Fakagahua e Tua ne Fakave ke he Kupu Moli

“Ka nakai tua, ti nakai maeke ke fakafiafia kia ia; ha ko e mena lata ia ia kua fina atu ke he Atua ke talia kua moui a ia, ko ia foki kua taui mai a lautolu kua kumi fakamakutu kia ia.”​—HEPERU 11:6.

1, 2. Tuku fefe e tua ha Atamu ke he kamatamata, mo e ko e heigoa e fakahikuaga?

KO E tua ne nakai ko e talia hokoia ko e moui e Atua. Ko e tagata fakamua, ko Atamu, ne nakai fai fakauaua a ia ke he moui he Atua ko Iehova. Ne matutaki e Atua mo Atamu, liga puhala mai ni Hana a Tama, ko e Kupu. (Ioane 1:1-3; Kolose 1:15-17) Ka e taha e mena ne fakagalo e Atamu e amaamanakiaga ke moui tukulagi kakano he kaumahala ke omaoma ki a Iehova mo e fakagahua e tua ki a ia.

² Ne hagahaga kelea lahi e fiafia ha Atamu ma e tau magaaho fakamui ke he magaaho ne nakai omaoma hana hoana, ko Eva, ki a Iehova. Ko e ha, koe manamanatuaga ke galo kehe a ia ne tuku e tua he tagata fakamua ke he kamatamata! To maeke nakai he Atua ke taute e mena vihi nei ke he puhala ke tumau e matutakiaga he fiafia ha Atamu? Ko e kau fakalataha ke he holifono ha Eva, ne fakakite e Atamu hana a manamanatuaga kua nakai ni maeke e mena nei. Ne lali a ia ke taute e mena vihi ke he hana ni a puhala, ka e nakai kumi fakamakutu e takitakiaga faka-Atua. Ha kua kaumahala ke fakagahua e tua ki a Iehova, ne ta mai e Atamu e mate ki a ia mo e hana a tau huli oti.​—Roma 5:12.

Ko e Heigoa e Tua?

3. Kehe fefe e kakano he tua mai he Tohi Tapu mo e kakano ne fakakite he taha tohi fakamaama kupu?

³ Ne fakamaama mai he taha tohi fakamaama kupu e kakano he tua ko e “tali tonu ke he mena ne nakai ha ha i ai ha fakamoliaga.” Ka e taha e mena, ne mamao ligo mo e lagaki hake e manatu ia, ne pehi mai he Tohi Tapu e taha fahi. Ne fakave ne tua ke he tau mena tonu tau mena kua kitia moe ke he kupu moli. Ne pehe e Tohiaga Tohi Tapu: “Ka ko e tua, ko e falanaki haia ke he tau mena kua amaamanaki ki ai, ko e fakamoli he tau mena nakai kitia atu.” (Heperu 11:1) Ko e tagata ne ha ha i ai e tua ne fai fakaveaga ke he tau mena oti ne mavehe he Atua kua mitaki tuga kua fita he fakamoli. Ne lahi e malolo he tau fakamoliaga he tau mena moli ne nakai la kitia ti pehe kua tatai e tua mo e tau fakamoliaga ia.

4. Lagomatai fefe he taha talahauaga e kakano he tua faka-Tohi Tapu?

⁴ Ke he New World Translation (Liliuaga he Lalolagi Fou), ko e kakano he kupu taute ʼa·manʹ he vagahau Heperu ke he falu magaaho ko e “fakagahuahuaaga he tua.” Ko e talahauaga he Theological Wordbook of the Old Testament, “ko e uho he kakano he matafu e manatu kua moli tonu . . . kehe lahi mai he tau manatu fou he tua tuga ko e taha mena ne maeke, amaamanaki ke moli, ka e nakai iloa tonu e moli.” Ko e tala he talahauaga taha ia: “Ko e kupu fakamua he ʼāmēn ne matutaki moli agaia ke he Maveheaga Fou ke he kupu amēn ti ko e kupu palagi ‘amen’ foki a nei. Ne fakaaoga tumau e Iesu (Mat 5:18, 26, mo e falu foki.) ke pehi aki e moli he mena.” Ko e kakano he “tua” ke he Tohiaga Tapu Kerisiano Heleni ko e tali tonu ke he taha mena ne fakave aki e mena kua tupu moli po ke kupu moli.

5. Fakaaoga fefe e kupu Heleni “falanaki haia ke he tau mena kua amaamanaki ki ai” he Heperu 11:1 he tau tohi fakamoliaga pisinisi he vaha i tuai, ti ko e heigoa e kakano he mena nei ma e tau Kerisiano?

⁵ Ko e kupu Heleni ma e “falanaki haia ke he tau mena kua amaamanaki ki ai” he Heperu 11:1 (hy·poʹsta·sis) ne fa mahani ke fakaaoga ke he tau tohi fakamoli pisinisi tuai ke fakakite aki e manatu he taha mena ke fakave aki e koloa ma e tau aho i mua. Ko e tau ako pulotu ko Moulton mo Milligan ne foaki mai e talahauaga nei: “Ko e tua ko e fakamauaga ke pule ke he tau mena ne amaamanaki ki ai.” (Vocabulary of the Greek Testament) Kua maaliali, ka ha ha he tagata e fakamauaga ke pule ke he taha koloa, ti maeke a ia ke “falanaki . . . ke he tau mena kua amaamanaki ki ai” ti hoko ke he falu aho i mua to moua e ia hana a amaamanakiaga.

6. Ko e heigoa e kakano he kupu Heleni ne talahau mai ko e “fakamoli he tau mena moli” he Heperu 11:1?

⁶ Ke he Heperu 11:1, ko e kupu Heleni ne fakaliliu “Ko e fakamoli he tau mena nakai kitia atu.” (eʹleg·khos) ne talahau mai e manatu ke fakakite e tau fakamoliaga ke fakatata aki taha mena, mua atu ke he taha mena ne tuga kua kehe mai he mena moli. Ko e tau fakamoliaga mitaki po ke malolo kua fakamaama aki e tau mena fakamua ne nakai maama, kakano ha kua talahau ko e nakai moli e tau mena ne tuga ke pihia. Ke he Tohiaga Tapu Heperu mo e Heleni, ko e nakai kakano e tua ke “taofiaga mauokafua ke he taha mena ne nakai ha ha i ai ha fakamoliaga.” Ka ko e fekehekeheaki, ko e tua ne fakave ai he kupu moli.

Fakave ke he Tau Kupu Moli

7. Fakamaama fefe e Paulo mo Tavita a lautolu ne fakatikai e moui he Atua?

⁷ Ne talahau he aposetolo ko Paulo e kupu moli ke he magaaho ne tohi e ia hagaao ke he Tufuga “ha ko e hana tau mena kua nakai kitia, tali mai he vaha ne eke e lalolagi, kua kitia ia he manamanatu e tau mena ne eke, ko e hana mana haia kua tukulagi, mo e hana Atua; ko e mena foki ia kua nakai fai kupu a lautolu [ne totoko ke he kupu moli] ke tali atu ai.” (Roma 1:20) E, “kua talahau he lagi e lilifu he Atua,” mo e “puke e lalolagi ke he hāu a tau mena.” (Salamo 19:1; 104:24) Ka e ai kua e tagata ne nakai manako ke kikite ke he tau fakamoliaga? Ne pehe e salamo a Tavita: “Ko e fakatokoluga he mata he tagata mahani kelea, [“Kua fialahi ni a ia,” The New English Bible] kua nakai kumi ai e ia; ko e hana tau manatu oti, Kua nakai fai Atua.” (Salamo 10:4; 14:1) Ko e taha vala, ko e fakave ne tua ke he matapatu he kupu moli ko e moui e Atua.

8. Ko lautolu kua fakagahuahua e tua kua maeke ke moua e mauokafua mo e kitekiteaga mitaki fefe?

⁸ Ne nakai ko e moui hokoia ni e Atua, ka ko ia foki ke falanaki a tautolu ki ai, mo e tua foki a tautolu ke he hana a tau maveheaga. Ne pehe a ia: “Ko e moli tuga ne manatu e au kua hoko ni pihia, ti tuga ne pule e au kua fakamoli ai ni.” (Isaia 14:24; 46:9, 10) Nakai pehe ko e tau kupu ai fai kakano a nei. Ne ha ha i ai e fakamoliaga mahino mitaki ko e teau he tau perofetaaga ne fakamau he Kupu he Atua ne kua fita he fakamoli. Ko e fakamaamaga nei, ne maeke ia lautolu ne tua ke maama e tau fakamoliaga he loga he falu a perofetaaga foki. (Efeso 1:18) Tuga a nei, kua kitia e lautolu e fakamoliaga he “fakamailoga” he liu haele mai ha Iesu, fakalataha ai foki mo e mafiti he gahua fakamatala he Kautu ne kua fita he fakatu, ti pihia foki ke he fakalaulahiaga he tapuakiaga moli tuga ne talahau tuai mai. (Mataio 24:3-14; Isaia 2:2-4; 60:8, 22) Ne iloa e lautolu to hoko mafiti mai e tagi he tau motu “Kua mafola, kua nakai haofia,” to nakai leva he mole ai to maeke he Atua “ke moumou ai foki a lautolu kua moumou e lalolagi.” (1 Tesalonia 5:3; Fakakiteaga 11:18) Ko e fakamonuinaga lahi ka moua mai he tua ne fakave ai ke he tau perofetaaga moli!

Ko e Fua he Agaga Tapu

9. Ko e heigoa e fakafetuiaga he tua mo e agaga tapu?

⁹ Ko e mena moli ne fakave aki e tua ko e mena moua mai he Tohi Tapu, ko e mouaga ha ko e agaga tapu he Atua. (2 Samuela 23:2; Sakaria 7:12; Mareko 12:36) Kua tonu ai, ne nakai maeke e tua ke gahua kehe mai he gahuahuaaga he agaga tapu. Ko e mena haia ne maeke ia Paulo ke tohi: “Ka ko e fua he Agaga [putoia ai] . . . ko e tua.” (Kalatia 5:22) Ka kua tokologa ne tiaki e kupu moli mai he lagi, takiva ha lautolu a tau momoui mo e tau manako lahi he tino mo e tau manamanatuaga ne fakamomoko lahi e agaga he Atua. Ko e mena haia, ne “nakai ha he tau tagata oti kana e tua,” ha ko e mena nakai ha ha ia lautolu e fakaveaga ke fakatupu aki e mena ia.​—2 Tesalonia 3:2; Kalatia 5:16-21; Efeso 4:30.

10. Fakakite fefe he falu fekafekau a Iehova he vaha fakamua kua fakagahuahua ha lautolu a tua?

¹⁰ Mai ia lautolu ne tutupu mai ia Atamu, ne ha ha i ai e falu tagata ne gahuahua e tua. Ne fakakite mai he Heperu veveheaga 11 a Apelu, Enoka, Noa, Aperahamo, Sara, Isaako, Iakopo, Iosefa, Mose, Raava, Kiteona, Palako, Samisoni, Iefeta, Tavita, mo Samuela, tokologa foki a lautolu e tau fekafekau ha Iehova ne nakai fakahigoa “ko lautolu . . . ne talahaua mitaki ke he tua.” Mailoga e tau mena ne taute ha “ko e tua.” Ko e tua ne maeke ia Apelu ke “ta age ai ke he Atua . . . e poa” mo e “taute ai e Noa e vaka.” Ko e “tua ne omaoma ai a Aperahamo ka kua tala age kia ia ke fano ke he mena ke moua e ia ke eke mo fonua hana.” Ko e tua ha Mose ne “toka ai e ia a Aikupito.”​—Heperu 11:4, 7, 8, 27, 29, 39.

11. Ko e heigoa he Gahua 5:32 ne fakakite mai hagaao ke he tau tagata ne nakai omaoma ke he Atua?

¹¹ Ne mahino mitaki, ko e tau fekafekau oti ia a Iehova ne lahi atu e gahua ka e nakai ni ko e tali tonu ko e moui e Atua. Gahuahuaaga he tua, ne falanaki a lautolu ki a ia ko e Taha ke “taui mai a lautolu kua kumi fakamakutu kia ia.” (Heperu 11:6) Ne taute e lautolu e gahua ne fakakite age he agaga he Atua ke taute, gahuahua ke he lotomatala tonu he kupu moli ne moua ke he magahala ia, pete ni he fai fakakaupaaga. Kehe mamao mai ia Atamu! Ne nakai gahua ke he tua ne fakave ke he kupu moli po ke lata mo e hatakiaga he agaga tapu. Foaki age ni he Atua hana agaga ki a lautolu kua omaoma ki a ia.​—Gahua 5:32.

12. (a) Ko e heigoa ne tua a Apelu ki ai, mo e fakakite fefe e ia e mena nei? (e) Pete ne tua a lautolu, ko e heigoa he tau Kerisiano fakamua he tau fakamoli a Iehova ne nakai moua?

¹² Ne nakai tuga hana matua, ko Atamu, ne mahani atua a Apelu, ti ha ha ia ia e tua. Ne maama mitaki mai he hana a tau mamatua, ne iloa e ia e perofetaaga fakamua: “Mo e to tuku e au [Iehova ko e Atua] e faitaua ke he vahaloto hau mo e fifine, mo e vahaloto he hau a tega mo e hana tega. To fakaunoko e ia a koe i loto he ulu mo e to fakaunoko e koe a ia i loto he muihui.” (Kenese 3:15, NW) Ne mavehe ai e Atua ke moumou e mahani kelea ka e liuaki mai e mahani tututonu. Ko e fakamoliaga he maveheaga nei, ne nakai iloa e Apelu. Ka ko e tua hana ke he Atua ko ia ke taui a lautolu ne kumi fakamakutu ki a ia ne malolo lahi ke omoi a ia ke taute e poa. Ne kua fita he manamanatu fakalahi a ia ke he perofetaga mo e tali tonu ko e liligiaga he toto kua lata ke fakamoli aki e maveheaga mo e lagaki e tau tagata oti ke he mitaki katoatoa. Ko e mena haia, ne lata tonu ai e poa manu ha Apelu. Pete ne ha ha ia lautolu e tua, ka e taha e mena, ko Apelu mo e tau fakamoli fakamua ato vaha Kerisiano ha Iehova ne “nakai moua e lautolu e mena ne talahaua mai.”​—Heperu 11:39.

Fakamitaki Katoatoa e Tua

13. (a) Ko e heigoa ha Aperahamo mo Tavita ne iloa hagaao ke he fakamoliaga he maveheaga? (e) Ko e ha ne talahau mai ko e “moli mai ia Iesu Keriso ia”?

¹³ Ke he loga e tau magaaho he tau senetenari, ne fakakite foki he Atua e falu mena moli hagaao ke he fakamoliaga he maveheaga ke he ‘tega he fifine.’ Ne tala age ki a Aperahamo: “Ko e kakano he hau a tega to fakamonuina ai he tau motu oti kana he lalolagi a lautolu ni.” (Kenese 22:18, NW) Ke he magaaho fakamui, ne tala age ke he Patuiki ko Tavita ko e Tega he maveheaga to tupu mai he hana magafaoa iki. Ke he tau 29 V.N.K., ne hau e Tega ia ko e tagata ko Iesu Keriso. (Salamo 89:3, 4; Mataio 1:1; 3:16, 17) Ne fekeheaki mo Atamu ne nakai fai tua, ko e “Atamu fakamui,” ko Iesu Keriso, ko e fakafifitakiaga he fakatataaga he tua. (1 Korinito 15:45) Ne moui e ia e moui ne fekafekau fakamoli ki a Iehova mo e fakamoli ai e tau perofetaaga loga ne talahau tuai aki e Mesia. Ne fakamaama fakamitaki e Iesu e kupu moli hagaao ke he Tega he maveheaga mo e tuku e tau mena ne fakatino mai he Fakatufono faka-Mose ke he kautu he tau mena moli. (Kolose 2:16, 17) Ti kua lata ke talahau pehe ko e kupu “moli, mai ia Iesu Keriso ia.”​—Ioane 1:17.

14. Fakakite fefe e Paulo ke he tau Kalatia kua kehe tuai e tau fakamaamaaga he tua?

¹⁴ Ko e kupu moli ke he magaaho nei ko e puhala mai ni ia Iesu Keriso, ne ha ha i ai e fakaveaga kua fakalaulahi ke fakamatapatu e tua ‘he maveheaga.’ Ko e tua kua fano ki mua e malolo, mo e tuga ai ni kua fakalaulahi atu ki mua. Hagaao ke he mena nei ne tala age a Paulo ke he tau Kerisiano fakauku: “Ka e puipui he Tohi e tau tagata oti kana ke he hala, kia foaki mai kia lautolu kua tua e mena ne talahaua ke moua ke he tua ki a Iesu Keriso. Ka kua nakaila hoko mai e tua, ne taofi ai a tautolu he pule he fakatufono, mo e puipui ato fakakite mai e tua nakaila hoko mai. Haia ni, kua eke e fakatufono mo leveki tama ha tautolu, ke takitaki a tautolu kia Keriso, kia talahaua tututonu ai a tautolu ke he tua. Ka kua hoko mai tuai e tua, ti nakai tuai pule e leveki tama kia tautolu; Ha ko e tau tama he Atua a mutolu oti kana ke he tua kia Keriso Iesu.”​—Kalatia 3:22-26.

15. Ha e fe ni hokoia e puhala kua maeke ke fakakatoatoa aki e tua?

¹⁵ Ne gahuahua e tua he tau Isaraela ke he tau tauteaga mena he Atua mo lautolu ha ko e maveheaga he Fakatufono. Ka ko e mogonei kua lata e tua nei ke fakalahi atu ki mua e malolo. Fakalahi fefe? Ko e puhala ni ke gahuahua e tua ki a Iesu ne fakauku he agaga ne kotofa foki he fakatufono ke takitaki a lautolu. Ko e puhala ni a ia ke fakakatoatoa e tua he tau Kerisiano i tuai. Ko e aoga ni he tau Kerisiano fakamua ia i tuai ‘ke kikite atu ki a Iesu ko e Iki Hukui mo e Fakamitaki katoatoa he tua ha lautolu’! (Heperu 12:2, NW) Ko e moli, kua lata he tau Kerisiano oti ke taute pihia.

16. Hau fefe e agaga tapu mo e malolo lahi, mo e ko e ha?

¹⁶ Ke lata ia mo e tupu lahi he lotomatala he kupu moli mai he lagi mo e mouaaga he katoatoaaga he tua, ko e agaga tapu foki kia ke fakatupu ki mua e malolo? E. Ke he aho Penetekose 33 V.N.K., ko e agaga he Atua, ko e lagomataiaga ne mavehe ki ai mo e ne fakatutala ki ai a Iesu, ne liligi hifo ia ke he hana a tau tutaki. (Ioane 14:26; Gahua 2:1-4) Ne gahuahua e agaga tapu ki a lautolu ke he puhala fou katoatoa ko e tau matakainaga fakauku ha Keriso. Ko e ha lautolu a tua, ko e fua he agaga tapu, ne kua fakamalolo. Ne fakakoloa he mena nei a lautolu ke lata mo e gahua lahi ko e taute tutaki i mua ia lautolu.​—Mataio 28:19, 20.

17. (a) Hau fefe e kupu moli mo e fakakatoatoa fefe e tua tali mai he 1914? (e) Ko e heigoa e fakakiteaga moli ha tautolu ke he agaga tapu kua gahuahua tali mai he tau 1919?

¹⁷ Ne hoko mai e tua he magaaho ne foaki mai e Iesu a ia ko e Patuiki ne Kotofa ke he 1,900 he tau tau kua mole. Ka ko e magaaho nei ko ia haia ne pule ko e Patuiki he lagi, ko e ha tautolu a fakaveaga he tua​—fakakiteaga he mena moli​—kua tupu tokomaki ki mua, ti fakamitaki katoatoa ai ha tautolu a tua. Ko e mena haia ne tolomaki ki mua e malolo he gahuahuaaga he agaga tapu. Ne kitia maali e fakamoliaga he mena nei he 1919, ke he magaaho ne liu fakamalolo he agaga tapu e tau fekafekau tukulele he Atua mai he tuaga ne tata lahi atu ke nakai gahuahua. (Esekielu 37:1-14; Fakakiteaga 11:7-12) Ne kamata e fakaveaga he parataiso fakaagaga ke he magaaho ia, ti kua kitia maali ke he loga e tau hogofulu tau kua mole mo e tupu lahi e lilifu ke he taha tau mo e taha tau. To ha ha i ai nakai e tau fakamoliaga lalahi ke he gahuahuaaga he agaga tapu he Atua?

Ko e Ha ne Kikite Fakalahi ke he ha Tautolu a Tua?

18. Kehekehe fefe e tau tua he tau toko ha Isaraela?

¹⁸ Ne nakai la leva mai he fakahaoaga he tupa i Aikupito, ne fakafano atu toko 12 e tau tagata tane ke toko e motu ha Kanana. Ka e taha e mena, ne hogofulu ia lautolu ne nakai ha ha i ai e tua, ne mahalohalo a lautolu ke he malolo ha Iehova ke fakamoli e maveheaga ke foaki age ki a Isaraela e motu. Ne fakaohooho he tau mena ne kitia mata a lautolu, ko e tau mena he tino. Mai he 12, ko Iosua ni mo Kalepa ne fakakite ko e tua ha laua ne o fano ai, ka e nakai ha ko e tau mena ne kitia. (Fakatatai 2 Korinito 5:7.) Ha ko e fakagahuahuaaga he tua, ko laua ni tokoua mai he tau tagata tane ia ne huhu atu ke he Motu he Maveheaga.​—Numera 13:1-33; 14:35-38.

19. Hokulo lahi fefe e fakaveaga ke ati hake ai e tua he vaha nei, mo e ko e heigoa ha tautolu kua lata ke taute?

¹⁹ Ko e vaha nei, kua tutu a tautolu he kaukau he lalolagi fou tututonu he Atua. Kaeke ke huhu atu a tautolu, kua aoga lahi e tua. Fiafia lahi, ha ko e fakaveaga he kupu moli ko e fakaveaga he tua ne mua atu e hokulo. Ha ha ia tautolu e Kupu katoatoa he Atua, ko e fakafifitakiaga ha Iesu Keriso mo e hana a tau tutaki fakauku, ko e kau fakalataha he tau miliona he tau matakainaga tane mo e tau matakainaga fifine, mo e omoiaga he agaga tapu he Atua ke he tau fuafuaaga nakai fai fakakaupaaga. Ka e taha e mena, mitaki ke kikite fakahokulo ha tautolu a tua mo e taute e tau lakaaga fakamalolo ke he magaaho ne fahia ai a tautolu.

20. Ko e heigoa e tau huhu kua lata ke huhu hifo ne tautolu ki a tautolu?

²⁰ ‘Oi, kua tali tonu ni au ko e kupu moli a nei,’ ka liga talahau ai e koe. Ka e fefe e malolo he hau a tua? Huhu hifo a koe ki a koe ni: ‘Moli nakai e Kautu ha Iehova he lagi ki a au ke tuga e fakatufono he tagata? Mailoga nakai e au mo e katoatoa nakai e lagokiaga haku ke he fakatokatokaaga kua kitia ha Iehova mo e hana a Kau Fakatufono? Mo e tau mata he tua, kitia nakai e au e tau motu ke he magaaho nei ne fae fakaholoholo atu ke he tau tutuaga fakahiku ma Amaketo? Tatai mitaki nakai haku a tua mo lautolu ‘e tau tagata fakamoli tuga e tau aolu lahi mahaki’ he Heperu veveheaga 11?’​—Heperu 12:1, NW; Fakakiteaga 16:14-16.

21. Omoi fefe he tua a lautolu ne fai, mo e fefe e fakamonuinaaga ha lautolu? (Putoia ai foki e tau tali mai he puha he lau 13.)

²¹ Ko lautolu ne ha ha i ai e tua ne fakave aki e kupu moli ne omoi ke gahuahua. Tuga e poa fiafia ne foaki e Apelu, ko e tau poa fakaheke ha lautolu ne fiafia lahi e Atua ki ai. (Heperu 13:15, 16) Tuga a Noa, ko e tagata fakamatala he tututonu ne omaoma ke he Atua, ne tutuli e lautolu e puhala tututonu he moui ko e tau tagata fakamatala he Kautu. (Heperu 11:7; 2 Peteru 2:5) Tuga a Aperahamo, ko lautolu ne ha ha i ai e tua ne fakave aki e kupu moli ne omaoma ki a Iehova pete he nakai hagahaga mitaki mo e falu a magaaho kua to lahi e uka. (Heperu 11:17-19) Tuga e tau fekafekau fakamoli ha Iehova i tuai, ko lautolu ne tua he vaha nei ne lahi e fakamonuinaaga mo e tau levekiaga mai he ha lautolu a Matua fakahelehele he lagi.​—Mataio 6:25-34; 1 Timoteo 6:6-10.

22. Maeke fefe ke fakamalolo e tua?

²² Kaeke ko e fekafekau ha Iehova a koe ka e lolelole e tua ke he falu a puhala, ko e heigoa kua maeke a koe ke taute? Fakamalolo aki e tua hau e kumikumi fakamakutu ke he Kupu he Atua mo e toka e gutu hau ke tafe mai e vai he kupu moli ne puke ai ke he hau a loto. (Fakatai 18:4) Ka nakai fakamalolo tumau e tua hau, to maeke ni ke lolelole ai, nakai gahuahua, ti mate foki. (1 Timoteo 1:19; Iakopo 2:20, 26) Kia fakamakamaka ke nakai hoko ha mena tupu pehe nei ke he hau a tua. Ole ke he lagomatai ha Iehova, ke he liogi: “Kia lagomatai mai a a koe ke he haku a nakai tua.”​—Mareko 9:24.

Ko e Heigoa Hau a Tau Tali?

◻ Ko e heigoa e tua?

◻ Ko e ha ne nakai ha ha i ai e tua ka noa mo e kupu moli mo e agaga tapu?

◻ Maeke fefe ia Iesu Keriso ke eke mo Fakamitaki katoatoa he ha tautolu a tua?

◻ Ko e ha ne lata ke kikite ke he malolo he ha tautolu a tua?

[Puha he lau 13]

KO LAUTOLU NE HA HA I AI E TUA. . .

◻ Vagahau hagaao ia ki a Iehova.​—2 Korinito 4:13.

◻ Taute e tau gahua tuga ha Iesu.​—Ioane 14:12.

◻ Ko e tau fakamaloloaga ma e falu.​—Roma 1:8, 11, 12.

◻ Kautu ke he lalolagi.​—1 Ioane 5:5.

◻ Nakai fai kakano ke matakutaku.​—Isaia 28:16.

◻ Ha i ai ke he tuaga ke moua e moui tukulagi.​—Ioane 3:16.