Natu longitheni nawa ointaneta ndjoka yi li oshilongitho sha dhenga mbanda mokuninga omakwatathano

SHO pwa tamekwa okulongithwa omashina gokupilinta omathelemimvo ga piti, osha lundulula omukalo gwaantu gwokuninga omakwatathano. Ngashingeyi uuyuni otawu longitha ointaneta ndjoka nayo ya lundulula okuninga omakwatathano kwaantu. Oshi li mondjila sho aantu tayi ithana kutya oyo oshilongitho dhingi ngele tashi ya pomakwatathano muuyuni auhe. Okupitila muyo oto vulu okumona uuyelele wokondandalunde, omiyalu dhontumba nosho wo omatyokosha kombinga yiinima ya yoolokathana.

Uukwatya wokupopya owu li omagano omawanawa ga za kOmushiti gwetu. Omolwawo ohatu vulu okulombwela yalwe sha noku ya pa uuyelele wontumba. Jehova oye a li tango a popi naantu kombanda yevi, moku ya pa uuyelele wa yela nowu li mondjila nkene ye na okukala nonkalamwenyo tayi ti sha. (Gen. 1:28-30) Ihe omagano gokupopya otaga vulu okulongithwa nayi, ngaashi sha li sha ningwa petameko lyondjokonona yaantu. Satana okwa li a pe Eva uuyelele wa puka. Eva okwa li oshiyimati ngaashi a lombwelwa e ta pe Adam ngoka e etela aantu ayehe uudhigu.—Gen. 3:1-6; Rom. 5:12.

Oshike nduno tatu vulu okutya kombinga yokulongitha ointaneta? Nonando ohatu vulu okumona uuyelele wu na oshilonga okupitila muyo, nohayi vulu oku tu kwathela tu hupithe ethimbo nokuninga iinima yimwe yi na oshilonga, otayi vulu wo oku tu pa uuyelele wa puka, okumana po ethimbo lyetu nokuyona po omikalo dhetu omiwanawa. Natu tale kutya ongiini tatu vulu okumona uuwanawa mointaneta ndjoka hayi longithwa muuyuni auhe.

Mbela uuyelele mboka wa mona kointaneta owu shi okwiinekelwa nenge owiifundja?

Ino dhiladhila nando kutya uuyelele auhe mboka wu li kointaneta uuwanawa notawu tungu. Ngele omuntu to kongo uuyelele kointaneta owa fa omuntu ngoka ta kutha uuhilili mepya, ihe omu na wo omagege, omuntu ngoka oku na okukala a kotoka opo kaaha tule uuhilili mboka ta ka lya mumwe nomagege. Mbela oto ka tameka okulya uuhulili mboka wu li mumwe nomagege nopwaahe na oku wu tala nawa? Hasho nando! Kointaneta oto adha ko uuyelele owundji noonkondo okuza komahala galwe gokointaneta omabiliyona mboka wu na iinima iiwanawa naambyoka iiwinayi kaaku na we. Otwa pumbwa oondunge dhokuyoolola opo tu yoolole iilya metutu, oku shi popya pathaneko, opo kaatu nyateke omadhiladhilo getu nuuyelele wa puka.

Mo 1993 oshifo shimwe shoka sha tseyika apuhe osha li shu ulike ethano lyoombwa mbali dhi li pokompiuta. Ombwa yimwe oya lombwele onkwawo tayi ti: “Ngele wu li pointaneta kapu na ngoka ha kala e shi ngele ngoye ombwa.” Nalenale Satana okwa li a longitha eyoka opo a tameke okupopya naEva e te mu lombwele kutya ota vulu okukala a fa Kalunga. Kehe gumwe ngoka e na ointaneta ota vulu okukala a fa kapyoko meithano lyontumba, molwaashoka kapu na ngoka ta mono kutya ke shi kapyoko. Kointaneta kaku na ongamba kutya olye ta vulu okutula ko omadhiladhilo, uuyelele, omathano nosho wo omaetopo.

Ngele to yi longitha ino kala wa fa Eva. Kala ho konenene nowu na uuhwenge shi na ko nasha nuuyelele mboka wu li ko. Omanga inoo wu longitha ipula to ti: (1) Olye e wu nyanyangidha? Mbela nakunyola oku na ngaa ontseyo kombinga yaashoka a nyola? (2) Owa nyanyangidhwa nelalakano lyashike? Oshike shi inyengitha omunyoli e wu nyole? Mbela uuyelele otawu humitha komeho okatongotongo? (3) Onzo yomunyoli oyini? Mbela okwa gandja ngaa oonzo dhilwe moka aantu taya vulu okutala ishewe? (4) Uuyelele owu li ngaa pethimbo? Omuyapostoli Paulus okwa li a pe Timoteus omayele ngoka taga longo nokutse kunena. Paulus okwa nyola a ti: “Pungula nawa shoka we shi pewa. Yanda [omapopyagano] ga nyata nomaludhiko guunongo wuugoya, ngaashi aantu yamwe haye u tala owo oondunge.”—1 Tim. 6:20.

Ointaneta ohayi hupitha ethimbo nenge ohayi li mana po?

Ngele ointaneta otayi longithwa pandunge otayi ka hupitha ethimbo lyetu, oonkondo dhetu niimaliwa yetu. Otatu vulu okulanda oshinima shontumba pethimbo lyo opala nopwaahe na okuza megumbo, okuyelekanitha oondando, shoka tashi ke tu kwathela tu hupithe iimaliwa. Aantu yamwe ihaya ka thikama we momikweyo koombaanga, ihe ohaya longitha owala ointaneta shoka sha pupaleka onkalamwenyo yoyendji. Okupitila muyo oto vulu okuungaunga niinima yopashimaliwa ethimbo kehe wu li megumbo lyoye. Oshipu okutala omahala mpoka mwa hala okuya nosho wo ngoka ge li nawa kointaneta noto vulu okuninga omalongekidho ngaashi okukonga omahala gokukala okupitila muyo. Oto vulu okukonga oonomola dhoongodhi, dhoondjukithi nosho wo okumona oondjila dhi ili nodhi ili nkene to vulu okuya nuupu hoka wa hala. Iitayimbelewa yOonzapo dhaJehova muuyuni auhe ohayi longitha omikalo ndhika odhindji opo yi hupithe ethimbo, iilonga nosho wo iimaliwa.

Ihe opu na natango oshinima sha nika oshiponga shoka tu na okukala twa kotokela kointaneta. Ohayi vulu okumana po ethimbo lyetu olindji. Kuyamwe ointaneta oya fa okadhanitho okawanawa noonkondo, pehala lyokukala oshilongitho shoka tashi kwathele. Ohaya longitha ethimbo olindji taya dhana, taya landa, taya popi, taya tumu omatumwalaka, taya kongo uuyelele nokukala taya talatala komahala gayo gi ili nogi ili. Mokweendela ko kwethimbo ohashi vulika ye ethe po okugandja eitulomo kiinima mbyoka ya simanenena ngaashi uukwanegumbo, ookuume nosho wo egongalo. Ointaneta otayi vulu nokuli okupika omuntu. Pashiholelwa, oshileshomwa shimwe shoka sha nyolwa mo 2010, osha ti kutya aagundjuka ye thike poopelesenda 18,4 muKorea oya pikwa kointaneta. Aapekapeki yuuyelele muNdowishi oya ti kutya “aakulukadhi oyendji otaya nyenyeta kutya aasamane yawo oya pikwa kointaneta.” Omukulukadhi gumwe okwa ti kutya oya nwethamo omusamane gwe noonkondo noya teya po ondjokana yawo.

Omulumentu gumwe ngoka omupika gwointaneta okwa li a nyolele ombapila koshitayimbelewa shOonzapo dhaJehova. Omathimbo gamwe okwa li ha kala oowili omulongo mesiku puyo. Konima sho e shi dhimbulula okwa ti: “Petameko, onda li ndi wete sha fa oshinima sha nathangwa, ihe mokweendela ko kwethimbo inandi kala we naanaa handi gongala nonda li ihaandi galikana we.” Okwa li ha yi kokugongala inii ilongekidha, nongele e li muko oha kala owala ta dhiladhila kointaneta. Ihe konima yethimbo okwe shi mono kutya oku uka moshiponga e ta ningi omalunduluko. Inatu gwila nando momwigo gwa faathana tu kale aapika yointaneta.

Mbela uuyelele mboka wu li kointaneta owu na oshilonga nenge kawu na?

Aatessalonika yotango 5:21, 22 otaya ti: “Konakoneni iinima ayihe; [dhiginineni] shoka oshiwanawa, ne mu yande uuwinayi kehe.” Otu na okutala aluhe ngele uuyelele mboka wu li kointaneta owa hokiwa ngaa kuKalunga nowu li metsokumwe nomithikampango dhe dha dhenga mbanda. Uuyelele mboka owu na okukala wa yogoka notawu opalele Omukriste. Omathano giipala ogi ihanena apuhe kointaneta, nongele inatu kotoka otaga vulu oku tu yula nuupu.

Oshi li nawa twi ipule tatu ti: ‘Ngele kuume kandje kopandjokana, aavali yandje nenge aamwatate Aakriste oya adha tandi tala sha kointaneta, otandi ka dhima ko nziya kaaya mone shoka nda li te tala?’ Ngele osho shi li ngawo, oshi li nawa tu yi longithe owala montaneho yayalwe. Ointaneta oya lundulula shili omukalo gwokuninga omakwatathano nokulanda iinima. Ihe oyi li wo natango omukalo omupe ngoka hagu vulu oku tu ningitha tu ‘hondele moomwenyo dhetu.’—Mat. 5:27, 28.

Mbela otu na okutaandelitha uuyelele wokointaneta nenge katu na?

Okulongitha ointaneta okwa kwatela mo okukonga uuyelele nosho wo oku wu taandelitha. Nonando otu na emanguluko lyokukonga uuyelele noku wu tumina mboka twa hala, otu na wo oshinakugwanithwa shokushilipaleka ngele uuyelele mboka owoshili nowa yogoka ngaa pamikalo. Mbela otu na ngaa uushili kutya uuyelele mboka tatu nyola nenge tatu tumine yalwe owu li mondjila? Mbela otu na uuthemba wokutaandelitha uuyelele mboka?a Owu na ngaa oshilonga notawu tungu? Mbela otatu wu tumu nelalakano lyashike? Otatu shi ningi mbela sho twa hala owala tu fuule yalwe?

O-e-mail otayi vulu okukala oshilongitho oshiwanawa ngele otayi longithwa momukalo gu uka. Otayi vulu wo oku tu pa uuyelele owundji. Mbela ohatu ndumbile yalwe nenge aatseyikile yetu uuyelele wontumba moku ya lombwela oonkundana ndhoka opo dha ningwa, shoka tashi vulika shi mane po ethimbo lyawo ndyoka li na oshilonga? Mbela itatu vulu okwiipula tango omanga inaatu tuma uuyelele wa tya ngaaka? Onelalakano lyashike naanaa tatu tumu uuyelele mboka? Aantu ohaya nyola oombapila ya tseyithile iilyo yomaukwanegumbo gawo nookuume kawo shoka ya mona noku ya lombwela sha kombinga yonkalamwenyo yawo. Mbela hasho tu na okuninga ngele tatu tumine yalwe o-e-mail? Omolwashike wu na okutaandelitha uuyelele mboka kuu na uushili muwo?

Ano otu na okuninga po shike nointaneta? Mbela natu yi henuke thiluthilu? Otashi vulika shi kale sha pumbiwa omathimbo gamwe. Omupika gwointaneta ngoka a tumbulwa metetekelo osho a li a ningi, nonando okwa kala omupika gwayo omimvo odhindji. Shimwe ishewe otatu vulu okumona uuwanawa moku yi longitha, uuna tatu shi ningi ‘nowino ndjoka hayi tu tonatele nosho wo noondunge ndhoka hadhi tu gamene.’—Omayel. 2:10, 11.

[Enyolo lyopevi]

[Ethano pepandja 4]

Owu na okuninga shike opo kuu ninge oshihakanwa shuuyelele wa puka?

[Ethano pepandja 5]

Otu na okuninga shike omanga inaatu tuma uuyelele?