TAU HŪHŪ HE TAU TAGATA TOTOU
Ko e heigoa e kakano ha Ieremia he tutala hagaao ke he tagi ha Rahela ke he haana fanau?
Ia Ieremia 31:15, totou e tautolu: “Kua pehe mai e vagahau a Iehova, Kua logona e leo i Rama, ko e tagi aue, ko e tagi tatuki fakalahi ni; kua tagi a Rahela ke he hana fanau, nakai mafai foki ke fakanana ai a ia ha ko e hana fanau, ha kua nakai ha i ai a lautolu.”
Nakai mamate e fanau tokoua ha Rahela ato mate a ia. Ti ko e mena ne fakamau e Ieremia 1,000 tau he mole e mate ha Rahela kua tuga na hepe.
Ko e tama fakamua ha Rahela ko Iosefa. (Kene. 30:22-24) Mogo fakamui, fai tama foki a ia ne higoa ko Peniamina. Ka e mate a Rahela he fanau e tama ia ke uaaki. Ko e mena ia ne lagā mai e hūhū: Ko e ha ne talahau ia Ieremia 31:15 kua tagi a ia ha kua “nakai ha i ai” e tau fanau haana?
Lata foki ke mailoga ko e tama fakamua ko Iosefa ne fanau a Manase mo Efaraimo. (Kene. 41:50-52; 48:13-20) Fakamui, ko Efaraimo e magafaoa ne mua atu e talahaua mo e pule malolō he kautu katoa ha Isaraela he faahi tokelau ti hukui e tau magafaoa oti ne hogofulu. He taha faahi, ko e magafaoa ne tupu mai he tama ke uaaki ha Rahela ko Peniamina, kua eke mo vala he kautu he faahi toga fakalataha mo Iuta. Kakano ia, kua liga talahau hagaao ki a Rahela ko e fakamailoga he tau matua fifine oti ha Isaraela ke he kautu he faahi tokelau mo e faahi toga.
He magaaho ne tohia e tohi a Ieremia, kua fitā e kaumahala e kautu he faahi tokelau he magafaoa ne hogofulu ke he tau Asuria ti tokologa he tau tagata ha lautolu kua uta fakapaea. Ka e, liga falu he tau hologa ha Efaraimo ne fehola ke he maaga ha Iuta. He 607 F.V.N., ne fofō he tau Papelonia e kautu he faahi toga he magafaoa ne ua ha Iuta. Liga ko e taha vala he kautūaga ia, tokologa ia lautolu kua uta fakapaea ne fakapotopoto i Rama, kavi ke valu e kilomita he faahi tokelau i Ierusalema. (Iere. 40:1) Liga falu kua tamate he maaga ia ha Peniamina ne tanu ai a Rahela. (1 Samu. 10:2) Ti tagi a Rahela ke he haana fanau ne liga hagaao ke he puhala fakatai he maanu ke he tau tagata Peniamina po ko lautolu pauaki i Rama. Taha kakano foki kua talahau ko e tau matua fifine oti he tau tagata he Atua ne tagi ha ko e mamate po ke uta fakapaea he tau tagata Isaraela.
He mena ne tupu, ko e talahauaga ha Ieremia ke he tagi ha Rahela ke he haana tau fanau ko e perofetaaga ke he mena ka tupu he tau senetenari fakamui he mogo ka fakahagahaga kelea e moui ha Iesu ne tote. Ne poaki he Patuiki ko Herota ke tamate e tau tama taane oti ne kavi ke he ua e tau tau he moui i Petelehema ne haia he faahi toga i Ierusalema. Ti mamate oti e tau fanau ia. Manamanatu la ke he tagi lahi mahaki mai he tau matua fifine ne maanu ha ko e tau fanau ha lautolu! Kua tuga na logona e tau tagi ia ke hoko atu ki Rama ke he faahi tokelau i Ierusalema.—Mata. 2:16-18.
Ko e mena ia, he vahā ha Ieremia mo e he vahā ha Iesu, ko e tagi ha Rahela ke he fanau haana ko e vagahau kua latatonu ke fakakite e mamahi he tau matua fifine Iutaia ha ko e tau fanau ha lautolu kua kelipopo. Mooli, ko lautolu ne mamate mo e ō ke he “motu ha lautolu ne fai fi” ko e mate to fakatoka mai he fī ia he magaaho ka fakaliu tutū mai a lautolu kua mamate.—Iere. 31:16; 1 Kori. 15:26.