Yoochariha ya Mithukumano Okumi ni Muteko Ahu Weekristu
4-10 A YANERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | ONAMUKUCHO 18-19
“Mukhaleno Meecelo Aweela”
Nni Niikhapelele Hai Orweela wa Miraakho sa Satana?
Atharihaka meerelo oocapaheya a achu yaawo yaarukurenrye, Yehova aahaaleela Aisarayeli: “Muhaatakiherye tho achu ooKaanani, elapo yeeyo kinookerihaakaniwo. . . . Elapo yoonanara, epahuwa ni achu amankemo. Miyo kinamuwiikaramo.” Wa Muluku aweela a Aisarayeli, meecelo a achu o Kanani yaari oohiphwanelela ophiyerya wi elapo yaakhalaaya yaari yoonanara, ni yoothanyeya.—Onam. 18:3, 25.
Yehova Onnaahoolela Achu Awe
Ahooleli a maloko makina yaahooleliwa ni okotakota wa miruku sa achu. Ntoko yootakiherya, muhooleli a Akanani ni achu awe yaanapaka ichu soonanara, seiyo saaphitaanyerya oraruwa ni muhima, mulopwana oraruwa ni mulopwana mukhweiye, oraruwa ni mwaasinama, waavaha anamwane wi eheleliwe mukucho, ni olapela soophwaniherya. (Onamukutxho 18:6, 21-25) Nave tho, ahooleli o Papulu ni o Yikuputu hiyaarino malakiheryo mamohamoha vooloca sa weela yoowo achu a Muluku yaaryaayano. (Namarepela 19:13) Nyenya, achu a Muluku yaanawerya woona mukhalelo ahooleli aya oororomeleya yaaceenyeryaaya otitelela olapela mwaweela, okhala aweela mmwiilini, ni osepa okhala mmwiikhoni. Mweeparipari, Yehova taari muhooleli aya.
w14 1/7 epaax. 7 epara. 2
Tiheeni Muluku Onahaaleiye Weera ni Otakhala
Mano hanka vooloca sa yaale anakhooca ocharuwa weera yeeyo eri yoonanara? Muupuwele yoororomeliha ela: “Tiwi achu awookololowa murima anarwa emaka mweelapo ya vathi, nave yaawo oororomeleya anamwiikhalelaru mwemmo. Nto aweera soonanara anarwa eviihiwamo mweelaponi ya vathi, nave achu oohiroromeleya anarwa epholiwamo.” (Masi 2:21, 22) Elapo enahaala okhala yootaphuwa ni ovoloweliwa ni achu ootakhala. Mmukhalelo yoola wa elapo okhala ya murecele, achu awiiwelela vakhaani vakhaani anahaala okhala ootaphuwa wa ohiphaameya aramvaaya.—Aro 6:17, 18; 8:21.
Muhakhu Woomunepani
w06 15/6 epaax. 22 epara. 11
“Kinnakhwela Chiri Mahusiheryo Anyu!”
Mukhalelo wanaawiili wa Nlamulo na Mose wooniherya opwacha wa Muluku wa okhala phaama wa nloko nawe waari mukhalelo wa ophwanelela wa wuurula. Yehova aahaalamulela anamalima Aisarayeli, wi vaavaa yaahacaaya sawiima mmacani mwaya, yaaphwanela oweemererya achu oohaawa orolela seihe awo yaahiyaaya muculi. Anamalima hiyaaphwanela ohepha moomalela sawiima sa mukhwipi mwa emaca naari oviihavamo soohalela sa uuva ni makhurwa. Hiyaaphwanela ochikela muculi wi erolele mawaya a soolya sa mmacani yaahiyaaya moohilakelela. Waari mukhalelo wa wooniherya osivela wa oohaawa, anamarwa, ikwaasuni ni wa anaamukhwele. Eparipari wi wuurula waari muteko wa yaawo, nyenya weerano yeeyo yanwerya osepa ovekaveka.—Onam 19:9, 10; Malam 24:19-22; Sal 37:25.
11-17 A YANERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | ONAMUKUCHO 20-21
“Yehova Onnaahiyaniha Achu Awe”
w04 15/10 epaax. 11 epara. 12
Mathowa Taani Anaweerihaani Ororomela sa Parataiso?
Mweeparipari, hiyaavovo mathowa anahaala oneeriha ohiiwexexa. Muluku aaloca ni Aisarayeli: “Vaavaa muchariheke malamulo oothene olelo kinoovahaakhaani, wi mulipe, mwakushe elapo yeeyo munayaanyuwo wi yakhale yawinyu.” (Malam 11:8) Mu Onamukucho 20:22, 24, ennatharihiwa mmukhalelo mmohamoha wa elapo yeela: “Mwiiweleleke ni ochariha ikano saka ni mathoriheryo aka wi elapo ya oKaanani yeeyo kinookerihaakaaniwo ehoorapheyeeni, yookhoocakaani. ‘Ti vaavaa nto kooleenlaakaani wi munarwa mukusha elapo aya; kinnoovahaani wi ekhale yawinyu elapo yeeyo yawaacasha mukaka ni enuwi.’” Chiryene wi muchu avolowe mu Elapo ya Nlakano aaphwanela okhalano onthamwene waphaama ni Yehova Muluku. Aisarayeli yaahiya omwiiwelela yene, tinthowa nenene, Muluku eemerenryeiye wi Apapulu yaavoothe ni owiikara ni waaviihamo mweelapo aya.
it-2 epaax. 314
Yoohiyeryiwa
Echu eri yoothene onahiyeryiwa muchu yoole orino ophwanelela okhalano mwaneene akhwile; soothene sinakuxiwa ni mwaana oopacerya oyariwa naari yoole aarino ophwanelela ntoko muraceeli. Masu oopacerya a Ehepiri ennaphariheliwa na·chalʹ (nsina, na·chalahʹ). Eyo enavolowela okhalano naari omunnya yoohiyeryiwa, naari wi yookhumelela ya emaca yoohiyeryiwa. (Nam 26:55; Ezek 46:18) Masu awi ya·rashʹ ikwaha ikina ennaphariheliwa mmukhalelo “ntoko muraceeli,” vakina vaya “okuxa” mwawiiwanana ni muchu yoowo aahala oraceela. (Map 15:3;Onam 20:24) Yookhalano tho yootaphulela ya “omaka; wiikara,” ophitaanyerya ovootha wa anakhoco. (Malam 2:12; 31:3) Masu a Ekriki yaawo aniiwanana ni yoohiyeryiwa enalikana ni kleʹros, mmasu oopacerya anataphulela “ekari” vano enataphulela “yoohiyeryiwa.”—Mat 27:35; Saw 1:17; 26:18.
it-1 epaax. 279 epara. 1
Ipalame
Emanle Maahi Mancipale, Nowa aavaha “ipalame soohithanyeya” vamoha ni axinama, ntoko mukucho. (Map 8:18-20) Voocharela vaya, Muluku aaheeriha wi ipalame sikhale soolya sa muchu, nyenya pahiru ohilya nikhami. (Map 9:1-4; mulikanyihe Onam 7:26; 17:13.) Mukhalelo ‘waphaama’ wa ipalame ikina mu elukuluku yeele, mweeparipari, yiiwanana ni mukhalelo woomuluku wooniherya mu waakheliwa mikucho; moonelo wa mulipa onamuhuserya Piipiliya olonce wi, vaavaa saaphariheliwaaya ntoko mathaapa, hiyaavo epalame “yoothanyeya” yaaphariheliwa ophiyerya olapa Nlamulo na Mose. (Onam 11:13-19, 46, 47; 20:25; Malam 14:11-20) Mikhalelo sahiyaniha ipalame seiha sooniwa okhala “soothanyeya” hisinatharihiwa Mpiipiliyani. Mwa yeeyo, wa sincipale wa seiha saaphariheliwa ipalame soosulu tahi wi saari soothene. (Moone POUPA.) Owatiihiwa wuuwu waamanle nimanle otikitheryiwa nlakano nivyaani, hiihaa ntoko Muluku aamooninheiye Pedro mu yawoona.—Saw 10:9-15.
Muhakhu Woomunepani
it-1 epaax. 572
Ocema
Nlamulo na Muluku naanakhwatiiha xaxaxa ocema miihi nthowa na okhweliwa. (Onam 19:28; 21:5; Malam 14:1) Nthowa nenene naari wi Aisarayeli yaari nloko naweela na Yehova, nloko navameekhaaya. (Malam 14:2) Mwa yeeyo, Aisarayeli yaaphwanela otitelela okhala ootaphuwa wa meerelo oothene a olapela soophwaniherya. Mwawiihiiha, mukhalelo yoola wa wooniherya okhweliwa, ntoko wiiheya muchu mwaneene, hiyaari yoophwanelela wa nloko nenle naasuwenle eparipari vooloca sa mukhalelo wa alipa ookhwa, hiiha ntoko ewehereryo ya ovinya mookhwani. (Dan 12:13; Ahe 11:19) Nave tho, okhwatiihiwa ocema yaahaala waahusiha Aisarayeli okhalano ncicimiho wa yoopatuxiwa ya Muluku, mwiili wa muchu.
18-24 A YANERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | ONAMUKUCHO 22-23
“Ifesta Itokotoko Inataphulela Eheeni wa Hiyaano?”
it-2 epaax. 125
Ifesta sa Iphaawu Soohiheliwa Miropo
Nihiku noopacerya na ifesta sa Iphaawu Soohiheliwa Miropo waari muthukumano woomaliherya, nave tho sapata. Nihiku nanaawiili, 16 a Nisani, yaanakerihiwa wa namukucho ehuphu yoopacerya ohepha, yoohepha ya mulepulo wa opalestina. Ehaakumve efesta yeela, haaphwanela olyiwa yoohepha ekithi, ephaawu naari inuku sawaarikiwa sa soohepha soopacerya. Namukucho aanavaha soohepha seiha soopacerya ohephiwa soosiphela wa Yehova moorweela wa othaamiha ihuphu sa soolya okeriha wu ni wu, nyenya yaanavahiwa epucepuche emoha ehirakanle, ya eyaakha emoha, ntoko yoovaha yoopahiwa, vamoha ni yoovaha ya ehuphu yoopacerya ni makhurwa vamoha ni yoovaha ya eviinyu. (Onam 23:6-14) Hinaarivo nlamulo nooluluwanya mukhalelo wa opaha makupa a sawiima naari ephepa va altare, ntoko anamukucho yeeraayano ohoolo waya. Hiwaarivo mukhalelo mmoha pahiru wa ovaha wa achu oothene naari soohepha soopacerya sa maloko, nyenya tho waakhalavo mukhalelo weemereryiwa wi emusi eri yoothene naari muchu aakhalano echu mu Aisarayeli avahe mikucho sa othamala variyari va elukuluku yeela ya efesta.—Muk 23:19; Malam 26:1, 2; Moone PRIMÍCIAS.
Yootaphulela. Olya iphaawu soohiruruvalihiwa elukuluku yeela yaakhala mwawiiwanana ni malakiheryo yaawo Mose aakhenleiye wa Yehova enaphwanyeya mu Mukwaha 12:14-20, ophitaanyerya ni yeeyo enalociwa mu eversikulu 19: “Wa mahiku yaala mathanu nameeli, muhikuheru mpa mwanyu.” Mu Malamulo 16:3 iphaawu soohiruruvalihiwa siniichaniwa ‘ephaawu ya elukuluku yawuukhuwa,’ nave yaari wi ewuupuxeryeke Ayuta eyaakha yaakhumalaayawo Oyikuputu mwawaakuveya (vaavaa yahikhalaayano elukuluku ya oruwa [Muk 12:34]). Hiihaa yaanuupuwela mukhalelo aya wa wuukhuwa ni ohooxeya, vaavaa Aisarayeli yaataphuliwaaya mookapuroni, hiihaa ntoko Yehova aalonceiye, “okanuupuwela nihiku okhumalaawe oYiikuputu okumi aa woothene.” Mukhalelo yoola wa otaphuliwa vaavaa vano yaaraaya ntoko nloko ni osuwela wi Yehova aari Moopoli aya, yaaneeriha okhala mathipelo oophwanelela a opaka ifesta itokotoko soopacerya sa vayaakhani wa Aisarayeli.—Malam 16:16.
it-3 epaax. 224 epara. 3
Pentekoste
Sawiima soopacerya ohephiwa sa tiriku saaphwanela ophariheliwa mmukhalelo woohiyana ni sawiima soohephiwa. Saneekhumi piili sa miphimo miili sa ephepa ya esima ya tiriku (4.4 L) yooruruvalihiwa, saaphwanela waapeiwa ntoko iphaawu piili. Saaphwanela okhala sa “vate vanyu,” yeeyo enataphulela wi saaphwanela okhala iphaawu soolikana ni seiho saapakiwa wi ikhuuriwe ni emusi nihiku nnihiku nyenya ohiya yooveleela wa Apwiya. (Onam 23:17) Iho saaveleeliwa vamoha ni soovaha soopahiwa ni yoovaha emoha ntakhara yoocheka, nave tho, vamoha ni soovaha sa murecele, ipucepuche piili. Namukucho aanatheteya iphaawu ni ipucepuche ohoolo wa Yehova moorweela wa okuherya matata vasulu va iphaawu ni sa ipucepuche, akerihaka wu ni wu, yooniheryaka wi saaveleeliwa wa Yehova. Simanle ovahiwa iphaawu ni ipucepuche, iho saanakhala sa namukucho, wi alye ntoko soovaha sa murecele.—Onam 23:18-20.
w14 15/5 epaax. 29 epara. 11
Nyuwaano Munnachariha Vakhiviru Khiviru Marehereryo a Yehova?
Ninnakhalano mphurelo vaavaa nnacharihaahu marehereryo a Yehova vaavaa enanceenyeryaaya opharihela miruku sa murummwa Paulo: “Nuupuwelaneke mukina ni mukhwaawe, nlipisheryanaka mu osivela ni mwa miteko yaphaama. Nihicompeke mmithukumanoni mwahu, ntoko akina akhovelenlaaya. Nto, niceenyeryaneke mukina ni mukhwaawe, voopwahasha munoonaanyu wi ninnaacamela nihiku nookuchula.” (Ahe. 10:24, 25) Ifesta sa vayaakhani ni saweereya ikina sa malapelo saanaalipiha Aisarayeli mmakhalelo oomunepani. Ohiya yeeyoru, ntoko Ifesta sa Mixakala mmahiku a Nehemiya saari soohakalalihaxa. (Muk. 23:15, 16; Neh. 8:9-18) Mmukhalelo woolikana, ninnaphura mithukumano sahu, sa ekulucu ni sa miceche. Mwawiihiiha, hankooni nikumihevo mphurelo wa soovaha seiha wi ntitelele okhala oohakalala ni olipa munroromeloni.—Tito 2:2.
Muhakhu Woomunepani
Mukhapelele Ororomeleya Wanyu!
Alapeli a Muluku anooniherya hai ororomeleya? Moorweela wa okhalano osivela onarweela vathi va murima ni woohipweeya ntakhara Yehova, nave ntoko yookhumelela, elukuluku yoothene weerano yeeyo enamuhakalaliha. Muthokororye sooleeliherya ikina. Mpiipiliyani, masu a Ehepiri ataphuleliwe “ororomeleya” anataphulela yawaakhwanela, yaphaama, naari yanteero. Ntoko yootakiherya, Aisarayeli yaanavaha mikucho sa asinama wa Yehova, nave nlamulo naaloca wi asinama yaaphwanela okhala aphaama. (Onam. 22:21, 22) Achu a Muluku hiyeemereryiwa omveleela mwaasinama yoowo ahaarino mweco, oocoowa niitho naari ahaarino naaru; awo hiyaaphwanela omveleela mwaasinama awiiceliwa. Ela yaari yookhweleya wa Yehova wi mwaasinama akhaleke awaakhwanela, aphaama naari anteero. (Malak. 1:6-9) Nnanwerya wiiwexexa ntakhara heeni Yehova onnapwacha vooloca sa ophaama naari waakhwanela. Vaavaa nnathumaahu echu, moohipwacha waakhanle wi ti yawiima, liivuru, ekhankoonya, hinnachuna wi makupa mamoha n’yeleele. Nnachuna echu yeeyo eri yawaakhwanela, yaphaama naari yanteero. Yehova onoona moolikana vaavaa nnooniheryaahu osivela ni ororomeleya wahu wa yoowo. Iho sinaphwanela okhala sawaakhwanela, saphaama naari santeero.
25-31 A YANERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | ONAMUKUCHO 24-25
“Eyaakha ya Otaphuliwa ni Otaphuwa Woomwaahiyu”
it-1 ipaax. 697-698
Otaphuliwa
Muluku Onnavaha Otaphuwa. Yehova ori Muluku ootaphuwa. Owo aahoopola nloko na Aisarayeli mookapuroni Oyikuputu. Aahaaleela wi, wakhala wi munniiwelela malamulo Awe, mwaamukhala ootaphuwa mu ohaawa. (Malam 15:4, 5) Tavite aaloca mukhalelo wa ‘okhala mmureceleni’ mmapuro oolipihiwa o Yerusalemu. (Sal 122:6, 7) Vanonto, Nlamulo naanavahererya wi muchu akhala oohaawa, anwerya wiitumiha mukhateiye ntoko kapuro wi awerye waakhwaniherya soothowa sawe soomwiilini ni sa emusi awe. Nyenya, Nlamulo naaneemererya otaphuliwa Muhepri muyakha yoola wa neethanu nawiili mu okapuro. (Muk 21:2) Mu otaphuliwa (weereya ovira iyaakha 50), yaanalokohiwa mu elapo ntakhara otaphuwa wa achu oothene. Kapuro ori oothene a Ahepri aanataphuliwa, nave muchu ori oothene aanaakhela elapo awe wanaawiili.—Onam 25:10-19.
it-2 epaax. 315 epara. 5
Yoohiyeryiwa
Woona wi elapo yaaraceeliwa ni mmusi wa maloko ni maloko, hiiyaaphwanela otumihiwa mwaapure mwaapure. Chiryene, otumihiwa elapo yiiwanana pahiru ni esisapo aya ya nlivelo na seiho saahaalaaya wiima, evahereryaka mphimo wa othummwa mwawiiwanana ni waalakhanyeryiwa wa iyaakha ophiyerya muyakha wootaphuliwa, elukuluku yeeyo muchu aakookeleiye yeeyo yaari yawawe, waakhanle wi hiyoopoliwe woopaceryani naari oraceeliwa. (Onam 25:13, 15, 23, 24) Nlakiheryo nenla naanaphitaanyerya ipa sa opooma, mukhalelo wa ophwanelela woopola waaviravo muyakha mmoha opacerya elukuluku ya othuma, yeerihaka okhala wooweryeya elapo okhala ya mulipa oothuma. Vooloca sa ipa sa ipooma sa Alevi, mukhalelo wa ophwanelela woopola waanatitelela mu ilukuluku soothene, woona wi Alevi hiyaarino elapo yoohiyeryiwa.—Onam 25:29-34.
it-2 ipaax. 610-611
Otaphuliwa
Vaavaa niiweleliwaaya Nlamulo na otaphuliwa, nloko naanakhapeleleya mmukhalelo woothananiha yeeyo olelo nnoonaahu mu ilapo sincipale, vaavaa enaphwanyeyaaya makhuuru meeli, achu ooreela ni oohaawaxa. Miphurelo saaphwanyiwa mmoha ti mmoha saanalipiha nloko, woona wi haavo aahaala ohikhalano ekari ya ohikhalano echu nthowa na ohaawa, nyenya oothene yanwerya oveleela ni mavyakelo aya ntakhara mphurelo wa nloko noothene. O Isarayeli, moorweela wa mareeliho a Yehova vooloca sa sawiima sa elapo vamoha ni sooleeliherya saavahereryiwe, vaavaa achu yiiwelelaaya, alamuleli yaanaphura vancipale, ni muhakhu yoowo pahiru achu a malapelo eeparipari yaaweryaaya ovaha.—Isa 33:22.
Muhakhu Woomunepani
w09 1/9 epaax. 22 epara. 4
Muni Nivoothe Hai Ophuciwa
Wakhala wi Muisarayeli mmoha oomuhiphela Muisarayeli mukina ophiyerya niitho nimoha nikhala neevaasi, Nlamulo naanavahererya olaka. Mwa yeeyo, moohipwacha waakhanle wi muchu ohipheliwe aahaala opacerya omulaka mulipa oohiphela, naari muchu mukina a emusi awe. Nlamulo naaloca wi mulacu owo waaphwanela okerihiwa wa alamuleli—athoriha oothanliwa. Hiihaa, mwaha waahaala othokororyiwa mmukhalelo woophwanelela. Muloko waanasuwela wi yoowo onahaala weera echu yoonanara naari omphoreiha muchu mukina aahaala waakhela olaka omohamoha. Eyo yaahaala okhala ntoko olaka otokotoko. Nyenya saakhalavo ichu ikina saavolowelavo mmwaha yoola.
1-7 A FEVERERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | ONAMUKUCHO 26-27
“Mukhalelo wa Wakhela Mareeliho a Yehova”
w08 15/ 4 epaax. 4 epara. 8
Mukhooce “Ichu Sihirino Mphurelo”
Mmukhalelo taani “muhakhu” oneeraaya okhale ntoko muluku? Ntoko yootakiherya, muupuwele va nluku nimoha mu emaca ya Aisarayeli. Nluku nla nanwerya ophariheliwa wi etekiweno empa naari ekintaale. Nyenya, wakhala wi etekeliwe “nluku noorehereriwa” naari ntoko “echu yootikhiniha,” nenlo naahaala okhala nluku nookwaculiha wa akapuro a Yehova. (Onam. 26 1) Mmukhalelo woolikana, ikhorowa sookhalano nipuro naya. Ninnachuna seiho wi nikhale akumi nave nnanwerya opharihela wi sikhaviherye mmuteko wa Yehova. (Ekle. 7:12; Luka 16:9) Mwawiihiiha, wakhala wi nookuha ikhorowa mu nipuro noopacerya opwaha muteko ahu Weekristu, ikhorowa sinanwerya okhala muluku wa hiyo. (Mwaalakhanye 1 Timotéo 6:9, 10.) Mu elapo yeela, wiiphwanyerya ichu soomwiilini oryaaya woochuneyaxa wa achu olelo, nnaphwanela wiisaalikhela wi moonelo ahu vooloca sa mwaha yoola okhale woophimeleleya.—1 Tim. 6:17-19.
it-2 epaax. 21 epara. 2
Awoopiha
Nthowa na mukhalelo Yehova aampharihenleiye Mose ni omukhaliha wawe, Mose aapaka sootikhiniha itokotoko (ehep., moh·raʼʹ) vahoolo va muloko wa Muluku. (Malam 34:10, 12; Muk 19:9) Yaale yaarino nroromelo yaakhalano woova otokweene mu olamula wa Mose. Yaanasuwela wi Muluku aaloca mwa yoowo. Aisarayeli yaanaphwanela tho ocicimiha nipuro naweela na Yehova. (Onam 19:30; 26:2) Ela enataphulela wi Aisarayeli yaaphwanela okhala oocicimiha nipuro naweela, epharihelaka malapelo mmukhalelo Yehova aatikithenryeiye ni okhalano meecelo aphaama mwawiiwanana ni malakiheryo Awe oothene.
w91 1/3 epaax. 17 epara. 10
“Murecele wa Muluku” Okhapelele Murima Anyu
Yehova aahaaleela Aisarayeli: “Mwakiiwelela, mucharihaka ikano saka ni malamulo aka, miyo kinarwa koovahaani epula mu elukuluku aya yaphaama wi echaya yiimihe soolya saphaama nave miri ivahe sawiima sawaaca. Kinarwa kivaha elapo anyu murecele wi nyuwo mukoneke muhitutushiwe. Kinarwa kiwiikaramo ashinama ooluwa nave ekhoco herwa evolowa tho mweelaponi mwanyu. Nkaamukhala ni nyuwo; kinarwa kikhala Muluku anyu nave nyuwo munarwa mukhala muloko aka.” (Onam 26:3, 4, 6, 12) Aisarayeli yanwerya opuha murecele mmukhalelo wa okhala ookhapeleleya wa amwiicani aya, muhakhu muncipale ni opaka onthamwene woolipa ni Yehova. Nyenya eyo yaavolowela wiiwelela waya Nlamulo a Yehova.—Sal 119:165.
Muhakhu Woomunepani
it-3 epaax. 265
Ireca
Yaatannyeya Nthowa na Ohichariha Nlamulo na Muluku. Nloko na Aisarayeli naaleeliwa wi wakhala wi aakhooca okhapelela nlakano yaapankaaya ni Muluku yookhumeleleene Muluku aahaala ‘orumiha ireca soopahula.’ (Onam 26:14-16, 23-25; Malam 28:15, 21, 22) Mwawiiwanana ni Soorepa, ekumi, mmakupa oomwiilini ni oomunepani, enniiwanana ni mareeliho a Muluku (Malam 7:12, 15; Sal 103:1-3; Masi 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Wup 21:1-4) nyenya vooloca sa ereca eri yookhumelela ya yoocheka ni ohiphaameya. (Muk 15:26; Malam 28:58-61; Isa 53:4, 5; Mat 9:2-6, 12; Yoh 5:14) Nyenya, naamwi eri eparipari, mu ikwaha ikina, Yehova Muluku mwawooneya aahaahooxa achu akina, ntoko mareca a Miriya, Osiya ni Kehasi (Nam 12:10; 2Math 26:16-21; 2Mam 5:25-27),enakhala woona wi, mu ichu ikina, ireca ni ipahu saakhumelela nthowa na mukhalelo wooyariwano ni woohisepeya mu yookhumelela ya yoocheka yaacharelana wa achu ni maloko. Awo chiryene yaahemphe yeeyo yaaminsaaya; mwiili aya waahooxeya wa sookhumelela sa meecelo aya oonanara. (Gal 6:7, 8) Vooloca sa yaale yaachikenle opaka meerelo oonanara a ocapaheya, murummwa Paulo olonce wi Muluku “aavelenleiye wa soochunachuna sootakhala . . . yaakhelaka ekoyi muukumini mwaya yawaaphwanela ntoko ohuwela waya.”—Aro 1:24-27.
8-14 A FEVERERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | NAMAREPELA 1-2
“Yehova Onnaarehererya Achu Awe”
w94 1/12 epaax. 9 epara. 4
Nipuro Noophwanelela na Malapelo a Yehova mu Ikumi Sahu
Waakhanle wi mohoona nipuro Aisarayeli yaamankaayawo misakala mutakhwani, tiheeni mwaahaalaanyu woona? Misakala mitokweene, nyenya sooreheryeya ni soopheremana, mwawooneya sikhaliwakamo ni achu opwaha macikhwi mararu, mmakhuuru yaakawanyiwa mmahimo mararu, makupa enakhumawo echeku ya murupi, makupa enayawo echeku ya murupi, onakhuma nsuwa ni nnaneelaayawo. Mvareryaka vakhiviru vene tho, mwaahaala woona nikhuuru nikina waacamela veeri va misakala. Nikhuuru nenla naari na makhuuru makhaani maxexe nenlo naari na nloko na Alevi. Veeri va mixakala, vanipuro naarukureryiwe ni exiri emoha ya ikuwo, yaakhalavo echu yavameekhaaya. Eyo yaari “musakala wa muthukumano,” naari tapernaakulu, aatekiwe ni Aisarayeli “oosuwelasha” mwawiiwanana ni marehereryo a Yehova.—Nam 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Muk 35:10.
it-1 epaax. 39 epara. 1
Mixakala
Mixakala seiha sa Aisarayeli saari sincipale. Waalakhanyeryiwa waya waaphiyerya asitokweene a akhoco 603.550, waahiya athiyana ni anamwane, awunnuwelavo ni yaawo yaahiwerya oyawo okhoconi, Alevi 22.000, nave tho “yaapwesheheryana ni achu anceene yaavinnyaayano vamoha” yaawo yaari 3.000.000 naari opwaha. (Muk 12:38, 44; Nam 3:21-34, 39) Henasuwanyeya phaama wunnuwa wa nipuro muloko si yoola waahaalaaya waakhwanavo, waalakhanyeryiwa waya onnahiyana vancipale. Vaavaa yaamankaaya mixakala ohoolo wa Yeriko, Oseresere Woomowaapi, enalociwa wi yaamaka “opacerya oPete-Yeshimoti ophiyerya Apele-Shitimu.”—Nam 33:49.
Muhakhu Woomunepani
it-3 epaax. 396
Namarepela
Orepeliwa wawunlaana mwa nsina ni mwa muyareriwo, mwawiiwanana ni nnihimo ni emusi. Waanaphitaanyerya sincipale ohiya pahiru orepeliwa naari waalakhanyeryiwa wa miru sa ichoko. Waalakhanyeryiwa wa anamurala Aisarayeli onalociwa Mpiipiliyani waanaphariheliwa mmikhalelo soohiyanahiyana ntoko oliva misokho, othanliwa ntakhara oya okhoconi, naari (wa Alevi ophitaanyerya) okaweliwa miteko mu nipuro naweela.
15-21 A FEVERERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | NAMAREPELA 3-4
“Muteko wa Alevi”
it-3 epaax. 484 epara. 7
Anamukucho
Vathi va Nlakano na Nlamulo. Vaavaa Aisarayeli yaaraaya mookapuroni Oyikuputu, Yehova aahiikuxerya anamwane oothene oopacerya oyariwa aasilopwana Aisarayeli elukuluku aawiiphaleiye anamwane oopacerya oyariwa Oyikuputu mu epahu yaneekhumi. (Muk 12:29; Nam 3:13) Mweeparipari, anamwane ala oopacerya oyariwa yaari a Yehova, wi ephariheliweke xaxaxa mmuteko awe wavameekhaaya. Muluku anwerya waathanlaka alopwana oopacerya oyariwa Aisarayeli okhala anamukucho ni alipeleli mu nipuro naweela. Ohiya yeeyo, yaari yoochuna awe waakuxa alopwana oothene oopacerya oyariwa a nihimo na Levi ntakhara muteko yoowo. Ti nthowa nene owo eemerenryeiye wi alopwana oothene a nihimo na Alevi, eraceelihiwe ni anamwane oopacerya oyariwa a mahimo khumi neeli (yaalakhanyeryiwaka muyareriwo wa anamwane a Yosefe Efarayimu ni Manase ntoko mahimo meeli). Namarepela aapakiwe vaavale aahooniherya wi yaakhalavo alopwana oopacerya oyariwa awaakhwana 273 yahaari Alevi a mweeri mmoha wooyariwa oya ohoolo, ancipale waapwaha Alevi, vawi Muluku aanachuna woopola wa isiikulu thanu ($11) wa oothene yaale 273, wi yinnyiwe Aroni ni anamwane awe. (Nam 3:11-16, 40-51) Ehaakumve weereya yeela, Yehova aahaavalaanya alopwana a emusi ya Aroni, a nihimo na Levi, wi ekhale anamukucho Aisarayeli.—Nam 1:1; 3:6-10.
it-2 ipaax. 693-694 epara. 8
Alevi
Miteko. Alevi yaarehereryiwe mu imusi raru, soorweela wa anamwane a Alevi Gerisoni (Gershom), Kohathi ni Merari. (Map 46:11; 1Math 6:1, 16) Emusi ti emusi yaahaakhela nipuro naya yaathanleliwaaya, waacamela va tapernaakulu, mutakhwani. Emusi ya Akohathi ya Aroni yaamaka ohoolo wa tapernaakulu onakhuma nsuwa. Akohathi akina yaamaka onayawo echeku ya murupi, Agerisoni onaneela nsuwa ni Amerari onakhumawo echeku ya murupi. (Nam 3:23, 29, 35, 38) Omukwarakwanyula, olokomanya ni omuteexa tapernaakulu waari muteko wa Alevi. Vaavaa yaaphiyaaya elukuluku ya othaama, Aroni ni anamwane awe yaanaviihavo ekuwo yaakawanya nipuro naweela ni naweelaxa, nave yanakhuneelano ekaaxa yawaataana, aaltare ni ikaruma ikina saweela. Akohathi yaanateexa ichu seiho. Agerisoni yaateexa ikuwo sa tapernaakulu, sookhuneelano, ekuwo ya vamilako ikuwo, savanipithela, naarukurerya ekuwo yamulako yanipithela ni mikoyi (mwawooneya mikoyi sa tapernaakulu), nave Amerari yaakhapelela ithaapwa, mithatelo, apoco, miyeemeseryo ni mikoi (mikoi sa vaate saamurukurerya tapernaakulu).—Nam 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2 epaax. 694
Alevi
Mmahiku a Mose, Muleevi aaphwanela okhalano iyaakha 30 wi apacerye waakhwaniherya miteko sawe, ntoko omuteexa tapernaakulu ni ikaruma sawe vaavaa aathaamihiweiye. (Nam 4:46-49) Miteko mikina saanaakhwaniheryiwa muchu arino iyaakha 25, nyenya, ohiya muteko wakuru, ntoko omuteexa tapernaakulu. (Nam 8:24) Mmahiku a mwene Tavite iyaakha saavukuliwa ophiyerya 20. Nlamulo naatikitheryiwe ni Tavite waari wi tapernaakulu (yoowo vano aahaala oraceelihiwa ni empa ya Muluku) haaphwanela othaamihiwaka. Olapa muteko wakuru waamala vaavaa muchu aakhwaniheiye iyaakha 50. (Nam 8:25, 26; 1Math 23:24-26; moone IDADE, ERA.) Alevi yaaphwanela okhala oosuwelaxa phaama Nlamulo, ohiya pahiru vaavaa yaarummwaaya wi yaalakhanye veeri va achu ni waahusiha yaawo.—1Math 15:27; 2Math 5:12; 17:7-9; Neh 8:7-9.
Muhakhu Woomunepani
w06 1/8 ipaax. 23-24 epara. 13
Mukhale Amiruku—Moorweela wa Omoova Muluku
Woona nikhaviheryo na Yehova variyari va makacamiho naahaaceererya woova Tavite aareiyeno wa Muluku nave naalipiha nroromelo wa yoowo. (Sal 31:22-24) Mmikhalelo miraru soohicuwaleya, Tavite omoova wawe Muluku waahesa oruuhelaka sookhumelela soowaawa. Yoopacerya waari okuxa ekaaxa yawaataana ya Yehova ayaakano o Yerusalemu. Owo aavahererya ekaaro wi eteexeriwemo ohiya mmakhatani mwa Alevi, ntoko Nlamulo na Muluku naalocaaya. Vaavaa Uza, eeciha ekaaro, aaphanreiye ekaaxa achunaka wi ehimore, aakhwa mu elukuluku yeeyo nthowa na “ohicicimiha.” Eparipari wi Uza aapaka yoocheka etokweene, nyenya mweeparipari, yaari yoohesa ya Tavite ya ohicicimiha Nlamulo na Muluku yeeyo yaaruuhenle epahu. Omoova Muluku onataphulela weerano ichu mmukhalelo owo onachuneiye.—2 Sam 6:2-9; Nam 4:15; 7:9.
22-28 A FEVERERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU | NAMAREPELA 5-6
“Muni Nwerye Hai Waatakiherya Anasiri?”
it-3 epaax. 71
Anasiri
Ichu raru soochuneyaxa saaphariheleya wa yaale yaathanla okhala Anasiri: (1) Hiyaaphwanela owurya yoowurya yoohapala; naari hiyaaphwanela olya sawiima sa uuva, ikithi, sawiicha, sawuuma, naari owurya inuku saya naari makate aya, naari soowurya ikina inakhuma mwa uuva. (2) Hiyaaphwanela ocema miihi. (3) Hiyaaphwanela ophara muruchu, naari mano wa mmoha a mmusi awaacameleya—Atiithi, amai, munna naari murokora.—Nam 6:1-7.
Yoothanla Yavameekhaaya. Yoowo aapaka yoothanla yeela yavameekhaaya aaphwanela ‘wiiveleela ntoko Munasiri [ela tiwi, awiiveleela, oovalaanyeya] ntakhara Yehova’ nyenya ohiya waakhela ncicimiho na achu nthowa na ochuna wooneliwamo naari ovuwa. Nyenya, “elukuluku yothene onakhaleiye muNaziri, akhaleke a Apwiya.”—Nam 6:2, 8, BNM; mulikanyihe Map 49:26, enoota.
Mwawiihiiha, malakiheryo yaavahereryiwe Anasiri yaakhalano yootaphulelaaya ni mmukhalelo wavameekhaaya mmalapelo eeparipari a Yehova. Moolikana ni Namukucho, nthowa na muteko awe waweela, hiyaaphwanela ophara muruchu wa mmusi awaacameleya, naari vakhaaniru mano Anasiri hiyaaphwanela weerano. Namukucho ni asitokweene a anamukucho yaanakhwatiiheryiwa owurya eviinyu naari yoowurya yoohapala, nthowa na okhalano murici wavameekhaaya mmuteko aya, vaavaa yaapharaaya miteko saya saweela vamiithoni va Yehova.—Onam 10:8-11; 21:10, 11.
Ohiya yeeyo, Munasiri (Heb., na·zirʹ) “àlapeleke Apwiya: vanonto ahiye yinnuwe mìhi,” yeeyo yooniherya wa oothene wi muchu owo ohiiveleela ntoko Munasiri. (Nam 6:5) Masu mamohamoha mu Ehepiri, na·zirʹ yaanaphariheliwa vooloca sa mwiri “ohuuhiwe” variyari va iyaakha saweelihiwa sa Sapata wa muyakha wootaphuliwa. (Onam 25:5, 11) Ti yawooneya tho wi ethutu ya ewooro ohoolo wa yoowara ya namukucho, yeeyo yaarempwevo masu: “Ooveleeliwa a Apwiyaru,” yiichaniwa “eneneeryo ya weelihiwa [Heb., neʹzer, mmasu mamohamoha na·zirʹ].” (Muk 39:30, 31) Moolikana, ekhara ya vamuruni, naari korowa, yaaphariheliwa ni mamwene awoocihiwa Aisarayeli, yiichaniwa tho neʹzer. (2Sam 1:10; 2Math 11:12; moone COROA; DEDICAÇÃO.) Murummwa Paulo olonce wi, mmulokoni Weekristu, miihi oorekama a muthiyana anakhala ncicimiho wa yoowo. Eyo yooniheryaka wi owo onakhala mmakupa oohiyana ni mulopwana; owo onaphwanela wuupuwela makupa awe okhala awiiwelela marehereryo a Muluku. Malakiheryo yaala—miihi oohithikiliwa (ehinaphariheleya wa mulopwana), okhwatiihiwa moomalela wa eviinyu, hiihaa ntoko ochuneya waya okhala aweela ni oohikhalano murala—yaanaphariheleya wa Anasiri awiiveleela ntakhara ochuneya waya omwiiwelela Yehova moomalela.—1Kor 11:2-16; moone CABELO; COBERTURA PARA A CABEÇA; NATUREZA.
Muhakhu Woomunepani
w05 15/1 epaax. 30 epara. 2
Makoho a Alipa Waalakhanya
Samsoni, aari Munasiri mmukhalelo woohiyana. Owo ahaakumve oyariwa, munkeelo a Yehova aaloca ni amannya: “Ntakhara onamurupala, omuyare mwaana mwaamulopwana yoowo anii ahicemmweru muru awe. Anii akhale muNasiri a Muluku opacerya ari mmirimani, nave onarwa apacerya owoopola aIsarayeli wa aFilisti.” (Amut 13:5) Hiiha, Samsoni haapanke nlakano wi akhale Munasiri. Owo aathanliwe ti Muluku wi akhale Munasiri mu ekumi awe yoothene. Nlakiheryo na ophara muruchu hinaaphariheleya wa yene. Waakhanle wi ninnaphariheleya nave aphara muruchu moohilakelela, wi oweryeye hai opacerya okhala Munasiri woona wi owo aapacenrye okhala Munasiri ahaakumve oyariwa? Mwawiihiiha, ti yawooneya wi waakhalavo ohiyana wa yaale yaakhala Munasiri ni yaale yaari Anasiri mu ekumi aya yoothene.