EPIIPILIYOTEKA ya Watchtower
EPIIPILIYOTEKA
ya Watchtower
Elomwe
  • PIIPILIYA
  • SOOLALEERYIWA
  • MITHUKUMANO
  • Onnavaha Yootakiherya ya Wiiyeviha mu Paskha Ookuchula
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Yesu onnarapiha inaani sa arummwa wi aahusihe wiiyeviha

      MWAHA 116

      Onnavaha Yootakiherya ya Wiiyeviha mu Paskha Ookuchula

      MATEU 26:20 MARKO 14:17 LUKA 22:14-18 YOHANI 13:1-17

      • YESU ONNAMULYA PASKHA AWE OOKUCHULA NI ARUMMWA

      • ONNAVAHA NIHUSIHERYO MOORWEELA WA ORAPIHA INAANI SA ARUMMWA

      Ni ohoolela wa Yesu, Petro ni Yohani yaahiphiya o Yerusalemu wi emurehererye Paskha. Ohoolo waya Yesu ni arummwa akina khumi annaya weiwo. Ela elukuluku ya othana nave nsuwa ninnaarya wirimu vaavaa Yesu ni arummwaawe anakhuruwaaya va Mwaako Oliveti. Nla nihiku nookuchula onooniweiye Yesu ophiyerya oviihiwa wawe mookhwani.

      Moohilekela Yesu ni arummwaawe annaphiya vapooma nave anneeca eyaaka mpa mwemmo anahaalaaya omulyamo Paskha. Annawela isikata eyaaka nipuro ntokweene na ekwartu ya osulu. Annaphwanya soothene ireheryeryiwe ntakhara yoolya aya yawiiphini. Yesu aanawehererya elukuluku yeela, nave onnaloca: “Kotepa okhwela omulya Paska ola ni nyuwo, kihakunve ohawa.”—Luka 22:15.

      Mu iyaakha sincipale, yookhovelela ya oviriha ikahi sincipale sa eviinyu variyari va achu yaamulya Paskha yaahipacerihiwa. Vano, amanle okusa ekahi emoha, Yesu onnareeliha nave onnaloca: “Kusani ni kawanani; ntakhara miyo kinnolèlani wi nkirwa kiwurya evinyu ophiyerya orwa omwene wa Muluku.” (Luka 22:17, 18) Ela yaahooniherya vanlakani wi okhwa wawe ori vakhiviru.

      Variyari va yoolya ya Paskha, echu yoohiwehereryeya enneereya. Yesu onneemela, onnarula malaya awe, nave onnakusa ekuwo yoopupucha. Voocharela onnahela maahi mpasiyani eri vakhiviru. Mwawooneya, mwaneene a vaate aaphwanela woona wi inaani sa aleco awe soorapihiwa ni kapuro. (Luka 7:44) Mu elukuluku yeela haarivo mwaneene a vaate, mwawiihiiha Yesu onnapaka muteko yoola. Mmoha wa arummwa aaphwanela weerano yeela, nyenya haavoru eenreno. Apwanne nthowa nawi waahikhalavo ovaanyihana variyari va yaawo? Moohipwacha nthowa nene awo yaahuuliheya muru Yesu orapiha inaani saya.

      Vaavaa Yesu onaphiyeiye wa Petro, owo onnakhooca, “horwaru orapiha inani saka!” Yesu onnamwaakhula: “Kahorapihà inani, horwa wuka etxhu ni miyano!” Petro onnaakhula moothanana: “Pwiya, yàkhala yeyo, ohikirapihe inaniru, nto mata ni muru ene!” Voocharela akhweya onnatikhiniheya ni naakhula na Yesu: “Ole òrampe hanaphwanela orapa wiliwili, ntakhara nikhurumela nommalela. Vano nyuwo muri òrapene, nto tahi othene.”—Yohani 13:8-10.

      Yesu onnarapiha inaani sa oothene khumi napiili, ophitaanyerya inaani sa Yutasi Iskariyote. Amanle owara malaya awe ni okiraathi vamesa, Yesu onnakoha: “Munnasuwela yela kiwerenlakani? Nyuwo munakera muhusiha ni pwiya, nave himunotha, wona wi ti hiha. Vano miyo kiri muhusiha ni pwiya korapihani inani, nyuwanotho munnaphwanela òrapihana inani. Miyo kòvan’heni ntakiheryo, wi nyuwano mwereke ntoko kiwerenlakani. Eparipari txhiryene miyo kinnolèlani: havo mulapeli ori mutokwene ompwaha pwiyawe, nari murummwa ompwaha yole omurumme. Mwasuwelà yela ni munatxhariha, munamukhala òrèriwa [naari oohakalala].”—Yohani 13:12-17.

      Nla nihusiheryo naphaama na muteko wawiiyeviha! Oomuchara a Yesu hanaphwanela ochunaka nipuro noopacerya, wuupuwela wi awo tookhweleyaxa nave wi anaphwanela olapeliwaka. Opwaha yeeyo, anaphwanela ochariha yootakiherya ya Yesu, ohiya yookhovelela vyakala ya orapiha inaani, nyenya moorweela wa wiilipiserya orumeela mwa wiiyeviha nave moohikhala nthalu.

      • Variyari va Paskha, tiheeni Yesu onaaleeleiye arummwa yeeyo enooniherya wi okhwa wawe wohaacamela?

      • Ntakhara heeni ehiryaaya yoophwanelela Yesu orapiha inaani sa arummwa awe?

      • Mu opaka muteko yoola woohicicimiheya wa orapiha inaani sa arummwa awe, nihusiheryo taani ovaherenryeiye?

  • Mukonelo wa Apwiya
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Yesu onnapaceryiha Mukonelo ni amuhuserya awe oororomeleya khumi nammoha

      MWAHA 117

      Mukonelo wa Apwiya

      MATEU 26:21-29 MARKO 14:18-25 LUKA 22:19-23 YOHANI 13:18-30

      • YUTASI ONNASUWELIWA NTOKO MWIICANI

      • YESU ONNAPACERYIHA MUKONELO

      Woopaceryani wa ohiyu yoola Yesu ohaahusiha arummwa awe nihusiheryo na wiiyeviha moorweela wa orapiha inaani saya. Vano, mwawooneya emanle yoolya ya Paskha, owo onnapharihela yooloherya ya masu a Tavite: “Nthamwene aka ene a vamurimani kàmuroromelaka, àlya vamoha ni miyano, òkirukunuwela, akhala mwitxana aka.” Voocharela owo onnathariha: “Mmoha wa nyuwo onamukivelèla.”—Salumu 41:9; Yohani 13:18, 21.

      Arummwa annavareryana mukina ni mukhwawe, nave muchu ti muchu onnakoha: “Wakhweya, ti miyano, Pwiya?” Ophiyeratho Yutasi Iskariyote onneerano emohamoha. Petro onnamukoha Yohani ori vakhiviru va Yesu vameesa, wi amusuwele taani. Mwawiihiiha Yohani onnarukunuwela wa Yesu nave onnakoha: “Pwiya, tani yowo?”—Mateu 26:22; Yohani 13:25.

      Yesu onnaakhula: “Ti yole kineraka kimunnye ephau yoreryiwa” Areryaka ephau mweepiyani eri vameesa, Yesu onnamunnya Yutasi, ariki: “Mwana a mutxhu onampwaha ntoko irempwaya, nto òtepa otakhaliwa yowo oni anvelèle Mwana a mutxhu. Wa yowo, yàri yaphama ahiyariweru.” (Yohani 13:26; Mateu 26:24) Voocharela Satana onnavolowa mwa Yutasi. Mulopwana yoola aari mpava, vano oniivaha mukhateiye wi eere yookhwela ya Musaserya nave akhale “mwana òrimela.”—Yohani 6:64, 70; 12:4; 17:12.

      Yesu onnamuleela Yutasi: “Wakuvihe wera yeyo oryaweno yawera.” Arummwa akina anuupuwela wi Yutasi, yoowo orino murupa wa ikhorowa, onamuleeliwa wi: “‘Okule itxhu sokhweleya nihiku na efesta’ nari wi amunnye etxhu yawavaha alipa òhawa.” (Yohani 13:27-30) Opwaha yeeyo, Yutasi onnakhuma wi amutumihe Yesu.

      Mu ohiyu omohamoha wa yoolya ya Paskha, Yesu onnapaceryiha mukhalelo muvyaani wa yolya. Owo onnakusa ephau, apaka nivekelo, akawanya, nave onnaavaha arummwa awe wi elye. Owo onnaloca: “Ela ti mwili aka onavahiwa wa nyuwano. Mwereke yela mukupuwelaka miyano.” (Luka 22:19) Nipatuso na ephau ninnavirihiwa moorukurerya, nave arummwa annalya eyo.

      Vano Yesu onnakusa ekahi, onnapaka nivekelo, nave onnaviriha wa yaawo. Muchu ti muchu onnawurya eviinyu, yeeyo Yesu onaloceiye ariki: “Ekahi ela ti nvanelo musyani mwa nikhami naka nnayeheriwa nyuwano.”—Luka 22:20.

      Mwawiihiiha Yesu oopaka marehereryo a wuupuwelela okhwa wawe wi amuhuseryaawe yeerekeno eyaakha ti eyaakha mu 14 a Nisani. Ela enahaala owuupuseryaka yeeyo Yesu ni Tiithi awe apankaaya wi yaakhaviherye achu oororomeleya woopowa mu wuulumeliwa wa yoocheka ni okhwa. Opwaha Paskha a Ayuta, ela enavuwiha woopowa weeparipari wa achu aweemererya.

      Yesu onnaloca wi nikhami nawe “n’yehiwe wa nthowa na atxhu a ntxipale, nolevelela sotxheka.” Variyari va achu ancipale yaawo anahaala oleveleliwa soocheka saya, ti arummwa awe oororomeleya vamoha ni achu analikana ni yaawo. Akina a yaawo anahaala okhala vamoha mu Omwene wa Tiithi awe.—Mateu 26:28, 29.

      • Yooloherya taani ya Piipiliya Yesu olonceiye sa nthamwene, nave opharihenle hai?

      • Yesu omulenle Yutasi wi apake eheeni, nyenya arummwa akina aniiwexexa hai ohoolela wa Yesu?

      • Yaweereya taani evyaani Yesu opacerinheiye, nave erino yoolakelela taani?

  • Ovaanyihana Otokweene
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Arummwa a Yesu annaakhulana vooloca sa taani ori mutokweene

      MWAHA 118

      Ovaanyihana Otokweene

      MATEU 26:31-35 MARKO 14:27-31 LUKA 22:24-38 YOHANI 13:31-38

      • YESU ONNAVAHA EKANO VOOLOCA SA OTOKWEENE

      • ORUNA WA PETRO ONNALOHERYIWA

      • OKHWELA ONNAWOONIHERYA OOMUCHARA A YESU

      Variyari va ohiyu wookuchula ni arummwaawe, Yesu ohaavahererya nihusiheryo naphaama vooloca sa muteko wawiiyeviha moorweela wa orapiha inaani saya. Ntakhara heeni eryaaya yoophwanelela? Nthowa na oceecheya oonihenryaaya. Awo alapeli a Muluku amvai, naamwi hiiha nlelo annavaanyihana vooloca sa taani ori mutokweene variyari vaya. (Marko 9:33, 34; 10:35-37) Oceecheya weiwo onnakhumelela mu ohiyu yoola.

      Arummwa yaavolowela “ovanyihana wa yawoyawo: ‘Tani ì akhale mutokwene?’” (Luka 22:24) Yesu aatepa oothanana owoona yaakhulanaka wiiliwiili! Tiheeni onapakeiye?

      Opwaha waathoriha arummwa nthowa na moonelo ni meecelo aya, Yesu moomaaleleya onnavaanela ni yaawo: “Mamwene amwilaponi annatxhonka maloko aya, nave yawo annalamula maloko, annitxhaniwa atxhu awerela phama. Wa nyuwo ehikhale hiha, . . . Vano tani ori mutokwene, ole ori vamesa nari ori mulapeli? Tahi yole ori vamesa? Nto miyo kiri veri vanyu ntoko mulapeli.”—Luka 22:25-27.

      Moohipwacha ohiphaameya waya, arummwa annahoseya vamoha ni Yesu ni mwa makacamiho mancipale. Mwawiihiiha owo onnaloca: “Miyotho kinamoreheryelani omwene, ntoko Atithi akireheryenlaya miyo.” (Luka 22:29) Alopwana yaala ti oomucha oororomeleya a Yesu. Owo onnaaroromeliha wi orweela mwa nlakano variyari va yaawo ni yene, awo anahaala okhala mu Omwene nave yuuke mu olamulelo awe wa omwene.

      Naamwi arummwa erino ewehereryo yeela yoohakalaliha, awo nlelo toomwiilini navetho nlelo toohiphaameya. Yesu onnaaleela ariki: “Satana owasyani vantxipale, wi overeni ntoko trigo,” yoowo onayeeheya vaava onaveeriweiye. (Luka 22:31) Owotho onnaalopola: “Ohiyu ola munamukwatxuliwa wa nthowa na miyano. Paripari sòrempwa: ‘Kinarwa kimphoreiha mukukhuli, nave hiha onarwa omwalamwala muhuwo wa iputxeputxhe.’”—Mateu 26:31; Zakariya 13:7.

      Petro mwawiiroromela onnavaanya ariki: “Enamwi othene ekwatxuliwaka wa nthowa na, miyo nkirwa kikwatxuliwaru!” (Mateu 26:33) Yesu onnamuleela Petro wi muthupi ohinlale ikwaha piili ohiyu yoole, Petro onahaala omuruna Yesu. Mwawiihiiha Yesu onnaaceererya: “Nto miyo kìhovekelela, wi nroromelo na nihitxiphe. Ni weyano, warukunusà murima, walipiheke asinna à.” (Luka 22:32) Nlelo Petho onnaloca moolipa murima aariki: “Nari yakhala etxhu wi kikhwe ni weyano, mi nkirwa koruna.” (Mateu 26:35) Arummwa akinatho yaalonce emohamoha.

      Yesu onnaaleela arummwa awe: “Nkinalekela okhala ni nyuwo. Nyuwo munamukasya. Ntoko kilontxaka ni Ayuda, vano kinnolèlani nyuwotho: miyo kinayakawo, nyuwo himunawerya oyawo.” Yesu onnaaceererya: “Kinnohiyerya ni nlamulo nsyani: mukhwelaneke! Ntoko miyo kokhwenlakani, hihatho nyuwo mukhwelaneke. Mwa yeyo atxhu othene anamusuwela wi muri a muhuserya aka, nyuwo mwakhwelanà mukina ni mukhweiye.”

      Va wiiwa yeeyo Yesu onaloceiye wi onahaala okhala ni yaawo mu elukuluku vakhaani, Petro onnakoha: “Pwiya, onaya wowi?” Yesu onnaakhula: “Weyano honawerya vano okitxhara kinayakawo, nto oholo waya onamukitxhara.” Mootikhina Petro onnaloca: “Pwiya, wa nthowa na seni kihinaweryaka wotxhara hihano? Kinanvaha ekumi aka wa nthowa nà.”—Yohani 13:36, 37.

      Vano Yesu onnoloca sa elukuluku yeeyo aaruminheiye arummwa mmuteko woolaleerya o Kalileya ehikunxe ikhorowa naari yoolya mmirupani mwaya. (Mateu 10:5, 9, 10) Owo onnaakoha: “Yokhala etxhu yohanleni?” Awo annaakhula: “Nari!” Nyenya tiheeni awo yaahaalaaya weera mmahiku anacharela? Yesu onnaaleela yaweera: “Nto, vano, yole orino ikhorowa, akuse, ni yole enetho orino murupa; nave ohikhanleno nsipatxa, akulihe yowara wi akule nsipatxa. Txhiri miyo kinnolèlani, ti yophwanelela wereya mwa miyo masu ala orempwa: Owo àlakhanyiwe mwa atxhu òpahula. Eparipari sothene irempwe sa miyo sòkhalano makutxhuwelo aya.”—Luka 22:35-37.

      Yesu onaloca sa elukuluku yeeyo onahaaleiye okhomeliwa vamwirini vamoha ni achu oonanara murima naari oohiiwelela malamulo. Nyenya oomuchara awe anahaala ohoolela wiikariwa otokweene. Nave anniisoona wi ari ooreheryeya nave annaloca eriki: “Pwiya, masipatxa ala meli ari va.” Yesu onnawaakhula: “Yòhakhwanela.” (Luka 22:38) Woona wi aakhalano masipaaca meeli, moohilekela enahaala omvaha Yesu ekari ya waahusiha nihusiheryo nookhweleya.

      • Ntakhara heeni arummwa annaakhulana, nave Yesu onamaliha hai mwaha?

      • Tiheeni eni ekhwaaniheryeye ni nlakano Yesu onapakeiye ni amuhuseryaawe oororomeleya?

      • Tiheeni Yesu onaloceiye ntakhara wiiroromela wa Petro?

  • Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Yesu o ekwartu ya osulu vamoha ni arummwa awe oororomeleya khumi nammoha

      MWAHA 119

      Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi

      YOHANI 14:1-31

      • YESU ONAYA OREHERERYA MPURO

      • ONNAAROROMELIHA OOMUCHARA AWE MUKHAVIHERYI

      • ATIITHI ATOKWEENE OMPWAHA YESU

      Nlelo ari ekwartu ya osulu vamoha ni arummwa awe omanle mukonelo, Yesu onnaaceenyerya: “Murima ohiwineni. Mmuroromeleke Muluku, nave mukiroromeleketho miyo.”—Yohani 13:36; 14:1.

      Yesu onnaavaha arummwa awe oororomeleya nthowa na ohakalala ohiya na wiiniwa murima variyari va ocimula wawe: “Owani wa Atithi, watxawo itxheko. . . . Karowà, koreheryelani mpuro, kinamukòka wiliwili kokuseni, wi miyo kineraka kikhalewo, mukhalewo nyuwotho.” Arummwa nlelo hanasuwela wi onaloca sa oya wirimu. Tome onnakoha: “Pwiya, hinsuwenle onayawewo. Nni niwerye hai osuwela ephiro ene?”—Yohani 14:2-5.

      “Miyo, ephiro, eparipari, ekumi” Yesu onnaakhula. Pahiru moorweela wa omweemererya owo ni mahusiheryo awe ni otakiherya meecelo a okumi muchu onanwerya ovolowa empa ya wirimu ya Atiithi awe. Yesu onnaloca: “Havo onaya wa Atithi ahivinre wa miyo.”—Yohani 14:6.

      Filipi, onnanwiriyana moomaaleleya nave onnamveka: “Pwiya, nonihe Atithi, nave yeyoru enamunakhwana!” Filipi akhweya aachuna wi Muluku iisooneihe mukhateiye wa yaawo, hiiha ntoko eenreiye mu ineneeryo yaakhenlaaya Mose, Eliya, ni Isaiya. Nto arummwa aakhalano echu yaphaama opwaha ineneeryo seiyo. Yesu onnavuwiha yeeyo, aakhulaka: “Filipe, kipatxenrye khalai okhala vamoha ni nyuwo, nivano hokisuwenle? Mutxhu onakòna miyo, owona Atithi.” Moomalela Yesu onnooniherya omuchu wa Atiithi awe; okhala ni yoowo ni omoona Yesu ori ntoko owoona Atiithi. Nyenya, Atiithi mutokweene ompwaha Mwaana, ti nthowa neeni Yesu onaloceiye: “Masu kinolèlakani, nkinalotxa mekhaka, nto t’Atithi ari mwa miyo anera miteko saya.” (Yohani 14:8-10) Arummwa annawerya woona wi Yesu onaavaha Atiithi awe ophwanelela woothene wa mahusiheryo awe.

      Arummwa aamala omoona apakaka miteko sootikhiniha ni onwiriyana alaleeryaka michaka saphaama sa Omwene wa Muluku. Vano owo onnaaleela: “Yole oni anakemererya, onamweraka miteko kineraka, ni onamweratho miteko mitokwene opwaha iha.” (Yohani 14:12) Tahi wi Yesu onaloca wi awo anahaala opaka sootikhiniha itokweene opwaha opankeiye. Awo anahaala opaka muteko ophiyerya elukuluku yincipale, ophitaanyerya mapuro matokweene, ni wa achu ancipale.

      Vaavaa Yesu oneereiye acimule hani aacuwale, owo onnaroromeliha: “Etxhu yele muneranyu mukiveke mwa nsina naka, miyo kinamwera.” Opwaha yeeyo owo onnaloca: “Nave miyo kinamwaveka Atithi ni anamovahani Muhakalaliha mukina, oni akhale ni nyuwo mahiku othene, ti wi Munepa wa eparipari.” (Yohani 14:14, 16, 17) Owo onnaaroromeliha wi anahaala waakhela munepa waweela, nikhaviheryo nikina. Eyo enneereya mu nihiku na Pentekoste.

      Yesu onnaloca: “Elukuluku vakhani, nave elapo hekònaru, nto nyuwo munamukòna wona wi miyo kòkhala, nave nyuwo munamukhala.” (Yohani 14:19) Amanle oviihiwa mookhwani amuhuserya awe anahaala omoona ahaakumve oya wirimu, nave mu elukuluku, amuhuserya awe anahaala okhala ni yoowo wirimu.

      Vano Yesu onnaloca eparipari yookhweya: “Mutxhu onakhela malamulo aka ni antxhariha, yowo t’onakikhwela. Vano yowo onakikhwela, onamukhweliwa t’Atithi, nave miyo kinamukhwela ni kinamwisoneiha wa yowo.” Ophiyerya vaava, murmmwa Yutasi, yoowotho oniichaniwa Tateu, onnamukoha: “Pwiya, oni wisoniheleni wa hiyano, ohikhanle wa atxhu othene?” Yesu onnamwaakhula: “Yowo onakikhwela, onamukhapelela masu aka, ni Atithi aka anammukhwela . . . Yole ohinakikhwela, hanakhapelela masu aka.” (Yohani 14:21-24) Moohiyana ni oomuchara awe, elapo henamusuwela Yesu ntoko ephiro, eparipari, ni ekumi.

      Yesu onahaala ocimula, vano amuhuserya awe eni ewerye hai wuupuwela soothene aahusinheiye? Yesu onnathariha: “Nto Muhakalaliha, Munepa Wawela Atithi aneraya yorumiheleni mwa nsina naka, t’oni wohusiheni itxhu sothene, ni owupuseryeni sothene kolènlakani.” Arummwa aamala woona mukhalelo munepa waweela oryaaya wooweryaxa, mwawiihiiha ela ennaalipixa. Yesu onnaaceererya: “Kinnohiyeryani muretxele, kinnovahani muretxele aka. . . . Muhìpihe murima ni muhòve.” (Yohani 14:26, 27) Arummwa aakhalano nthowa naphaama, ohiya na wiipiwa murima—awo anahaala okhalano ohoolela ni okhapelela wa Atiithi a Yesu.

      Yawooniherya ya okhapelela wa Muluku enahaala wooneya moohilekela. Yesu onnaloca: “Mutokwene a elapo onnarwa; yowo hanawerya etxhu ni miyo.” (Yohani 14:30) Musaserya onanwerya ovolowa mwa Yutasi ni omuhoolela. Nto hiyaavovo echu yoonanara mwa Yesu yeeyo Satana oneereiye apharihele muteko wi amweerihe omurukunuwela Muluku. Naari Musaserya haanono owerya wa omutiteleliha Yesu mookhwani. Ntakhara heeni? Yesu onnooniherya: “Kinnera ntoko Atithi akirummaya.” Owo onnaroromela wi Atiithi awe anahaala omviiha mookhwani.—Yohani 14:31.

      • Ti woowi Yesu onayeiyewo, nave yoororomeliha taani Tomasi onaakheleiye moorweela wa okhala weiwo?

      • Mwawooneya tiheeni Filipi onachuneiye wi Yesu avahererye?

      • Ti mwawiihai oomuchara a Yesu eneeraaya epake muteko mutokweene opwaha owo onapakeiye?

      • Ntakhara heeni eryaaya yoolipiha osuwela wi Atiithi atokweene ompwaha Yesu?

  • Amuhuserya anaphwanela wiimiha sawiima wi ekhale asinthamwene a Yesu
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Yesu alocaka ni arummwa awe vaavaa anakhumaaya o ekwartu ya osulu

      MWAHA 120

      Amuhuserya Anaphwanela Wiimiha Sawiima wi Ekhale Asinthamwene a Yesu

      YOHANI 15:1-27

      • MWIRI WEEPARIPARI WA SAWIIMA SOOVAHA EVIINYU NI MIRAI

      • NNI NTITELELE HAI MU OSIVELA WA YESU?

      Yesu onaaceenyerya arummwa awe oororomeleya ni mwaha woochuneyaxa. Vano wohiila, akhweya ohiyu eriyari. Yesu onnaperekha niphwanaphwaniho nootannya murima:

      Owo onnapacerya: “Mi kamwiri weparipari wa sawima sovaha evinyu, nave Atithi t’ari namalima.” (Yohani 15:1) Niphwanaphwaniho nawe nniiwanana ni yeeyo yaalociwe iyaakha masana vooloca sa nloko na Isarayeli, niichaniwe ntoko mwiri wa Yehova. (Yeremiya 2:21; Oseya 10:1, 2) Nto, Yehova onamwiikara nloko nla. (Mateu 23:37, 38) Mwawiihiiha Yesu onnapaceryiha nloko nivyaani. Owo mwiri yoowo Atiithi awe anlaaya ovinyerya vaavaa othanliweiye ni munepa waweela mu 29 E.K. Nyenya Yesu onnooniherya wi mwiri onnasiphela sincipale ohiya yooworu pahi, alocaka:

      “[Atiithi aka] annakwasa murai ori mwa miyo ohinavaha sawima, nave annahamela mirai inima, wi ivahe sawima sawatxa. . . . Ntoko murai ohinavaha yawima mekhayaru ohikhanle vamwirini, hihatho nyuwo mwahikhalà mwa miyo. Miyo ka mwiri, nave nyuwo mwa mirai sene.”—Yohani 15:2-5.

      Yesu ohaaroromeliha amuhuserya awe oororomeleya wi amanle opwaha, owo aahaala waarumihela mukhaviheryi, munepa waweela. Mahiku makhumi mathanu ni nihiku nimoha ohoolo waya, vaavaa arummwa ni akina anaakhelaaya munepa waweela, annakhala mirai inavaha eviinyu. Nave “mirai” soothene inaphwanela otitelela wiiwanana ni Yesu. Wi ekhwaaniherye eheeni?

      Owo onnathariha: “Yole onakhala mwa miyo ni miyo mwa yowo, onnavaha sawima sawatxa, ntakhara, mwahikhalà wa miyo, himunawerya wera etxhu.” “Mirai” seiya”—oomuchara awe oororomeleya—anaphwanela ovaha sawiima sawaaca, etakiheryaka mikhalelo sa Yesu, yaalaleeryaka akina mwamvai vooloca sa Omwene wa Muluku, ni waapaka amuhuserya ancipale. Vano hanka wakhala wi muchu hatitelenle wiiwanana ni Yesu nave hanavaha sawiima? Yesu onnathariha: “Mutxhu ohinakhala mwa miyo onamuriheliwa okhwipi ntoko murai.” Mmukhalelo mukina, Yesu olonce wi: “Mwakhalà mwa miyo, nave masu aka ekhalà mwa nyuwo, nvekeke munakhwelanyu ni munanvahiwa.”—Yohani 15:5-7.

      Vano Yesu onnakookela yeeyo olonceiye ikwaha piili—okhapelela malamulo awe. (Yohani 14:15, 21) Onnathariha mukhalelo wookhweleya wi amuhuserya yooniherye wi awo anneerano hiiha: “Mwakhapelelà malamulo aka, munamukhala mokhwelani mwaka, hihatho miyano kikhapelenlaka malamulo a Atithi aka ni kinakhala mokhwelani mwaya.” Nto sincipale sinnavolowela opwaha omusivela Yehova Muluku ni Mwanawe. Yesu onnaloca: “Nlamulo naka ti nla: mukhwelaneke ntoko miyo kokhwenlakani. Havo mutxhu orino okhwela otokotoko ompwaha yowo onavaha ekumi awe wa nthowa na asinthamwene awe. Nyuwo muni mukhale asinthamwene aka, mwerà yeyo kinorumakani.”—Yohani 15:10-14.

      Mu iwora vakhaani, Yesu onahaala wooniherya osivela wawe moorweela wa oveleela ekumi awe ntakhara ancipale yaawo anooniherya nroromelo mwa yoowo. Yootakiherya awe enaphwanela waaceenyerya oomuchara awe okhalano mukhalelo woolikana wa osivelana mukina ni mukhwaawe. Osivela weiwo onahaala owooniherya awo, hiiha ntoko Yesu olonceiye woopaceryani: “Mwa yeyo atxhu othene anamusuwela wi muri a muhuserya aka, nyuwo mwakhwelanà mukina ni mukhweiye.”—Yohani 13:35.

      Arummwa anaphwanela wuupuwela wi Yesu owiichanne “asinthamwene.” Owo onniiwananiha ntakhara heeni awo aryaaya: “Nyuwo kìwitxhanneni asinthamwene, wona wi sothene kiwalaka wa Atithi kìhosuwelihani.” Ekari yasisapo okhalano waataana ntoko yoola, okhala nthamwene a Yesu ni osuwela yeeyo Atiithi awe amulenlaaya! Mmukhalelo mukina wi epuhe waataana yoola, awo anaphwanela otitelela ovaha “sawima.” Wakhala wi aheerano, Yesu oriye, “yeyo muneranyu mwavekeke Atithi mwa nsina naka, yawo [anahaala] yovaheni.”—Yohani 15:15, 16.

      Osivela variyari va “mirai,” amuhuserya awe, enahaala waakhaviherya ovilela yeeyo eni erwe. Owo ohaalopola wi elapo enahaala owiica, nave onnavaha nihakararyo nla: “Atxhu a elapo yawitxani, musuwele wi apatxenrye okitxa miyo. Nyuwo mwarì a elapo, atxhu a elapo yì enamukhwela eri yawaya. Nto wona wi himuri a elapo, . . . atxhu a elapo annawitxani.”—Yohani 15:18, 19.

      Atharihaka mwawaaceererya ntakhara heeni elapo enahaalaaya owiica, Yesu onnaaceererya: “Awo eni ewereleni sothene seiha wa nthowa na nsina naka, ntakhara awo hamusuwenle yole okirumme.” Yesu olonce wi miteko sawe sootikhiniha, mweeparipari sohaathoriha yaale anamwiica: “Miyo kahenre wa yawo miteko ihitonko weriwa ti mutxhu mukina, hekakhanleno nthowa na yotxheka. Nto awo àhona, ni annakìtxa miyo ni Atithi.” Nave wiica waya wookhwaaniherya yooloherya.—Yohani 15:21, 24, 25; Salumu 35:19; 69:4.

      Wanawiili, Yesu onnaroromeliha omurumiha mukhaviheryi, munepa waweela. Ikuru seiyo soowerya sinnaphwanyeya wa oomuchara awe oothene nave sinanwerya waakhaviherya ovaha “onamona”—Yohani 15:27.

      • Taani ori namalima, ori mwiri, ni mirai mu niphwanaphwaniho na Yesu?

      • Sawiima taani Muluku onachuneiye orweela mu mirai?

      • Amuhuserya a Yesu eni ekhale hai asinthamwene awe, nave tiheeni eni yaakhaviherye ovootha wiica wa elapo?

  • “Mulipihe Murima, Miyo Kovotha Elapo”
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Arummwa annuukhuwa vaavaa Yesu onaavaheiye olopola

      MWAHA 121

      “Mulipihe Murima, Miyo Kovotha Elapo”

      YOHANI 16:1-33

      • MOOHILEKELA ARUMMWA HENI EMOONE YESU

      • WINLA WA ARUMMWA ONAHAALA OTHATUWA OHAKALALA

      Yesu ni amuhuserya ari ooreheryeya okitha o ekwartu yoosulu weiwo yaamulyaayawo Paskha. Amanle waavaha olopola wawaaca, Yesu onnaaceererya: “Kinnolèlani yela wi muhikwatxuliweke.” Ntakhara heeni ola oryaaya olopola woophwanelela? Owo onnaleela: “Eni enan’wikarani musinagoga. Ekinatho: enamphiya elukuluku wi mutxhu oni awiphekeni, upuwelaka wera etxhu yomulapano Muluku.”—Yohani 16:1, 2.

      Ola onamukhala mwaha mutokweene wa amuhuserya. Naamwi Yesu aalenle woopaceryani wi elapo yaahaala owiica, Yesu haalonce mooluluwanya wi amuhuserya awe yaahaala wiiphiwa. Ntakhara heeni? Yesu onnaloca: “Nkolènleni ovinya wopatxeryani etxhu yeyo, wona wi kari ni nyuwo.” (Yohani 16:4) Vano Yesu onnaalopola ahaakumve ocimula. Ela enamwaakhaviherya ohikwaculeya ohoolo waya.

      Yesu onnatitelela: “Vano kinaya wa yole okirumme, nave havo mwa nyuwo onakikoha: onaya wowi?” Woopaceryani mu ohiyu yoole amuhuserya yaahimukoha Yesu ti woowi onayeiyewo. (Yohani 13:36; 14:5; 16:5) Koma hiihaano, awo ari awuukhuwa orweela wa yeeyo Yesu otharinheiye vooloca sa wiikariwa, nave awo ari awiiniwa murima. Mwawiihiiha annooceela omukoha sincipale vooloca sa ncicimiho nenlo onahaaleiye waakhela naari vooloca sa yeeyo enahaala waaphacuwela alapeli eeparipari. Yesu onnathariha: “Nto, wona wi kìholèlani yela, mòtepa winiwa mirima.”—Yohani 16:6.

      Voocharela Yesu onnathariha: “Ti yokhweleya wa nyuwo wi kitximule, ntakhara kahipwahà, Muhakalaliha harwa wa nyuwo. Nto karowa, kinamorumihelani yowo.” (Yohani 16:7) Pahiru moorweela wa okhwa ni oya wirimu amuhuserya awe ananwerya waakhela munepa waweela, yoowo Yesu oneereiye arumihe ntoko mukhaviherya wa achu awe mmapuro oothene a veelaponi yavathi.

      Munepa waweela “onamuthoriha elapo sa yotxheka, sa wokololowa ni sa nthorihelo.” (Yohani 16:8) Aai, munepa waweela onahaala okumiherya vanlakani yoohesa ya elapo ohooniherya nroromelo mwa Mwaana a Muluku. Yesu owela wawe wirimu onahaala wooniherya vanlakani wookololowa wawe nave onahaala wooniherya ntakhara heeni Satana yoowo ori “mutokwene a elapo ela” onaphwaneleiye othorihiwa.—Yohani 16:11.

      Yesu onnatitelela oloca: “Nivano kòkhalano itxhu sintxipale sawolelani, vano nyuwo himunawerya osuwela sothene.” Vaava oneereiye arumihe munepa waweela, onahaala waahooleela yaawo wiiwexexa “eparipari yawakhwanela.” Nave awo ananwerya okhala moorweela wa eparipari yeeyo.—Yohani 16:12, 13.

      Arummwa ari oohaleeliheya ni masu a Yesu: “Elukuluku vakhani ni himunakòna, nto yaviràtho elukuluku vakhani munamukona.” Awo annakohana mukina ni mukhwaawe yootaphulela ya masu awe. Yesu asuwelaka wi anachuna omukoha vooloca sa yeela, onnapacerya waatharihela: “Eparipari txhiryene miyo kinnolèlani: munamunla ni munamwikhupanyerya, nto atxhu a elapo ela anamuhakalala. Nyuwo munamwiniwa murima, nto winiwa wanyu murima onamuthatuwa nihakalaliho.” (Yohani 16:16, 20) Vaavaa Yesu oniiphiweiye mu othana woocharela, ahooleli a malapelo annahakalala, koma amuhuserya annathanana. Voocharela, othanana waya onnathatuwa ohakalala vaavaa Yesu onaviihiweiye mookhwani! Navetho ohakalala waya onnatitelela vaavaa Yesu onaarumiheleiye munepa waweela wa Muluku.

      Alikanyihaka mukhalelo wa arummwa ni elukuluku muthiyana onayareiye, Yesu onnaloca: “Muthiyana, ahalaka vakhani oyara, onniniwa murima, ntakhara elukuluku awe yòphiya, nto amuyarà mwana, onnatxuwala masoso ni onnahakalala, wona wi òrwa mutxhu mwelaponi.” Yesu onnaalipiha arummwa awe ariki: “Vano nyuwanotho muri awiniwa murima, nto miyo kinan’wonani wiliwili, nave murima anyu onamuhakalala ni havo oni awakheni ohakalala wanyu.”—Yohani 16:21, 22.

      Ophiyerya elukuluku yeela, arummwa hanavekela mu nsina na Yesu. Vano owo onnaloca: “Nihiku nenlo munanveka mwa nsina naka.” Apwanne ela enataphulela wi Tiithi haachuna owaakhula arummwa? Mweeparipari Yesu onnaloca: “Atithi anene annokhwelani, ntakhara mòkikhwela, ni mùhemererya wi kirule wa Muluku.”—Yohani 16:26, 27.

      Masu oolipiha a Yesu akhweya aweeriha olipa murima ophiyerya oloca: “Ninnemererya wi okhumale mwa Muluku.” Ororomela wuuwu onahaala weehiwa moohilekela. Mweeparipari, Yesu onnathariha yeeyo enahaala weereya ohoolo: “Enamphiya elukuluku, nave yòphiya, muneranyu mmwalamwalele mutxhu ti mutxhu ononeiyewo, ni muneranyu mukihiye mekhaka.” Naamwi hiiha owo onnaalipiha: “Miyo kolènleni itxhu seiho, wi mukhale ni muretxele mwa miyo. Mwelaponi munamukhalano sohosa, nto mulipihe murima, miyo kovotha elapo.” (Yohani 16:30-33) Naamwi Yesu ahaalaka opwahavo variyari vaya, onahaala otitelela waakhaviherya. Owo onnaroromela wi arummwa awe ananwerya ovootha elapo, ntoko owo enreiye, moorweela wa ororomeleya waya okhwaaniherya yookhwela ya Muluku moohipwacha saweeha Satana ni elapo awe weererya omaliha ororomeleya waya.

      • Olopola taani wa Yesu onaweeriha arummwa othanana?

      • Ntakhara heeni arummwa hanawerya ompakela Yesu makoho?

      • Yesu oonihenrye hai otorokeya wa othanana wa arummwa okhala ohakalala?

  • Nivekelo Nookuchula na Yesu Ekwartu ya Osulu
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Yesu onnaweliha miitho awe wirimu nave onnapaka nivekelo variyari va arummwa awe

      MWAHA 122

      Nivekelo Nookuchula na Yesu o Ekwartu ya Osulu

      YOHANI 17:1-26

      • YOOKHUMELELA YA OMUSUWELA MULUKU NI MWANAWE

      • WAATAANA WA YEHOVA NI YESU VAMOHA NI AMUHUSERYA

      Aceenyeryeyaka ni osivela oreiyeno ni arummwa, Yesu onnaarehererya ntakhara ocimula wawe wawaakuveya. Onnaweliha miitho wirimu nave onnavekela wa Atiithi awe: “Onvuwihe Mwana-à, wi Mwana-à ovuwihe. Nave wi ni owerya onvan’hawe walamula atxhu othene, owo àvahe ekumi yohimala othene yale onvan’hawe.”—Yohani 17:1, 2.

      Mwawooneya Yesu oosuwela wi omvaha ncicimiho Muluku echu yookhweleyaxa. Woona wi Muluku omvaha Yesu owerya wa “walamula atxhu othene,” mwawiihiiha owo onanwerya ovaha miphurelo moorweela wa mukucho awe ntakhara achu oothene. Nave, pahiru akina tanahaala oreelihiwa. Ntakhara heeni pahiru akina? Woona wi Yesu onahaala waareeliha yaale aneerano ichu mwawiiwanana ni yeeyo onaloceiye voocharela. Owo oni: “Ekumi yohimala ti ela: wi yawo yosuwele weyano Muluku mmoharu ni a eparipari, ni emusuwele yole omurummawe, Yesu Kristu.”—Yohani 17:3.

      Muchu onaphwanela waasuwela phaama oopiili Atiithi ni Mwaana, ni okhalano waataana ni yaawo. Onaphwanela woonaka miyaha ntoko yaawo. Mwawaaceererya, onaphwanela wiilipiserya otakiherya mikhalelo saya soopwaha vaava onaakhaliheiye akina. Nave onaphwanela osuwela wi achu waakhela ekumi yoohimala echu yanawiili opwaha ovuwihiwa nsina na Muluku. Vano Yesu onnakookela mwaha awe:

      “Miyo kìhovuwiha vathiva, kòmaliha miteko wakirummawe ophara. Nave vano, Tithi, okivuwihe vamithoni và ni ovuwa karyakano ni weyano, elapo ehakunve okhala.” (Yohani 17:4, 5) Aai, Yesu onaveka okookela ovuwa aaryeiyeno wirimu moorweela wa ovinya mookhwani.

      Koma, Yesu hacuwanle yeeyo okhwaanihenryeiye mmuteko awe. Owo onnavekela: “Kìhasuweliha nsina nà atxhu okivan’hawe mwelaponi. Yàri awà ni wàkivaha, nave yawo àkhapelela nsu na.” (Yohani 17:6) Yesu oopaka sincipale opwaha osuweliha nsina na Muluku, mmuteko awe. Owo ohaakhaviherya arummwa omusuwela Yehova ni mikhalelo sawe, nave osivela wawe ni epewe awe ntakhara achu.

      Arummwa aamusuwela Yehova, muteko wa Mwanawe, ni ichu Yesu ohusinheiye. Yesu mwawiiyeviha onnaloca: “Masu okivan’hawe miyo kìhavaha yawo, nave àhakhela ni àsuwela epariparyene, wi kìrule wa weyano, ni àhemererya wi weyano wokiruma.”—Yohani 17:8.

      Yesu oosuwela ohiyana orivovo variyari va oomuchara awe ni achu oothene a mweelaponi: “Miyo kinnàvekelela yawo. Nkinavekelela elapo, nto yale okivan’hawe, wona wi t’awà . . . Tithi aphama, wakhapelele mwa nsina nà, nsina nla okivan’hawe, wi ekhale amoha ntoko hiyano. . . . kìhakhapelela nave havo wa yawo orimenle, omuhiya mwana òrimela,” yoowo oniichaniwa Yutasi Isikariote, yoowo oni amutumihe Yesu.—Yohani 17:9-12.

      “Miyo kìhavaha nsu nà, nave elapo yowitxa, ntakhara awo tahi a mwelaponi, ntoko miyotho kihiryaka a mwelaponi. Nkinoveka wi wavìhemo mwelaponi, nto wi owakihe wa satana. Awo tahi a mwelaponi, ntoko miyano kihiryaka a mwelaponi.” (Yohani 17:14-16) Arummwa ni amuhuserya akina ari mweelaponi, nipuro na achu yaawo analamuleliwa ni Satana, nto awo anaphwanela otitelela ohipaka makupa a elapo ni meerelo aya oonanara. Mwawiihai?

      Awo anaphwanela otitelela okhala aweela, omulapa Muluku, moorweela wa opharihela iparipari inaphwanyeya mu Soorempwa sa Ehepri ni iparipari seiyo Yesu ohusinheiye. Yesu onnavekela: “Elihani yawo mwiparipari; masu anyu ti eparipari.” (Yohani 17:17, Nlakano Nahihano) Mu elukuluku, arummwa akina anahaala waarepa aliivuru ooveereliwa yaawo anahaala opaka makupa a “eparipari” yeeyo eni yaakhaviherye achu weelihiwa.

      Nto enahaala okhalavo elukuluku akina eneeraaya yeemererye “eparipari.” Mwawiihiiha Yesu onnavekela, “Nkinavekelela yaworu nto kinnàvekelelatho yale ani ekemererye miyo wa nthowa na masu aya.” Tiheeni Yesu onavekeiye ntakhara oothene yaawo? “Wi othene ekhale amoha; ntoko weyano, Tithi, oryawe mwa miyo ni miyo mwa weyo, awo ekhale mwa hiyo.” (Yohani 17:20, 21) Tahi wi Yesu ni Atiithi mwawooneya ari muchu mmoha. Awo ari mmoha woona wi ari awiiwanana mu ichu soothene. Yesu onavekela wi oomuchara awe epuhe mukhalelo mmohamoha yoola.

      Elukuluku vakhaani muculi, Yesu aahimuleela Petro ni akina wi aaya waarehererya nipuro, etaphulelaka wi nipuro wirimu. (Yohani 14:2, 3) Vano Yesu onnakookela mwaha yoowo mu nivekelo: “Tithi, yale okivan’hawe kinnakhwela wi, weiwo kiryakawo, awotho ekhalewo ni miyo, wi yone ovuwa waka, ovuwa okivan’hawe, wona wi wàkikhwela, elapo ehakunve opatusiwa.” (Yohani 17:24) Owo onnooniherya wi iyaakha sincipale—Atamu ni Eva ehaakumve waayara anamwane—Muluku aahimusiva Mwanawe oopacerya oyariwa, yoowo ori Yesu Kristu.

      Akuchulaka nivekelo, Yesu onnaceenyerya ichu soopiili, nsina na Atiithi awe ni osivela wa Muluku ntakhara arummwa ni akina yaawo anahaala weemererya “eparipari,” alocaka: “Miyo kìhasuweliha nsina nà, nivano kinamwasuweliha vopwaha, wi okhwela okikhwenlaweno okhale mwa yawo, nave miyo kikhaletho mwa yawo.”—Yohani 17:26.

      • Enataphulela eheeni omusuwela Muluku ni Mwanawe?

      • Mmikhalelo taani Yesu osuwelinheiye nsina na Muluku?

      • Ti mwawiihai Muluku, Mwanawe, ni alapeli oothene eeparipari aryaaya amoha?

  • Onnavekela Murima Omwiinne
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Yesu avekelaka mu emaca yo Xetisemani vaavaa Petro, Yakopo, ni Yohani anakonaaya

      MWAHA 123

      Onnavekela Murima Omwiinne

      MATEU 26:30, 36-46 MARKO 14:26, 32-42 LUKA 22:39-46 YOHANI 18:1

      • YESU MMACANI MWA XETISEMANI

      • OTOTHOWA WAWE ONNALIKANA NI MACOICOI A NIKHAMI

      Yesu onnakuchula nivekelo nawe vamoha ni arummwa awe oororomeleya. Voocharela, emanle ‘wipa masalmo, annavinya eyaka omwako Oliveti.’ (Marko 14:26) Annaya makupa onakhumawo nsuwa a emaca eniichaniwa Xetisemani, weiwo Yesu aakhovelenleiye oyawo.

      Emanle ophiya va nipuro nenlo noohakalaliha vaava orivo miri sa mpesa, Yesu onnaloca wa amuhuserya awe athanu nararu: “Mukirathi vava; miyo kiyaka ovekela iwe.” Onnaakusa arummwa araru—Petro, Yakopu, ni Yohani nave Yesu onnapwaherya mpuwa mwa emaca. Owo onnakhala oothananaxa nave onnaaleela ooraaru: “Murima wokìna ophiyerya okhwa; mukikhalihevo nave muhirupe.”—Mateu 26:36-38.

      Ayaaka ohoolo, Yesu ‘onnakokhora, nave onnavekela.’ Echu taani onavekeleiye wa Muluku mu elukuluku yeela? Owo onnavekela: “Tithi, hiyavo ohinaweryawe, vìhanvo ekahi ela wa miyano! Nto ohereye okhwela waka, nto okhwela wà.” (Marko 14:35, 36) Tiheeni onachuneiye oloca? Apwanne onakhooca murici awe ntoko Moopoli? Hooye!

      Ari wirimu Yesu aanoona ohooseya woopwaha mphimo akina yeereliwaaya ni Aroma. Vano ntoko muchu, orino moonelo ni onoona wiicela, Yesu hari awuukhuwa wa yeeyo eni emukhumelele. Echu yookhweleyaxa, owo ori awuukhuwa nthowa nawi okhwa wawe ntoko mulipa oohuhula enahaala onyemuliha nsina na Atiithi awe. Mu iwora vakhaani, onahaala okhomeliwa vamwirini ntoko wi omunyemunle Muluku.

      Amanle ovekela, Yesu onnakookela wa amuhuserya araru nave onnaphwanya erupaka. Onnaloca wa Petro: “Hin’wenrye ohirupa ni miyo nari mano elukuluku vakhani? N’wehereryeke ni nvekeleke, wi muhuwele mowokiwani.” Yesu oosuwela wi arummwa ari oothanana nave wi aavelavela. Owo onnaaceererya: “Munepa ti womalelene, nto mwili ti wotxetxheya.”—Mateu 26:40, 41.

      Voocharela Yesu onnapwaha mu ekwaha yanawiili nave onnamveka Muluku wi aviihevo “ekahi.” Akookaka, wiiliwiili onaaphwanya arummwa ooraaru erupaka, eniiha yaaphwanela ovekela wi ehuuwele muweehiwani. Vaavaa Yesu onaloceiye ni yaawo, awo ‘hiyanono yolotxa.’ (Marko 14:40) Ekwaha yaneeraru Yesu onnapwaha, nave onnakokhora wi avekele.

      Yesu ootepa oothanana vooloca sa munyemu okhwa wawe ntoko mulipa oohuhula oneeraaya oruuhele nsina na Atiithi awe. Yehova onnawiriyana nivekelo na Mwanawe, nave onnamurumiha munkeelo wi amulipihe. Naamwi hiiha, Yesu hanamaala ompachaanyerya Tiithi awe, ‘onanvira avekelaka.’ Othanana wawe otokweene. Mmakhatani mwawe yookhalamo echu enamuhokola. Okumi awe woohimala ni wa achu aweemererya, ori va yawoopiha. Mweeparipari ‘otothowa wawe onnalikana ni matxoitxoi a nikhami anamorela vathi.’—Luka 22:44.

      Vaavaa Yesu onakookeleiye wa arummwa awe mu ekwaha yaneeraru, nlelo onaaphwanya erupaka. Yesu onnaloca ni yaawo: “Murupeke vano ni mwitxhuwe, wona wi yòphiya elukuluku Mwana a mutxhu onereiye avelèliwe mmatani mwa atxhu òtxheka. Nvinye nnapwaha, yole onaya okikuliha, onnatxamela.”—Mateu 26:45, 46.

      OTOTHOWA WAWE ONNNALIKANA NI MATXOITXOI A NIKHAMI ANAMORELA VATHI

      Mulipa a murece Luka hanathariha mukhalelo otothowa wa Yesu ‘wàlikanaya ni matxoitxoi a nikhami.’ (Luka 22:44) Akhweya Luka aaloca mmukhalelo woophwanaphwaniha, wi otothowa wawe waanalikana ni matxoitxoi a nikhami yaamorela vathi. Moonelo woolikana waahilociwa ni Dr. William D. Edwards mu erevista. Owo aahiloca wi ti yooweryeya muchu oconya nikhami, naamwi ela eheereyaka wiiliwiili. Wakhala wi muchu ootepa wuukhuwa, owo onanwerya okhinyereryeya ophiyerya wi misiphe sawe saphaama ikawanyeye nave nikhami nipwexeheryane ni otothowa, mwawiihiiha enakhala ntoko wi nikhami ninnaconya.—The Journal of the American Medical Association (JAMA).

      • Emanle okhuma mu empa, ti woowi Yesu anayeiyewo ni arummwa?

      • Tiheeni arummwa araru anapakaaya vaava Yesu onavekeleiye?

      • Otothowa wa Yesu okhala ntoko macoicoi a nikhami enooniherya eheeni vooloca sa miyoonelo sawe?

  • Yutasi Onnamperekha Kristu wa Amwiicani
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Yesu onnamvaanya Petro opharihela wawe nlema wi akwate naaru na Malko; anakhoco anneemela wi emphare Yesu

      MWAHA 124

      Yutasi Onnamperekha Kristu wa Amwiicani

      MATEU 26:47-56 MARKO 14:43-52 LUKA 22:47-53 YOHANI 18:2-12

      • YUTASI ONNAMPEREKHA YESU MMACANI

      • PETRO ONNAKWATA NAARU NA MULOPWANA

      • YESU ONNAPHARIWA

      Mu ohiyu eriyari, Asitokweene a alipa mukucho aheemererya omuliva Yutasi ikhorowa makhumi mararu sa eparata wi amutumihe Yesu. Mwawiihiiha Yutasi onnahoola muloko mutokweene wa asitokweene a mukucho ni Afarisi, wi emwaavye Yesu. Awo anahooliwa ni anakhoco o Roma ni mutokweene a anakhoco.

      Akhweya, Yesu amanle omwiikara Yutasi va Paskha, owo onnaya wa asitokweene a anamukucho. (Yohani 13:27) Awo yaahithukumanya nikhuuru naya hiiha ntoko nikhuuru na anakhoco. Yutasi akhweya woopaceryani aakerinhe awo o ekwartu weiwo Yesu ni arummwa awe yaamulyaayawo Paskha. Nto vano nikhuuru nlo ninnavira o Kitroni nave ninnaya o emaca. Mwawaaceererya ni ikaruma aryaayano, awo annakusa ipanthi ni mooro, ni yoolakelela ya omphwanya Yesu.

      Vaava Yutasi onaakeriheiye o Mwaako Olivera, owo onnaroromela wi oosuwela nipuro oriwo Yesu. Variyari va esumana ya Paskha vaavaa Yesu ni arummwa yaapakaaya mukwaha wa oya o Petaniya ni okookela o Yerusalemu, awo wiiliwiili yaaneemela o emaca ya Xetisemani. Nto vano ohiyu, nave Yesu akhweya ori nipuro nawiipitheya variyari va miri sa mpesa. Vano anakhoco yaawo ahintonko omoona Yesu eni ewerye hai omusuwela? Wi aakhaviherye, Yutasi onnavahererya eneneeryo. Owo onnaloca: “Yole kineraka kinvahe ebeijo ti yowo, mumphare, mmulipihe!”—Marko 14:44.

      Ahoolelaka nikhuuru o emaca, Yutasi onnamoona Yesu ni arummwa nave onnaya vaava orivo Yesu. “Moni muhusiha”, Yutasi onnaloca nave onnamvaha epexo. “Nthamwene, orweleni vava?” Yesu onnaakhula. (Mateu 26:49, 50) Aakhulaka nikoho nawe, Yesu onnaloca: “Yuda, ni ebeijo onanvelèlaweno Mwana a mutxhu?” (Luka 22:48) Nto ela ti yawaakhwanela wa Yutasi!

      Yesu vano onneemela va ekamaama ya ipanthi nave onnakoha: “Munasya ani?” Variyari va nikhuuru annakhumavo masu: “Yesu o Nazaré!” Moolipa murima Yesu onnaloca: “Ti miyano!” (Yohani 18:4, 5) Ehisuwelaka echu yaweera, alopwana annuuwela vathi.

      Opwaha ochawa mu elukuluku yeeyo, Yesu wanawiili onnaakoha taani anamwaavyaaya. Vaava analocaaya, “Yesu o Nazaré!” owo moomaaleleya onnatitelela: “Kiholèlani wi ti miyano! Mwakasyaka miyano, mwahiye ala eroweke.” Naamwi mu elukuluku yeela, Yesu onnuupuwela yeeyo aalonceiye woopaceryani, wi haavovo wa yaala aahaala orimeela. (Yohani 6:39; 17:12) Yesu onnaakhapelela arummwa awe oororomeleya nave haavo wa yaawo orimenle “omuhiya mwana òrimela”—Yutasi. (Yohani 18:7-9) Hiiha owo onnaveka wi oomuchara awe oororomeleya epwahe.

      Elukuluku yeeyo anakhoco aneemelaaya nave aneecaaya wi yamphare Yesu, arummwa annasuwela yeeyo eneereya. Awo annamukoha: “Pwiya, nka nakakatxhà ni nsipatxa?” (Luka 22:49) Yesu ahaakumve waakhula, Petro onnakusa nsipaaca nimoha nenlo arummwa yaaryaayano mmatani. Owo onnamphoreiha Malko, kapuro a mutokweene a anamukucho, amukwasaka naaru na makupa a moono woolopwana.

      Yesu onnacoca naaru na Malko, nave onnampenusa. Voocharela owo onnavaha nihusiheryo nookhweleya, amulamulelaka Petro: “Kuhà nsipatxa nà, ntakhara atxhu othene anaphoreiha ni nsipatxa, enahawela ekhwetho ni nsipatxa.” Yesu ori ooreheryeya wi aphariwe, wa yeeyo onnathariha: “Vano wereya sì sere hai sorempwa, vawi sothene inaphwanelaya wereya hiha?” (Mateu 26:52, 54) owo onnaaceererya: “Nkiwurya ekahi yeyo Atithi akivan’haya?” (Yohani 18:11) Yesu onneemererya yookhwela ya Atiithi ntakhara yoowo, moohipwacha ophiyerya okhwa.

      Yesu onnakoha muloko: “Nvinnye ni masipatxa ni ikopo, murwelaka okiphara ntoko mpava. Mahiku othene kàkhala ni nyuwano kihusihaka mpa mwa Muluku, muhikiphara. Nto sothene iha inereya wi sereye sorempwa sa alipa a miririmu.”—Mateu 26:55, 56.

      Nikhuuru na anakhoco, mutokweene a anakhoco, ni asitokweene a Ayuta annamphara Yesu. Yoonaka yeela, arummwa annachawa. Nto, “mwammiravo” akhweya oohuserya Marko—aahititelela okhala vamoha ni muloko amucharaka Yesu. (Marko 14:51) Mmiravo ola onnasuweliwa, nave muloko onneererya omphara, yeeyo enamweeriha ohiya muculi soowara sawe vaava onachaweiye.

      • Ntakhara heeni Yutasi onnamwaavya Yesu mmacani mwa Xetisemani?

      • Eereryaka omwaakiha Yesu, tiheeni Petro onapakeiye, nyenya tiheeni Yesu onaloceiye?

      • Tiheeni Yesu onooniheryeiye wi ori mwawiiwanana ni yookhwela ya Muluku?

      • Vaavaa arummwa anamuhiyaaya Yesu, taani ohinamuhiya, nave tiheeni eneereya voocharela?

  • Yesu onnakerihiwa wa Anasi, voocharela wa Kayafa
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Kayafa onnaahula soowara sawe; akina annammana Yesu, annamutaphera mara, nave annammana ni matata aya

      MWAHA 125

      Yesu Onnakerihiwa wa Anasi, Voocharela wa Kayafa

      MATEU 26:57-68 MARKO 14:53-65 LUKA 22:54, 63-65 YOHANI 18:13, 14, 19-24

      • YESU ONNAKERIHIWA WA ANASI YOOWO KHALAI AARI MUTOKWEENE A ANAMUKUCHO

      • OTHORIHA WOOHOOKOLOLOWA O SINEETRIYU

      Vaavaa Yesu onamakiweiye ntoko mulipa oohuhula, onnakerihiwa wa Anasi, yoowo aari mutokweene a anamukucho elukuluku Yesu ari mmiravo aatikhininheiye ahusiha mu empa ya Muluku. (Luka 2:42, 47) Ohoolo waya anamwane akina a Anasi yaahirumeela ntoko atokweene a anamukucho, nave vano mukamwenaawe Kayafa torino murici.

      Yesu ari vaate va Anasi, Kayafa ookhalano elukuluku ya othukumanya nikhuuru o Sineetriyu. Nikhuuru nno nnaphitaanyerya mutokweene a anamukucho ni akina yaawo yaalampe muteko yoola.

      Anasi onnamukoha Yesu “sa amuhuseryawe ni sa mahusiho awe.” Yesu onnaakhula mookhweya: “Miyo kàlotxa velaponi yothene kihikhuwaka. Kàhusiha musinagoga ni mpa mwa Muluku, mwemmo anathukumanayamo Ayuda othene. Nkilontxe wiphini. Vano onakikoheryani miyo? Wakohe yawo yakiwa kalontxakano.”—Yohani 18:19-21.

      Mutokweene eemenle vaava onnammana Yesu mmaramani nave onnaloca amvaanyaka: “Omwakhula oni hiha mutokwene a alipa a mukutxho?” Nto Yesu asuwelaka wi hapanke yoonanara, onnaakhula: “Olotxa kananarin’he, okilèle kinanarin’hakavo; nto kalontxe phama, onakimanelani?” (Yohani 18:22, 23) Voocharela Anasi onnamukeriha Yesu wa mukamweneyaawe, Kayafa.

      Vano oothene yaale anapaka makupa a Sineetriyu—mutokweene a anamukucho, asitokweene a achu, ni alipa oorepa, annathukumana. Awo anathukumana vaate va Kayafa. Othukumana mu ohiyu wa Paskha heniiwanana ni nlamulo, nto ela henaahiiha awo woona wi ekari wi ekhwaaniherye yoolakelelaaya yoonanara.

      Nna nikhuuru nrino nthalu. Yesu amanle omviiha mookhwani Lasaro, nikhuuru na o Sineetriyu naahilakelela wi Yesu aaphwanela okhwa. (Yohani 11:47-53) Nave mahiku avinre ahooleli a malapelo yaahivaanela omphara Yesu wi emwiiphe. (Mateu 26:3, 4) Chiryene, naamwi othoriha waya ohipacenrye, Yesu oothoriheliwa okhwa!

      Mwawaaceererya mu othukumana waya woohiphwanelela, asitokweene a anamukucho ni akina o Sineetriyu aneererya waaphwanya anamoona yaawo anahaala ovaha yaawooniherya ya omphwanyerya nthowa Yesu. Annaaphwanya ancipale, nto onamoona aya tahi waweemereryeya. Vookuchulani, apiili annarwa nave annaloca “Hiyo nòmwiwa ariki: kinammwarya empa ela ya Muluku epakiwe t’atxhu, nave mahiku mararu kinamutekavo ekina yohitekiwa t’atxhu.” (Marko 14:58) Nlelo alopwana yaale onamoona aya hori waweemereryeya.

      Kayafa onnamukoha Yesu: “Honakhula etxhu? Ti seni sothene iha onasomeliwaaweno?” (Marko 14:60) Yesu onnatitelela okhala oomala variyari va wootherya yoowo onavahiwa ni anamoona yaawo miyaha saya ihiniiwanana. Mwawiihiiha Mutokweene a Anamukucho Kayafa onnatoroka mwaha mmukhalelo mukina.

      Kayafa oosuwela wi Ayuta annaakuvela onyeenyeya ni muchu vyakala yoowo oniiseera Mwaana a Muluku. Wuupaceryani, vaavaa Yesu aamwiichanneiye Muluku wi Tiithi awe, Ayuta yaachuna omwiipha nthowa nawi awo yoona wi ‘ilikanyiha ni Muluku.’ (Yohani 5:17, 18; 10:31-39) Asuwelaka moonelo yoowo, Kayafa mwamiruku onnamukoha Yesu: “Kinnolipeliha wa nsina na Muluku wi onlèle wari weyo Kristu, Mwana a Muluku!” (Mateu 26:63) Mweeparipari, Yesu onnasuweliwa okhala Mwaana a Muluku. (Yohani 3:18; 5:25; 11:4) Waakhanle wi haakhunle nikoho, yaahaala wiiwexexiwa ntoko wi tahi Mwaana a Muluku ni Kristu. Mwawiihiiha Yesu onnaloca: “Ti miyano. Munamurwa mmone Mwana a mutxhu akiranthe mono wolopwana wa yole orino owerya wothene, ni akhuruwaka mmekuni a wirimu.”—Marko 14:62.

      Mu elukuluku yeela, Kayafa ni onyeenyeya onnaahula malaya awe nave onnakhuwela: “Oruwana! Ti senitho nnahawelahu niwasyaka anamona? Mòhiwa elukuluku yela oruwana wawe. Munonanvo?” Nikhuuru na Sinetriyu ninapaka othoriha woohookololowa: “Onaphwanela wiphiwa!”—Mateu 26:65, 66.

      Voocharela awo annapacerya omunyemula Yesu nave annammana ni mata aya. Akina annammana wiithoni emutapheraka mara. Emanle omuhuruwela ethoi awe ni ommana, awo annaloca mwa munyemu: “Mulokohe mutxhu omanne?” (Luka 22:64) Ola Mwaana a Muluku onakhalihiwa mwa munyemu mu othoriha woohiphwanelela onapakiwa ohiyu!

      • Ti woowi Yesu onakerihiweiyewo woopaceryani, nave tiheeni eneereya ni yoowo weiwo?

      • Voocharela ti woowi Yesu onakerihiweiyewo, nave Kayafa owenrye hai opaka makupa a omuthorihela Yesu okhwa?

      • Meerelo taani oonanara aneereya variyari va othoriha?

  • Petro Onnamukhooca Yesu Vaate va Kayafa
    Yesu—Ephiro, Eparipari, ni Ekumi
    • Orweela osulu, Yesu onnamvarerya Petro yoowo omanle omukhooca; muthupi ori vathi

      MWAHA 126

      Petro Onnamukhooca Yesu Vaate va Kayafa

      MATEU 26:69-75 MARKO 14:66-72 LUKA 22:54-62 YOHANI 18:15-18, 25-27

      • MWAWOONEYA AWO ARI OOHALEELIHEYA

      Yesu amanle ophariwa o emaca ya Xetisemani, arummwa annamuhiya, nthowa na woova. Nto, apiili annavootha woova waya. Awo ti Petro “ni muhuserya mukina,” mwawooneya murummwa Yohani. (Yohani 18:15; 19:35; 21:24) Akhweya awo annamuchara Yesu vaavaa onakerihiweiye veechokoni va Anasi. Elukuluku Anasi onamurumiheiye Yesu wa Mutokweene a Anamukucho, Kayafa, Petro ni Yohani annamuchara eviraka woorakamawo. Mwawooneya awo ari oohaleeliheya variyari va woova vooloca sa ikumi saya ni yeeyo enahaala weereya ni Pwiyaya.

      Yohani oosuweliwa ni mutokweene a anamukucho nave onnawerya ovolowa veechokoni va Kayafa. Petro onnatitelela okhala vaate ophiyerya Yohani okooka ni oloca ni mwali yoowo ori kapuro onalapa akhapelelaka mukhora. Voocharela Petro onneemereryiwa ovolowa.

      Wootepa ooriirya ohiyu ola, mwawiihiiha mpuwa wa empa onniiseeliwamo mooro. Petro onnakiraathi ni amulapeli wi ooreke vaavaa onaweheryeiye “wi one etxhu ele omala waya” vooloca sa othorihiwa wa Yesu. (Mateu 26:58) Vano, ni waarya wa mooro, mwali onakhapelela mukhora yoowo omweemerenrye Petro ovolowa onnamvarerya phaama yoowo. Owo onnaloca: “Tahi weyanotho mmoha wa amuhuserya a mulopwana ola?” (Yohani 18:17) Nave owo hari meekheiye onamusuwela Petro nave onaloca wi owo aari ni Yesu.—Mateu 26:69, 71-73; Marko 14:70.

      Eyo ennamunyeenyeiha vancipale Petro. Mwawiihiiha owo onnaloca: “Miyo nkimusuwenle, nari nkisuwenletho etxhu eyo onalotxawe.” (Marko 14:67, 68) Owotho onnapacerya omukhooca Yesu ni masu ookooka owaruni, nave onnaloca wi waakhanle wi onamootha, Muluku onaphwanela omulaka.—Mateu 26:74.

      Mu elukuluku yeeyo, othorihiwa wa Yesu nlelo homalenle, mwawooneya makupa a empa ya Kayafa anakhala osulu wa empa. Petro ni akina anawehererya vathi akhweya annawoona anamoona anakhuma ni akina anavolowa yaawo anavahererya onamoona.

      Awo aasuwela wi Petro onamootha nthowa na malocelo awe o Kalileya. Opwaha yeeyo, mmoha a muniikhuuru muhima a Malko, yoowo Petro omukwanteiye naaru. Mwawiihiiha mulacu ola onnammorela Petro: “Weyano, mi nkiwonne omatxa ori ni yowo?” Vaavaa Petro onamukhooceiye mu ekwaha yaneeraru, muthupi onninla ntoko yaaloheryiwaaya.—Yohani 13:38; 18:26, 27.

      Ophiyerya vaava, mwawooneya Yesu ori mpithela awehaka vaate. Pwiya onnarukunuwa ni onnamvarerya mooluluwanya Petro. Eyo ennamuupuserya yeeyo Yesu aalonceiye iwora vakhaani mu ekwartu ya osulu. Nkaanyiheryani mukhalelo Petro onooneiye vaava onuupuweleiye yeeyo opankeiye! Petro onnakhumela vaate nave onninla ni wiicela murima.—Luka 22:61, 62.

      Ela yeeren’ye hai? Ti mwawiihai Petro yoowo, aaroromenle olipa wawe omunepani ni ororomeleya wawe, omukhooca Pwiyawe? Eparipari ennuutuweliwa, nave Yesu onnathorihiwa ntoko mulipa oohuhula. Woona wi Yesu haarino nthowa, eyo yaahaala okhala yoophwanelela wa Petro okhala makupa a Yesu ni omukhaviherya, nto owo aahimuchawa Mwaana a Muluku yoowo orino “masu a ekumi.”—Yohani 6:68.

      Yaweereya yoothananiha ya Petro ennooniherya wi naamwi muchu oororomeleya ni amvai onanwerya oyeleela mphimo wakhala wi hiireherenrye phaama ntakhara othoriha naari saweeha. Yeeyo emwenre Petro enaphwanela okhala olopola wa akapuro oothene a Muluku!

      • Petro ni Yohani awenrye hai ovolowa va mukhora wa exiri ya empa ya Kayafa?

      • Wuulumela ni olipela wa Petro enataphulela eheeni?

      • Tiheeni Petro olipenleiye?

      • Yaweereya ya Petro erino yoohusiha taani etokweene?

Soolaleeryiwa sa Lomwe (1995-2024)
Okhumavo
Ovolowa
  • Elomwe
  • Ovaha
  • Orehererya
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Malakiheryo a Opharihela
  • Malakiheryo a Sookhuweya
  • Configurações de Privacidade
  • JW.ORG
  • Ovolowa
Ovaha