Fehagai Mo E Maanu Mena Haau Ka Taute Mogonei

Ka kumi tomatomaaga a koe ke fehagai mo e maanu, to loga lahi e vala tala haau ka moua​—aoga lahi falu ka e nakai pihia falu. Liga pihia he tuga ne talahau he vala i mua, kua kehekehe e puhala ne maanu e tau tagata. Ko e mena ne gahua ke he taha tagata kua liga nakai gahua ke he taha tagata.

Pete ia, fai fakavēaga mitaki ne aoga ke he tokologa. Fa talahau tumau pihia he tau tagata fakatonutonu ke he maanu, ti felauaki foki mo e tau matapatu fakaakoaga he tohi pulotu mai i tuai, ko e Tohi Tapu.

1: TALIA E LAGOMATAI HE MAGAFAOA MO E TAU KAPITIGA

• 

  Falu pulotu ne talahau kua mua atu e lagomatai nei ke fahia ke he maanu. Ka e fai magaaho ka manako a koe ke nofo tokotaha. Liga hogohogomanava foki a koe ki a lautolu ne lali ke lagomatai a koe. Ko e mena fa mahani anei.

• Ua manatu kua lata a koe ke haia tumau mo e tau tagata, ka e ua fakaheu katoatoa foki a lautolu. Neke liga to manako a koe ke lagomatai e lautolu he tau mogo i mua. Tala age fakatotonu ki a lautolu e tau manako mo e tau mena ne nakai felauaki mo koe he mogoia.

• Uta ni ke he tau manako haau, lali ke lagotatai e magaaho haau mo e falu, mo e ma haau ni.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Kua mua he mitaki e tokoua ke he tokotaha; . . . Ha ko e mena ka veli taha to fakatu e ia ne tokoua aki a laua a ia.”​—Fakamatalaaga 4:9, 10.

2: MATAALA KE HE PUHALA KAI HAAU, TI FAI MAGAAHO KE FAOAFAO TINO

• Ko e kai fakamitaki ka lagomatai ke fehagai mo e fakaatukehe he maanu. Lali ke kai e tau fua lakau kehekehe, tau vesetapolo, mo e tau mena kai umiti kua lata.

• Inu fakalahi e vala vai mo e falu mena inu ke malolō e tino.

• Ka kai tote a koe, lali ke kaikai tumau. Liga hūhū foki ke he ekekafo hagaao ke he tau nutrition supplement.a

• Ko e laka hui fakamafiti mo e falu faofao tino ka fakatote hifo e tau logonaaga nakai mitaki. Maeke e faofao tino ke moua e magaaho ke liu manamanatu ke he mate he fakahele haau po ke fakamaoki mai he manamanatu hagaao ki ai.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Ha kua nakai fakai taha ke fakavihia hana a tino, ka kua fagai mo e leveki ai e ia.”​—Efeso 5:29.

3: LAHI E MOHE

• 

  Aoga tumau e mohe, ka e mua atu ka maanu, ha kua lahi atu e mategūgū ka maanu.

• Mataala ke he lahi he inu kofe mo e kava, he maeke e tau mena nei ke fakatauhele e mohe haau.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Kua mua he mitaki taha e puke aloalolima mo e nofo fakatekiteki, ke he na puke aloalolima ua mo e mamahi he gahua, mo e kai e matagi.”​—Fakamatalaaga 4:6.

4: MAEKE KE HIKIHIKI

• 

  Mailoga na igatia e tagata mo e tuaga ne maanu. Ti mua atu kua lata a koe ke fifili e puhala kua felauaki mo koe.

• Tokologa ne iloa ko e tutala ke he falu hagaao ke he maanu ha lautolu kua lagomatai ke fehagai ki ai, ka e fifili falu ke nakai tutala hagaao ki ai. Kehekehe e manatu he tau pulotu hagaao ke he aoga mooli he talahau e tau logonaaga ke lagomatai ke he maanu. Ka manako a koe ke tutala ke he taha tagata ka e fakauaua, liga mukamuka he tutala fakakū e falu logonaaga haau ke he kapitiga tata.

• Falu tagata ne mailoga kua lagomatai e tagi ka maanu, ka ko e falu ne fehagai mitaki ki ai he nakai tagi lahi.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Kua iloa he loto e mamahi hana ni.”​—Tau Fakatai 14:10.

5: KALO MAI HE TAU AGA NAKAI ATIHAKE

• 

  Falu ia lautolu ne mamate e tau fakahele ne lali ke tanumia e tau logonaaga momoko ha lautolu he fakaaoga fakahehē e kava po ke tau tulaki. Ko e tau “huaga” pihia kua fakamatemate kelea. Ko e fakatotoka ka moua he tagata to magalo vave, ti mumui mai e tau lekua mamahi lahi. Taute e tau mena mitaki ke fakatotoka aki e tau tupetupe haau.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Kia fakamea e tautolu a tautolu ke he tau mena oti ke kelea ai e tino.”​—2 Korinito 7:1.

6: FAKALAGOTATAI E MAGAAHO HAAU

• Tokologa ne moua kua lagomatai he hikihiki e tuaga momoko (mailoga mo e fehagai ke he tau logonaaga) he okioki fakakū (tau gahua ne hiki fakakū mai he momoko).

• Liga moua e koe e fakatotoka kū he feaki po ke atihake e tau fakafetuiaga kapitiga, fakaako e taha mena foou, po ke taute taha mena fakafiafia.

• Fai magaaho he mole, to liga hiki e tuaga. Liga mailoga e koe kua levaleva to liu ke momoko mo e nakai tupu fetui​—ko e puhala he momoko.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Ke he tau mena oti ko e hana ni a vaha . . . Ko e vaha ke tagi ai, mo e vaha ke kata ai; ko e vaha ke tagi tatuki ai, mo e vaha ke kolikoli ai.”​—Fakamatalaaga 3:1, 4.

7: TUMAU KE FAI FAKAHOLOAGA

• 

  Lali ke liu ke he tau fakaholoaga haau fa mahani.

• Ka fakatumau e puhala mohe, gahua, mo e falu fekau haau, to liu a koe ke he tuaga fa mahani.

• Ko e taute tumau e tau gahua atihake ka lagomatai a koe ke fakatote hifo e tau logonaaga momoko.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Ti nakai manatu lahi a ia ke he tau aho he hana moui, ha kua foaki mai ai he Atua e olioli ke he hana loto.”​—Fakamatalaaga 5:20.

8: UA FAKATEPETEPE KE TAUTE E TAU FIFILIAGA LALAHI

• Tokologa ne taute e tau fifiliaga lalahi he nakai leva e mate he fakahele ne tokihala he tau fifiliaga ia.

• Ka maeke, fakatalitali ke fai magaaho he mole ato hiki e kaina, hiki e gahua, po ke tiaki e tau koloa he fakahele ne mole atu.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Ko e tau manatu he tagata ne malolo ke gahua kua hiku ia ke he muhu mena; ka ko lautolu kua fakatepetepe, kua fakatepetepe atu ni ke he nofogati hokoia.”​—Tau Fakatai 21:5.

9: MANATU E FAKAHELE HAAU

• 

  Tokologa ne momoko he galo e fakahele ne logona hifo kua aoga ke taute e tau gahua ne fakamanatu mai hagaao ke he fakahele ne mate.

• Liga mafanatia a koe ka oko mai e tau ata po ke tau koloa po ke tukutuku fakalataha e tau tala he tau mena tutupu ne manako a koe ke manatu.

• Fakaputu e tau koloa ne liu fakamanatu mai e tau logonaaga mafanatia ti liu kitekite ki ai he magaaho ka latatonu ke taute pihia.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Kia manatu e koe ke he tau aho i tuai.” ​—Teutaronome 32:7.

10: FANO KE HE TAHA MENA

• Liga manamanatu a koe ke fano he fenoga evaeva.

• Ka nakaila mautali ke fano ke leva, maeke ke taute taha mena fakafiafia ne taha po ke ua e aho, tuga e fano hui, fano ke he museamu, po ke fano evaeva he peleoafi.

• Maeke a koe ke fehagai ke he maanu he hiki fakatote e tau fakaholoaga fa mahani.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Ati o mai a, hoko tautolu ni, ke he mena tokanoa ke okioki fakatote ai a mutolu.”​—Mareko 6:31.

11: LAGOMATAI E FALU

• 

  Ko e magaaho ne fakaaoga e koe ke lagomatai e falu, to lagomatai a koe ke mafanatia.

• Liga kamata e koe he lagomatai e falu ne lauia he mate he fakahele ia, tuga e tau kapitiga po ke tau magafaoa ne lata ke moua taha tagata ke fakatau momoko tokoua.

• He lalago mo e atihake e falu ka moua e koe e fiafia mo e logonaaga mauokafua ne manako ki ai.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Kua mua e monuina hana ke foaki atu, ke he monuina hana ke talia mai.”​—Gahua 20:35.

12: LIU KIKITE KE HE TAU MENA HAAU NE MUA E AOGA

• Maeke e maanu ke tamai e tau onoonoaga foou ke he tau mena ne mua e aoga.

• Fakaaoga fakamitaki e magaaho ke kikite e puhala kua fakaaoga e koe e moui haau.

• Ka felauaki, taute e tau hikiaga ke he tau mena ne mua e aoga ki a koe.

MATAPATU FAKAAKOAGA: “Kua mua he mitaki he fano ke he fale kua tagi ai, ke he fano ke he fale kua eke ai e galue; ha ko e fakahikuaga he tau tagata oti haia; kua manatu ai foki e tagata moui ke he hana loto.”​—Fakamatalaaga 7:2.

Ka e mooli, nakai fai mena ka fakamilino katoatoa e momoko haau. Ko e tau tagata ne galo e tau fakahele ne taute e tau lakaaga aoga i loto he vala tala nei, ne lagomatai ke mafanatia. Nakai koenaia ne tohi i loto nei e tau mena ke atihake mo e mafanatia. Ka e ka fakaaoga e koe e falu puhala nei, to moua e koe e mafanatia lahi.