¿Itikmatiya?

Tlen onoijkuilo yeuejkaui ipan se tetl kiteititia ika melauak tlen kijtoua Biblia

IPAN Museo de las Tierras de la Biblia, tlen onka ne Jerusalén, onka se tetl kampa ijkuiliujtika itlaj tlen kiteititia ika melauak tlen kijtoua Biblia. Tlen ompa ijkuiliujtika onoijkuilo kanaj itech xiuitl 700 niman 600 ijkuak xpeuaya xiuitl 1. Yejuin tetl okinextijkej ipan se teostotl kampa kintokayaj akin yomijkej, tlen onka nisiuj ueyikalpan Hebrón (Israel). Ipan yejuin tetl okijkuilojkej: “Yahweh Sabaot makichiua ika nochi on tlen xkuajli ipan mauetsi Hagaf ikoneuj Hagav”. ¿Kenon yejuin tlajtoltin kiteititiaj ika melauak tlen kijtoua Biblia? Kiteititia ika itoka toTajtsin, Jehová noso Yahweh, tlen ika hebreo noijkuiloua ika letras YHWH, desde yeuejkaui noixmatiya niman nochipa kitekitiltiayaj. Noijki yonoitak ika ipan miyekej teostomej kampa kintokayaj akin yomijkej ijkuiliujtok itoka toTajtsin niman okseki tokayomej tlen noijki ijkon kakistisnekij. Nochi yejon okijkuilojkej akin ompa nosentlaliayaj noso niyanayaj.

Ixtlamatki Rachel Nabulsi, akin tekiti Universidad de Georgia, kijtoua: “Melak ueyi kijtosneki ika miyekpa notekitiltia tokayotl YHWH [...]. Tlen onoijkuilo yeuejkaui [Biblia] niman tlen yononexti kiteititiaj ika akin chantiyaj Israel niman Judá melak kiueyikaitayaj tokayotl YHWH”. Kema, ipan Biblia, itoka toTajtsin, tlen ika hebreo noijkuiloua ika letras YHWH, melak miyekpa uajnestiuj. Miyekej kinpiayaj tokayomej tlen noijki kakistisnekiyaj ijkon ken itoka toTajtsin.

Tlajtoltin Yahweh Sabaot, tlen ijkuiliujtika ipan on tetl tlen yotikteneujkej, kijtosneki “Jehová akin kinyekana akin tlaixnamikij”. Yejuin techititia ika desde yeuejkaui melak notekitiltiaya itoka toTajtsin niman tlajtoltin “Jehová akin kinyekana akin tlaixnamikij”. Niman Biblia noijki yejon kiteititia. Ipan Tlajkuiloltin ika hebreo, tlajtoltin “Jehová akin kinyekana akin tlaixnamikij” uajnestiuej más de 250 veces, niman más miyekpa uajnestiuej ipan libro tlen okijkuilo Isaías, Jeremías niman Zacarías.