IITOPOLWA YI IKOLELELA KOSHIPALANYOLO SHOKOMBANDA | KALUNGA OKWA TALA KO NGIININI OKUHILA OMAKAYA
Kalunga okwa tala ko ngiini okuhila omakaya?
Naoko ngoka a popiwa moshitopolwa sha tetekele osho a hulitha po okuhila omakaya. Okwa ti: “Onda lundulula onkalamwenyo yandje sho ndi ilongo oshili kombinga yomaukwatya gaKalunga nehalo lye.” Shoka a li i ilongo otashi adhika mOmbiimbeli. Oshitya omakaya kashi mo mOmbiimbeli. Ihe nonando ongaaka, otayi tu kwathele tu mone nkene Kalunga e ga tala ko.a Ontseyo ndjoka aantu ya mona oye ya kwathela ya kondjithe nenge ye ethe po omukalondjigilile ngoka gwa nyata. (2 Timoteus 3:16, 17) Opu na iinima itatu ya nika oshiponga mbyoka ya tseyika nawa hayi etithwa kokuhila omakaya. Natu tale kutya Ombiimbeli otayi ti ngiini kombinga yawo.
OKUHILA OMAKAYA OHAKU PIKI
Momakaya omu na o-nicotine ndjoka hayi piki omuntu nayi. Ohayi pendutha ehalo lyokuhila momuntu noku li hwahwameka. Ngele omuntu ta hili omakaya o-nicotine ohayi endelele yu uka kuuluyi we iikando niikando. Oshikando kehe omuntu ta hili ekaya muuluyi we ohamu yi o-nicotine. Omuntu ngoka ha mana okapakete komakaya mesiku oha thindile o-nicotine muuluyi we lwiikando omathele gaali. Shoka oshi vulithe nokuli pomuntu ngoka ha longitha iingangamithi yoludhi lulwe. Omuntu ngoka o-nicotine hayi yi muuluyi we iikando ayihe mbyoka ohayi mu piki shimwe to nyengwa. Oha kala nokuli ta mbilingwa ngele ina hila.
“One aapika yaangoka tamu vulika kuye.” — Aaroma 6:16
Mbela oto ka vulika ngaa shili kuKalunga ngele owu li omupika gwokuhila omakaya?
Ombiimbeli otayi tu kwathele tu kale tu na etaloko li li mondjila sho tayi ti: “Omu shi shi nawa kutya uuna tamu igandja komuntu gwontumba, nena one aapika yaangoka tamu vulika kuye.” (Aaroma 6:16) Ngoka omadhiladhilo ge niikala ye hayi pangelwa kohwehwe yomakaya, oha ningi nziya omupika gwoshinima shoka tashi sitha ohoni. Ihe Kalunga ketu, ngoka edhina lye Jehovab ina hala tu kale aapika yoshinima kehe, shoka tashi yono po omalutu getu nenge tashi tu nyateke pambepo nopamadhiladhilo. (Episalomi 83:18; 2 Aakorinto 7:1) Ngele gumwe okwa simaneka Jehova noku na olupandu omolwiinima mbyoka he mu ningile, ota ka kala e shi kutya oku na oku mu ningila shoka oshiwanawelela. Ota ka kala wo e shi kutya ita ka ningila Kalunga uuwanawa washa, omanga a pikwa komukalondjigilile ngoka gwa nika oshiponga. Okukala tu shi oshinima shoka otashi kwathele omuntu a yande omahalo giinima mbyoka tayi yono po olutu lwe.
Olaf ngoka ha kala moNdowishi okwa tameke okuhila omakaya sho e na oomvula 12. Oga kala ge mu pika uule womimvo 16, ihe okwa li a hulitha po oku ga hila. Okwa ti: “Sho nda hili okasekeleta oshikando shotango kungame osha li sha fa owala okapulu kelume. Ihe omimvo sho dha ka huma ko oshinima osho sha lulu. Uuna nda mana po uusekeleta, ohandi kala nda thita po kondjahi. Ohandi tameke okuhadhagula moondoloma dhiiyagaya ndi gongele uusitombi womakaya nokukologonyonamo uumuma womakaya mboka wa thigala mo, e tandi ningi ozolo nefo lyoshifokundaneki. Uuna tandi shi ipula, ohandi mono kutya onda li handi ningi oshinima shi lengitha.” Okwe shi ende ngiini a manguluke ko kuupika mboka tawu sitha ohoni? Okwa ti: “Onda li nda halelela okunyanyudha Jehova, molwaashoka oku hole aantu netegameno ndyoka a li a pe ndje olya li lya kwathele ndje ndi ze mo muupika mboka sigo aluhe.”
OKUHILA OMAKAYA OHAKU TEYA PO OLUTU
Embo The Tobacco Atlas otali ti: “Aanongononi oye shi koleka lela kutya . . . okuhila omakaya ohaku ehameke konyala oshilyo kehe shi li meni lyolutu nohaku indjipalitha omikithi neso.” Osha tseyika nawa kutya okuhila omakaya ohaku etitha omikithi ngaashi okankela, omukithi gwomutima nohaku nkundipaleke omapunga. Ehangano lyUundjolowele mUuyuni olya ti kutya oko unene haku etitha eso nomikithi dhokomapunga, ngaashi otiibi.
“Hola Omuwa Kalunga koye komutima gwoye aguhe nokomwenyo gwoye aguhe nokomadhiladhilo goye agehe.” — Mateus 22:37
Mbela oto ku ulika ngaa kutya owu hole Kalunga nowe mu simaneka ngele olutu ndoka e ku pa owe li ikitha iinima mbyoka tayi lu nyateke pandjigilile?
Jehova Kalunga ote tu longo mOohapu dhe, Ombiimbeli, kutya otwa pumbwa okukala netaloko ewanawa li na ko nasha nonkalamwenyo yetu, nomalutu getu noondunge dhetu. Omwana gwaKalunga, Jesus, okwe shi popi a ti: “Hola Omuwa Kalunga koye komutima gwoye aguhe nokomwenyo gwoye aguhe nokomadhiladhilo goye agehe.” (Mateus 22:37) Osha yela kutya Kalunga okwa hala tu longithe onkalamwenyo yetu nomalutu getu nawa. Okwa hala wo tu kale twe ga simaneka. Sho tatu ilongo kombinga yaJehova noyomauvaneko ge, otatu ka kala tu mu hole notwa lenga kehe shimwe shoka e tu ningila. Shoka otashi ke tu inyengitha tu iyageke oshinima kehe shoka tashi nyateke omalutu getu.
Ndohotola Jayavanth, Omuindia, okwa kala nokuhila omakaya uule womimvo 38. Okwa ti: “Ondi ilonga kombinga yoshiponga shokuhila omakaya miileshomwa yopaunamiti. Onda li ndi shi shi lela kutya osha puka, nonda li handi lombwele aavu yandje ye ku hulithe po. Ihe nonando onda li nda kambadhala iikando itano nenge ihamano, inandi vula oku ge etha po.” Oshike sha li she mu kwathele? Okwa ti: “Onda li nde ge etha po sho nda konakona Ombiimbeli. Ehalo lyokunyanyudha Jehova olyi inyengitha ndje ndi ethe po omukalo ngoka nopwaahe na okukwatakwata.”
OKUHILA OMAKAYA OSHIPONGA KUYALWE
Olwithi ndoka halu fudhwa mo komuhili gomakaya, naandoka halu kala talu tsina kekaya olwa nika oshiponga. Omuntu ngoka ta fudhile mo olwithi ndoka talu zi kekaya ota vulu okukwatwa kokankela nosho wo komikithi dhilwe. Omumvo kehe olwithi ndoka ohalu dhipaga aantu 600 000 mboka ihaaya hili omakaya, unene tuu aakiintu naanona. Ehangano lyUundjolowele mUuyuni otali londodha tali ti: “Mboka ihaaya hili omakaya kapu na shoka hashi ya gamene kolwithi ndoka halu zi komakaya naandoka halu fudhwa mo kwaamboka taya hili.”
“Hola mukweni ngaashi ngoye wi ihole mwene.” — Mateus 22:39
Mbela owu hole ngaa shili aantu ooyakweni nosho wo yaandjeni ngele oho kala to hili omakaya wu li mokati kawo?
Jesus okwa ti otu na okukala tu hole tango Kalunga. Opo ihe otu na okukala tu hole yaandjetu, ookuume ketu nosho wo yalwe mboka ye li putse. Jesus okwa ti: “Hola mukweni ngaashi ngoye wi ihole mwene.” (Mateus 22:39) Itatu ka ulika ohole, ngele ohatu ningi iinima mbyoka tayi ehameke mboka ye li pooha nenge popepi natse. Ohole yashili ohayi tu inyengitha tu landule eladhipiko li li mOmbiimbeli tali ti: “Inaku kala nando omuntu ta longo owala shoka she mu opalela, ihe na tale wo shoka tashi opalele mukwawo.” — 1 Aakorinto 10:24.
Omulumentu Armen, Omuarmenia, okwa ti: “Aanegumbo yaandjetu oya li haya pula ndje ndi ethe po okuhila omakaya, molwaashoka osha li she ya guma. Ihe kanda li nda hala okwiitaala kutya otashi ke ye etela oshiponga.” Okwa hokolola shoka sha lundulula etaloko lye a ti: “Ontseyo yandje yOmbiimbeli nohole yokuhola Jehova oya kwathele ndje ndi ethe po omakaya nondi itaale kutya oga nika oshiponga, hakungame awike, ihe nokwaamboka tu li nayo momudhingoloko gumwe.”
OKUHILA OMAKAYA KWA FULILWA OKALAMBO
Ontseyo yOmbiimbeli oya kwathele Olaf, Jayavanth naArmen ye ethe po oshinima shoka tashi sitha ohoni notashi tula oomwenyo dhawo nodhayalwe moshiponga. Inaya pondola owala molwaashoka ya li ya tseya kutya okuhila omakaya okwa puka, ihe ohole yokuhola Jehova nehalo lyokukala ya hala oku mu opalela olyo lye ya kwathele ya pondole. Ohole ndjoka ya simanenena otayi popiwa muJohannes gwotango 5:3. Ovelise ndjoka otayi ti: “Oshoka ohole yokuhola Kalunga oyo okuvulika kiipango ye. Iipango ye kayi shi iidhigu kutse.” Eeno, ihashi kala oshipu okukala twa landula omakotampango gOmbiimbeli aluhe. Ihe ngele omuntu oti inyengithwa lela kohole yokuhola Kalunga, ota ka vulika nomutima aguhe.
Jehova Kalunga ota kwathele aantu omamiliyona muuyuni awuhe moku ya longa ya manguluke noya ze muupika wokuhila omakaya. (1 Timoteus 2:3, 4) Masiku Jehova ota ka hulitha po omahangano omanalwiho ngoka ga ningitha aantu omamiliyona ya kale aapika yomakaya. Ota ka longitha omwana Jesus Kristus, ngoka e li Omukwaniilwa gwUukwaniilwa we, mboka wu li epangelo lyomegulu. Jehova ota ka shilipaleka kutya omukithi ngoka ogwa fulilwa okalambo. Ota ka kwathela wo naantu ye aavuliki ya kale ya gwanenena palutu nopamadhiladhilo. — Jesaja 33:24; Ehololo 19:11, 15.
Ino teka omukumo ngele oto kondjo wu ethe po okuhila omakaya. Oto ka kala wu na uulaadhi mboka tawu ku kwathele wu pondole. Uulaadhi mboka otawu zi mokwiilonga wu kale wu hole Jehova nokupandula etaloko lye li na ko nasha nokuhila omakaya. Oonzapo dhaJehova otadhi ke ku kwathela nenyanyu tadhi shi ningi oshipala noshipala wi ilonge nowu tule miilonga omakotampango gOmbiimbeli. Kala wu na uushili kutya Jehova ote ke ku pa oonkondo nuulaadhi wu manguluke mo muupika wokuhila omakaya. — Aafilippi 4:13. ▪
a Okuhila omakaya okwa kwatela mo okuhila uusekeleta, omakaya gofakata, ombiga yomakaya nenge omakaya ngoka haga hilwa taku longitha omunino ngoka hagu tulwa momeya (hubby bubbly). Ekotampango olya kwatela mo wo okutasina omakaya, okufenya, uusekeleta wopaelektronika mboka wu na o-nicotine nosho wo iinima yilwe.
b Oshitya “OMUWA” shoka shi li mOmbiimbeli yOshindonga osho sha pingena po edhina lyaKalunga Jehova ndyoka li li melaka lyOshihebeli.