Okulesha Ombiimbeli okwa kala onzo yoonkondo dhandje monkalamwenyo yandje ayihe
Nakuhokolola Marceau Leroy
ONDA li nda tameke okulesha Ombiimbeli omanga nda holoma mondunda yandje oohapu ndhoka tadhi ti kutya “petameko Kalunga okwa shiti egulu nevi.” Omolwashike nda li handi lesha meholamo? Uushili owo kutya tate ngoka i itaala kutya kaku na Kalunga, ka li ta kala e shi hokwa uuna a mono ndi na Ombiimbeli miikaha yandje.
Inandi lesha nale Ombiimbeli, ihe oohapu ndhoka dhi li petameko lyaGenesis odha dhenge ndje dha fa olwaadhi. Onda dhiladhila kutya ‘mpaka opu na efatululo tali tsu kumwe lyoompango dhopaunshitwe ndhoka dha li hadhi kumitha ndje aluhe. Molwaashoka onda li nda tuntukwa, onde yi lesha okuza pohetatu yokongulohi sigo one yokoongulasha. Kungawo, osha ningi omukalondjigilile gwandje gwokulesha Oohapu dhaKalunga monkalamwenyo yandje. Nandi mu yelithe nkene okulesha Ombiimbeli kwa kala onzo yokunkondopaleka ndje monkalamwenyo yandje ayihe.
“Oto ke yi lesha esiku kehe”
Onda valwa mo 1926 moVermelle, momukunda moka mu na omina yomakalamanya kuumbangalantu waFulaanisa. Pethimbo lyIita Iitiyali yUuyuni, omakalamanya oga li oshinima shi na ondilo nosha simanekwa koshigwana. Molwaashoka onda li omulongi gomomina kanda li nda yi muukwiita. Ihe nonando ongaaka, onda li ndi na okuhwepopaleka onkalamwenyo yandje, onda tameke okwiilonga kombinga yoradio nosho wo omalusheno ngoka ga li ga kumitha ndje omolwelongelokumwe lyoompango dhopaunshitwe. Sho nda li ndi na oomvula 21, omulongwa gwomongundu yetu okwa pe ndje Ombiimbeli yandje yotango, a ti: “Oyi li embo li na ongushu nokulesha.” Sho nde yi mana ko, onda li nda tompwa kutya Ombiimbeli oyo Oohapu dhaKalunga, oohapu ndhoka tadhi hololelwa aantu.
Sho nda dhiladhila kutya aashiinda yandje nayo otaya ka nyanyukilwa oku yi lesha, onda kutha Oombiimbeli hetatu ndi ke ya pe. Osha li sha kumitha ndje noonkondo sho nda shekwa nonda patanekwa. Aapambele yandje mboka ye na iidhila oya londodha ndje taya ti: “Ngele owa tameke okulesha embo ndika, oto ke li lesha esiku kehe.” Ohandi li lesha shili, noinandi ipa nando uusama oku shi ninga. Osha ningi omukalondjigilile monkalamwenyo yandje.
Aashiinda yandje yamwe sho ya ndhindhilike kutya ondi hole okulesha Ombiimbeli, oya pe ndje iileshomwa yOonzapo dhaJehova mbyoka ya pewa. Okambo One World, One Governmenta (ku ulikwa mOshifulaanisa) oka yelitha kutya omolwashike Ombiimbeli tayi popi Uukwaniilwa waKalunga owo owala etegameno lyaantu. (Mat. 6:10) Onda li nda tokola toko shi vulithe nale ndi lombwele yalwe etegameno ndika.
Noël kuume kandje okuza kuunona, oye a li a tamba Ombiimbeli kungame oshikando shotango. Molwaashoka ye okwa li Omukatoolika, okwa li a pula ndje tu ka mone omulumentu gumwe ngoka a li ti ilongele uusita. Onda li nda tila, ihe molwaashoka onda lesha Episalomi 115:4-8 nosho wo Mateus 23:9, 10, ondi shi shi kutya Kalunga ina hokwa elongitho lyiikalunga nosho wo okwiithana aakwatelikomeho yomalongelokalunga nomadhinasimaneko. Shika osha ningitha ndje ndi kale omuladhi mokupopila eitaalo lyandje epe. Omolwuuladhi wandje Noël okwa taamba ko oshili, noku li Onzapo ondhiginini sigo okunena.
Onda li wo nda talele po omumwamemekadhona. Omusamane gwe okwa li e na omambo guumpulile nokwa li ha hepekwa koompwidhuli. Nonando petameko onda li nda tila okupopya naye, onda li nda tompwa kutya aayengeli yaJehova otaya ambidhidha ndje, ngaashi sha popiwa mAahebeli 1:14. Sho suwala yandje a tula miilonga omayele gOmbiimbeli, nokweekelahi iinima ayihe mbyoka yi na ekwatathano nuulodhi, okwa manguluka ko kenwethomo lyoompwidhuli. Ye nomumwamemekadhona oya ningi oonzapo dhi na uulaadhi.
Mo 1947, Onzapo yedhina Arthur Emiot yokuAmerika, oya li ye ya pegumbo lyandje. Molwaashoka onda li nda nyanyukwa, onde mu pula kutya Oonzapo ohadhi gongala peni. Okwa lombwele ndje kutya opu na ongundu hayi gongala muLiévin ehala li li moFulaanisa li li uule wookilometa omulongo lwaampono okuza mpoka handi kala. Pethimbo ndyoka osha li oshidhigu nokuli okulanda ombasikela, onkee onda kala handi yi kokugongalo nokugaluka kolupadhi uule woomwedhi dhontumba. Iilonga yOonzapo dhaJehova oya kala yi indikwa uule womimvo hetatu moFulaanisa. Moshilongo omwa li owala Oonzapo dhi li 2 380, nodhindji dhomudho odha za kuPoole. Ihe mesiku lyo 1 Septemba 1947, iilonga yetu moFulaanisa oya li ya pitikwa paveta. Oshitayimbelewa osha li sha tungwa muParis, moshitopolwa hashi ithanwa Villa Guibert. Molwaashoka muFulaanisa kamwa li nando omukokolindjila gumwe, o-Informant yaDesemba 1947 (ngashingeyi Uukalele Wetu wUukwaniilwa) omwa li mu na oshitopolwa shoka tashi pula mboka ya hala okuninga aakokolindjila yondjigilile, notaya vulu okulonga oowili 150 omwedhi kehe. (Mo 1949 oowili ndhoka odha li dha shunithwa pevi dhi kale 100.) Onda li nda ninginithwa mo 1948 opo ndi gwanithe po oohapu dhaJesus ndhoka dhi li muJohannes 17:17 tadhi ti kutya “oohapu [dhaKalunga] odho oshili.” MuDesemba 1949, onda ningi omukokolindjila.
Okuza mondholongo onda shuna kondoolopa yedhina Dunkerque
Onda li nda kokolondjila lwotango moshilando Agen, shi li muumbugantu waFulaanisa uule wokathimbo okafupi. Molwaashoka onda li nde etha po okulonga momina, onda li tandi vulu okuninga omukwiita. Ihe onda tindi okuya muukwiita, nonda li nde edhililwa mondholongo. Nonando kanda li nda pitikwa ndi kale ndi na Ombiimbeli, onda li ndi na oontopolwa dhimwe po dhOmapisalomi. Oku dhi lesha osha tsu ndje omukumo. Sho nda mangululwa, onda li ndi na okuninga etokolo: Ngele otandi etha po iilonga yethimbo lyu udha noku ki itungila egumbo lyandje. Shoka nda lesha mOmbiimbeli osha li sha kwathele ndje moshinima shika. Onda li nda tedhatedha koohapu dhaPaulus dhi li mAafilippi 4:11-13 tadhi ti: “Ngame otandi vulu shaa shoka, oshoka Kristus ota koleke ndje.” Onkee onda tokola ndi tsikile niilonga yandje yuukokolindjila. Mo 1950, onda li nda tuminwa kondoolopa yedhina Dunkerque hoka nda li handi uvithile nale.
Sho opo nda thiki ko, kanda li ndi na sha. Ondoolopa oya li ya mbonyagulwa nayi pethimbo lyIita Iitiyali yUuyuni, nosha li oshidhigu okumona ehala lyokukala. Onda tokola ndi ka talele po uukwanegumbo mboka nda li handi uvithile nale, nomukulukadhi mwene gwegumbo okwa li a nyanyukwa noonkondo e ta ti: “O! Tate Leroy, wa zi mo mondholongo? Omusamane gwandje okwa ti, andola aantu oyendji oya li ye ku fa, ando itapu ka kala nando iita.” Uukwanegumbo owa li wu na ehala moka hamu lalwa kaatalelipo, noya li ya pitike ndje ndi kale mo sigo ethimbo lyomumvo moka aatalelipo haye ya lya tameke. Mesiku olyo tuu ndyoka Evans omumwayina gomumwatate Arthur Emiot okwa li a pe ndje iilonga.b Evans okwa li omutoloki petulilosikepa nokwa li a pumbwa gumwe ngoka ta kala ta tonatele osikepa uusiku. Okwa li a fala ndje komunambelewa gwopombanda gwosikepa. Sho opo nda zi mondholongo, onda li nda nkanyishila. Konima sho Evans e mu lombwele kutya omolwashike nda nkanyishila, omunambelewa okwa lombwele ndje ndi tale mokila yiikulya e tandi kutha mo shoka nda hala okulya. Mesiku owala ndyoka limwe onda li nda mono ehala lyokukala, iilonga nosho wo iikulya. Shika osha ningitha ndje ndi kale ndi inekela thiluthilu moohapu dhaJesus ndhoka dhi li muMateus 6:25-33.
Sho ethimbo ndyoka aatalelipo haye ya lya tameke, ngame naSimon Apolinarski ngoka twa li hatu kokola ondjila pamwe otwa li tu na oku ka konga ehala lilwe, ihe otwa li twa tokola toko tu tsikile niilonga yetu yuukokolindjila. Otwa li twa mono ehala, ihe olya li moshigunda sha kulupa moka hamu lala oonkambe, notwa li hatu lala kombanda yomwiidhi. Ethimbo lyetu alihe otwa li hatu kala momapya. Otwa li tu uvithile mwene gwoshigunda, nokwa ningi gumwe gwomaantu oyendji mboka ye ya moshili. Inapu pita ethimbo ele sho pwa nyanyangidhwa oshitopolwa moshifo shimwe shoka tashi londodha aakalimo yomuDunkerque ya takamithe “Oonzapo dhaJehova ndhoka tadhi longo moshitopolwa shoka.” Ihe Oonzapo ndhoka dha li moshitopolwa shoka ongame owala naSimon nosho wo omwaalu omushona gwaauvithi. Shoka sha li she tu ladhipike methimbo ndyoka edhigu noonkondo etegameno lyetu lyopaKriste nokutala komukalo ngoka Jehova a kala he tu sile oshimpwiyu. MoDunkerque omwa li aauvithi ye li 30 lwaampono, sho nda lundululilwa kehala lilwe mo 1952.
Onda li nda nkondopalekwa opo ndi gwanithe po iinakugwanithwa iipe
Konima yokathimbo okafupi sho nda kala moshilando Amiens, onda li nda langekwa po ndi li omukokolindjila i ikalekelwa muBoulogne-Billancourt, omukunda gu li popepi naParis. Onda li ndi na aakonakonimbiimbeli oyendji, nokonima yethimbo yamwe yomuyo oya yi miilonga yethimbo lyu udha nosho wo muutumwa. Omulumentu gumwe omugundjuka gwedhina Guy Mabilat, okwa li a taamba ko oshili e ta yi miilonga yuutonatelishikandjo nokonima okwa longo e li omutonateli gwoshitopolwa. Lwanima, okwa kala ta tonatele iilonga yokutunga oshinyanyangidho shaBetel shoka shi li muLouviers kunena, shi li owala uule wookilometa 100 okuza muParis. Okukala he kundathana naantu lwiikando muukalele okwa thindile Oohapu dhaKalunga momadhiladhilo gandje, noshe etela ndje enyanyu nosha kwathela ndje ndi kale omulongi omwaanawa.
Opo nduno mo 1953, onda langekwa po inaandi shi tegelela ndi ninge omutonatelishikandjo, moshitopolwa sha-Alsace-Lorraine, oshitopolwa shoka momumvo 1871 nomo 1945 sha li sha ningi oshitopolwa shaNdowishi. Onkee ano, onda li ndi na okwiilonga Oshindowishi. Sho nda tameke miilonga yuutonatelishikandjo, kapwa li pu na oohauto odhindji, oo-TV, omashina gokutopatopa, uuradio wopeke nenge ookoompiuta dhopaumwene. Ihe onkalamwenyo yandje kaya li yi yemateka nenge tayi uvitha nayi. Dhoshili, oya li onkalamwenyo ombwanawa. Molwaashoka onda li nda landula omayele gOmbiimbeli okukala ndi na ‘eho lyanathangwa,’ kapwa li pu na iinima oyindji tayi piyaganeke ndje kaandi longele Jehova, ngaashi yi li ko kunena.—Mat. 6:19-22, yelekanitha NW.
Oshipalanyolo shoshigongi “Uukwaniilwa wa sindana” sho 1955 moParis osha li oshinima oshindhindhilikwedhi kungame. Koshigongi hoka oko nda li nda tsakanene naIrène Kolanski omukulukadhi gwandje gwomonakuyiwa ngoka a li a tameke iilonga yethimbo lyu udha omumvo gumwe komeho omanga inaandi tameka. Aavali ye oya li Aapoole noya longela Jehova nuulaadhi ethimbo ele. MoFulaanisa oya li ya talelwa po kuAdolf Weber. Okwa li omulongi moshikunino shomumwatate Russell nokwa li e ya kuEuropa okuuvitha onkundana ombwanawa. Onda li nda hokana Irène mo 1956 notwa li twa longo pamwe miilonga yuutonatelishikandjo. Okwa li omuyambidhidhi omwaanawa momukokomoko gwomimvo odhindji.
Natango konima yoomvula mbali onda langekwa po ndi li omutonateli gwoshitopolwa. Opo ndi kaleke po aamwatate ya pyokoka, onda li nda tsikile okutalela po omagongalo gamwe ndi li omutonatelishikandjo. Olya li ethimbo lyomaipyakidhilo kungame. Kakele kaashono, onda li ndi na okulonga oowili 100 omwedhi kehe, okugandja oshipopiwa oshiwike kehe, okutalela po oongundu ndatu dhekonakono lyembo, nokutala omapeko gegongalo nosho wo okulongekidha olopota. Openi nduno nda li tandi ka adha ethimbo lyokulesha Oohapu dhaKalunga? Onda li nda mono owala ekandulupo limwe. Onda li handi tete omapandja mOmbiimbeli onkulu opo ndi vule okukala nagamwe. Uuna nda tegelela gumwe a thike ngoka twa ninga oshilage naye, ohandi kutha mo gamwe e tandi lesha. Okathimbo hoka okafupi ohaka talaleke ndje pambepo nokukoleka etokolo lyandje ndi tsikile noshilonga shandje.
Mo 1967 ngame naIrène otwa li twa hiywa tu ka longe tu li iilyo yuukwanegumbo waBetel moBoulogne-Billancourt ethimbo lyu udha. Onda tameke okulonga kOshikondo shIilonga nokonima yoomvula 40, onda kala ndi na uuthembahenda mboka sigo okunena. Shoka handi nyanyukilwa unene miilonga yandje osho okuyamukula oontumwafo ndhoka tadhi pula kombinga yomapulo gOmbiimbeli. Ohandi nyanyukilwa unene okukonakona Oohapu dhaKalunga muule “nokupopila . . . evaangeli”! (Fil. 1:7) Ohandi nyanyukilwa wo okukwatela komeho oonkundathana dhOmbiimbeli dhenyolo lyesiku ongula omanga inaatu lya oshuumbululwa. Mo 1976, onda langekwa po ndi li oshilyo shOkomitiye yOshitayimbelewa muFulaanisa.
Onkalamwenyo ombwanawa
Nonando onda li nda tsakaneke oonkalo oondhigu omathimbo gamwe, eshongo enene monkalamwenyo yandje olyo uukulupe nosho wo okwaahe na uukolele mboka tse naIrène itaatu vulu okuninga po sha. Kakele kaashono, okulesha Oohapu dhaKalunga pamwe ohaku tu kaleke tu na etegameno. Ohatu kala twa nyanyukwa uuna tu li mombesa tu uka koshitopolwa hoka egongalo lyetu hali longo tu ka lombwele yalwe etegameno ndyoka. Okutula kumwe iimoniwa yetu yi vulithe 120 sho twa kala miilonga yethimbo lyu udha ohashi tu inyengitha to pandule nomutima aguhe ayehe mboka taya lalakanene okukala ya nyanyukwa nosho wo onkalamwenyo tayi ti sha. Pethimbo sho Omukwaniilwa David ta nyola oohapu dhEpisalomi 37:25, okwa li a “kulupa,” ihe ngaashi ye, nangame inandi “mona nando olumwe omuyuuki e ethiwa kOMUWA.”
Monkalamwenyo yandje ayihe, Jehova okwa nkondopaleka ndje okupitila mOohapu dhe. Aapambele yandje oya li ya lombwele ndje oomvula dhi vulithe 60 dha pita kutya onkalamwenyo yandje ayihe otandi ka kala nokulesha Ombiimbeli. Oya li mondjila. Osha kala omukalondjigilile gwandje oku yi lesha kehe esiku, ihe inandi ipa nando ombedhi.
[Omanyolo gopevi]
a Ka nyanyangidhwa mo 1944, ihe ngashingeyi iha ka nyanyangidhwa we.
b Opo wu mone uuyelele owundji wu na ko nasha naEvans Emiot, Tala Oshungolangelo yOshiingilisa ye 1 Januali 1999, epandja 22 nosho wo 23.
[Ethano pepandja 5]
Ngame naSimon
[Ethano pepandja 5]
Ombiimbeli ya fa ndjoka nda li nda pewa tango
[Ethano pepandja 5]
Sho ndi li omutonateli gwoshitopolwa
[Ethano pepandja 6]
Esiku lyohango yetu
[Ethano pepandja 6]
Ngame naIrène ohatu nyanyukilwa okukonakona nokulesha Oohapu dhaKalunga