Ko e Ha ne Puipui Mai he Hufeilo ke he Tau Tupua?
“Ko e tau fanau ikiiki na e, kia leveki e mutolu a mutolu kia mamao mo e tau tupua.”—1 IOANE 5:21.
1. Ko e ha e tapuakiaga ke he Atua ne tokanoa mai he hufeilo ke he tau tupua?
KO IEHOVA nakai ko e tupua lapatoa, akau, po ke maka. Kua nakai maeke a ia ke nofo he faituga he lalolagi. Ha ko ia ko e Agaga malolo lahi ue atu, nakai maeke ke kitia he tau tagata, ti nakai fakaai ke maeke ke taute ha fakatai ki a ia. Ti ko e mena ia, ko e tapuakiaga mea ki a Iehova kua lata ke katoatoa e tokanoaaga mai he hufeilo ke he tau tupua.—Esoto 33:20; Gahua 17:24; 2 Korinito 3:17.
2. Ko e heigoa e tau huhu kua lata ke manamanatu a tautolu ki ai?
2 Kaeke ko koe ko e tagata tapuaki ki a Iehova, to liga huhu pehe a koe, ‘Ko e heigoa e hufeilo ke he tau tupua? Kalo kehe fefe e tau fekafekau a Iehova mo e mena ia he vaha ia? Ko e ha ne pehe ai ke kalo kehe mo e hufeilo ke he tau tupua he vaha nei?’
Ko e Heigoa e Hufeilo ke he Tau Tupua
3, 4. Fakakakano fefe e hufeilo ke he tau tupua?
3 Kua fa mahani mau ki ai, ko e putoia e hufeilo ke he tau tupua ke he tau fakamanatuaga fakalotu. Ko e hufeilo ke he tau tupua ko e fakahekeaga, fakaalofa, po ke fanogonogo ke he tupua. Ka ko e heigoa e tupua? Ko e mena fakatai, ko e fakatino he taha mena, po ke fakamailoga, ke hufeilo ki ai. Ko e mena fa mahani, ko e hagaao e hufeilo ke he tau tupua ke he mena moli, po ke mena malolo lahi ne toka ai e moui (ko e tagata, ko e manu, po ke fakatokatokaaga). Maeke foki ni e hufeilo ke he tau tupua ke taute ke he tau mena nakai ha ha i ai e moui (ko e malolo po ke mena nakai fai moui he fonua).
4 Ke he tau Tohiaga Tapu, ko e tau kupu Heperu ne hagaao ia ke he tau tupua ne fa mahani ni ke peehi mai e nakai fai aoga, po ke tau kupu fakama. Fakalataha ke he tau kupu nei ko e “talaga po ke tupua kua ta” (ko e kakano moli, ko e mena talai); “fakatino, fakatai, po ke tupua talaga” (ko e mena tataka ne liligi ti mao); “tau tupua fakalialia”; “tau tupua nakai fai aoga” (fakateaga); mo e “atua kiva.” Ko e kupu Heleni eiʹdo·lon ne mahani ko e “tupua.”
5. Ko e ha ne maeke ai ke talahau ko e nakai ko e tau tupua hufeilo oti e tau mena fakatai?
5 Nakai ko e tau tupua oti e tau mena fakatai. Ko ia ni ko e Atua ne tala age ke he tau Isaraela ke talaga ua e kerupi auro ma e puha he maveheaga mo e tia e tau fakatino he tau momoui fakaagaga pihia ke he hogofulu e ie puipui ma e faituga mo e ie puipui ne vevehe e mena Tapu mo e mena Tapu ue Atu. (Esoto 25:1, 18; 26:1, 31-33) Ko lautolu ni ko e tau ekepoa ne kitia e tau fakatino nei ne fakatai ia ke he tau kerupi he lagi. (Fakatatai Heperu 9:24, 25.) Ko e fakamoliaga ko e tau fakatino he tau kerupi he faituga ko e tau mena nakai mo tapuaki ki ai, ha ko e tau agelu tututonu ne nakai talia ke tapuaki ki ai.—Kolose 2:18; Fakakiteaga 19:10; 22:8, 9.
Ko e Onoonoaga a Iehova ke he Hufeilo ke he Tau Tupua
6. Ko e heigoa e onoonoaga a Iehova ke he hufeilo ke he tau tupua?
6 Ko e tau fekafekau a Iehova ke puipui mai he hufeilo ke he tau tupua ha ko e mena totoko a ia ke he tau gahua hufeilo ke he tau tupua oti. Ne poaki e Atua ke he tau Isaraela ke nakai talaga ha tupua mo fakaheke mo e tapuaki ki ai. Ne ha ha i ai, kua fakakite mai i luga ke uaaki he tau Fakatufono ne Hogofulu e tau kupu nei: “Aua neke eke e koe māu ha tupua kua ta, po ke taha fakatai he taha mena ha he lagi i luga, po ke ha he fonua i lalo, po ke ha he tahi i lalo he fonua; Aua neke hufeilo a koe ki ai, aua foki neke fekafekau ki ai; ha ko au ko Iehova hau a Atua, ko e Atua ita tafua au, to taui atu e au ke he fanau e mahani hepehepe he tau matua ha lautolu, ke hoko ke he hau ne tolu mo e fa ha lautolu kua fakavihia au; Ka e fakaalofa au ke he afe he tau hau ha lautolu kua fakaalofa kia au, mo e omaoma ke he haku a tau poaki.”—Esoto 20:4-6.
7. Ko e ha ne totoko ai a Iehova ke he tau tupua oti ne fa hufeilo ki ai?
7 Ko e ha ne totoko ai a Iehova ke he hufeilo ke he tau tupua oti? Ko e matapatu kakano ha ko e manako ke tapuaki katoatoa ni ki a ia, tuga ne fakakite mai he fakatufono ke uaaki he tau Fakatufono ne Hogofulu. Ko e taha mena foki, ne pehe mai a ia he hana perofeta ko Isaia: “Ko au ko Iehova, ko e haku a higoa haia; ko e haku a lilifu foki nakai ta atu e au ke he taha, mo e haku a fakahekeaga nakai ta atu ai e au ke he tupua kua ta.” (Isaia 42:8) Ke he taha vaha, ne hele lahi he hufeilo ke he tau tupua e tau Isaraela ti “eke foki e lautolu ha lautolu a tau tama tane mo e ha lautolu a tau tama fifine mo poa ke he tau temoni.” (Salamo 106:36, 37) Ne nakai ni ko e fakatikai hokoia e lautolu ne tapuaki ke he tau tupua a Iehova ko e Atua moli ka e fekafekau foki a lautolu ke he tau gahua he hana a takitaki Totoko ko Satani fakalataha mo e tau temoni.
Fakamoli ke he Tau Kamatamata
8. Ko e heigoa e kamatamata ne fakafehagai mo e tau Heperu toko tolu ko Sataraka, Mesako mo Apeteniko?
8 Fakamoli ki a Iehova ke maeke foki ia tautolu ke puipui mai he hufeilo ke he tau tupua. Ne fakakite mai e mena nei ke he mena ne tupu ne fakamau he Tanielu veveheaga 3. Ke he fakatapuaga he tupua auro lahi ne talaga e ia, ne fakapotopoto he patuiki ha Papelonia ko Nepukanesa e tau iki he hana a kautu. Ne fakalataha ai a Sataraka, Mesako mo Apeteniko ke he hana a poakiaga—ko e tau Heperu toko tolu ne kotofa ke pule ke he tau mena he fahi kautu ko Papelonia. Ne poaki a lautolu oti ia ke fakaveveli fakafohifo ke he tupua auro ka logona e tau akau fakatagi kehekehe. Ko e laliaga a nei he atua moli a Papelonia ko Satani, ke taute e tau Heperu toko tolu ke fakaveveli ki mua he tupua ne fakatino aki e Kautu Papelonia. Manamanatu la na pehe ko koe taha i ai.
9, 10. (a) Ko e heigoa e tuaga ne taute he tau Heperu, ti taui fefe a lautolu? (e) Ko e heigoa e fakamaloloaga ne moua mai he Tau Fakamoli a Iehova mai he tau Heperu toko tolu?
9 Kitiala! Ne tutu agaia e tau Heperu toko tolu. Ne manatu e lautolu e fakatufono he Atua ke nakai talia mo e fekafekau ke he tau tupua mo e tau mena fakatai ne talaga. Ne tuku age e Nepukanesa e fifiliaga ki a lautolu—fakaveveli fakafohifo po ke mamate! Ha ko e fakamoli ki a Iehova, ne pehe a lautolu: “Kaeke ke pihia, kua maeke ni ke he Atua ha mautolu, kua fekafekau ki ai a mautolu ke laveaki a mautolu mai he gutuumu ne puho ai e afi, to laveaki mai ni e ia a mautolu he pule hau, ko e patuiki na e. Ha ko e mena, ka nakai pihia, kia iloa e koe ko e patuiki na e, nakai fekafekau a mautolu ke he tau atua hau, ko e tupua auro foki kua fakatu e koe nakai ni hufeilo ki ai a mautolu.”—Tanielu 3:16-18.
10 Ne tolo e tau fekafekau fakamoli nei he Atua ke he gutuumu kaka lahi. Ne ofomate he kitia toko fa e tagata ne evaeva i loto he umu, ne ui a Nepukanesa ke he tau Heperu toko tolu ke o mai ki fafo, mo e huhu mai a lautolu mo e nakai fai pakia. Ke he mena ia, ne vagahau fakalahi e patuiki: “Kia fakaaue atu ai ke he Atua a Sataraka, Mesako, mo Apeteniko, kua fakafano mai hana agelu [ko e peresona ne fa aki i loto he umu], kua laveaki mai ai e ia hana tau fekafekau ne tua kia ia, kua liliu kehe foki e kupu he patuiki mo e tuku atu a lautolu ko e tau tino ha lautolu ke aua neke fekafekau a lautolu mo e hufeilo ke he taha atua, ka ko e Atua ha lautolu hokoia. . . . ha kua nakai fai atua foki kua maeke ke laveaki pehenā.” (Tanielu 3:28, 29) Ne foaki mai he tau mahani fakamoli he tau Heperu toko tolu nei e tau fakamaloloaga ma e Tau Fakamoli a Iehova he vaha nei ke tumau e fakamoli ke he Atua, tumau e tu uho atu ke he lalolagi, mo e fakamamao mo e hufeilo ke he tau tupua.—Ioane 17:16.
Nakai Kautu e Tau Tupua i Loto he Fakafiliaga
11, 12. (a) Ko e heigoa e fakamauaga hagaao ia ki a Iehova mo e tau atua-tupua ne tohi mai e Isaia? (e) Fefe e tau atua he tau motu he magaaho ne totoko ai e Iehova?
11 Ko e taha kakano ke puipui mai he hufeilo ke he tau tupua ha kua nakai fai aoga e fakahekeaga ke he tau tupua. Pete ne tuga ko e fai moui e tau tupua talaga he tau tagata—fa mahani ke fai gutu, tau mata, mo e tau teliga—ka e nakai maeke ke vagahau, kitia, po ke logona, mo e nakai maeke a lautolu ke taute ha mena taha ma lautolu a tau tagata tapuaki. (Salamo 135:15-18) Ne kitia ai e mena nei ke he senetenari ke valu aki F.V.N., he magaaho ne fakamau he perofeta he Atua ia Isaia 43:8-28, ko e fakafiliaga ha Iehova mo e tau atua-tupua ta. Ke he mena nei, ko Isaraela ko e tau tagata he Atua ke he taha fahi, ka ko e tau kautu he lalolagi ke he taha fahi. Ne paleko e Iehova e tau atua fakavai he tau kautu ke talahau e “tau mena fakamua,” ke perofeta mai fakamoli. Ne nakai fai ne maeke. Ne fuluhi a ia ke he hana a tau tagata, ne pehe a Iehova: “Ko e haku a tau fakamoli a mutolu, . . . ko au ni ko e Atua.” Ne nakai maeke he tau motu ke fakamoli ko e mena ha ha i ai ha lautolu a tau atua fakamua ia Iehova po ke maeke ia lautolu ke perofeta. Ka e talahau tuai e Iehova e moumouaga a Papelonia mo e fakahaoaga he hana a tau tagata he liliaga.
12 Fakalaulahi atu ai, ko e tau fekafekau ne fakahao he Atua kua pehe, tuga he fakamaama ia Isaia 44:1-8, ko lautolu “ko e [tau] tagata a Iehova.” Ne pehe a ia: “Ko au ko e fakamua, ko au foki ko e fakamui, ti nakai fai atua, ka ko au ni hoko au.” Ne nakai fai totoko mai he tau tupua ta. “Ko e haku a tau tagata ke talahau ai e mutolu,” ne talahau mai pihia foki a Iehova, mo e lafi mai foki: “Po ke fai atua nakai, ka ko au ni hoko au? Nakai ni fai maka tumau.”
13. Ko e heigoa ne fakakite mai he hufeilo ke he tau tupua kua hagaao ia ke he tagata ne hufeilo ke he tau mena ia?
13 Ko e puipui mai foki a tautolu he hufeilo ke he tau tupua kakano ha ko e mena ka taute pihia ko e fakakiteaga he nakai fai lotomatala. Ko e taha vala he akau ne fifili e ia, ko e tagata hufeilo ke he tau tupua, ne taute e ia e tupua mo hufeilo, ka e fakaaoga e ia e taha vala ke tafu aki e afi mo tunu aki e hana a tau mena kai. (Isaia 44:9-17) Ko e goagoa ha a ia! Ko ia ne talaga mo e hufeilo ke he tau tupua to fakama foki, kakano ha kua nakai maeke ke fakamoli ha lautolu a fakaatua. Ka e nakai fai huhu ke he tuaga faka-Atua ha Iehova, nakai ni ko e talahau tuai e fakahaoaga he hana a tau tagata mai i Papelonia ka ko ia ne fakahoko e fakahaoaga. Ne liu a Ierusalema nonofo ai e tau tagata, ne liu ati hake e tau maaga i Iuta, mo e “tau mena hokulo” a Papelonia—ko e vailele a Eufirate—kua fakamagomago e fakahaoaga. (Isaia 44:18-27) Tuga ne talahau tuai he Atua, ne pule a Kuresa ha Peresia ki a Papelonia.—Isaia 44:28–45:6.
14. Ke he Fakafiliaga Lahi he Lalolagi ko e heigoa ka moua mai e fakamoliaga tukulagi?
14 Ne kaumahala e tau tupua ta ke he fakafiliaga hagaao ia ke he tuaga fakaatua. Ti ko e kaumahala taha ia ni ne hoko ki Papelonia ka hoko ke he hana a fakatai ko, Papelonia Lahi, ko e kautu he tau lotu fakavai he lalolagi. Ko ia mo e hana a tau atua oti, tau koloa lotu oti, ko e tau koloa ne fakaaoga mo hufeilo to moumou fakaoti. (Fakakiteaga 17:12–18:8) Ke he Fakafiliaga Lahi he Lalolagi, to fakamoli tukulagi ko Iehova ni tokotaha e Atua moui moli mo e maeke ia ia ke fakamoli hana a Kupu he perofetaaga.
Tau Poa ke he Tau Temoni
15. Fefe he fakakite mai he agaga tapu mo e kau fakatufono he senetenari fakamua hagaao ia ke he tau tagata a Iehova mo e hufeilo ke he tau tupua?
15 Ne puipui mai foki e tau tagata he Atua he hufeilo ke he tau tupua ha ko e mena takitaki a lautolu he agaga he Atua mo e fakatokatokaaga. Ko e kau fakatufono he senetenari fakamua he tau fekafekau a Iehova ne tala age ke he tau matakainaga Kerisiano: “Ha ko e mena kua mitaki ke he Agaga Tapu mo mautolu nai, aua neke tuku atu taha kavega kia mutolu, ko e tau mena nai hokoia ke lata; Kia fakamamao a mutolu mo e tau mena kua ekepoa ai ke he tau tupua, mo e toto, mo e tau mena fofota, mo e feuaki; kaeke ke fakamamao a mutolu mo e tau mena ia, ti mitaki ai a mutolu. Kia monuina a mutolu!”—Gahua 15:28, 29.
16. Ke he hau a tau kupu, to talahau fefe e koe e talahauaga ha Paulo ke he tau mena ne poa ke he tau tupua?
16 Ko e taha kakano foki ke puipui mai he hufeilo ke he tau tupua ko e kalo kehe mo e tau gahua fakatemoni. Hagaao ia ke he Kaiaga Mena he Iki, ne tala age e aposetolo ko Paulo ke he tau Kerisiano i Korinito: “Kia fehola kehe ai a mutolu he hufeilo ke he tau tupua. . . . Ko e kapiniu he fakaaue kua fakaaue ai a tautolu nakai kia ko e fakafetui fakalataha ia mo e toto a Keriso? ko e areto kua tofitofi e tautolu, nakai kia koe fakafetui fakalataha ia mo e tino a Keriso? Ha ko tautolu kua tokologa ko e areto e taha mo e tino taha a tautolu; nukua igatia a tautolu oti kana ke he areto taha. Kitiala, ko Isaraela ha ha he tino; ko lautolu kua kai e tau poa, nakai kia fakafetui a lautolu fakalataha mo e fatapoa? To tala atu ha ha e au? Ko e mena aoga kia e tupua? Po ke mena aoga kia e mena kua keli mo poa ke he tupua? Nakai; ka ko e tau mena kua keli mo poa he tau motu kehe, kua keli mo poa ai e lautolu ke he tau temoni, ka e nakai ke he Atua; nakai loto foki au ke fakafetui fakalataha a mutolu mo e tau temoni. Mena nakai maeke ia mutolu ke inu ke he kapiniu he Iki katoa mo e kapiniu he tau temoni; ti nakai maeke ke fai tufaaga he laulau he Iki katoa mo e laulau he tau temoni. To fakahogohogomanava kia a tautolu ke he Iki? Kua homo kia ha tautolu a malolo ke he hana ni?”—1 Korinito 10:14-22.
17. Ke he senetenari fakamua V.N., tau tuaga fe ka maeke he Kerisiano ke kai e tau vala kakano manu ne poa ke he tau tupua, mo e ko e ha?
17 Ko e taha vala he manu ne poa ke he tupua, kua uta taha vala ma e tau ekepoa, taha vala ma hana ne tapuaki ke lata mo e galue. Ka e taha e mena, taha vala kakano ke fakafua ke he makete. Kua nakai tonu ke he Kerisiano ke finaatu ke he faituga he tupua kua ta ke kai e tau vala kakano manu pete ne nakai kai a ia ke he tauteaga he tapuakiaga, ha ko e mena to fakatupetupe he mena nei e falu po ke fakaohooho a ia ke he tapuakiaga fakavai. (1 Korinito 8:1-13; Fakakiteaga 2:12, 14, 18, 20) Ko e foaki age he manu ke he tupua ne nakai hiki e vala manu, ti maeke he Kerisiano ke fakatau e falu he makete. Kua nakai lata ke huhu ko e tamai i fe e kakano manu ne fakaaoga he taha kaina. Ka e ka pehe e taha “ko e mena nai kua keli mo poa,” to nakai kai ai e ia, ke aua neke fakatupetupe ai taha.—1 Korinito 10:25-29.
18. Maeke fefe ia lautolu ne kai e tau mena kai ne poa ke he tupua ke putoia fakalataha mo e tau temoni?
18 Ne fa mahani ia ke manamanatu ka mole e tauteaga he poa, kua ha ha i ai e atua i loto he vala manu, ti hu ke he tau tino ha lautolu ne kai ai ke he galue he tau tagata ne tapuaki. Ko e tau tagata ne kai auloa ne ha ha ia lautolu e pipi he fakalatahaaga mo e fakafetui fakalataha mo e atua-fakatemoni ne hukui ia he tupua. Ha ko e tau hufeiloaga pihia ke he tau tupua, ne utakehe he tau temoni e tau tagata mai he tapuakiaga ke he Atua moli tokotaha. (Ieremia 10:1-15) Ko e mena haia ne fakamamao ai e tau tagata ha Iehova mo e tau mena ne poa ke he tau tupua! Ko e fakamoli ke he Atua, talia e tau hatakiaga he hana agaga tapu mo e fakatokatokaaga, mo e fakamakamaka ke fakamamao mo e fakafetuiaga mo e tau temoni kua eke ia mo tau fakaohoohoaga malolo ke puipui mai he hufeilo ke he tau tupua he vaha nei.
Ko e Ha kua Lata ke Fai Puipuiaga?
19. Ko e vahega hufeilo ke he tau tupua fefe ne ha ha i Efeso i tuai?
19 Ne fakamakutu e puipui he tau Kerisiano ke totoko ke he hufeilo ke he tau tupua kakano ha ko e mena loga e tau puhala kehekehe, ti maeke he taha ne taute he hufeiloaga ke he tau tupua ke fakalataha ia mo e tua ia ha lautolu. Ne tala age e aposetolo ko Ioane ke he tau matakainaga he tua: “Kia leveki e mutolu a mutolu kia mamao mo e tau tupua.” (1 Ioane 5:21) Kua lata tonu e fakatonuaga nei ha ko e mena loga e tau puhala hufeilo ke he tau tupua ne agaagai fano ia lautolu. Ne tohi mai a Ioane i Efeso, ko e maaga ne loga e tau gahua malolo mana mo e tau tala tuai ne talaga ke he tau atua fakavai. Ne ha ha i Efeso e taha mai he tau mena lalahi ne fitu he lalolagi—ko e faituga a Tiana, ko e nonofoaga he tau tagata matahavala mo e uho tonu he tau tauteaga he tau mahani kelea. Ko e pulotu ko Herakelitusi i Efeso ne fakatai e ia e puhala pouli ke he fatapoa he faituga ia ke he pouli he tau mahani kelea muikau, mo e fakatai e ia e tau mahani he tau tagata gahua he faituga ia kua mui mai e tau mahani he tau manu. Ko e mena haia ke tumau e tau Kerisiano Efeso ke totoko ke he tau gahua fakatemoni, tau mahani kelea mo e hufeilo ke he tau tupua.
20. Ko e ha ne lata ke fakamamao mo e hufeilo ke he tau tupua pete ni ko e mena nakai taute mau?
20 Kua lata he tau Kerisiano ke fakamakamaka fakalahi ke kalo kehe mo e hufeilo ke he tau tupua pete ni he nakai lahi, kakano ha ko e mena ka laga taha ni e hufeilo ke he Tiapolo ka kua lago foki tuai ke he hana totoko ko e nakai maeke he tau tagata ke tumau e fakamoli ke he kamatamata. (Iopu 1:8-12) Ke he magaaho ne fakakite age ki a Iesu “e tau kautu oti he lalolagi, mo e lilifu ha lautolu,” ne pehe a Satani: “To ta atu e au e tau mena oti nai kia koe, kaeke ke fakaveli mo e hufeilo mai a koe kia au.” Ne lago he nakai talia ha Iesu a Iehova ke he mena vihi ia ko e pule katoatoa ke he lalolagi mo e fakamoli ko e Tiapolo ko e pikopiko.—Mataio 4:8-11; Fakatai 27:11.
21. Hagaao ia ke he iki Roma, ko e heigoa ne nakai talia he tau Kerisiano fakamoli ke taute?
21 Ne nakai lago foki he tau tutaki ha Iesu po ke tapuaki ki a Satani ke he mena vihi nei. Pete ne ha ha ia lautolu e tuaga tonu ke he tau “pule malolo ne mua” he fakatufono, ka e nakai tugi e lautolu e tau mena fakamanogi ki mua he iki he kautu Roma, pete ne fakahagahaga kelea ha lautolu a tau momoui. (Roma 13:1-7, NW) Hagaao ke he mena nei ne tohi e Daniel P. Mannix: “Ne toko gahoa lahi e tau Kerisiano ne liliu tua, pete ne toka e fatapoa mo e afi ne puho tumau ke he lotopa ke fakamukamuka aki a lautolu. Ko e pagota noa ni ke ganagana e tama vala mena fakamanogi ke he puho afi ti foaki age ki a ia e Tohi he Poa ti age e fakaataaga. Ne fakamaama fakamitaki age foki ki a ia ko e nakai ko e hufeilo a ia ke he iki he fakatufono; ka ko e talahauaga noa ni ke he mena fakaatua he iki he fakatufono ke tuga ko e ulu he kautu a Roma. Ka e pete na ia ne nakai fai Kerisiano ke uta ma lautolu e tokanoaaga ia ke hola.” (Those About to Die, lau tohi 137) Kaeke ke tuku ke he vahega kamatamata taha pihia, to totoko katoatoa nakai e koe e hufeilo ke he tau tupua oti?
To Puipui Mai Nakai a Koe he Hufeilo ke he Tau Tupua?
22, 23. Ko e ha ne kua lata ia koe ke puipui mai he hufeilo ke he tau tupua?
22 Kua fakamahino fakamitaki mai, kua lata e tau Kerisiano ke puipui mai mo e tau hufeilo ke he tau tupua oti. Ne manako a Iehova ke he tapuakiaga ni ki a ia tokotaha maka. Ne foaki mai he tau Heperu fakamoli toko tolu e fakafifitakiaga mitaki ke nakai talia ke hufeilo ke he tupua makimaki ne talaga he patuiki Papelonia ko Nepukanesa. Ke he fakafiliaga lahi he lalolagi ne fakamau he perofeta ko Isaia, ko Iehova ni tokotaha maka ne fakakite ko e Atua moui moli. Ko e tau fakamoli Kerisiano fakamua hana ne fakamamao tumau mo e tau mena poa ke he tau tupua. Ko lautolu tokologa ne fakamoli ia lautolu ne nakai kaumahala ke he tau totoko ke fakaohooho aki a lautolu ke taute e taha hufeilo ke he tupua pete ne tote ke fakatikai aki a Iehova.
23 Ti ko e mena ia, kua puipui mai nakai e koe a koe he hufeilo ke he tau tupua? Hufeilo nakai a koe ke he Atua ni hokoia? Lago nakai a koe ke he pule a Iehova mo e fakatokoluga a ia ko e Atua moui moli? Kaeke ke pihia, kua lata ni a koe ke fakamakamaka tumau ke totoko ke he tau gahua hufeilo ke he tau tupua. Ka ko e heigoa e falu a Tohiaga Tapu ke lagomatai aki a koe ke fakamamao mo e tau hufeilo ke he tau tupua?
Ko e Heigoa Hau a Tau Manamanatuaga?
◻ Ko e heigoa e kakano he hufeilo ke he tau tupua?
◻ Ko e ha a Iehova ne totoko ai ke he tau hufeiloaga oti ke he tau tupua?
◻ Ko e heigoa e tuaga ne taute he tau Heperu toko tolu hagaao ia ke he hufeilo ke he tau tupua?
◻ Maeke fefe ke fakalataha mo e tau temoni a lautolu ia ne kai e tau kai ne poa ke he tau tupua?
◻ Ko e ha ne lata ai a tautolu ke puipui mai he hufeilo ke he tau tupua?
[Fakatino he lau 14]
Pete ni he fakamatakutaku ha lautolu a tau momoui, ne nakai taute he tau Heperu toko tolu e hufeiloaga ke he tau tupua