¿Itikmatiya?

¿Kenon kiteititia ciencia ika yemelak onen Belsasar niman otekiuajtik Babilonia?

ITECH miyek xiujtin, akin kixnamikij Biblia kijtouayaj ika xkeman onen tekiuaj Belsasar, akin noteneua ipan amoxtli Daniel (Dan. 5:1). Ijkon kinemiliayaj pampa kijtouayaj ika ixtlamatkej xkinextiayaj itlaj tlen makiteititi ika tekiuaj Belsasar yemelak onen. San ika, yejuin onopatlak ipan 1854. ¿Tleka ijkon tikijtouaj?

Ipan yejon xiuitl, John Taylor, se ixtlamatki británico, okinnexti miyekej temej temimiltikej tlachijchiujtin ika tesokitl. Yejuin okinnexti ne kalpan Ur, tlen aman nokaua Irak. Yejon temej temimiltikej kanaj 10 centímetros (4 pulgadas) ika ueueyakej. Ipan yejon temej, nestika se teoyotl kampa notlajtlaniya uejkaujtipan manemi tekiuaj Nabonido niman Belsasar, ikoneuj akin yakatstiaya. Niman yejuin ijkuiliujtika ken yeuejkaui tlajkuilouayaj. Hasta akin kixnamikij Biblia okiselijkej ika tlen okinextijkej kiteititiaya ika yemelak onen Belsasar.

San ika, Biblia xsan kijtoua ika yejua yemelak onen, noijki kijtoua ika yejua otekiuajtik. Akin kixnamikij Biblia kijtouayaj ika yejuin xmelauak katka. Matikonteneuakan William Talbot, se ixtlamatki akin ualeuaya Inglaterra niman akin onen ipan siglo 19. Yejua okijkuilo ika sekimej tlaltikpakchanejkej kijtouayaj ika “Bel-sar-ussur [Belsasar] otekiuajtik iuan itaj akin itoka Nabonido, san ika, xitlaj onka tlen makiteititi ika yejon melauak”.

San ika, sakin ononextijkej okseki temej tlen okiteititijkej tlenon yemelak opanok. Ipan yejuin temej temimiltikej tlachijchiujtin ika tesokitl, nestika ika tekiuaj Nabonido, itaj Belsasar, xonen Babilonia miyek xiujtin. ¿Tlenon opanok ijkuak yejua xompa nemiya? Encyclopaedia Britannica kijtoua: “Ijkuak Nabonido nemiya ipan okse país, okikauili Belsasar matekiuajti niman noijki okikauili makinyekana miyekej tlakamej akin tlaixnamikiyaj ipan guerra”. Kuajli tikitaj ika Belsasar otekiuajtik ijkuak itaj xnemiya ipan yejon país. Ika yejon, ixtlamatki Alan Millard okijto ika melak kuajli ika ipan amoxtli Daniel nestika ika Belsasar tekiuaj katka.

Akin tiitekipanojkauan Jehová tikneltokaj ika amoxtli Daniel kijtoua tlen melauak niman ualeua itech toTajtsin pampa ijkon techititia Biblia (2 Tim. 3:16).