Hūhū he Tau Tagata Totou ha Tautolu . . .

Ko Kehena Kia ko e Matakavi he Afi Fakakikiveka?

▪ He tau tala Evagelia, ne hataki e Iesu e tau tutaki haana ke he matematekelea he fakafiliaga i Kehena. Maali ai, ko e foliaga ha Iesu ke nakai uta fakateaga e hatakiaga. Pete ia, kua hagaao kia a ia ke he luo vela ne fakakikiveka tukulagi?​—Mataio 5:22.

Fakamua, kia onoono a tautolu ke he kupu ia. Ko e kupu Heleni Geʹen·na ne tatai mo e kupu Heperu geh Hin·nomʹ, ne kakano “pahua a Hinoma,” po ke kakano katoa ko e geh veneh-Hin·nomʹ, “pahua he tau tama tane a Hinoma.” (Iosua 15:8; 2 Tau Patuiki 23:10) Ko e matakavi nei, ne iloa he vahā nei ko Wadi er-Rababi, ko e pahua hokulo mo e lautote ne tū ke he faahi toga mo e he faahi toga ki lalo ha Ierusalema.

He tau vahā he tau patuiki ha Iutaia, mai he senetenari ke valuaki F.V.N., ne fakaaoga e matakavi nei ma e tauteaga pouliuli, putoia e poa he huhunu e tau fanau ke he afi. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 28:1-3; 33:1-6) Ne talahau tuai he perofeta ko Ieremia ko e pahua taha ia to eke mo matakavi ke kelipopo e tau Iutaia ke he tau lima he tau Papelonia ko e fakafiliaga mai he Atua ha ko e tau mahani kelea ha lautolu.a​—Ieremia 7:30-33; 19:6, 7.

Hagaao ke he pulotu Iutaia ko David Kimhi (kavi 1160 ke he kavi 1235 V.N.), ko e pahua he mogo fakamui ne hiki ke he toloaga veve he maaga ha Ierusalema. Ne eke ai mo matakavi tugiaga veve ne puho tumau e afi ke tugi e tau veve. Ko e ha mena ka tolo ke he toloaga veve nei to vela oti, ti faliu efuefu.

Tokologa e takitaki lotu ne fakaako ko e talahauaga “afi ko Kehena” ne fakaliliu mai he Geen·na kua hagaao ke he matakavi fakakikiveka. (Mataio 5:22) Ko e ha? Ha kua matutaki e lautolu e manatu omoomoi pouliuli he moui ka mole e mate he fakafiliaga ke he afi ma e tau tagata mahani kelea mo e afi mooli he pahua i fafo ha Ierusalema. Ka ko Iesu, ne nakai fakamatutaki a Kehena mo e fakakikiveka.

Ne iloa e Iesu ko e manatu ke tugi moui e tau tagata kua fakalialia lahi mahaki ke he haana Matua he lagi, ko Iehova. Hagaao ke he fakaaoga ne taute i Kehena he vahā he perofeta ko Ieremia, ne talahau he Atua: “Kua ati foki e lautolu e tau mena tokoluga i Tofeta, ne ha i ai ke he pahua he tau tama tane a Hinoma, ke huhunu ai ha lautolu a tau tama tane mo e ha lautolu a tau tama fifine ke he afi; ko e mena nakai poaki atu ai e au, ti nakai manatu ai e au.” (Ieremia 7:31) Mua atu, ko e manatu he fakakikiveka e tau tagata mamate kua fekehekeheaki mo e aga fakaalofa hofihofi he Atua pihia mo e fakaakoaga maaliali he Tohi Tapu ko e tau tagata mamate kua “nakai iloa e lautolu ha mena.”​—Fakamatalaaga 9:5, 10.

Ne fakaaoga e Iesu e kupu “Kehena” ke fakamailoga e moumouaga katoa ne fua mai he fakafiliaga velagia he Atua. Ti ko e “Kehena” kua kakano pihia foki ke he “loloto afi,” ne talahau he tohi ha Fakakiteaga. Kua fakamailoga he tau mena ua ia e moumouaga tukulagi ne nakai maeke ke fai liu tu mai.​—Luka 12:4, 5; Fakakiteaga 20:14, 15.

[Matahui Tala]