¿Itikmatiya?
¿Kenon ladrillos tlen yononextijkej Babilonia kiteititiaj ika melauak tlen kijtoua Biblia?
NE KAMPA yeuejkaui noixmatiya ken Babilonia, ixtlamatkej okinnextijkej miyekej ladrillos tlen ika okichijchiujkej ueyikalpan. Ixtlamatki Robert Koldewey okijto ika yejuin ladrillos onochijchiujkej “ikiyauak ueyikalpan, kampa onkatka sokitl tlen ika kinchijchiuayaj niman noijki onkatka tlen ika kimikxitiayaj”.
Miyek tlen yononexti kiteititia ika babilonios kintekitiltiayaj yejuin hornos para kichiuaskej itlaj tlen melak xkuajli. Paul-Alain Beaulieu, akin temachtia Asiriología ipan Universidad de Toronto kijtoua: “Seki amamej tlen ononextijkej Babilonia [...] kijtoua ika tekiuaj tlanauatiaya makintlatikan akin kixnamikiyaj niman akin xkitlakaitayaj tlen babilonios kiueyichiuayaj”. Ononexti se amatl tlen onoijkuilo ijkuak tekiuajtitoya Nabucodonosor. Ompa kijtoua: “Xkintlatikan, xkintliuatsakan, [...] ipan horno [...], hasta manokuepakan poktli, tlitl kuajli makintlati”.
Nochi yejuin kichiua ika akin kipouaj Biblia makilnamikikan tlen kijtoua Daniel capítulo 3. Ompa kijtoua ika tekiuaj Nabucodonosor okichijchiuj se ueyi tlamachijchiuajli de oro niman okitlali ipan tlalmantli tlen itoka Dura, tlen onkatka ikiyauak Babilonia. San ika, Sadrac, Mesac niman Abednego xokinejkej kiueyichiuaskej pampa katkaj hebreos. Tekiuaj Nabucodonosor melak okualan, ika yejon, otlanauati “ma kixotlaltikan on horno chikomepa más totonki” niman okiteijli ompa makomintlajkalikan yejon yeyimej tlakamej. San ika, se ángel okinmakixti (Dan. 3:1-6, 19-28).
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Se ladrillo kampa nesi itoka tekiuaj Nabucodonosor.
Ladrillos tlen ononextijkej Babilonia noijki techititiaj ika uelis titlaneltokaskej itech Biblia. Ipan miyek ladrillos ijkuiliujtika kenon sekimej tekiuajkej noueyichiuayaj. Ipan se ladrillo ijkin ijkuiliujtika: “Nabucodonosor, tekiuaj itech Babilonia, nejua onikchijchiuj yejuin palacio kampa nichantitika. Nochipa nikan matlayekanakan nouejkakoneuan”. Yejuin tlajtoltin kakisti ken tlen kijtoua Daniel 4:30, kampa Nabucodonosor ijkin noueyimati: “¡Xkitakan ken sanoyej ueyixtikaj Babilonia! Nejua, ikan nopoder oniktlalij ken icapital noreino, para ijki onikteititij ika nikpiya ueyilistli”.