OWE SHI TSEYA NGAA?

Aapika oya li ye na onkalamwenyo yi li ngiini pethimbo lyepangelo lyaRoma?

Muukwaniilwa waRoma, aantu oyendji oya li ya ningi aapika sho ya kwatwa ko kaakwiita nenge sho ya kwatwa ko ombambyona. Mboka ya li ya kwatwa ko oya li ya landithwa po nokaya li we ya shu na komagumbo gawo nenge kuyaandjawo.

Aapika oyendji moomina oya li ya longithwa sigo omeso, omanga mboka ya li haya longo moofaalama nosho wo momagumbo ya li yu ungaungiwa nayo hwepo. Omupika otashi vulika a li ha kondjithwa a zale oshitenda shoshiyela mothingo hoka kwa nyolwa sha nenge okapapa taku uvaneke kutya ngele okwa fadhuka po e ta galulilwa kumwene gwe, ngoka te ke mu galula okwa li ta ka futwa. Mboka ya li ya kambadhala okufadhuka po lwiikando oya li ya dhengwa iihako momipolo, noshihako shoka osha li ondanda F shoka tashi ti fugitivus (ontauki).

Embo lyaFilemon mOmbiimbeli otali popi kombinga yomuyapostoli Paulus a tumu omupika gumwe ontauki Onesimus kumwene gwe, Filemon. Nonando Filemon okwa li e na uuthemba wokupa Onesimus egeelo lya kwata miiti, Paulus okwa li a pula Filemon e mu ‘taambe ngaashi te mu taamba,’ omolwohole nosho wo uukuume mboka ya li ye na. — Filemon 10, 11, 15-18.

Omolwashike Foinikia shonale sha li sha simana omolwondomo yasho ontiliganembwilili?

Foinikia, shoka tashi vulika osho Libanon kunena, shoka sha li sha simana omolwondomo ontiliganembwilili yaTiro, osha li sha lukilwa oshilando Tiro. Salomo, omukwaniilwa gwaIsraeli shonale okwa li o opaleke otempeli ye ‘niiyata iitiliganembwilili’ mbyoka ya li ya ningwa kengomba lya za kuTiro. (2 Ondjalulo 2:​13, 14)

Ondomo ontiliganembwilili oya li yi na ondilo pethimbo ndyoka, unene tuu molwaashoka oya li hayi pula iilonga oyindji. Tango, aakwati yoohi ohaya kwata oohi dhoonkonkolosaa odhindji. Oonkonkolosa 12 000 odha li hadhi longithwa okuninga ondomo yohema owala yimwe. Oshikwawo, oonkonkolosa ndhoka odha li hadhi kuthwa mo miipeta yadho opo dhi kuthwe ondomo. Mboka haya ningi ondomo ohaye yi tula mumwe nomongwa e taye yi yaneke pomutenya uule womasiku gatatu. Opo nduno ohayi tulwa moshikwatelwa sha siikilwa moka haye yi fulukitha momeya gefuta e tayi kala mo uule womasiku gontumba.

Oomvula omathele, mokupindika kwawo nokukolonyekwa, Aafoinikia oya kala haya landitha ondomo ontiliganembwilili yokuTiro noya li ya tsikile okukala haye yi ningi. Ondomo ndjoka ya li ya hupu po oya li ya adhika momudhingoloko gwEfuta lyopokati nosho wo kuuzilo wa Cádiz shaSpania.