Ireferensiya Inaphwanyeya va Yoochariha ya Mithukumano Okumi ni Muteko Ahu Weekristu
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
6-12 A YANERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU SALMU 127-134
Asitiithi—Mutitelele Okhapelela Yamahala Anyu Yoochuneya
Mulipeleli, 08/2021, epaax. 5, epara. 9
Mucicimiherye Nipuro Nanyu mu Emusi ya Yehova
9 Yehova ohaavaha achu mavyakelo a okhalano anamwane, nave tho murici wa waahusiha yaawo wi emusivele ni omulapela yoowo. Waakhanle wi mwa tiithi, apwanne munnavaha esisapo yamahala yeela yavameekhaaya? Yehova ohaavaha ankeelo mavyakelo mancipale ootikhiniha, nyenya owo haavanhe mavyakelo a okhalano anamwane. Mwawiihiiha, waakhanle wi mwa tiithi muthamalele ekari yeela ya waaphuwa anamwane. Asitiithi aavahiwa murici woochuneya wa waaphuwa anamwane aya “m’maphuwelo ni mathoriheryo a Apwiya.” (Éfe. 6:4, NN; Malam. 6:5-7; Sal. 127:3) Wi yaakhaviherye asitiithi, marehereryo a Muluku annavahererya ikaruma sincipale inathipeleya Mpiipiliyani, ntoko soolaleeryiwa, ixilema, macipo ni miyaha sa mu interneti. Mweeparipari, ooweeli, Tiithi ahu a wirimu ni Mwanawe annaasivela amiravo. (Luka 18:15-17) Vaavaa asitiithi anamuroromelaaya Yehova ni opaka owetha waya wi yaakhapelele anaaya oochuneya, Yehova onnahakalala. Nave asitiithi ntoko yaala annavaha anamwane aya ekari ya opaka makupa mu emusi ya Yehova okhala wookhala!
Mulipeleli, 12/2019, epaax. 27, epara. 20
Asitiithi—Mwaavyakihe Aniinyu Omusivela Yehova
20 Mwaasuwele phaama aniinyu. Salumu 127 onaalikanyiha anamwane ni mavaka. (Mwaalakhanye Salumu 127:4.) Hiiha ntoko mavaka anapakiwaaya orweela mu ikaruma soohiyanahiyana navetho oohiyana mannuwelo aya, mwaana ti mwaana toohiyana. Mwa yeeyo asitiithi anaphwanela olakelela mukhalelo wa omuvyakiha mwaana ti mwaana. Mutheli a mmahiku ahu o Isarayeli yoowo aakhumelenle phaama mu waaphuwa anaawe eeli wi emurumeele Yehova, ooloca echu yaamukhavihenrye, “Naanamuhusiha Piipiliya mwaana ti mwaana vameekheiye.” Mweeparipari, muru wa emusi ori woothene onahaala olakelela waakhanle wi ohuserya mmukhalelo yoola ti woochuneya naari wooweryeya.
Muhakhu Woomunepani
Perspicaz, Vol. 1, epaax. 543
Plantas da Bíblia
O salmista bíblico aludiu a algumas das características da oliveira ao prometer àqueles que temem a Jeová: “Teus filhos serão como mudas de oliveiras ao redor da tua mesa.” (Sal 128:1-3) Mudas cortadas duma oliveira crescida muitas vezes são usadas para plantar novas árvores. Além disso, nas oliveiras velhas talvez brotem rebentos das suas raízes, perpetuando-se elas assim a si mesmas. Os filhos, semelhantes a tais rebentos, rodeariam o pai, contribuindo a sua parte para a felicidade da família.
13-19 A YANERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU SALMU 135-137
“Apwiya Ahu Atokweenexa Waapwaha Amiluku Oothene Akina”
Perspicaz, Vol. 2, epaax. 661, ipara. 4-5
Poder, Obras Poderosas
Deus exerce controle distintivo sobre as forças naturais. Seria de esperar razoavelmente que, para provar que é o Deus verdadeiro, Jeová demonstrasse seu controle sobre as forças criadas, fazendo-o dum modo que seu nome fosse claramente relacionado com isso. (Sal 135:5, 6) Uma vez que o sol, a lua, os planetas e as estrelas seguem sua trajetória regular, uma vez que as condições atmosféricas terrestres (que produzem o vento, a chuva e outros efeitos) obedecem às leis que as regem, e uma vez que os gafanhotos formam bandos e as aves migram, estas e muitas outras funções normais não bastariam para santificar o nome de Deus em face da oposição e da adoração falsa.
Todavia, Jeová Deus podia fazer com que a criação e os elementos naturais dessem testemunho de sua Divindade por utilizá-los para cumprir objetivos específicos, além de suas funções normais, não raro numa ocasião especificamente determinada. Mesmo quando eventos tais como uma seca, uma tempestade ou uma condição climática similar não fossem ímpares em si mesmos, a sua ocorrência em cumprimento de profecias de Jeová os tornava distintos. (Compare isso com 1Rs 17:1; 18:1, 2, 41-45.) Mas, na maioria dos casos, tais eventos eram extraordinários em si mesmos, quer devido à sua magnitude ou intensidade (Êx 9:24), quer por ocorrerem dum modo incomum, sem precedentes, ou numa ocasião anormal.—Êx 34:10; 1Sa 12:16-18.
Mulipeleli, 11/2021, epaax. 6, epara. 16
Osivela Woororomeleya wa Yehova Onataphulela Eheeni wa Nyuwo?
16 Vaavaa nnaroromelaahu wi Yehova onahaala onikhapelela, nnanwerya okhala ookhapeleleya. Nyenya mu ilukuluku ikina, nnanwerya okhala ooceecheya nave nihiweryeke wuupuwela mmukhalelo yoola. Mu ilukuluku seiha, tiheeni Yehova onahaaleiye weera wa hiyaano? (Mwaalakhanye Salumu 136:23.) Owo onahaala onipharela ni miwono sawe, onilipiha, ni onikhaviherya wi nihiye okhala awuukhuwa. (Sal. 28:9; 94:18) Mukhalelo nnaphuraahu: Osuwela wi nookhalano nikhaviheryo na Muluku ilukuluku soothene, ennanikhaviherya mmikhalelo miili. Woopacerya, moohipwacha weiwo nnakhalaahuwo, noosuwela wi Yehova onahaala onikhapelelaka ilukuluku soothene. Yanaawiili, Tiithi ahu oosivela a wirimu onnanipwacha.
Muhakhu Woomunepani
Perspicaz, Vol. 2, epaax. 15
Jah
A única sílaba, Jah, está usualmente ligada com as emoções mais comoventes de louvor e de cântico, de oração e de súplica, e, em geral, é encontrada nos casos em que o tema do assunto se refere ao regozijo resultante da vitória e da libertação, ou nos casos em que há o reconhecimento da poderosa mão e do poderio de Deus. Sobejam os exemplos deste emprego especial. A frase: “Louvai a Jah!” (Aleluia!) aparece nos Salmos como doxologia, isto é, como expressão de louvor a Deus, ocorrendo a primeira vez no Salmo 104:35. Em outros salmos, pode aparecer apenas no início (Sal 111, 112), ocasionalmente numa parte do salmo (135:3), às vezes apenas no fim (Sal 104, 105, 115-117), porém, frequentemente, tanto no início como no fim (Sal 106, 113, 135, 146-150). No livro de Revelação (Apocalipse), personagens celestiais repetidas vezes enfatizam seu louvor a Jeová com esta expressão.—Re 19:1-6.
Os casos restantes em que “Jah” aparece também refletem a exaltação em cânticos e em petições a Jeová. Há o cântico de libertação entoado por Moisés. (Êx 15:2) Nos registrados por Isaías, consegue-se ênfase dupla por combinar os dois nomes: “Jah Jeová.” (Is 12:2; 26:4) Ezequias, na sua exultação poética depois de ter sido miraculosamente curado quando estava prestes a morrer, expressou sentimentos enlevados por meio da repetição de Jah. (Is 38:9, 11) Faz-se contraste entre os mortos, que não podem louvar a Jah, e os determinados a levar uma vida de louvor a Ele. (Sal 115:17, 18; 118:17-19) Ainda outros salmos demonstram um apreço como que de oração pela libertação, proteção e correção.—Sal 94:12; 118:5, 14.
20-26 A YANERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU SALMU 138-139
Muheemererye wi Woova Wanyu Owooceeliheeni Ophwanyeya Mmithukumano
Mulipeleli, 01/2019, epaax. 10, epara. 10
Mmucicimihe Yehova Veeri va Muloko
10 Apwanne murima onnoomalammoni elukuluku munuupuwelaanyu oviiha ntata wi mwaakhule? Waakhanle wi ti hiiha, hamuri meekhinyu. Eparipari ti yawi ancipale a hiyo ninnakhalano woova vaavaa nnavahaahu naakhulo. Wi mvoothe woova yoowo onaweerihaani ohivaha naakhulo, munaphwanela osuwela mathowa a woova wanyu. Apwanne munoova wi munahaala ocuwala yeeyo mwaahaalaanyu oloca naari wi munahaala oloca echu yooheseya? Apwanne munuukhuwa nthowa nawi naakhulo nanyu hinni nikhale naphaama ntoko naakhulo na akina? Mweeparipari, woova ntoko yoowo onanwerya okhala eneneeryo yaphaama. Eyo enooniherya wi mwa muchu awiiyeviha nave wi munawoona akina okhala a woopwahaani. Yehova onnasivela mukhalelo yoola. (Sal. 138:6; Fil. 2:3) Nyenya Yehova onachuna wi mmucicimihe yoowo nave wi mwaalipihe anna ni arokora anyu mmithukumano. (1 Tes. 5:11) Owo onnoosivelaani nave onamoovahaani olipa murima yoowo munachunaanyu.
Mulipeleli, 04/2023, epaax. 21, epara. 7
Nlipihaneke Mukina ni Mukhwaawe Mmithukumano
7 Munanwerya woona wanaawiili sooleeliherya sikhumme mu miyaha sa Mulipeleli. Ntoko yootakiherya, mmoha wa seiho ori wiirehererya phaama. (Mas. 21:5) Wakhala wi moosuwela phaama yeeyo enahaala othokororyiwa mmithukumano, onahaala okhala wookhweya ovahererya maakhulo. Yooleeliherya ekina ori ovahererya maakhulo ookhuveya. (Mas. 15:23; 17:27) Hamukhala awuukhuwaxa wakhala wi munnavahererya maakhulo ookhuveya. Ohiya yeeyoru, anna annawerya wiiwexexa phaama naakhulo nookhuveya, yaawo arino masu mamoha naari meeli, ohiya naakhulo noorakama. Vaavaa munavahereryaanyu maakhulo ookhuveya mmasu anyu, munnooniherya wi mohiirehererya phaama nave wi mohiiwexexa phaama yeeyo enathokororyiwa.
Muhakhu Woomunepani
Perspicaz, Vol. 2, epaax. 630, epara. 4
Perdão
Além disso, perdoar aos outros ofensas pessoais, não importa quantas vezes ocorram, é um requisito cristão. (Lu 17:3, 4; Ef 4:32; Col 3:13) Deus não perdoa aos que se negam a perdoar os outros. (Mt 6:14, 15) No entanto, mesmo quando uma grave transgressão resulta na expulsão do “iníquo” da congregação cristã, esta pessoa pode, no tempo devido, receber perdão, se provar que está deveras arrependida. Nesta ocasião, todos na congregação podem confirmar seu amor por ela. (1Co 5:13; 2Co 2:6-11) No entanto, não se requer dos cristãos perdoar aqueles que praticam pecados premeditada e deliberadamente, sem arrependimento. Esses tornam-se inimigos de Deus.—He 10:26-31; Sal 139:21, 22.
27 A YANERU–2 A FEVERERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU SALMU 140-143
Mukhaleke Mwawiiwanana ni Mavekelo Anyu
Mulipeleli, 02/2022, ipaax. 12-13, ipara. 13-14
‘Mwiiwe Masu a Alipa a Miruku’
13 Mooneke ekano ntoko yawooniherya ya osivela wa Muluku. Yehova onachuna yeeyo eri yaphaama wa hiyaano. (Masi. 4:20-22) Vaavaa owo onanlakeiye moorweela wa Masu awe, yoolaleeryiwa enathipeleya Mpiipiliyani, naari Mukristu mukhwiihu awiichwelavo, owo onooniherya osivela wawe wa hiyaano. Ahebri 12:9, 10 oni: “Muluku onanlaka wi niphurelevo echu.”
14 Mutikitheryeye wa ekano, ohiya mmukhalelo eyo evahiwaaya. Ilukuluku ikina, nnanwerya woona wi ekano yeeyo nivahiwaahu hevahiwe mmukhalelo woophwanelela. Mweeparipari, muchu yoowo onavaha ekano onaphwanela weeriha wi wakhala wooweryeya ekhale yookhweya weemererya. (Gal. 6:1) Nyenya wakhala wi ti hiyaano nivahiwe ekano, nnaphwanela otikitheryeya wa muchaka—naamwi noonaka wi muchu yoowo onivanhe ekano aaphwanela weerano eyo mmukhalelo woophwanelela. Nnaphwanela wiikoha: ‘Naamwi kihisiveliwe ni mukhalelo kivahiwaaka ekano, apwanne yookhalavo echu kinaphwanelaaka ohuseryavo? Apwanne kaanwerya ohipwacha soohesa sa muchu yoowo okivanhe ekano nave kihuseryevo orweela wa ekano awe?’ Yaamukhala ya miruku wa hiyaano waavya mukhalelo wa ophuravo orweela wa ekano vyakala nnaakhelaahu.—Masi. 15:31.
Sentinela, 15/3/2010, epaax. 32, epara. 4
Mantenha a “Pureza de Coração” Nestes Tempos Críticos
Pressão de opositores, dificuldade econômica e doença grave têm desanimado alguns servos de Deus. Isso às vezes também afeta seu coração. Até mesmo o Rei Davi passou por essa experiência. “Meu espírito se debilita dentro de mim; no meu íntimo, mesmo o meu coração se mostra entorpecido”, disse ele. (Sal. 143:4) Como conseguiu vencer tais momentos de aflição? Davi procurava lembrar-se dos tratos de Deus com Seus servos e de como ele mesmo havia sido libertado. Ele meditava sobre o que Jeová havia feito pela causa de Seu grande nome. Mantinha seu interesse pelas obras de Deus. (Sal. 143:5) De modo similar, meditar sobre nosso Criador e em tudo o que ele já fez e faz por nós nos ajudará mesmo diante de provações.
Mulipeleli, 1/3/2015, epaax. 20, epara. 2
Othela Pahiru “Mwa Apwiya” Nlelo ti Wooweryeya?
Ilukuluku ikina munamoona ntoko namarepa a salmo Tavite yoowo aariye: “Akuvani mukakhule, Yehova, munepa aka onnakokhowa. Muhivithe ethoi anyu wa miyo.” (Sal. 143:5-7, 10) Mu ilukuluku seiyo, mumvahe Tiithi anyu a wirimu ekari ya owooniheryaani yoochuna awe wa nyuwo. Mweereno yeeyo moorweela wa wiivaha elukuluku wi mwaalakhanye Masu awe ni wuupuwelela yeeyo mwaalakhannyaanyu. Munahaala osuwela malamulo awe ni woona meerelo awe ni achu awe akhalai. Moorweela wa onwiriyana, nyuwaano munahaala ororomela miruku sawe ni omwiiwelela.
Muhakhu Woomunepani
Perspicaz, Vol. 2, epaax. 610
Peçonha
Uso Figurado. As declarações mentirosas e caluniosas dos iníquos, tão prejudiciais à reputação da vítima, são assemelhadas à mortífera peçonha da serpente. (Sal 58:3, 4) Diz-se dos caluniadores: “A peçonha de víbora-cornuda está sob os seus lábios” (ou, “atrás dos seus lábios”), assim como a glândula produtora de veneno da víbora está situada atrás do lábio e das presas da sua mandíbula superior. (Sal 140:3; Ro 3:13) A língua humana, quando mal usada em linguagem caluniosa, maledicência, ensino falso ou linguagem prejudicial similar, está “cheia de veneno mortífero”.—Tg 3:8.
3-9 A FEVERERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU SALMU 144-146
“Oohakalala Achu Yaawo Muluku Aya Ori Yehova!”
Sentinela, 04/2018, epaax. 32, ipara. 3-4
Perguntas Dos Leitores
2. O texto revisado se encaixa bem no contexto do Salmo 144. O uso da palavra “então” no versículo 12 indica que todas as coisas boas descritas nos versículos 12 a 14 se aplicam aos justos—aqueles que pedem para ser ‘livrados e salvos’ dos maus (versículo 11). Essa mudança também afeta o versículo 15, que agora contém duas ideias parecidas. Ou seja, as duas ocorrências da palavra “feliz” se referem às mesmas pessoas: aquelas “cujo Deus é Jeová”. É importante destacar também que o texto hebraico original não usava sinais de pontuação, como as aspas duplas. Por isso, os tradutores têm que determinar o sentido certo, levando em conta o estilo da poesia hebraica, o contexto e os textos bíblicos relacionados.
3. O texto revisado está de acordo com outros versículos da Bíblia que mostram que Deus vai abençoar os que forem fiéis. A mudança na tradução da palavra asher está de acordo com a esperança que Davi, o escritor do Salmo 144, tinha. Ele acreditava que Jeová livraria a nação de Israel dos inimigos e depois abençoaria o povo com felicidade e prosperidade. (Lev. 26:9, 10; Deut. 7:13; Sal. 128:1-6). Por exemplo, Deuteronômio 28:4 diz: “Abençoados serão os seus filhos, o fruto da sua terra e a cria do seu rebanho, seus bezerros e cordeiros.” Isso realmente aconteceu durante o reinado do filho de Davi, Salomão. Foi um período em que Israel teve paz e prosperidade como nunca antes. Além disso, algumas características do reinado de Salomão mostram como vai ser o reinado do Messias.—1 Reis 4:20, 21; Sal. 72:1-20.
Mulipeleli, 10/2022, epaax. 28, ipara. 16-17
Mulipiheke Ewehereryo Anyu
16 Ewehereryo ahu ya okumi woohimala yamahala yoochuneyaxa enarweela wa Muluku. Ninnawehererya ni murima woothene wi omwaahiyu wootikhiniha yoowo nnaroromelaahu onahaala ophiya. Ewehereryo ahu eri ntoko ankora nave ennanikhaviherya okhala oolipa wi niwerye ohoolela makacamiho, ovilela wiikariwa naari tho ophiyerya okhwa. Eyo tho eri ntoko kapaseti nave ennakhapelela muupuwelo ahu wi niwerye okhooca yeeyo eri yoonanara ni otitelela opaka yeeyo eri yaphaama. Ewehereryo ahu enathipeleya Mpiipiliyani, ennanaacameliha wa Muluku nave ennooniherya mukhalelo osivela wawe ntakhara hiyo oryaaya otokweene. Nnahaala okhalano mareeliho mancipale mookumi ahu wakhala wi ewehereryo ahu ti yoolipa.
17 Mu ekaarata awe wa Aroma murummwa Paulo ooloca ariki: ‘Hakalalani moowehererya.’ (Aro. 12:12) Paulo aanwerya okhala oohakalala nthowa nawi aanaroromela wi wakhala wi ootitelela okhala oororomeleya, aahaala okhalano okumi woohimala wirimu. Hiyaano tho nnanwerya okhala oohakalala mu ewehereryo nryaahuno nthowa nawi hinnakhwa minikwa wi Yehova onahaala waakhwaniherya soororomeliha sawe. Ntoko mulipa masalmo orempeiye, “ooreeriwa [oohakalala, TMN] muchu . . . yoowo onaawehererya Apwiya Muluku awe, . . . yaawo ari oororomeleya okhala wookhala.”—Sal. 146:5, 6.
Mulipeleli, 01/2018, epaax. 26, ipara. 19-20
Osivela wa Mukhalelo Taani Onaruuha Ohakalala Weeparipari?
19 Elapo ya Satana yohaahoosa achu mu iyaakha macikhwi mathanu nammoha. Vano, mmahiku yaala ookuchula a mukhalelo ola wa ichu, elapo yoosareya ni achu yaawo aniisivela mukhataaya, ikhorowa, ni soopuha. Awo anuupulela ichu aneeraaya ekhaleno ni opaka soochuna saya okhala ichu sookhweleya mookumini mwaya. Nyenya achu a mukhalelo yoola mweeparipari hanakhalano ohakalala! Moohiyana, Piipiliya onnaloca: “Orèriwa ti wa yole onakhaviheryiwa ti Muluku a Yakobe, yole onàwehererya Apwiya [Yehova], Muluku awe.”—Salumu 146:5.
20 Alapeli a Yehova mweeparipari annamusivela yoowo nave eyaakha ti eyaakha ancipale annamusuwela Yehova ni omusivelatho. Ela ennooniherya wi Omwene wa Muluku onnalamulela, nave wi moohilekela onahaala oruuha mareeliho nihintonkwaahu waanyiherya! Vaavaa nnapakaahu yeeyo Yehova onachuneiye wi neereke, ninnamuhakalaliha, nave eyo ennanruuhela ohakalala weeparipari. Yaale anamusivela Yehova anahaala ohakalala okhala wookhala! Mmwaha onacharela, nnahaala otholathola mikhalelo mikina soonanara seiho inakhumelela moorweela wa osivela wa nrima. Voocharela nnahaala woona ti mwawiihai mikhalelo seiya inavuhanaaya ni mikhalelo sa alapeli a Yehova.
Muhakhu Woomunepani
Perspicaz, Vol. 1, epaax. 135, epara. 9
Animais
A Bíblia inculca que se dê tratamento justo e misericordioso às criaturas inferiores. Deveras, Jeová representa a si mesmo como o amoroso Provisor da vida e do bem-estar delas. (Pr 12:10; Sal 145:15, 16) A Lei mosaica impunha o cuidado correto dispensado aos animais domésticos. Quando animais domésticos perdidos eram encontrados, eles deviam ser devolvidos com segurança ao seu dono; quando uma carga os oprimia demais, deviam ser aliviados. (Êx 23:4, 5) Deviam ser postos a trabalhar com compaixão. (De 22:10; 25:4) Tanto eles como os humanos deviam beneficiar-se dos descansos sabáticos. (Êx 20:10; 23:12; De 5:14) Os animais perigosos deviam ser controlados ou destruídos. (Gên 9:5; Êx 21:28, 29) Era proibido o cruzamento de tipos diferentes.—Le 19:19.
10-16 A FEVERERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU SALMU 147-150
Nookhalano Mathowa Mancipale a Omucicimihano Yehova
Mulipeleli, 07/2017, epaax. 16, ipara. 5-6
“Muluku Acicimihiwe”—Ntakhara heeni?
5 Yehova haavanhe nihakalaliho pahiru wa Aisarayeli ntoko nikhuuru, nyenyatho mmoha ti mmoha. Yehova onneerano emohamoha ni hiyo olelo. Namarepa a Salumu oorepa wi Muluku ‘onnavoliha murima wophoreya, nave onnamaka makhwatxa aya.’ (Salumu 147:3) Vaavaa nniiceliwaahu, nnaphwanela ororomela wi Yehova onnanikhapelela. Yehova ori ooreheryeya wi anihakalalihe, ni ovoliha makhwaca ahu a mmuupuweloni. (Salumu 34:19; Isaiya 57:15) Owo onnanivaha miruku ni ikuru wi niwerye ovilela makacamiho vyakala nneeraahu nikumaneno.—Tiyako 1:5.
6 Voocharela namarepa a Salumu aahiweha osulu nave aloca wi “Annàlikhanya watxa wa itheneri nave sothene annitxhana ni nsina naya.” (Salumu 147:4) Namarepa a Salumu aanawerya woona itheneeri, nyenya haawerya waanyiherya waaca waya. Olelo, masiyentista annasuwela wi mu ekalasiya ahu sookhalamo itheneeri macikhwi macikhweene. Nave akhweya sookhala ikalasiya sincipale! Achu hanawerya waalakhanya itheneeri, nyenya Mpatusa onnawerya. Mweeparipari, owo onnasuwela phaama etheneeri ti etheneeri ophiyerya ovaha nsina. (1 Korinto 15:41) Muluku yoowo osuwenle eryaayavo etheneeri ti etheneeri owotho onnoosuwelaani. Mahiku oothene oosuwela phaama nipuro muryaanyuvo, mukhalelo munoonaanyu nave tiheeni munachunaanyu!
Mulipeleli, 07/2017, epaax. 16, epara. 7
“Muluku Acicimihiwe”—Ntakhara heeni?
7 Yehova onniiwexexa osooseya wanyu, nave owo ookhalano owerya wa wookhaviheryaani ni makacamiho anyu. (Mwaalakhanye Salumu 147:5.) Nyuwaano akhweya munanwerya woona wi mukhalelo anyu wootepa ovila nave wi himuwerya ovilelano. Apwiya Muluku anniiwexexa okotakota wahu, “annupuwela wi nri ntxhupi.” (Salumu 103:14) Naachu oohiphaameya, mwawiihiiha ninnapaka yoocheka emohamoha ikwaha sincipale, nave akhweya nnamuceecheya. Ninnuupuwela ichu nloncaahu, nchuno noonanara ni nrima naaryaahuno! Yehova haano yawuukhula vyakala, nyenya owo onniiwexexa phaama mukhalelo nnoonaahu.—Isaiya 40:28.
Mulipeleli, 07/2017, epaax. 20, epara. 18
“Muluku Acicimihiwe”—Ntakhara heeni?
18 Namarepa a Salumu aahisuwela wi Yehova aahithanla nloko nakhalai na Isarayeli wi ekhale achu awe variyari va maloko oothene a veelaponi yavathi. Awo yaari pahiru nloko nimoha nenlo naakhenle “nsu” na Muluku ni “ikano sawe.” (Mwaalakhanye Salumu 147:19, 20.) Olelo, nookhalano ekari etokweene wiichaniwa ni nsina na Muluku. Ninnathamalela omusuwela, okhalano Masu awe wi enihooleleke ni okhalano onthamwene ni yoowo. Moolikana ni namarepa a Salumu 147, mookhalano mathowa mancipale a ‘Omucicimiha Muluku’ ni waaceenyerya akina weerano emohamoha.
Muhakhu Woomunepani
Perspicaz, Vol. 1, epaax. 262
Aves
O salmista concitou as “aves aladas” a louvar a Jeová (Sal 148:1, 10), e as aves fazem isto por sua própria estrutura e pela sua constituição complexa. Uma única ave pode ter de 1.000 a mais de 20.000 penas. Todavia, cada pena se compõe dum eixo, ou raque, do qual partem centenas de barbas que formam uma rede interna, cada barba contendo centenas de bárbulas menores, e cada bárbula tendo centenas de barbicelas e ganchos. Uma única pena de 15 cm, da asa de um pombo, contém assim, segundo se calcula, várias centenas de milhares de bárbulas e literalmente milhões de barbicelas. Os princípios aerodinâmicos implantados na estrutura das asas e do corpo das aves ultrapassam em complexidade e eficácia os duma aeronave moderna. Os ossos ocos da ave contribuem para sua leveza, e, assim, o esqueleto dum alcatraz ou fragata, com mais de 2 m de envergadura das asas, talvez pese apenas uns 110 gramas. Certos ossos das asas de grandes aves planadoras até mesmo possuem suportes semelhantes a tirantes dentro das partes ocas, como as nervuras dentro das asas dos aviões.
17-23 A FEVERERU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU MASIPOSIPO 1
Amiravo—Taani Munahaalaanyu Onwiriyana?
Mulipeleli, 11/2017, epaax. 32, ipara. 16-17
Muhihiye wi Echu Vyakala Ewaakheeni Nchuwelo
16 Akhweya mwa mmiravo nave munnoona wi asitiithinyu hanawiiwexexani naari wi awo annoovareryelaanixa. Eyo enanwerya woonyeenyeihaani vancipale ophiyerya wiikoha waakhanle wi munnachuna omurumeela Yehova. Nyenya wakhala wi moomuhiya Yehova, munahaala woona wi haamo muchu mweelaponi onookhwelaani vancipale opwaha asitiithinyu Eekristu ni asinthamwene anyu a mmulokoni.
17 Muupuwele sa ela: Waakhanle wi asitiithinyu hantonko woolakani, mwaahaala osuwele hai wi awo chiryene annookhapelelaani? (Ahebri 12:8) Mweeparipari, awo tahi oophaameya, mwawiihiiha mukhalelo anoolakaayaani akhweya honi woosiveleeni. Nyenya muhiteteiwe ni yeeyo. Moohiyana, mweererye wiiwexexa mathowa anaweeriha opaka yeeyo ni oloca. Mukhale oomaaleleya, nave muhinyeenyeye moopwaha mphimo. Masu a Muluku aaloca: “Opiserya murima olotxa, miruku; osuwenle wiphima, mutxhu a miruku.” (Masiposipo 17:27) Ekhale yoolakelela anyu okhala muchu awiichwelavo yoowo oneemererya ekano nave onahuserya orweela wa yeeyo moohipwacha mukhalelo enavahiwaaya. (Masiposipo 1:8) Muhicuwale wi okhalano asitiithi anamusivela Yehova yamahala yasisapo. Awo anachuna wookhaviheryaani okhalano ekumi okhala wookhala.
Sentinela, 15/2/2005, ipaax. 19-20, ipara. 11-12
Resguardemos Nossa Identidade Cristã
11 Agrade a Deus, não a homens. É algo bem natural definir nossa identidade em parte pelo grupo a que pertencemos. Todos precisam de amigos, e pertencer a um grupo faz com que nos sintamos bem. Na adolescência—bem como mais tarde na vida—a pressão de colegas pode ser muito forte, criando um desejo desesperado de imitar outros ou de agradá-los. Mas os amigos e os colegas nem sempre estão interessados no que é melhor para nós. Às vezes eles só querem companhia para fazer o que é errado. (Provérbios 1:11-19) Quando um cristão sucumbe à pressão de colegas, geralmente ele tenta esconder sua identidade. (Salmo 26:4) “Não vos conformeis com este mundo”, advertiu o apóstolo Paulo. (Romanos 12:2, Bíblia de Jerusalém) Jeová dá a força interior de que precisamos para combater as pressões externas de nos amoldar.—Hebreus 13:6.
12 Quando pressões externas ameaçam prejudicar nosso senso de identidade cristã, devemos lembrar-nos de que a lealdade a Deus é muito mais importante do que a opinião popular ou a tendência da maioria. As palavras de Êxodo 23:2 são um princípio seguro: “Não deves acompanhar a multidão para maus objetivos.” Quando a maioria dos israelitas duvidaram da capacidade de Jeová de cumprir suas promessas, Calebe recusou-se terminantemente a acompanhar a maioria. Ele tinha certeza de que as promessas de Deus eram confiáveis, e foi grandemente recompensado por manter sua posição. (Números 13:30; Josué 14:6-11) Para resguardar seu relacionamento com Deus, você também deseja resistir à pressão da opinião popular?
Muhakhu Woomunepani
Mulipeleli, 10/2022, epaax. 20, epara. 7
Miruku Seeparipari Sinnakhuwela
Nikhuuru noopacerya ti na “oohisuwela,” yaale aneemererya echu eri yoothene naari anawokeya mookhweya. (Masi. 14:15) Ikwaha sincipale ninnaaphwanya achu si yaawo mmuteko woolaleerya. Ntoko yootakiherya, nwuupuwele mamilyawu a achu yaawo anawokiwa ni ahooleli a ikerexa ni a ipoliitika. Akina annanyeenyeya vaavaa anasuwelaaya wi aawokiwa ni ahooleli yaawo. Nyenya achu analociwa mu Masiposipo 1:22 annathanla otitelela ohikhalano mavyakelo naari wi ohisuwela eparipari. (Yer. 5:31) Awo annasiveliwa opaka yeeyo anachunaaya nave haano nchuno na ohuserya yeeyo Piipiliya onaloceiye naari wiiwelela malamulo awe. Achu ancipale anuupuwela ntoko muthiyana mmoha o Kepeki, Kanata, oovekelaxa, yoowo aalonce wa Namoona mmoha a Yehova: “Waakhanle wi phaatiri ahu onnaniwoka, nikacamiho ti nawawe, ohiya nawihu!” Mweeparipari, hannachuna okhala ntoko yaale anathanla otitelela okhala oohipwacha!—Masi. 1:32; 27:12.
24 A FEVERERU–2 A MARSU
MUHAKHU WA MASU A MULUKU MASIPOSIPO 2
Ntakhara Heeni ti Woochuneya Otikitherya Murima Anyu mu Yoohuserya ya Muchu Mukhateiye?
Mulipeleli, 08/2022, epaax. 19, epara. 16
‘Mweeceke Mweeparipari’
16 Tahi wi oothene ahu ninnasiveliwano waalakhanya ni ohuserya. Nyenya Yehova onnaniwopa wi ‘ntitelele waavya’ wi niiwexexe mwawiixeela eparipari. (Mwaalakhanye Masiposipo 2:4-6, TNM.) Vaavaa nneerahuno yeela, ilukuluku soothene ninnaphura. Uupuwelaka sa omwaalakhanya wawe Piipiliya, Corey olonce wi onatikitheryeya mu eversikulu emoha mu ekwaha ti ekwaha. Owo oothariha: “Kinnaalakhanya inoota soothene, kinnaalakhanya tho ireferensiya soothene nave kinnapaka otholathola wawaaceereryeya. . . . Meerelo yaala annakikhaviherya ohuserya ichu sincipale!” Moohipwacha waakhanle wi nnapharihela meerelo yaala naari makina, ninnooniherya othamalela wahu ntakhara eparipari vaavaa nnaavyaahu elukuluku ni opaka wiilipixerya wahu wi nihuserye yeeyo.—Sal. 1:1-3.
Mulipeleli, 10/2022, epaax. 19, ipara. 3-4
Miruku Seeparipari Sinnakhuwela
3 Piipiliya oni: “Owoova Apwiya ti mapacereryo a miruku; omusuwela Muluku Aweela ori osuwelasha.” (Masi. 9:10) Okhalano miruku onavolowela opharihela yeeyo nsuwenlaahu wi nipake soolakelela saphaama, nyenya ninnooniherya wi nookhalano miruku seeparipari vaavaa ‘nnamusuwelaahu Muluku Aweela,’ eyo tiwi, vaavaa nnaavyaavyaahu osuwela mukhalelo Yehova onuupuweleiye nihaakumve opaka yoolakelela yoochuneya. Nnanwerya weerano yeeyo moorweela wa woona yeeyo Piipiliya ni soolaleeryiwa sahu inalocaaya. Vaavaa nneeraahuno yeela, ninnooniherya wi nookhalano miruku seeparipari.—Masi. 2:5-7.
4 Pahiru Yehova torino owerya wa onivaha miruku seeparipari. (Aro. 16:27) Ntakhara heeni? Noopacerya, nthowa nawi Yehova ti Mpatuxa nave owo oosuwela soothene vooloca sa ichu opatunxeiye. (Sal. 104:24) Nanaawiili, soothene Yehova onapakeiye sinnooniherya wi owo ta miruku. (Aro. 11:33) Naneeraru, yoole onapharihela ikano sa miruku sa Yehova, ilukuluku soothene onnaphura. (Masi. 2:10-12) Wakhala wi ninnachuna okhalano miruku seeparipari, nnaphwanela weemererya iparipari seiha soochuneya ni weeriha wi iho ihooleleke soolakelela ni saweera sahu.
Mulipeleli, 09/2016, ipaax. 20-21, ipara. 2-3
Nyuwo Amiravo, Mulipihe Nroromelo Nanyu
2 Olelo achu ancipale haneemererya wi Muluku tonipatunse. Wakhala wi wa mmiravo onamurumeela Yehova naari onahuserya sa yoowo, ikwaha ikina onamuchuna osuwela mukhalelo onahaalaawe wooniherya wi owo ti Mpatusa ahu. Piipiliya onnanikhaviherya wuupuwela mwawiiseela vooloca sa yeeyo nniiwaahu naari nnaalakhanyaahu ni wuupuwelela. Masu a Muluku annaloca: “Osuwela onamoholaka.” Mwawiihai? Osuwela onahaala wookhaviherya okhooca muupuwelo watheru ni olipiha nroromelo naa mwa Yehova.—Mwaalakhanye Masiposipo 2:10-12.
3 Wi nikhaleno nroromelo noolipa mwa Yehova, nnaphwanela omusuwela phaama. (1 Timóteo 2:4) Mwawiihiiha vaavaa munamwaalakhanyaanyu Piipiliya ni soolaleeryiwa sahu, ti wookhweleyaxa omaala ni wuupuwelela yeeyo enalociwa. Mweererye wiiwexexa yeeyo munaalakhanyaanyu. (Mateu 13:23) Mwahuserya mmukhalelo yoola, munahaala ophwanya sawooniherya wi Yehova ti Mpatusa ahu nave wi Piipiliya onarweela wa yoowo. (Ahebri 11:1) Hankooni nthokororye mukhalelo wa weerano yeela.
Muhakhu Woomunepani
Perspicaz, Vol. 1, epaax. 1236, epara. 4
Integridade
Tal proceder íntegro torna-se possível, não pela força moral pessoal, mas somente por meio de profunda fé e confiança em Jeová e em seu poder salvador. (Sal 25:21) A promessa de Deus é de que Ele será um “escudo” e um “baluarte”, guardando o caminho dos que andam em integridade. (Pr 2:6-8; 10:29; Sal 41:12) Sua preocupação constante de granjear a aprovação de Jeová traz estabilidade à sua vida, habilitando-os a seguirem sem desvio rumo a seu objetivo. (Sal 26:1-3; Pr 11:5; 28:18) Embora, conforme Jó observou com perplexidade, o inculpe possa sofrer, devido ao domínio do iníquo, e possa morrer junto com os iníquos, Jeová assegura-nos de que está cônscio da vida do inculpe, e garante que a herança de tal pessoa perdurará, que seu futuro será pacífico e que ela entrará na posse do que é bom. (Jó 9:20-22; Sal 37:18, 19, 37; 84:11; Pr 28:10) Como no caso de Jó, o que torna alguém genuinamente valioso e merecedor de respeito é ser ele um homem íntegro, em vez de sua riqueza. (Pr 19:1; 28:6) Os filhos privilegiados em terem uma pessoa assim como pai ou mãe devem ser considerados felizes (Pr 20:7), recebendo esplêndido legado do exemplo da vida de seu pai, usufruindo um quinhão do bom nome dele e o respeito que ele granjeou.