshitopolwa shetu “onkundana ombwanawa ya zi kuKalunga”?—Mark. 1:14, NW; Rom. 15:16, NW; 1 Tes. 2:2, NW.
Shoka aantu yomuRoma ya li ya pumbwa okuuva
4. Paulus pethimbo lyokukala kwe mondholongo oshikando shotango muRoma okwa li u uvitha kombinga yashike?
4 Otatu ki ilonga sha ngele otwa konakona iikundathanwa mbyoka Paulus a li a kundathana naantu sho a li oshikando shotango mondholongo muRoma. Otwa lesha kutya sho Aajuda oyendji ya li ye mu talele po, okwa li e ya ‘hokololele uunzapo wu na ko nasha (1) [nuukwaniilwa waKalunga, KB] nokwa li te ya tompo kombinga (2) yaJesus.’ Oshizemo osha li shini? “Yamwe yomuyo oya tompwa koohapu dhe, ooyakwawo oya li inaa hala okwiitaala.” Konima yaashoka, Paulus okwa li a ‘kundathana naayehe mboka ya li ye ya oku mu talela po. Nuulaadhi uunene oye oku uvithile aantu (1) [uukwaniilwa waKalunga, KB] nokwe ya hokololele (2) Omuwa Jesus Kristus.’ (Iil. 28:17, 23-31) Osha yela kutya Paulus okwa li a gandja eitulomo kUukwaniilwa waKalunga. Ihe oshike ishewe a li a tsu omuthindo? Oshinima shoka shi li ondingandinga yUukwaniilwa, sha hala okutya, onkandangala ndjoka Jesus ta dhana melalakano lyaKalunga.
5. Ompumbwe naanaa yashike Paulus a li a popi membo lyAaroma?
5 Aantu ayehe oya pumbwa okutseya Jesus nokukala ye mu itaala. Paulus shika okwa li e shi popi membo lyAaroma. Tango, okwa li a nyola a ti: ‘Kalunga oye e shi shi kutya ote popi oshili. Oye ngoka handi mu longele nomwenyo gwandje aguhe omokuuvitha onkundana ombwanawa tayi popi Omwana.’ Okwa gwedha ko a ti: ‘Ngame inandi sa ohoni onkundana ombwanawa, oshoka oyo oonkondo dhaKalunga tadhi hupitha ayehe mboka yi itaala.’ Konima yethimbo okwa li a popi ethimbo sho ‘Kalunga ta ka ninga Jesus Kristus omupanguli gwiiholekwa ayihe yomomitima dhaantu, pankundana ombwanawa ndjoka tu uvitha.’ Okwa li wo a hokolola a ti: ‘Okuza kuJerusalem nomuushiinda sigo okuIlliriko ondu uvitha nda mana mo onkundana ombwanawa tayi popi Kristus.’a (Rom. 1:9, 16; 2:16; 15:19, yelekanitha NW.) Mbela sho to dhiladhila omolwashike Paulus a li a tsu omuthindo kombinga yaJesus Kristus sho tu uvithile Aaroma?
6, 7. Oshike tatu vulu okutya kombinga yokutotwa po kwegongalo lyaRoma nosho wo shi na ko nasha naamboka ya li mo?
6 Katu shi nkene egongalo lyaRoma lya li lya totwa. Mbela Aajuda nenge mboka kaaye shi Aajuda mboka ya li poPentekoste yomo 33 E.N. oya li ya shuna kuRoma ye li Aakriste? (Iil. 2:10) Nenge Aakriste aahalithi naapashiyoni oyo ya li ya taandeleke oshili muRoma? Kutya nduno osha li she ende ngiini, pethimbo ndyoka Paulus a nyola embo lyAaroma mo 56 E.N. lwaampono, egongalo olya adhika lya totwa nale. (Rom. 1:8) Mbela megongalo moka omwa li mu na aantu yomomaputuko geni?
7 Yamwe oya li yomeputuko lyOshijuda. Paulus okwa li a kundile po Andronikus naJunias ye li ‘aakwanezimo lye,’ sha hala okutya, aakwanezimo lye mboka ya li Aajuda ooyakwawo. Omuningi gwootenda Akula ngoka a li a kala muRoma pamwe nomukulukadhi gwe, Priskila, okwa li wo Omujuda. (Rom. 4:1; 9:3, 4, NW; 16:3, 7; Iil. 18:2) Ihe aamwatate naamwameme oyendji mboka Paulus a li a tumine omakundo otashi vulika ya li kaaye shi Aajuda. Yamwe otashi vulika ya li “yomuuwa womupangeli Omuroma,” shoka tashi vulika tashi ti aapika yomupangeli Omuroma noye li aakwanepangelo yopondondo yopevi.—Fil. 4:22; Rom. 1:6; 11:13.
8. Mboka ya li muRoma oya li ya taalela onkalo ondhigu yini?
8 Omukriste kehe muRoma okwa li a taalela onkalo ondhigu ndhoka natse twa taalela. Paulus okwa li e shi popi komukalo nguka a ti: “Aantu ayehe oya yona, kaye na oonkondo dhaKalunga.” (Rom. 3:23) Osha yela kutya ayehe mboka Paulus a li a nyolele ontumwafo oya li ye na okutseya kutya oye li aalunde nonokutya oye na okukala ye na eitaalo mwaangoka Kalunga a longitha okukandula po onkalo ndjoka.
Aantu oya pumbwa okutseya kutya aalunde
9. Paulus okwa li a gandja eitulomo koshinima shini shoka tashi vulu okweetithwa kokuuvitha onkundana ombwanawa?
9 Petameko lyontumwafo ye ndjoka a li a nyolele Aaroma, Paulus okwa li a popi oshizemo oshiwanawa shoka tashi vulu okweetwa konkundana ombwanawa sho a li a tsikile okupopya a ti: ‘Ngame inandi sa ohoni onkundana ombwanawa, oshoka oyo oonkondo dhaKalunga tadhi hupitha ayehe mboka yi itaala. Tango Aajuda nosho wo Aagreka.’ Eeno, oya li taya vulu okuhupithwa. Ihe nonando ongaaka, oya li ya pumbwa eitaalo, metsokumwe noshili ya kola ndjoka ya tothwa muHabakuk 2:4 tayi ti: “Aayuuki otaa ka kala ko, oshoka oya dhiginine Kalunga.” (Rom. 1:16, 17, yelekanitha NW; Gal. 3:11; Heb. 10:38) Ihe ongiini onkundana ombwanawa ndjika, ndjoka tayi vulu okuhupitha ya pambathana noshili kutya “aantu ayehe oya yona”?
10, 11. Omolwashike edhiladhilo ndyoka lya popiwa mAaroma 3:23 kaali shi epe kaantu yalwe, ihe epe kuyalwe?
10 Opo omuntu a vule okukala neitaalo tali ke mu hupithitha, oku na okuzimina kutya ye omulunde. Edhiladhilo ndyoka kali shi oshinima oshipe kwaamboka yi itaala muKalunga okuza kuunona wawo noye na ontseyo yontumba kombinga yOmbiimbeli. (Lesha Omuuvithi 7:20.) Kutya nduno otaye shi zimine nenge oya limbililwa, oye na edhiladhilo ngaa lyaashoka Paulus a li a hala okutya sho a ti: “Aantu ayehe oya yona.” (Rom. 3:23) Ihe nonando ongaaka, mokugwanitha po uukalele wetu, otatu vulu okutsakaneka oyendji mboka kaayu uvite ko oohapu ndhoka.
11 Miilongo yimwe, aantu oyendji paputuko lyawo ihaya dhiladhila kutya oya valwa aalunde nonokutya oya thigulula uulunde. Dhoshili, otashi vulika ya zimina kutya ohaya ningi omapuko, oye na omaukwatya omawinayi notashi vulika ya ninga iinima yontumba iiwinayi. Otashi vulika wo ya mona kutya yalwe oye li monkalo ya fa yawo. Niishewe molweputuko lyawo, kayu uvite ko naanaa kutya omolwashike yo nosho wo yalwe ye li ngawo. Dhoshili, momalaka gamwe, ngele to popi kutya omuntu omulunde, aantu yalwe otashi vulika ya dhiladhile kutya oku li omulongi gwomiyonena nenge nokuli a yona omithikampango dhontumba. Osha yela kutya omuntu ngoka a kokela momudhingoloko gwa tya ngaaka, otashi vulika kaa zimine nuupu kutya omulunde meityo ndyoka Paulus a popi.
12. Omolwashike aantu oyendji inaayi itaala kutya oye li aalunde?
12 Nokuli miilongo yUukwakriste, aantu oyendji inayi itaala kutya oye li aalunde. Omolwashike mbela? Omolwaashoka nonando ohaya yi kongeleka omalupita, oya tala ko ehokololo lyomOmbiimbeli kombinga yaAdam naEva li li ongano. Yalwe oya kokela momidhingoloko moka aantu inaayi itaala muKalunga. Oya limbililwa ngele Kalunga oko ngaa e li nomolwaashono kaayu uvite ko kutya Omukombandambanda okwa tulila po aantu omithikampango dhopamikalo nonokutya ngele oya nyengwa oku dhi dhiginina nena otaya longo uulunde. Kungawo, oya fa mboka yomethelemumvo lyotango mboka Paulus a hokolola kutya oya ‘kala muuyuni kaaye na etegameno nokaaye na Kalunga.’—Ef. 2:12.
13, 14. (a) Omolwetompelo limwe lini mboka inaayi itaala muKalunga noinaayi itaala kutya aantu aalunde, itaaya vulu okwiipopila? (b) Okwaaitaala Kalunga okwa ningitha aantu oyendji ya ninge shike?
13 Montumwafo ndjoka Paulus a li a nyolele Aaroma, okwa li a gandja omatompelo ge li gaali kutya omolwashike eputuko lya tya ngaaka kaalya li tali vulu okukala eipopilo, methimbo ndyoka nolyongashingeyi. Etompelo lyotango olyo kutya eshito lyo lyene otali gandja uunzapo kutya oku na Omushiti. (Lesha Aaroma 1:19, 20.) Shika otashi tsu kumwe nekonakono ndyoka lya ningwa kuPaulus sho a li a nyolele Aahebeli okuza kuRoma a ti: “Egumbo kehe oli na omutungi gwalyo, ihe ngoka a tungu ayihe, oKalunga.” (Heb. 3:4) Okutompathana momukalo ngoka otaku ulike kutya oku na Omushiti ngoka a shita nenge e eta po eshito alihe.
14 Onkee ano, Paulus okwa li e na ekankameno lya kola sho a nyolele Aaroma kutya kehe ngoka, mwa kwatelwa Aaisraeli yonale, ta longele iikalunga ‘ita vulu okwiipopila.’ Sha faathana otashi vulu okupopiwa shi na ko nasha naamboka hayi igandja momilalo dha nyata ndhoka inaadhi kwatela mo owala omulumentu nomukiintu ngaashi shi li paunshitwe. (Rom. 1:22-27) Mokupopya etompelo ndyoka, Paulus okwa thiki pehulithodhiladhilo kutya “Aajuda naapagani ayehe oye li kohi yoonkondo dhuulunde.”—Rom. 3:9.
‘Omuhempululi’
15. Oolye ye na eiyuvo lyopaunshitwe, noshizemo ohashi kala shini?
15 Embo lyAaroma otali popi etompelo lilwe kutya omolwashike aantu ye na okutseya kutya yo aalunde noya pumbwa okuza monkalo ndjoka ondhigu. Shi na ko nasha noompango ndhoka Kalunga a li a pa Israeli shonale, Paulus okwa nyola a ti: “Oyo otaa yono e taa pangulwa pampango.” (Rom. 2:12) Mokutsikila ta tompathana nayo, okwa popi kutya aantu yomiigwana nenge yomomihoko mboka kaaye shi ompango yaKalunga olundji ohaya “gwanitha shoka tashi pulwa kompango pandunge dhawo.” Omolwashike aantu ya tya ngaaka ayehe hayi indike okuya momilalo nomupambele, okudhipaga nosho wo okuyaka? Paulus okwa popya kutya omolwaashoka oye na eiyuvo.—Lesha Aaroma 2:14, 15.
16. Omolwashike okukala neiyuvo itaashi ti okuyanda uulunde?
16 Otashi vulika wa mona kutya okukala neiyuvo tali longo lya fa okaana komomutima itashi ti kutya omuntu ota ka landula shoka tali mu lombwele. Oshinima shi na ko nasha naIsraeli shonale otashi shi ulike. Nonando Aaisraeli oya li ya pewa eiyuvo kuKalunga nosho wo oompango dhokondandalunde dhi li ompinge nokuyaka nosho wo okuyona ondjokana, olundji kaya li haya vulika keiyuvo ndyoka nosho wo kOmpango yaJehova. (Rom. 2:21-23) Aluhe oya li ya taaguluka ompango ndjoka, nokungawo oya li aalunde noya li ya ndopa okukala metsokumwe nomithikampango dhaKalunga nosho wo okulonga ehalo lye. Shika osha li sha yono po lelalela ekwatathano lyawo nOmushiti gwawo.—Lev. 19:11; 20:10; Rom. 3:20.
17. Eladhipiko lini twa mono membo lyAaroma?
17 Shoka twa konakona membo lyAaroma otashi tu kwathele tu thaneke momadhiladhilo getu onkalo yinikitha oluhodhi moka aantu ye li, natse twa kwatelwa mo, pataloko lyOmunankondoadhihe. Ihe nonando ongaaka, Paulus uupyakadhi ine wu hulilitha owala mpoka. Okwa nyola a totha moohapu dhaDavid mEpisalomi 32:1, 2 a ti: “Aanelago aantu mboka Kalunga e ya dhimina po omayono gawo, oomboka oondjo dhawo dha siikilwa. Omuntu omunelago oye ngoka Omuwa itaa yalula we oondjo dhe.” (Rom. 4:7, 8) Eeno, Kalunga okwa li e shi ningi tashi wapa okudhima po oondjo kaapu na okuteya oompango dhe dhi na ko nasha nuuyuuki.
Onkundana ombwanawa kombinga yaJesus oyo ya simana metumwalaka lyetu
18, 19. (a) Paulus okwa li a gandja eitulomo koshinima shini shi na ko nasha nonkundana ombwanawa muRoma? (b) Opo tu mone omayambeko gUukwaniilwa, otu na okutseya shike?
18 Otashi vulika wi inyengithwe wu tye: “Ndjika oyo lela onkundana ombwanawa.” Eeno, onkundana ombwanawa shili, ndjoka tayi tu dhimbulukitha oshinima shi na ko nasha nayo shoka Paulus a li a tsu omuthindo membo lyAaroma. Ngaashi sha tumbulwa nale, Paulus okwa nyola a ti: “Ngame inandi sa ohoni onkundana ombwanawa, oshoka oyo oonkondo dhaKalunga tadhi hupitha.”—Rom. 1:15, 16, yelekanitha NW.
19 Onkundana ombwanawa ndjoka oyo ya li ya simana monkandangala ndjoka Jesus a li ta dhana mokugwanitha elalakano lyaKalunga. Paulus okwa li ta vulu okutegelela esiku ndyoka ‘Kalunga ta ka ninga Jesus Kristus omupanguli gwiiholekwa ayihe yomomitima dhaantu pakankameno lyonkundana ombwanawa.’ (Rom. 2:16, yelekanitha NW.) Sho a popi oohapu ndhoka, ka li ando a dhina ‘uukwaniilwa waKristus nowaKalunga’ nenge shoka Kalunga ta ka ninga okupitila mUukwaniilwa we. (Ef. 5:5, KB) Ihe okwa li u ulike kutya opo tse tu mone notu nyanyukilwe omayambeko ngoka tage etwa kUukwaniilwa waKalunga, otu na okutseya kutya (1) otu li aalunde koshipala shaKalunga nosho wo kutya (2) otu na okukala tu na eitaalo tali longo muJesus Kristus opo oondjo dhetu dhi dhimwe po. Ngele omuntu oku uvu ko e ta taamba ko iinima mbyoka yi na ko nasha nelalakano lyaKalunga nokumona nkene okuninga ngaaka taku mu kwathele a kale e na etegameno, ote ki inyengithwa a tye: “Ndjika onkundana ombwanawa shili!”
20, 21. Uuna tu li muukalele, omolwashike tu na okukaleka momadhiladhilo onkundana ombwanawa ndjoka ya tsuwa omuthindo membo lyAaroma, noshizemo shini tashi vulika tu ka mone?
20 Otu na lela okukaleka momadhiladhilo shoka sha kwatelwa monkundana ombwanawa sho tatu gwanitha po uukalele wetu wopaKriste. Paulus okwa li a popya shi na ko nasha naJesus, sho a totha moohapu dhaJesaja a ti: “Kehe ngoka te mu itaale, ita sithwa ohoni.” (Rom. 10:11; Jes. 28:16) Etumwalaka lya simanenena kombinga yaJesus otashi vulika li shiwike ngaa kwaamboka kunena ye shi kutya Ombiimbeli otayi ti ngiini kombinga yuulunde. Ihe kuyalwe, etumwalaka ndika otali ka kala epe lela, li li oshinima kaashi shiwike nenge inaashi itaalwa kukehe gumwe meputuko lyawo. Ngele mboka oyi itaale Kalunga e taya kala yi inekela mOmanyolo, otatu ka kala twa pumbwa oku ya yelithila onkandangala ndjoka Jesus ta dhana. Moshitopolwa tashi landula otatu ka konakona nkene Aaroma ontopolwa 5 ya yelitha oshinima shi na ko nasha nonkundana ombwanawa. Otashi vulika to ka mona kutya ngele owe yi konakona oto ka vula oku yi longitha muukalele.
21 Kashi na tuu ondjambi okukwathela mboka ye na omitima dhu uka yu uve ko onkundana ombwanawa ndjoka ya tumbulwa lwiikando membo lyAaroma, onkundana ombwanawa ndjoka oyo “oonkondo dhaKalunga tadhi hupitha ayehe mboka yi itaala.” (Rom. 1:16) Onkee ano, kakele kondjambi ndjoka tatu ka pewa, otatu ka mona kutya yalwe otaya tsu kumwe noohapu dhaPaulus ndhoka dha tothwa mAaroma 10:15 tadhi ti: “Osho opala ngiini, aantu mboka taye ya okuuvitha [onkundana ombwanawa, NW]!”—Jes. 52:7.
[Enyolo lyopevi]
a Uutumbulilo wa faathana otawu holoka momambo galwe ga nwethwa mo.—Mark. 1:1, NW; Iil. 5:42, NW; 1 Kor. 9:12, NW; Fil. 1:27, NW.
Oto dhimbulukwa?
• Embo lyAaroma otali tsu omuthindo ombinga yini yi na yi na ko nasha nonkundana ombwanawa?
• Oshili yini twa pumbwa opo tu vule okukwathela yalwe mboka kaayu uvite ko?
• Ongiini “onkundana ombwanawa tayi popi Kristus” tayi vulu oku tu etela omayambeko nosho wo yalwe?
[Oohapu dha simana pepandja 8]
Onkundana ombwanawa ndjoka ya tsuwa omuthindo mAaroma oya li ya kwatela mo onkandangala ya simanenena ndjoka Jesus ta dhana melalakano lyaKalunga
[Ethano pepandja 9]
Atuheni otwa valwa aalunde