Ko e Kariota he Lagi a Iehova ne Fa e Holo
“Ha kua hagaao ke he tau veli, ne ui atu ki a lautolu ke logona he haku a tau teliga, ‘Ko e mavilovilo he veli na e!’”—ESEKIELU 10:13, “NW.”
1. Ko e heigoa e puhala faifano ne ha ha ia Iehova?
KO E vaha nei he tau vakalele mafiti, liga ne logona hifo e tau takitaki he lalolagi kua moua e lautolu mo e mua atu lahi e mitaki he tau puhala o fano. Ka e taha e mena, 2,600 he tau tau kua mole, ne fakakiteaga he Atua ko Iehova e puhala o fano ne homo mo e mua atu e tokoluga e mitaki, ko e tau mena ne nakai la fai enisinia ne kua kitia. Ko e kariota lahi mahaki mo e ofoofogia lahi! Liga kehe lahi kia ke heke e Tufuga he lagi mo e lalolagi katoatoa he peleo tuga e kariota? Nakai, ha ko e tau peleo he lagi ha Iehova kua kehe lahi mahaki mai he tau mena ne taute he tau tagata.
2. Fefe e talahauaga he veveheaga 1 ha Esekielu ke he kariota he lagi ha Iehova, mo e ko hai he perofeta ne talahau fakamua mai ki a tautolu?
2 Ke he Esk veveheaga 1 he perofetaaga ha Esekielu, ne fakatino mai a Iehova ne heke he kariota lahi mahaki he lagi. Ko e peleo ofoofogia lahi nei ne fa e tau veli kua holo ne ia a ia ti ofoofogia e tau mena ne maeke ke taute. Ne kitia e Esekielu e kariota he lagi nei mai he fakakiteaga he tau 613 F.V.N., he magaaho ne ha ha i ai a ia ke he taha hala vai i Papelonia i tuai. Ne futiaki fakamua he perofeta ha tautolu a tau loto ki a lautolu ne leveki e kariota he lagi ha Iehova. Ke he totouaga ha tautolu, kia lali la a tautolu ke kitia e tau mena ne kitia e Esekielu.
Ko e Tau Mena Momoui ne Fa
3. Ko e heigoa e kakano he tau mata ne fa he tau kerupi tokofa?
3 Ne tohi mai e Esekielu: “Ne kitekite au, kitiala, ko e afa ne hau he fahi tokelau, ko e aolagi lahi, mo e afi, kua huhunu ni e ia a ia, ko e kikila foki kua agaagai ai ke he aolagi, . . . Mai loto foki ko e tau fakatai ke he tau mena momoui ne fa.” (Esekielu 1:4, 5) Takitaha mai he tau mena momoui ne fa, po ke tau kerupi, ne taki fa e tau pekau mo e taki fa e tau mata. Ne ha ha ia lautolu e mata he leona, kua fakakiteaga e fakafili tonu a Iehova; ko e mata he povi, ko e fakatai ke he malolo he Atua; mo e mata he aeto, ko e kakano ko e pulotu Hana. Ne ha ha i ai foki ia lautolu e mata he tagata, ko e fakamailoga he fakaalofa a Iehova.—Teutaronome 32:4; Iopu 12:13; Isaia 40:26; Esekielu 1:10; 1 Ioane 4:8.
4. Ko e ha e tau kerupi ne taki fa e tau mata, mo e fefe e mafiti he tau kerupi?
4 Kua takitaha he tau kerupi mo e mata ne hagaao ke he taha mai he tau fahi ne fa. Ko e mena ia, ne maeke he tau kerupi ke mafiti e hiki he hala mo e muitua ke he mata ne haga ke he fahi ne loto ki ai. Ka e fefe e mafiti he tau kerupi ia? Ko e holo mo e mafiti he uhila! (Esekielu 1:14) Ne nakai fai peleo ne taute he tagata ne moua e mafiti ia.
5. Fakamaama mai fefe e Esekielu e tau veli he kariota mo e ha lautolu a tau kalakala he tau veli?
5 Ne amanaki ni ti kitia e tau veli he kariota. Ko e kehe lahi ha a lautolu! Ne pehe e Esk 1 tau kupu 16 mo e 18: “Ko e ha lautolu a tino mai mo e ha lautolu a tauteaga ne tuga e veli ki loto he veli. Ko e tau mena foki ne vakai aki e tau veli kua tokoluga ni, kua tupu ai e matakutaku; kua puke foki e tau mena ne vakai aki a lautolu ke he tau mata, kua takai ai a lautolu ne fa.” Ko e kakano he taha e veli he tapa he tau kerupi ko e fa e veli ke he fa e tau mena kua lata ai. Ne kikila e tau veli tuga e tasisa, ko e maka ago po ke lanu lau futi ne maeke ke fai vala po ke kitia katoatoa he taha fahi ke he taha fahi. Ne lafi atu he mena nei e kikila mo e fulufuluola ke he fakakiteaga lilifu nei. Ha ko e kalakala he tau veli “kua puke foki e tau mena ne vakai . . . ke he tau mata” ne nakai o pouli a lautolu ke he tau fahi oti. Ne lahi e tokoluga he tau veli, ti maeke ke mole lahi e mena ka taha ni e viviko he ha lautolu a tau taveliaga. Ko lautolu, tuga e tau kerupi, ne maeke ke mafiti tuga ni e tau uhila.
Tau Veli i Loto he tau Veli
6. (a) Maeke fefe ke ha ha he kariota e tau veli i loto he tau veli? (e) Ko e fakatatai e hagaaoaga he ha lautolu a holoaga ke he heigoa?
6 Fai mena foki ne kehe lahi ai. Takitaha he tau veli e veli i loto—taha ne tatai e laulahi ti fakalava i loto he veli he fakaveaga. Ko e puhala na nei ne maeke he tau veli ke “o a lautolu ke he tau fahi ne fa ha lautolu.” (Esk 1 Kupu 17) Ko e magaaho ia ni, ne maeke he tau veli ke hiki e fahi ha ko e mena fai fahi he veli ne haga ke he tau fahi takitaha. Ko e tatai ne hagaaoaga he tau veli mo e tau kerupi toko fa. Ke he tau veli ne fa, ko e tino he kariota he Atua ne maeke ke heke he lagomatai nakai maeke ke kitia tuga e vaka malolo ne toto hake he matagi he magaaho ka holo ai ke he fuga vai.
7. Ko e moua mai fe e malolo he tau veli?
7 Moua mai i fe he tau veli e malolo ke tatai ne tau hagaaoaga mo e tau kerupi toko fa? Mai he agaga tapu he Atua Malolo Lahi Mahaki. Ne pehe e Esk 1 Kupu 20: “Ko e mena ke fano ki ai e tau agaga ne o ki ai a lautolu, ko e mena ia ke fano ki ai e agaga ha lautolu . . . he ha ha i ai e agaga he tau mena momoui ke he tau veli.” Ko e malolo gahuahua nakai maeke ke kitia taha ia ni he Atua ne ha ha he tau kerupi ne ha ha i ai foki he tau veli ia.
8. Ko e heigoa e higoa kua foaki age ke he tau veli, mo e ko e ha?
8 Ne ui e tau veli ke he higoa ko e “mavilovilo he veli.” (Esekielu 10:13, NW) Ko e kitia moli e mena nei ke he gahua he tau veli takitaha. Ne taveli he holo po ke mavikoviko. Ko e fakamaamaaga he vala nei he kariota he lagi ke he puhala nei ne fakakiteaga mai e mafiti he holoaga he kariota kikila nei. Pete ne mavikoviko mafiti e tau veli, ne maeke ke kitia tumau ha lautolu a puhala ha ko e puke lahi ke he tau mata.
9. Fakamaama fefe e Esekielu e mena i luga he tau veli holo mafiti ne fa he kariota?
9 Ka ko e magaaho nei, o mai la ke onoono mo e kitia e mena i luga he tau veli ne matakutakuina e tokoluga ne fa. Kupu 22 ia Esekielu veveheaga 1 ne pehe: “Ko e lagi likoliko i luga he tau ulu he tau mena momoui ne tino mai tuga ne maka tioata ne matakutakuina, ne fofola ai i luga he tau ulu ha lautolu i luga.” Ko e lagi likoliko, pete ni e mao, kua maeke ke kitia mai he taha fahi ke he taha fahi, tuga e ‘kikila he aisa matakutakuina.’ Ne kikila a ia tuga e tau afe he tau samira ne kikila e la ki ai. Lahi moli e ofoofogia!
Ko Ia ne Lilifu Lahi ne Heke e Kariota
10. (a) Ne fakamaama mai fefe e nofoaiki mo Ia ne ha ha i ai? (e) Ko e heigoa e kakano he uufitia a Ia ne Heke e kariota ke he lilifu?
10 Ko e moli, ne tu e kariota ke maeke ia Ia ne Heke ke vagahau ki a Esekielu. I luga he lagi likoliko, ne ha ha i ai e fakatai tuga e nofoaiki, maka safaira, po ke lanu unoko uli e hana kitia mai. Ke he nofoaiki, ne ha ha i ai Taha ne tuga mai e tagata he lalolagi. Ko e fakatai tuga e tagata ne lagomatai lahi a Esekielu ke fakaaue ke he fakakiteaga mai he atua nei. Ka ko e foliga ne tuga e tagata ne uufi ia ke he lilifu, ti kua kalopalopa mai tuga e apa kikila, ko e kikila he apa ario mo e auro. Ko e fulufuluola lupalupa! Kamata he kupu lotoga he foliga ne tuga e tagata nei, ko e lilifu kikila nei ne kikila ia ki luga mo lalo. Ko e mena katoa ia kua takai viko ai e lilifu. Kua fakakiteaga he mena nei kua nakai maeke ke fakamaama e lilifu mua ue atu ha Iehova. Ko e taha mena foki, ko Ia ne Heke he kariota ne fakalataha ai foki mo e tagaloa fulufuluola. Ko e fakakiteaga milino mo e mafola e tagaloa ka mole atu e afa! Ha kua ha ha i ai e agaga milino, ti ha ha i ai tumau ia Iehova hana tau mahani ko e pulotu, fakafili tonu, malolo mo e fakaalofa kua ha ha i ai e lagotatai kua mitaki katoatoa.
11. Lauia fefe a Esekielu ke he fakakiteaga he kariota mo e nofoaiki a Iehova?
11 Ne takai viko ke he kariota ha Iehova maama mo e tau lanu fulufuluola. Ko e kehe lahi ha a ia mo Satani, ko e iki he pouli mo e tau agaga kelea! Lauia fefe a Esekielu he tau mena oti nei? “Ne kitia e au,” he talahau e ia, “ti veli fakafohifo ai au, ti logona ai e au e leo he taha kua vagahau mai.”—Esekielu 1:28.
Ko e Heigoa e Fakakiteaga he Kariota
12. Ko e heigoa ne fakatino mai he kariota he lagi ha Iehova?
12 Ko e heigoa ne fakakiteaga mai he kariota fulufuluola nei? Ko e fakatokatokaaga he lagi po ke ha he lagi he Atua ko Iehova. Ne fakalataha ai hana a tau mena momoui fakaagaga tapu oti ke he mena kua nakai maeke ke kitia—tau serafi, tau kerupi, mo e tau agelu. Ha ko Iehova ko ia ko e Atua Mua ue atu, ne nonofo oti hana a tau mena momoui fakaagaga oti i lalo hifo ia ia, mo e heke e ia a lautolu, ke he kakano ko e pule mitaki mo e lagomatai e ia a lautolu mo e fakaaoga a lautolu ke lata mo e hana a finagalo.—Salamo 103:20.
13. (a) Ko e ha kua maeke ai ke pehe ko e heke e Iehova hana a fakatokatokaaga? (e) Lauia fefe a koe he fakakiteaga a Iehova ke he kariota veli fa hane fa e holo?
13 Kua heke e Iehova e fakatokatokaaga nei ke tuga kua ha ha i luga he kariota, mo e fakaholo ne ia ke he mena ne manako hana agaga ki ai. Ne nakai holo vale, mo e nakai fai fakahakohako po ke nakai fai takitakiaga lotomatala. Ne nakai fakatoka he Atua e fakatokatokaaga nei ke fano noa ke he taha hala mo e taha hala ne loto a ia ki ai. Ko e muitua ni ke he hana a tau fakatonutonuaga. Ne kau auloa fakalataha e holo ki mua ke he katoatoaaga he tau amaamanakiaga he Atua. Ko e fakatokatokaaga fulufuluola i luga he lagi ne fakakiteaga mai he fakakiteaga nei he kariota he lagi ne veli fa ha Iehova hane fa e holo! Ke felauaki mo e mena nei, ne fakakiteaga mai e fakatokatokaaga a Iehova ko e mena pakafa tatai, kua lagotatai mitaki katoatoa.
Ne Kotofa ke Eke mo Toko
14. Ko hai ne fakatino mai he perofeta ko Esekielu?
14 Ka ko hai ne fakatino mai he perofeta ko Esekielu? Mai he tau fakamauaga tala tuai, ne kitia maaliali ko e tino he tau Fakamoli a Iehova kua fakauku he agaga tapu ne fakalataha ai mo e kariota he lagi. Ti ko e mena haia, ne fakatino maali e Esekielu a lautolu ne fakauku ne toe he tau Fakamoli a Iehova tali mai he 1919. Fakaagaga, ne matutaki e fakatokatokaaga he Atua he lagi mo lautolu ne fakauku ne toe ke he tau ia, ke fakamomoui a lautolu ko e tau Fakamoli a Iehova ke he lalolagi katoa. (Fakatatai Fakakiteaga 11:1-12.) Ko e fakatokatokaaga ia ne tuga e kariota ne kamata ke holo mai he magaaho ia, ti pihia mai foki ke he vaha nei. Ko e moli, ko e tau veli he tupu tolomaki ki mua, hane fa e taveli mafiti. Kua heke mafiti a Iehova ki mua!
15. Ko e heigoa he leo Hana ne Heke e kariota ne lagi ne vagahau, mo e ko e heigoa e fekau pauaki ne moua e Esekielu?
15 Ne manako a Esekielu ke iloa ko e ha e kariota he lagi ne holo mai ki mua ia ti tu. Ne iloa e ia he logona e ia e leo mai ia Ia ne nofo he kariota. Ne lofia ke he fakakiteaga ofoofogia nei, ne fakaveli fakafohifo a Esekielu. Fanogonogo ke he leo Hana ne Heke e kariota he lagi ne vagahau mai pehe: “Ko e tama he tagata na e, kia tu a ki luga he tau hui hau, to vagahau atu ai e au kia koe.” (Esekielu 2:1) Ne kotofa e Iehova a Esekielu ke eke mo toko ke hataki atu ke he motu fakafualoto ko Isaraela. Ne kotofa foki a ia ke vagahau ke he higoa he atua. Ko e kakano he higoa a Esekielu ko e “Fakamaloloaga mai ia Iehova.” Ti ko e mena haia ne fakamalolo he Atua e vahega faka-Esekielu mo e fakafano atu a lautolu ki mua, kotofa a lautolu ko e toko ki a Kerisitenitome.
16, 17. (a) Lagomatai atu fefe ki a Esekielu e fakakiteaga he kariota he lagi? (e) Ke he vaha nei ha tautolu, lauia fefe ha ko e maamaaga he fakakiteaga he kariota he lagi e vahega Esekielu mo e moto tagata tokologa?
16 Ko e fakakiteaga he kariota he lagi ko e mena ke ala mo e ofo ai a Esekielu, ka e tauteute he mena ia foki a ia ke lata mo e fekau pauaki he tagata toko ke fakapuloa e moumouaga ha Ierusalema. Ko e mena taha ia ni ne moli ke he vahega tagata toko he vaha nei. Ko e ha lautolu a maamaaga ke he fakakiteaga he kariota he lagi a Iehova ne holo kua lahi mahaki e omoiaga ki a lautolu ne fakauku ne toe. Ke he tau 1931 ne lahi foki e mena ne iloa ke he fakakiteaga ha Esekielu, tuga ne fakakiteaga mai i loto he Vindication, Tohi Fakamua. Ne fakapuke ai a lautolu ke he tau fakaaue pihia ti ko e tau fufuta tohi ia Oketopa 15, 1931, ke he Aokuso 1, 1950, ko e fakatino he lau fakamua he The Watchtower ne ha ha he matapoko i luga he fahi matau e fakatino ne ta he tagata ta fakatino e fakakiteaga ha Esekielu ke he kariota he lagi. Ti ko e mena ia, ne gahua ai e vahega Esekielu ke he fekau pauaki ne foaki age ki a lautolu, ti fekafekau a lautolu ko e tau toko, ke fakapuloa e hatakiaga he atua. Ko e magaaho ma e moumouaga velagia ha Kerisitenitome mai he nofoaiki a Iehova, i luga he kariota he lagi, kua tata lahi mai!
17 Ko e vaha nei, ko e “moto tagata tokologa” he tau tagata tuga e tau mamoe hane fa e fakalataha mo lautolu ne fakauku ne toe. (Fakakiteaga 7:9) Ne kau fakalataha a lautolu ke fakapuloa e hatakiaga ke he moumouaga ha Kerisitenitome mo e fakatokaaga katoa he tau mena kelea nei. Ko e gahua hatakiaga nei hane mafiti he taute, mo e tuga he fakakiteaga mai ia Fakakiteaga 14:6, 7, ko e gahua auloa foki mo e tau agelu.
Fakatauo mo e Kariota He Lagi
18. Ko e heigoa kua lata ke taute ke matutaki e lagomatai mai he tau agelu, mo e ko e heigoa foki kua lata a tautolu ke mukamuka ke logona?
18 Ne o mo e manatu taha e tau agelu omaoma ha ko e taha vala he fakatokatokaaga he Atua i luga he lagi mo e he magaaho taha kua lagomatai e tau fekafekau he Atua he lalolagi ke fakamoli ha lautolu a fekau pauaki ke fakapuloa e tau hatakiaga he fakafiliaga he atua. Kaeke kua manako a tautolu ke matutaki e puipuiaga mo e takitakiaga he tau fekafekau nei ko e tau agelu malolo lahi he Atua, kua lata foki a tautolu ke o mo e manatu taha mo e tumau ke fakatauo mo e mavilovilo he veli fakatai. Ko e taha mena foki, ha ko e taha vala he fakatokatokaaga kitia a Iehova hane fakatauo fakatatai mo e hana a kariota he lagi, kua lata ia tautolu ke vave lahi ke logona e tau takitakiaga he agaga he Atua. (Fakatatai Filipi 2:13.) Kaeke ko e tau Fakamoli a Iehova a tautolu, kua lata ke o mo e tatai e hagaaoaga ha tautolu mo e kariota he lagi. Kua moli ke nakai lata ke fehepekaki ha tautolu a tau gahua mo e mena ia. Ka fakakiteaga mai e puhala ke o ai a tautolu, kua lata ni ke mumui ki ai. Ti ko e mena ia ne nakai mavehevehe ai e fakapotopotoaga.—1 Korinito 1:10.
19. (a) Ke tuga ne tau veli he kariota he lagi ne takai viko e tau mata ia lautolu, ko e heigoa kua lata ke mataala ki ai e tau tagata a Iehova? (e) Ko e heigoa ha tautolu a puhala kua lata ke taute he vaha matematekelea nei?
19 Ne fakakiteaga mai e mataala ha ko e tau mata ne viko takai he tau veli he kariota he Atua. Ke tuga ni e mataala he fakatokatokaaga he Atua i luga he lagi, ti kua lata foki ia tautolu ke mataala ke lagomatai e fakatokatokaaga ha Iehova he lalolagi. Ki loto he fakapotopotoaga, kua maeke ia tautolu ke fakakiteaga e lagomatai ia ka kau fakalataha mo e tau matakainaga momotua tata. (Heperu 13:17) Ke he vaha matematekelea nei, kua lata he tau Kerisiano ke pipiki fakatata ke he fakatokatokaaga a Iehova. Ne nakai manako a tautolu ke fakakakano ne tautolu e tau mena tutupu, ha ko e mena nakai ko e fakatauo a ia mo e kariota he lagi a Iehova. Kia huhu hifo tumau ne tautolu ki a tautolu: ‘Ko e hagaao mo e o ki fe e kariota he lagi?’ Kaeke ke o ki mua mo e fakatokatokaaga kitia he Atua, to fakatauo foki a tautolu mo e fakatokatokaaga ne nakai maeke ke kitia.
20. Ko e heigoa e hatakiaga mitaki ne tuku mai e Paulo he Filipi 3:13-16?
20 Ha ko e mena nei, ne tohia ai a Paulo: “Ko e tau matakainaga na e, nakai manatu au kua moua tuai e au; ka e taha ni e mena kua eke e au, kua fakanimonimo e au e tau mena kua mole atu, ka e oho atu au ke he tau mena ha i mua, Kua poi mau atu au ke he fakamailoga ke moua ai e palepale ne ui mai ai e Atua mai luga kia au ha ia Keriso Iesu. Hanai, ko lautolu kua katoatoa e mitaki ha ia tautolu, kia manamanatu ke he mena nai, kaeke foki kua manamanatu kehe a mutolu ke he taha mena, to fakakiteaga mai foki he Atua e mena ia kia mutolu. Ka ko e mena kua hoko ki ai a tautolu kia o leva fakalata ke he fakatufono ia, kia manamanatu ke he mena ia ni.”—Filipi 3:13-16.
21. He muitua ke he fakatufono fe ke maeke ai ke tolomaki ki mua fakaagaga fakalataha mo e fakatokatokaaga he Atua?
21 Ko e kupu “fakatufono” he mena nei, ne nakai kakano ko e moui matetula ne nakai maeke ia tautolu ke o kehe mai ai. Ne ha ha he tau fekafekau a Iehova e fakatufono mitaki ko e mena ia ne puhala mai ai ke taute e lautolu e tolomaki fakaagaga. Ko e fakatufono nei ke gahua ke kumikumi fakatagata ke he Tohi Tapu, fakalataha ke he tau feleveiaaga he fakapotopotoaga, fakamatala tumau e tala mitaki ke he Kautu, mo e fakakiteaga e tau mahani he fakatokatokaaga he Atua i luga he lagi. Maeke he fakatufono nei ke taute a lautolu ke mumuitua ke he tau takitakiaga he fakatokatokaaga ne tuga e kariota he lagi ha Iehova. Ka fakauka pehe nei, to moua e tautolu ha tautolu a foliaga, ko e palepale ke moui tukulagi nakai maeke ke mate ke he lagi po ke moui tukulagi ke he parataiso he lalolagi nei.
22. (a) Ke taha ne fakatokaaga ha lautolu ne fakauku ne toe mo e moto tagata tokologa he tau mamoe kehe, ko e heigoa kua lata ke taute? (e) Ko e heigoa ne nakai galo ke he mata a Iehova?
22 Tuga ne fakakiteaga mai he Ioane 10:16, ko e “tau mamoe kehe” mo e vahega Esekielu kua eke ai ke fakatoka fakalataha. Ha kua pihia, ti aoga lahi ki a lautolu oti i loto he fakatokatokaaga ha Iehova ke katoatoa e maamaaga mo e mailoga e fakakiteaga ne fakamau he veveheaga 1 ha Esekielu kaeke ke o fakalataha mo e manatu taha mo e kariota he lagi he Atua. Ko e fakakiteaga ke he mena ia kua lagomatai aki a tautolu ke fakaaue kua lata a tautolu ke o fakalataha mo e fakatokatokaaga he Atua, kitia mo e nakai maeke ke kitia. Manatu foki, ko e tau mata ha Iehova “kua o tafeliuaki ai ke he lalolagi oti, ke lagomatai kia lautolu kua katoatoa ha lautolu a tau loto kia ia.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 16:9) Ne nakai galo ha mena ia Iehova, mua atu ke he tau mena ke he hana a finagalo ke fakatokoluga a ia ko e Pule he Lagi mo e Lalolagi Katoatoa.
23. Ke lata mo e kariota he lagi a Iehova ne holo tumau, ko e heigoa ha tautolu kua lata ke taute?
23 Hane fa e holo moli e kariota he lagi ha Iehova he vaha nei. To nakai leva ti fakalilifu ai e tau mena oti ke felauaki mo e lilifu Hana ne heke e kariota ia—ko e fakahekeaga oti ki a ia ko e Iki ko e Pule he lagi mo e lalolagi katoatoa. Ko e hana a tau serafi, tau kerupi, mo e tau agelu hane lagomatai a tautolu ke he ha tautolu a gahua fakamatala lahi ke he lalolagi oti. Kia o ki mua a tautolu, fakalataha mo e fakatokatokaaga he Atua i luga he lagi. Ka e fakatau o fefe a tautolu mo e mafiti he kariota ia he lagi?
To Tali Fefe e Koe?
◻ Ko e heigoa e tau mahani ne hukui he tau mena momoui ne fa ne kitia e Esekielu?
◻ Ko e heigoa ne fakatino mai he kariota he lagi a Iehova?
◻ Ko hai ne fakatino mai he perofeta he Atua ko Esekielu?
◻ Lauia fefe he maamaaga ke he kariota he lagi a Iehova e vahega Esekielu mo e moto tagata tokologa?