Yowehererya Tani Erivovo Wa Atchu Akhwile Ensivelaka?
“Mutchu akhwile, apwanne onarwa akhala mukumi?”, akon’he ari Yobu khalaisha. (Yobi 14:14, Almeida) Akhweya nyuwanotho mohikoha etchuene yela. Tisheni mwahalanyu wera mwasuwenle wi munanwerya okumanela ni osiveliwanyu, velaponi yela ya vathi, orivovo makhalelo aphamasha?
Hani, malakano am’Bibliani: “Alipa okhwanyu enarwa ekhala akumi . . . yawo enarwa evinya.” Yowo olochatho: “Ekhaikhai tiniriaya yakhele elapo ya vathi, yikhalelaru mummo okhala wokhala.”—Yesaya 26:19; Masalmo 37:29.
Nariki nroromele tchiri malakano yala, onatchuneya nsuwele wakhuliwa waya makoho makina okhweleyasha: Ntakhara sheni atchu anakhwaya? Atchu akhwile ari wowi? Nave nni niwerye hai wemererya phama wi anarwa ekhalatho akumi?
Okhwa, Ni Etchu Enereya Nakhwaka
Biblia onniweya phamene wi Muluku wopacheryani’wene hatchunne wi atchu ekhweke. Owo ahimpaka mutchu mulopwana namwariye, Adamu ni Hava, akuha yala m’paradaiso ari velaponi ya vathi eriwa Edeni, nave ahahusiha ii ekhalekeno anamwane itho emunnuwihe paradaiso aya anlane elapo yothene. Yawo okhwa waya wi okhale nthowa nohiwelela hiho Muluku ahusihaliye.—Maphatxuwelo 1:28; 2:15-17.
Nthowa na ohithamalela orera murima wa Muluku, Adamu ni Hava tchiriene hiyiwelenle, nave wanaphwanelela wi elive ni yolaka yathoriheriwaya ehinakuve. “[Oni okokele] vatcheyani,” Muluku amulela Adamu, “ntakhara wakushiwe vatcheyani. We wantchupi nave oni okokele okhala ntchupi.” (Maphatxuwelo 3:19) Ahakuvale opatushiwa Adamu hakhanlevo; owo ari ntchupi. Nave nthowa na ohiwelela wawe, nari yotchekawe, Adamu athorihiwa wi akokele okhala ntchupi, m’mukhalelo wa ohikhalavo.
Vawi hihá, okhwa ohikhalano okumi. Biblia onnathoriha ohiyanavo waya: “Vawi yamahala aya ya otcheka ti okhwa; nyenya yamahala yasiyo ya Muluku ti okumi wohimala.” (Aroma 6:23) Woneiha wawe wi okhwa mukhalelo wohisuwelaru etchu, Biblia oriye: “Vawi akumi annupuwela wi anahala okhwa; kahi alipa okhwa, hanupuwelaru etchu.” (Eklesiyasti 9:5) Elukuluku mutchu onakhweiye, Biblia oriye: “Miwiya awe ennavinya’vo akokela orowa o’tchayani wawe; nihiku nenlo mupuwelo awe annapahuwa.”—Masalmo 146:3, 4, NM.
Vanonto, vophwanya wi Adamuru ni Hava tiyahiwelenle nlamulo nle mu Edeni, nthowa tani nnamukhwahu othene? Tiwi othene yehu n’yariwe Adamu ahin’ye wiwelela, nave mwawi hihá othene nivolowa mukelampa wa otcheka ni okhwa. Ntoko Biblia onathoriheryeiye: “Ntakhara awe, ntoko otcheka wávolowilaya mwilaponi ya vathi mwa mutchu mmoha [Adamu], ni okhwa mwa otcheka; mwawihihá okhwa wáháphiyerya atchu othene.”—Aroma 5:12; Yobi 14:4.
Vano, akhweya mukina okhalano nikoho: ‘Atchu hanono okumi ohinakhwa onahalá ohikhwile?’ Anchipale anahusiha hihá, annalocha pahi wi okhwa mphiro wovolowano okumi mukina. Vano, mupuwelelo’ene yala harule m’Bibliani. Munipuroni mwaya, Masu a Muluku anahusiha wi nyu muri mukumi, wi okumianyu tinyenyu, ni mikhalelo sanyu sothene sa mwili ni mupuwelo. (Maphatxuwelo 2:7; Yeremiya 2:34; Masiposipo 2:10) Navetho, Biblia olocha: “Okumi oni othcheke—yola tuni okhwe.” (Ezekiyeli 18:4) Havo makupa makina Biblia onahusiheiyevo wi mutchu okhalano okumi ohinakhwa onahalá mwili wakhwaka.
Atchu Okokela Wayatho Okhala Akumi
Ovinyerya elukuluku otcheka ni okhwa savolonwaya velaponi ya vathi, Muluku ahoneiha wi yokhwelawe yari yawi alipa okhwa ekokeleke okhala akumi, vovihiwa m’mahiyeni. Mwawi hihá, Biblia oriye: “Abrahamu . . . áphwanya wi Muluku ánwerya onviha [mwanawe Isake] naritho variyari va alipa-okhwa.” (Ahebri 11:17-19, NM) Nroromelo na Abrahamu hinaroromenle etheru, vawi Biblia oriye alochaka sa yowo Orinono Ikuru Sothene: “Nave Yowo hanakhala Muluku a alipa-okhwa, nyenya a akumi: vawi atchu othene enakhala ni okumi wa Yowo.”—Luka 20:38, 39.
Ai, Muluku aikuru sothene tahiyene Orinono ikururu pahi okhalanotho yokhwela yawaviha atchu athanlaliye. Mwanene Yesu Kristu oriye: “Muhitikhine ni ela wi nihiku ninnorwa, nenlo othene ari m’mahiyeni enarwa yiwa masu awe, ekhuma.”—Yohane 5:28, 29; Saweriwa Tarummwa 24:15.
Vahilekenlevosha Yesu alonchiye ela, akumanano atchu emuholaka mulipa okhwa yakhuma m’muchetcheni waisarayele wo’Nayini. Mulipa okhwa owo ari m’miravo mwana m’moharu anamukhwele. Asuwelaka othananasha ariyeno, Yesu amoriwano ikharari. Nthowa nenla, akeleiye warivovo murutchu, owo alochano: “Mmiravo weyo, kinalocha wa weyo, Nkavinya.” Nave m’miravo akilathi, nave Yesu anvelela wa amannya.—Luka 7:11-17.
Ntoko amwerenliye namukhwele, wakhalatho otikhina vatokovene elukuluku Yesu aphiyaliye vetchokoni va Yairo, mutokwene a empa yothukumanela ya ayuda. Mwanawe mwamuthiyana a miyakha khumi na’mili takhwile. Vano, Yesu aphiyaliye vetchokoni ya Yairo, amwachamela mwana akhwile alocha: “Nahano, nkavinya.” Nave yola avinya!—Luka 8:40-56.
Vachulivaya, Lazaro, nthamwene a Yesu, akhwa. Elukuluku Yesu aphiyaliye vetchokoni vawe, Lazaro iso amalin’he mahiku masheshe akhwile. Nari ari othananasha, murokorawe Marta ahoneiha nroromelo nawe, ii: “Kinnasuwela wi anarwa-avinya’tho mu ovinya’tho nihiku nokutchula.” Vanonto, Yesu ayawo aphiya vanihiyeni vene, alocha wi evihevo nluku, nave akhuwela ni masu matokotoko: “Lazaro, khuma.” Nave yowo akhuma!—Yohane 11:11-44.
Vano, nkupuwelani ela: Arino makhalelo tani Lazaro mahiku masheshe amalin’heiye akhwile? Lazaro hiyavo alonchiye sa oya wirimu vanipuroni naphama nari ohoshiwa omoroni, etchu ahaleiye ohochela olocha ari aya vanipuroni nimoha na yala. Evelevelo, Lazaro hasuwela etchu mukhwani, nave ahala wikhalela hihá ophiyerya ‘mu vinya’tho nihiku nokutchula’, Yesu ahanvihale m’mahiyeni akhala mukumi.
Evelevelo sotikiniha hiho sa Yesu sakhavihenrye elukuluku ya vakhani, nthowa nawi othene yawo avihiye akhwatho wanawili. Nari hihá, miyakha 1.900 ochuli’wu yowo aherela namona awi, ni ikuru sa Muluku, alipa okhwa ananwerya tchiri okhalatho akumi! Vanthowa nenla, ni sotikiniha sawe, Yesu ahoneiha vakhani etchu eni yereyeke velaponi vava elapo eneraya elamuleliweke ti Omwene wa Muluku.
Elukuluku Onakhweiye Yowo Onansivela
Vava mwichani yola okhwa onorweleiyeni, onnoneyavo wi munatepa othananasha, naritho akhweya muroromelaka ovinya mmahiyeni. Abrahamu anaroromela wi mwariye amurwa akhaletho mukumi, nari hihá, ninnalakhanya wi “Abrahamu amukhupanyerya Sara ni omunlela yola.” (Genesis 23:2) Nave hanka sa Yesu nloche sheni? Elukuluku Lazaro akhwileiye, yowo “áháha-iphumu m’munepani nave athanana”, nave elukuluku tonto vaholo vaya “Yesu ahínla.” (Yohane 11:33, 35, NM) Mwawi hihá, akhwa mutchu onansivela wunla tahi olosowa.
Elukuluku mwana onakhweiye, amannya anakhala othanana. Mwawi hihá, Biblia onnemeryerya othananasha amannya onarwela. (2 Mamwene 4:27) Navetho, tithi yowo okhweliwe onakhala okachamiheyatho. “Wala! yomiene, kakhanle kikhwile munipuroni mwá,” alocha mwakuru Mwene Davide elukuluku mwanawe Abisalomu akhwileiye.—2 Samuele 18:33.
Nari hihá, vophwanya wi munnaroromela ovinya m’mahiyeni, othanana wanyu oni onanvukuwa. Ntoko oloncheiye Biblia, ‘nyuwano himukhala ntoko akinako aya awo ahikhanleno owehererya.’ (1 Atesalonika 4:13, NM) Mohiyana, nyuwano muni m’mwachamele Muluku munivekeloni, nave Biblia okhalano malakano awi “nave taniriye osherye”.—Masalmo 55:22.
Yahikhalavo eneneryo, masu othene am’Bibliani alochiwe m’mwaha yola tamunlakano nahihano na’pwiyahu Yesu Kristu ni Masalmo mwi’Lomweni (Lomwe New Testament and Psalms). Sa mu ehebrini ti sa Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas—Com Referências (NM).