Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
4-10 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 SAMUEL 18–19
“Barsillai okwa li omwiifupipiki”
Aakriste aakokele — Jehova okwa lenga uudhiginini weni
Aalumentu yatatu yomoshitopolwa moka ye li, oye ya etele iinguma, uuyo nosho wo oombiga. Barsillai okwa li gumwe gwomuyo. (2 Sam. 17:27-29) Sho Absalom a dhipagwa, David okwa li ta vulu okushuna kuJerusalem, na Barsillai okwe mu thindikile kuJordan. David okwa li a pula Barsillai e ye kuJerusalem. Omukwaniilwa okwa li a hala nokuli oku mu pa iikulya, nonando okwa li “omuyamba omunene” noine yi pumbwa. (2 Sam. 19:31-33) Otashi vulika David a li a pandula omaukwatya gaBarsillai nosho wo omayele ngoka e mu pe. Osha li lela tashi ka kala uuthembahenda wi ikalekelwa kuBarsillai okukala muuwa nokulonga mo.
Aakriste aakokele — Jehova okwa lenga uudhiginini weni
Molwaashoka Barsillai okwa li omwiifupipiki nomunashili, okwa popi kutya ye oku na omimvo 80. Okwa gwedha ko a ti: “Itandi vulu we okuyoolola uuwanawa nuuwinayi.” Okwa li a hala okutya ngiini? Momukokomoko gwonkalamwenyo ye, Barsillai oku na okukala a li a likola uunongo. Otashi vulika a li natango ta vulu okugandja omayele omawanawa, ngaashi owala ngoka konima yethimbo ga ka pewa wo omukwaniilwa Rehoboam “kaasamane aakulupe.” (1 Aak. 12:6, 7; Eps. 92:12-14; Omayel. 16:31)
Onkee ano, oohapu dhaBarsillai kutya ita vulu okuyoolola uuwanawa nuuwinayi, otashi vulika a li ta popi kombinga yomangambeko ngoka haga endele pamwe nuukulupe. Okwe shi zimine kutya omolwuukulupe, ita vulu okuuva omulyo gwiikulya nokuuva ko nawa. (Omuuv. 12:4, 5) Barsillai okwa lombwele David kutya na kuthe omulumentu omugundjuka, Kimham, omwanamati gwaBarsillai, oye ya ye naye kuJerusalem. — 2 Sam. 19:35-40, yelekanitha OB-1954.
Oto vulu okukala omwiifupipiki, nonando oto makelwa
Eifupipiko olya li lya kwathele Barsillai a ninge etokolo lyomondjila. Ka li a tindi ehiyo lyaDavid, molwaashoka a li inaa hala oshinakugwanithwa nenge molwaashoka a li a hala okukala kee na omaipyakidhilo gasha monkalamwenyo ye yuukulupe. Okwa li a mono kutya ita vulu we okuninga oshindji ngaashi shito, omolwonkalo ye ndjoka ya lunduluka. Ka li a hala okutaamba ko iinakugwanithwa oyindji mbyoka itaa vulu oku yi gwanitha po. (Lesha Aagalati 6:4, 5.) Ngele otwa gandja eitulomo koondondo, kuuyamba nenge kesimano, otashi ka kokeka owala iikala yokwiihola mwene, ethigathanopo nenge okuuvithwa nayi. (Gal. 5:26) Eifupipiko ohali tu kwathele atuhe tu gandje eitulomo kwaashoka tatu vulu okuninga nohali tu kwathele tu ninge oonkambadhala dhokusimanekitha Kalunga nosho wo okuninga ngaashi tatu vulu, tu kwathele yalwe. — 1 Kor. 10:31.
Omaliko gomOmbiimbeli
“Matuka oshinano ashihe”
19 Ngele owu na omangambeko nowu wete kutya aantu kaye uvite ko onkalo yoye, oshiholelwa shaMefiboshet otashi vulu oku ku tsa omukumo. (2 Sam. 4:4) Okwa li oshilema, nomukwaniilwa David okwa li a ungaunga naye kaashi li pauyuuki. Mefiboshet haye mwene a li i iyetele omaupyakadhi ngoka. Nonando ongawo, ka li a teka omukumo, ihe okwa li a pandula uuwanawa mboka a ningilwa monkalamwenyo ye. Okwa li e na olupandu omolwuuwanawa mboka David e mu ningila monakuziwa. (2 Sam. 9:6-10) Sho David e mu pangula kaashi li pauyuuki, Mefiboshet okwa li a kambadhala okuuva ko ashihe shoka sha kwatelwa mo. Ka li a tula omutse kepepe omolwepuko lyaDavid. Shimwe ishewe, Mefiboshet ina pa Jehova ombedhi, omolwuuwinayi mboka a ningilwa kuDavid. Mefiboshet okwa li a ningi ngaashi ta vulu, a ambidhidhe omukwaniilwa David, ngoka a langekwa po kuJehova. (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30) Jehova okwa nyolitha oshiholelwa shaMefiboshet sha dhenga mbanda mOohapu dhe, omolwuuwanawa wetu. — Rom. 15:4.
11-17 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 SAMUEL 20–21
“Jehova, oKalunga omuyuuki”
OMAPULO GA ZA KAALESHI
Ehangano ndyono lyombili olya li natango tali longo pethimbo lyomukwaniilwa Saul. Ihe nonando ongawo, omukwaniilwa ngoka okwa li a kambadhala okuletheka po Aagibeon ayehe. Oshinima shono a kambadhala okuninga oshe mu ningitha ‘ye negumbo lye ya kale ye na ondjo yombinzi.’ (2 Sam. 21:1, yelekanitha OB-1954) Hugunina, David okwa ka ninga omukwaniilwa. Aagibeon mboka ya hupu po oye mu lombwele kombinga yoshinima shoka oshinyanyalithi. David okwe ya pula kutya epuko ndyoka lya kwata miiti lya ningwa kuSaul ne li opaleke ngiini, opo Jehova a yambeke evi lyAisraeli. Pehala lyokupula iimaliwa, Aagibeon mboka oya pula ya pewe oyanamati yaheyali yaSaul, omulumentu ngoka a li a ‘hala e ya hanagule po’ ayehe, ye ya dhipage. (Num. 35:30, 31) David okwe ya pe epitikilo. — 2 Sam. 21:2-6.
Oshiningwanima shono kashi shi owala ondjokonona. Ompango yaKalunga oya li ya yela. Otayi ti: ‘Oyana inaa dhipagelwa oondjo dhoohe.’ (Deut. 24:16) Andola oyanamati yaali yaSaul nosho wo aatekulu ye yatano oya li kaaye na ondjo, ando Jehova ina pitika ya dhipagwe. Ompango ndjono oya gwedha ko ya ti: “Shaa ngoka na dhipagelwe iipogo ye mwene.” Osha fa shi li ngeyi kutya, oyanamati yaSaul yaali naatekulu ye yatano mbono ya dhipagwa, oya li ya kutha ombinga mwaashono sha ningwa kuSaul, sho a kambadhala okudhipaga po Aagibeon ayehe. Onkee ano, ayehe yaheyali oya dhipagwa, omolweyono ndyoka ya ningi.
Omaliko gomOmbiimbeli
Aakuluntugongalo Aakriste ‘Ohaya Longo Pamwe Natse Omolwenyanyu Lyetu’
14 Tu li aapiya yaJehova muuyuni awuhe otatu tsikile nuukalele wetu, nonando Satana naakalelipo ye otaya tula omandangalati mondjila yetu. Yamwe yomutse otwa li twa taalela omayeleko omanenenene, ihe otwa vula okukondjitha Oogoliat mboka yopathaneko, molwaashoka otwi inekela thiluthilu muJehova. Ihe omathimbo gamwe, ohatu kala twa vulwa notwa teka omukumo, sho tatu tsikile nokukondjitha omathiminiko monkalelo yuuyuni mbuka waSatana. Uuna twa vulwa, ohashi vulika tu teke omukumo nuupu kuupyakadhi mboka hatu vulu okwiidhidhimikila shito. Oyendji oye shi mona kutya uuna tu li moonkalo dha tya ngaaka, ekwatho ndyoka tatu pewa kaakuluntugongalo otali ke tu kwathela tu kale ishewe twa nyanyukwa notu na oonkondo oompe. Omumwameme gumwe omukokolindjila ngoka e li metifa lyomimvo 60, okwa ti: “Opwa li ethimbo ndyoka nda li kaandi uvite nawa, niilonga yomomapya oya li ya lolodha ndje unene. Omukuluntugongalo gumwe okwa li a popi nangame, konima sho a mono kutya onda kanitha oonkondo. Oonkundathana dhetu ndhoka dha li tadhi tsu omukumo odha li dha kankamena kOmbiimbeli. Onda li nda tula miilonga omaetopo ge, nosha li she etele ndje uuwanawa.” Omumwameme okwa gwedha ko a ti: “Kasha li tuu pahole komukuluntugongalo ngoka sho a mono uunkundi wandje nokukwathela ndje!” Eeno shili, ohashi gumu omitima dhetu okutseya kutya otu na aakuluntugongalo mboka haya kala taye tu tonatele, nohaya kala yi ilongekidha ‘oku tu popila,’ ya fa owala Abisai ngoka a li a kwathele David.
18-24 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 SAMUEL 22
“Inekela Jehova e ku kwathele”
Mbela oto vulu ngaa shili ‘okuhedha popepi naKalunga’?
11 MOmbiimbeli otatu lesha mo kutya Kalunga “oonkondo dhe oonenenene.” (Jesaja 40:26) Otatu lesha mo wo nkene Kalunga a li a hupitha Aaisraeli e te ya pititha mEfuta Etiligane noku ya sila oshimpwiyu mombuga uule woomvula 40. Kala wa fa wu wete omeya ogendji taga topoka pokati. Kala ando wa fa wu wete Aaisraeli 3 000 000 taye ende puukukutu, omanga omeya gefuta ga thikama ga fa omakuma koombinga noombinga. (Eksodus 14:21; 15:8) Oto vulu okumona nkene Kalunga a li a sile oshimpwiyu oshigwana she mombuga. Okwe shi pe omeya okuza memanya. Okwa li wo e shi pe iikulya ya fa oombuto oontokele. (Eksodus 16:31; Numeri 20:11) Jehova inu ulika owala oonkondo dhe, ihe okwa li e dhi longitha okukwathela oshigwana she. Itashi tu hekeleke tuu okutseya kutya omagalikano getu ohaga yi kuKalunga omunankondo ngoka e li “epopilongulu noonkondo dhetu! Okwi ilongekidha aluhe okukwatha momathimbo guudhigu.” — Episalomi 46:1.
Kala Wa Lenga Uukwatya WaJehova Wokukala Omudhiginini Nowokudhimina po
Uudhiginini owo uukwatya wopahole mboka wa kwatela mo eigandjo, uuinekelwa, nokukala aluhe omuvuliki. Omuntu ngoka omudhiginini iha ninguluka. Pehala lyaashono, oha kala e hole omuntu gwontumba (nenge oshinima), noihe etha omuntu ngoka (nenge oshinima shoka) nonando opu na oonkalo oondhigu. Dhoshili, Jehova oye “Omudhiginini,” kaaku na we. — Eh. 16:5, NW.
Jehova ohu ulike ngiini uudhiginini? Ihe ekelehi nando aalongeli ye aadhiginini. Omukwaniilwa David, gumwe gwomaalongeli mbaka, okwa li a gandja uunzapo kombinga yuudhiginini waJehova. (Lesha 2 Samuel 22:26.) Pethimbo David a li momayeleko, Jehova okwa li e mu wilike, e mu gamene, nokwe mu hupitha, naayihe mbyoka okwe yi ningi nuudhiginini. (2 Sam. 22:1) David okwa li e shi kutya Jehova ka li owala omudhiginini mokana. Omolwashike Jehova a li u ungaunga naDavid nuudhiginini? Omolwaashoka David naye okwa li “omudhiginini.” (NW) Jehova oha nyanyukilwa uudhiginini waalongeli ye, noha kala omudhiginini kuyo. — Omayel. 2:6-8.
Omaliko gomOmbiimbeli
Kokeka ombepo yeifupipiko
7 Eifupipiko lye olya li lya nwetha mo noonkondo omupisalomi David. Okwi imbile Jehova ta ti: “Ongoye to gamene ndje e to hupitha ndje; esiloshimpwiyu lyoye olya nenepekitha ndje, noonkondo dhoye odha gamene ndje.” (2 Sam. 22:36) David okwa li e shi kutya iilonga iinene mbyoka a longa muIsraeli okwe yi longo owala molwaashoka Jehova u ulike eifupipiko lye sho a gandja eitulomo kuye nokukala te mu kwathele. (Eps. 113:5-7) Mbela natse osho he tu ningile? Mbela olye gwomutse e na uukwatya, uunkulungu nosho wo omauthembahenda gontumba ngoka ‘inee ga pewa’ kuJehova? (1 Kor. 4:7) Omuntu ngoka hi ifupipike oha ningi “omukuluntu,” molwaashoka oha kala omupiya gwaJehova e na oshilonga lela momeho ge. (Luk. 9:48) Natu taleni nkene hashi ende.
25-31 JULI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 2 SAMUEL 23–24
“Mbela okugandja kwoye oku li eyambo?”
it-1-E ep. 146
Arauna
Osha fa shi li ngeyi kutya Arauna okwa li a gandja ehala, oondumetana noondjoko dhi ninge omayambo, nopwaa na okupula ofuto yasha. Ihe David okwa li a lombwele Arauna kutya okwa hala oku yi futa. Shoka sha popiwa muSamuel omutiyali 24:24, otashi ulike kutya David okwa landa olupale nosho wo oondumetana niimaliwa iisiliveli 50 (N$1 709 lwaampo). Nonando ongawo, ehokololo ndyoka li li mOndjalulo yotango 21:25, otali popi David a futa olupale iimaliwa yoshingoli 600 (N$1 196 399 lwaampo). Omunyoli gwaSamuel omutiyali okwa popi owala kombinga yehala lyoshiyambelo nosho wo iinima mbyoka ya li tayi ka longithwa yi li omayambo nosha fa shi li ngeyi kutya ondando ndjoka a popya, oya kwatela mo owala iinima mbyoka. Omanga omunyoli gwOndjalulo yotango, a popya iinima mbyoka ya kwatela mo okutungwa kwotempeli, ndjoka ya ka tungwa lwanima pehala mpoka nosho wo iifuta ayihe yi na ko nasha niilonga yokutunga. (1Ondjal 22:1-6; 2Ondjal 3:1) Molwaashoka ehala lyotempeli olya li enene noonkondo, osha fa shi li ngeyi kutya iimaliwa yoshingoli 600, oya li ya longithwa okulanda ehala ndika enene, pehala lyokulanda ehala eshona lyoshiyambelo shoka sha tungwa kuDavid tango.
Ilonga sha ‘mehuku lyoshili’
8 Aaisraeli oya li ye na okugandja omayambo nehalo ewanawa yu ulike olupandu lwawo kuJehova, opo e ya dhimine po oondjo dhawo. Oya li haya hogolola oshinamwenyo shoka tashi opalele efikiloyambo. Oya li haya kala ya nyanyukwa okupa Jehova shoka oshiwanawelela. Aakriste kunena ihaya gandja we omayambo ngaashi sha li pethimbo lyOmpango, ihe ohaya longitha ethimbo lyawo, oonkondo dhawo niiniwe yawo mokulongela Jehova. Paulus okwa popi kutya ‘okuhempulula montaneho’ (NW) etegameno lyopaKriste nosho wo “okulonga uuwanawa nokukwathathana,” oku li omayambo ngoka taga opalele Jehova. (Heb. 13:15, 16) Ombepo moka aapiya ye haya longo iilonga ye ohayi ulike kutya oye na olupandu lwaashihe shoka e ya pa. Onkee ano, iikala nomainyengotompelo gAaisraeli mboka ya li haya gandja omayambo nehalo ewanawa pethimbo lyonale noyAakriste mboka haye mu longele kunena, oya faathana.
Omaliko gomOmbiimbeli
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaSamuel omutiyali
23:15-17. David okwa li e na esimaneko lyomuule lyompango yaKalunga shi na ko nasha nomwenyo nombinzi, nomolwaashoka pompito ndjika a li i ikeelele kukehe shoka sha fa tashi yono ompango ndjoka. Otu na okukala niikala ya fa mbyoka shi na ko nasha niipango ayihe yaKalunga.
1-7 AUGUSTE
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 1 AAKWANIILWA 1–2
“Mbela oho ilongo sha komapuko goye”
it-2-E ep. 987, okat. 4
Salomo
Adonia naayenda ye oya li ya tila noya ngwangwana e taya fadhuka po, sho ya uvu ekugililo moshilando Gihon, shoka sha li popepi nosho wo aantu taya igidha taya ti: “Omukwaniilwa Salomo na kale e na omwenyo!” Salomo okwa li a gandja endhindhiliko lyombili, ndyoka lya li tali ulike kelelo lye, mokutinda okuyonagula uukwaniilwa we nosho wo okukwata onkone. Adonia andola oye a li a mono ompito yokuninga omukwaniilwa, ando Salomo otashi vulika a kanitha omwenyo gwe. Adonia okwa li a matukile ketsalihangano e ta kwata kooniga dhoshiyambelo. Onkee Salomo okwa tumu elaka Adonia a ka talwe e ye kuye. Opo nduno, okwa lombwele Adonia kutya ngele okwa kala omwiinekelwa, ita dhipagwa. Okuza mpono Salomo okwa lombwele Adonia a ye kegumbo. — 1Aak 1:41-53.
Omanenedhiladhilo okuza membo lyAakwaniilwa yotango
1:49-53; 2:13-25 — Omolwashike Salomo a li a dhipagitha Adonija konima sho a li e mu pe ombili? Batseba ka li e shi mona mo, ihe Salomo okwa li a dhimbulula elalakano lyashili lyaAdonija lyokupula omukwaniilwa opo a pewe Abishag a ninge omukiintu gwe. Nonando David ka li ha lala naye, Abishag gwondjelo ombwanawa okwa li a talika ko e li omukiintu gwopomunkulo gwaDavid. Pamukalondjigilile gwopethimbo ndyoka ye okwa li ta ka ninga owala gwaangoka ta ka kala omuthigululi gwopaveta gwaDavid. Edhiladhilo lyaAdonija lyokukutha po Abishag a ninge omukiintu gwe, otashi vulika lya li opo a mone ompito yokuya koshipangelapundi. Sho Salomo a li a mono kutya edhiladhilo lyaAdonija olya li okuninga omukwaniilwa, ka li e mu dhimine po we.
Omaliko gomOmbiimbeli
Omanenedhiladhilo okuza membo lyAakwaniilwa yotango
2:37, 41-46. Oshiponga oshi thike peni okudhiladhila kutya gumwe ota vulu okuyona e ta kala inaa geelwa! Mboka taya zile mo owina ‘mondjila ndjoka ya thinana tayi fala komwenyo’ otaya ka mona iilanduliko omolwetokolo lyawo ndyoka lyaa li pandunge. — Mateus 7:14.
8-14 AUGUSTE
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 1 AAKWANIILWA 3–4
“Esimano lyuunongo”
Mpoka omukwaniilwa Salomo e shi enditha nawa nosho wo mpoka inaa vulika
4 Sho Salomo a ningi omukwaniilwa, Kalunga okwe mu ihololele mondjodhi nokwe mu lombwele a pule shoka a hala. Salomo okwa pula uunongo, molwaashoka okwa li e shi kutya ke wu na. (Lesha 1 Aakwaniilwa 3:5-9.) Kalunga okwa li a hokwa eindilo lyaSalomo sho a pula uunongo pehala lyokupula uuyamba nesimano. Okwe mu pe “owino owindji noondunge” nosho wo uuyamba. (1 Aak. 3:10-14) Ngaashi Jesus e shi popi, uunongo waSalomo owa li wa dhenga mbanda naasho omukwaniilwakiintu gwokuSaba e shi uvu, okwa li i idhenge ondjila onde e ye e shi imonene ye mwene. — 1 Aak. 10:1, 4-9.
5 Inatu kala twa tegelela tu pewe uunongo pashikumithalonga. Salomo okwa nyola a ti: “OMUWA ota gandja owino,” ihe okwa ti wo kutya otu na okuninga oonkambadhala tu mone owino sho a ti: ‘Gameka okutsi kwoye kowino, nomutima gwoye nagu ipambe koondunge.’ Opo tu mone owino ndjoka okwa ti wo kutya otu na oku yi ‘ithana,’ oku yi ‘konga’ nosho wo oku yi ‘shilila.’ (Omayel. 2:1-6) Osha yela kutya owino otatu vulu oku yi mona.
6 Ipula to ti: ‘Mbela ondi hole ngaa lela owino ndjoka hayi zi kuKalunga nda fa Salomo?’ Omolwuuhupilo mboka tawu shongola, aantu oyendji kunena oya hala iilonga tayi futu nawa nosho wo iimaliwa oyindji nenge ya hala elongo lya gwedhwa po. Ongiini kombinga yoye nuukwanegumbo woye? Mbela shoka ho ningi otashi ulike ngaa kutya oto kongo owino ndjoka hayi zi kuKalunga ngaashi eliko? Mbela oto ka lundulula etaloko lyoye nosho wo omalalakano goye, opo wu vule okumona owino owundji? Ngele tatu imonene uunongo e tatu wu longitha nawa, otawu ke tu etela uuwanawa tawu kalelele. Salomo okwa nyola a ti: “Nge to pulakene ndje, oto ka uva ko uuyuuki neuko nuunashili — ondjila kehe yo opala.” — Omayel. 2:9.
Omaliko gomOmbiimbeli
w98 2/1 ep. 21, okat. 15
Jehova oye Kalunga kOmahangano
15 Jehova okwa li a yambeke oluvalo lwaAbraham ndwoka lwa li lu unganekwa lu li oshigwana shi li kohi yOmpango, pauvaneko lye ndyoka a uvanekela hekulululwa. Mo 1473 K.E.N., Josua ngoka a landula Moses, okwa fala oshigwana shaIsraeli muKaanana. Etopolo lyevi ndyoka lya ka landula ko pokati komazimo, olya gwanitha po euvaneko lyaJehova lyokugandja evi koluvalo lwaAbraham. Sho oshigwana shaIsraeli sha kala oshidhiginini, Jehova okwa gwanitha po euvaneko lye lyokusinda aatondi yasho. Shika osho sha li sha ningwa, unene tuu pethimbo lyepangelo lyomukwaniilwa David. Pethimbo lyomwanamati gwaDavid, Salomo, oshinima oshititatu shehangano lyaAbraham, osha gwanithwa. Ombiimbeli otayi ti: “Aajuda nAaisraeli oya li yaa shi kuyalulwa ya fa ehekevi lyomooha dhefuta; oya li e taa nu noya li ye li nawa.” — 1 Aakwaniilwa 4:20.
15-21 AUGUSTE
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 1 AAKWANIILWA 5–6
“Oye yi tungu niikaha yawo notashi zi komitima”
w11-E 2/1 ep. 15
Owe shi tseya ngaa?
Omisendeli dhokuLibanon odha li dha tseyika dha kola, omiwanawa nodhi na ezimba ewanawa, nokadha li hadhi tukwa nuupu kuupuka. Shoka otashi ulike kutya Salomo okwa li a longitha iilongitho yongushu a tunge otempeli. Kunena, omisendeli ndhoka dhi li koondundu dhaLibanon, otadhi yalulwa.
it-1-E ep. 424
Omusendeli
Opo ku vulwe okulongithwa omisendeli, osha li hashi pula aantu omayovi opo ye dhi tete, ye dhi tutile kuTiro nenge kuSidon shoka shi li komunkulo gwEfuta lyopokati, oku dhi manga miipandi e taye dhi kaameke kombanda yomeya, opo dhi ka thike kuJoppa. Opo nduno taye dhi kookololele kuJerusalem. Salomo naHiram oya li ya ningi euvathanotsokumwe, opo iilonga mbika yi longwe. (1Aak 5:6-18; 2Ondjal 2:3-10) Onkee ano, pethimbo lyelelo lyaSalomo ‘omiti dhomisendeli odha li odhindji dha fa omikwiyu,’ molwaashoka odha li dhu udha mo moshilongo. — 1Aak 10:27; yelekanitha Jes 9:9, 10.
it-2-E ep. 1077, okat. 1
Otempeli
Shi na ko nasha nokuunganekwa kwiilonga, omukwaniilwa Salomo okwa langeke miilonga ye aantu 30 000 e ya kutha muIsraeli ashihe. Okwe ya topola moongundu dhaalumentu 10 000, nongundu kehe oya kala omwedhi gumwe muLibanon noomwedhi mbali otayi galukile kegumbo. (1Aak 5:13, 14) Salomo okwa li wo e na aalumentu 80 000 moshilongo shokoondundu taya tandula omamanya, naalumentu “aakwiilongo” 70 000 taye ga tutu. (1Aak 5:15; 9:20, 21; 2Ondjal 2:2) E li omutonateli gwiilonga, Salomo okwa langeke po aalumentu 550 nosho wo aakwatheli 3 300 lwaampono. (1Aak 5:16; 9:22, 23) Osha fa shi li ngeyi kutya aantu 250 oya li Aaisraeli, omanga 3 600 oya li “aakwiilongo” muIsraeli. — 2Ondjal 2:17, 18.
Omaliko gomOmbiimbeli
g-E 5/12 ep. 17 noshimpungu
Ombiimbeli, embo moka mu na omahunganeko ge li mondjila, oshitopolwa shotango
SHOKA YA POPYA OHASHI GWANITHWA PETHIMBO
Oshiholelwa shankene omahunganeko gayo haga gwanithwa pethimbo, otashi adhika mAakwaniilwa yotango 6:1, shono sha ulika kethimbo ndyoka omukwaniilwa Salomo a tameke okutunga otempeli muJerusalem. Ovelise ndjoka otayi ti: “Omimvo omathele gane nomilongo hetatu [479 dhu udha] sho dha piti po, Israel sho a tembuka muEgipiti, momumvo omutine gwelelo lyaSalomo, momwedhi omutiyali, omwedhi Ziv, Salomo okwa tameke okutunga otempeli.”
Eyalulo lyethimbo lyOmbiimbeli olya ulika kutya omumvo omutine gwelelo lyaSalomo, otagu tsu kumwe nomumvo 1034 K.E.N. Ngele otwa yalula omimvo 479 dhu udha, okuza pomumvo ngoka, otashi tu eta po 1513 K.E.N. moka Aaisraeli ya tembuka muEgipiti.
22-28 AUGUSTE
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 1 AAKWANIILWA 7
“Shoka tatu ilongo koongudhi mbali”
w13-E 12/1 ep. 13, okat. 3
‘Moondundu otamu vulu okulikola oshikushu’
Omukwaniilwa Salomo okwa li a longitha oshikushu oshindji mokwoopalekitha otempeli muJerusalem. Oyindji yomiikushu oyo mbyoka ya li ya yugwa kuhe, David, sho a sindi Aasiria. (1 Ondjalulo 18:6-8) “Ondama yoshikushu” ndjoka ya li onene hayi iyogelwa kaayambi, omwa li hamu gwana oolita 66 000 dhomeya notashi vulika ya li hayi vihi ootona 30. (1 Aakwaniilwa 7:23-26, 44-46) Posheelo shotempeli opwa li pu na oongudhi mbali oonene dhoshikushu. Kehe yimwe oya li yi na oometa 8 muule. Oshipaka shongudhi kehe, osha li shi na oometa 2.2 momuthika. Oongudhi odha li dhi na omitutu, uunene woosendimeta 7, 5 nosho wo ontaakano yometa 1.7. (1 Aakwaniilwa 7:15, 16; 2 Ondjalulo 4:17) Otashi kumitha noonkondo okudhiladhila kombinga yoshikushu oshindji shoka sha longithwa mokweeta po iinima mbika.
it-1-E ep. 348
Boas, II
Oongudhi mbali oonene dhoshikushu, ndhoka dha li posheelo shotempeli ndjoka ya tungwa kuSalomo, yimwe ndjoka ya li ya gama kuumbangalantu, oya li ya lukwa Boas, edhina ndyoka tashi vulika tali ti “okukoleka.” Ongudhi ndjoka ya li ya gama kuumbugantu, oya lukwa Jakin, edhina ndyoka tali ti ‘Jehova na tunge.’ Onkee ano, ngele owa tula uutumbulilo mboka kumwe, e to wu lesha okuza kolulyo wu uka kolumoho, otashi vulu okugandja edhiladhilo tali ti: ‘Jehova na tunge otempeli ya kola.’ — 1Aak 7:15-21; tala ONGUDHI.
Omaliko gomOmbiimbeli
it-1-E ep. 263
Okwiiyoga
Uuyogoki wopalutu owa pumbiwa kwaamboka haya longele Jehova pamukalo gu uka nogwa yogoka. Shika otu shi iwetele melongekidho li na ko nasha netsalihangano nosho wo otempeli. Peyapulo lyawo, Omuyambi Omukuluntu, Aaron nosho wo oyanamati, oya li yi iyogo tango, manga inaaya zala oonguwo dhuuyambi. (Eks 29:4-9; 40:12-15; Lev 8:6, 7) Aayambi oya li haya yogele iikaha yawo noompadhi dhawo moshiyaha shoshikushu, shono sha li molugumbo lwetsalihangano. Lwanima oye ki iyogela mondama yoshikushu potempeli yaSalomo. (Eks 30:18-21; 40:30-32; 2Ondjal 4:2-6) MEsiku lyEkwatakanitho, omuyambi omukuluntu okwa li hi iyogo lwaali. (Lev 16:4, 23, 24) Mboka ya li ya fala oshikombo kuAsasel nosho wo ongombe ondumentu noshikombo sheyonondjambo kondje yontanda, mbyoka ombinzi yayo ya falelwe mehala lyUuyapukielela, oya li ye na okwiiyoga olutu aluhe nosho wo okuyoga oonguwo dhawo, manga inaaya galukila montanda. — Lev 16:26-28; Num 19:2-10.
29 AUGUSTE–4 SEPTEMBA
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | 1 AAKWANIILWA 8
“Salomo okwa li a galikana montaneho, tashi zi komutima nokwi ifupipika”
Hwepopaleka omagalikano goye okupitila mekonakonombiimbeli
9 Opo omagalikano getu gu uvike, otu na okugalikana tashi zi komutima. Ngaashi sha nyolwa mAakwaniilwa yotango, ontopolwa onti-8, Salomo okwa li a galikana komeho gongundu onene yaantu tashi zi komutima pelangeko lyotempeli yaJehova muJerusalem mo 1026 K.E.N. Konima sho oshikethahangano sha tulwa mehala lyUuyapukilela noshikogo shaJehova shu udhitha otempeli, Salomo okwe mu tanga.
10 Konakona egalikano lyaSalomo e to tala nkene a li a popi kombinga yomutima. Salomo okwa zimine kutya Jehova oye awike a tseya omutima gwomuntu. (1 Aak. 8:38, 39) Egalikano olyo tuu ndyoka otali ulike kutya opu na etegameno komuyoni ngoka ‘ngele ti itedhulula shili nomwenyo aguhe.’ Ngele opu na omutondi ngoka ta thiminike oshigwana shaKalunga, omagalikano gasho otagu uvika ngele omitima dhasho odhi inekela shili muJehova. (1 Aak. 8:48, 58, 61) Onkee ano, omagalikano goye naga kale taga zi komutima.
w99 2/1 ep. 15, okat. 7-8
Yelutheni omaako guudhiginini momagalikano
7 Kutya nduno ohatu galikana montaneho nenge opaumwene, ekotampango lya simana lyopamanyolo ndyoka aluhe tu na okukaleka momadhiladhilo, olyo ndyoka kutya otu na okuulika iikala yeifupipiko momagalikano getu. (2 Ondjalulo 7:13, 14) Omukwaniilwa Salomo okwa li a ulike eifupipiko megalikano lye lyomontaneho, peyapulo lyotempeli yaJehova muJerusalem. Salomo okwa adhika opo a mana etungo lyoshinge, ndyoka inaali tungwa ko nando onale kombanda yevi. Nonando ongawo, okwa galikana ta ti: “Omuwa, ndishi ito vulu okukala shili kombanda yevi? Eeno, negulu nomagulu inage ku gwanena, ano otempeli ndjika nde yi ku tungile, oto gwana mo ngiini?” — 1 Aakwaniilwa 8:27.
8 Ngele tatu kalele po yamwe megalikano lyomontaneho, otu na okukala aaifupipiki ngaashi Salomo. Ihe nando otu na okuyanda okupopya ngaashi aaniihelele, eifupipiko otali vulu okuulikwa momutono gwewi lyetu. Omagalikano geifupipiko kage shi gokwiiyulika nenge gokwiinenepeka. Itaga gandja eitulomo komuntu ngoka ta galikana, ihe okwaangoka ta galikanwa. (Mateus 6:5) Eifupipiko ohali ulikwa wo kwaashoka tatu popi megalikano. Ngele ohatu galikana neifupipiko, egalikano lyetu itali ki inyenga twa fa tatu pula Kalunga e tu ningile iinima yontumba pamukalo ngoka twa hala. Pehala lyaashono, otu na okugalikana Jehova e tu ningile iinima pamukalo ngoka tagu tsu kumwe nehalo lye eyapuki. Omupisalomi okwe tu tulila po oshiholelwa shiikala ya uka, sho a galikana ta ti: “Omuwa, tu hupitha; Omuwa, tu pa elago!” — Episalomi 118:25; Lukas 18:9-14.
Omaliko gomOmbiimbeli
Kala wu na uulaadhi nongulu yaJehova
MuIsraeli shonale, ongulu yaKalunga oya li otempeli ndjoka ya li muJerusalem. Ihe Jehova hamo a li ha kala meityo lyolelalela. Jehova okwa ti: “Egulu olyo oshipangelapundi shandje, nevi olyo oshilyatelelo shokoompadhi dhandje. Egumbo tamu tungile ndje, olya tya ngiini? Ehala lyandje lyokuvululukilwa otali kala peni?” (Jes. 66:1) Nonando ongawo, otempeli ndjoka ya li ya tungwa pethimbo lyepangelo lyaSalomo, oya li ehala lya simana lyokulongela Jehova, mono aantu ya li haya ka galikanena. — 1Aak. 8:27-30.