Fakamaama e Mena Galo he Higoa Mua Ue Atu
Ko e mena fuluola, ko e Korana he Musilimi mo e Tohi Tapu Kerisiano kua hagaao tokoua ke he higoa mua ue atu. Ko e tutalaaga kua fakamaama e kakano mo e aoga he higoa mua ue atu. Kua fakakite foki kua lauia fefe he higoa ia e tau tagata oti kana mo e ha tautolu a vaha i mua ke he lalolagi nei.
KUA miliona e tau tagata tane mo e tau fifine kua momoui mo e mamate ke he lalolagi nei. He laulahi ki ai, ko e ha lautolu a tau higoa kua mamate mo lautolu, mo e ha lautolu a fakamanatuaga kua nimo. Ka ko e falu a higoa mua atu—tuga a Avicenna, Edison, Pasteur, Beethoven, Gandhi, mo Newton—kua moui agaia. Ko e tau higoa nei kua matutaki ai mo e tau mouaaga, tau kitiaaga, mo e tau kumikumiaga ki a lautolu ne ha ha i ai e tau higoa nei.
Pete ia, kua ha ha i ai e higoa mua ue atu ke he tau mena oti kana. Ko e tau mena ofoofogia oti kua momole atu mo e he magaaho nei ke he lalolagi katoatoa kua hagaao ki ai. Ko e mena ia ne ha ha i ai he tagata e amaamanakiaga ma e moui leva mo e fiafia kua fakalataha mo e higoa nei!
Tokologa kua manako ke iloa e higoa nei. Kua kumi ai e lautolu, mo e huhu ki ai, ka e nakai maeke ke moua ai. Ki a lautolu kua eke ai mo mena galo. Ka e taha e mena kua nakai fai tagata ke kitia e higoa nei ato fakakite age ki a ia he Tagata ne pule ki ai. Fiafia lahi, ko e mena galo he higoa mitaki ue atu nei kua fakamaama tuai. Ko e Atua ni ne taute e mena nei ti ko lautolu ni ne talitonu ki a ia ka iloa hagaao ki a ia. Ne fakakite e ia hana a higoa ki a Atamu, ti ko Aperahamo, ki a Mose, mo e ke he falu he Hana a tau fekafekau fakamoli i tuai.
Kumiaga ke he Higoa Mua Ue Atu
Kua talahau mai he Korana e taha tagata “kua fakakupu fakahokulo ke he tau Tohiaga Tapu.” (27:40) He fakamaama ai ke he kupu nei, ko e talahauaga talahaua kua iloa ko e Tafsīr Jalālayn ne pehe: “Ko Asaf ko e tama tane a Barkhiyā ko e tagata mahani tututonu. Ne iloa e ia e higoa mua ue atu he Atua mo e he magaaho ka ui a ia ki ai, kua tali a ia.” Kua fakamanatu he mena nei ki a tautolu e tagata tohi Tohi Tapu ko Asafo ne talahau mai ia Salamo 83:18: “Ti iloa ai e lautolu a koe, ko e hāu a higoa ko Iehova, hoko koe ni kua Mua ue atu ke he lalolagi oti.”
Ia Korana 17:2, ne totou e tautolu: “Ne foaki age e mautolu e tau Tohiaga Tapu ki a Mose mo e eke a lautolu mo takitakiaga ma e tau tagata Isaraela.” Ke he tau Tohiaga Tapu ia, kua talahau e Mose ke he Atua, pehe: “Kitiala, ka fano au ke he fanau Isaraela mo e pehe age au kia lautolu, Kua fakafano mai au kia mutolu he Atua he tau matua ha mutolu; ti pehe mai ai a lautolu kia au, Ko hai kia hau a higoa? To tala age ha ha e au kia lautolu?” Kua tali he Atua a Mose he pehe: “Kia pehe atu a koe ke he fanau a Isaraela, Ko Iehova, ko e Atua he tau matua ha mutolu, ko e Atua a Aperahamo, ko e Atua a Isaako, mo e Atua a Iakopo, ko ia ni ne fakafano mai au kia mutolu, ko e haku higoa haia tukulagi.”—Esoto 3:13, 15.
Ke he vaha i tuai, kua iloa he tau tagata Isaraela e higoa mua atu nei he Atua. Ti kua fakaaoga foki mo taha vala ke he ha lautolu a tau higoa. Tuga ni e taha he magaaho nei ne kitia e higoa Abdullah, ne kakano ko e “Fekafekau he Atua,” ko e tau tagata Isaraela i tuai kua ha ha i ai e higoa Opetaia, kakano ko e “Fekafekau ha Iehova.” Ko e matua fifine he perofeta ko Mose kua fakahigoa ai ko Iokapeta, kua kakano ai “Ko e Lilifu a Iehova.” Ko e higoa Ioane kua kakano “Kua Mitaki a Iehova.” Mo e higoa he perofeta ko Elia kua kakano “Ko e Atua haku ko Iehova.”
Kua iloa he tau perofeta e higoa mua atu nei mo e fakaaoga ai mo e fakalilifuaga hokulo. Kua moua ai molea e laga 7,000 he tau Tohiaga Tapu. Ko Iesu Keriso ko e tama tane a Maria, kua fakakite e mena ia he magaaho ne pehe a ia he hana a liogi ke he Atua: “Kua fakakite atu e au hau a higoa ke he tau tagata ne foaki mai e koe kia au . . . Ne fakailoa atu foki e au hau a higoa kia lautolu, to fakailoa atu ai foki e au; kia nofo i loto kia lautolu e fakaalofa ne fakaalofa mai ai a koe kia au, ko au foki ha i loto ia lautolu.” (Ioane 17:6, 26) Ke he hana a talahauaga talahaua ke he Korana, kua talahau e Baydāwī ke he Korana 2:87, pehe kua fa mahani a Iesu ke “fakamoui e tau tagata mamate ha ko e higoa mua ue atu he Atua.”
Ti ko e heigoa mogoia e mena ne tupu ke eke e higoa ia mo mena galo? Ko e heigoa he higoa ia ka taute ai ke lata mo e vaha mai i mua ha tautolu takitokotaha?
Eke Fefe e Higoa Ia mo Mena Galo?
Ko e falu kua manatu ko “Iehova” he faka-Heperu kua kakano ko “Allah” (Atua). Ka ko “Allah” kua tatai ke he ʼElo·himʹ he faka-Heperu, ko e loga he tau mena mua ue atu he kupu ʼelohʹah (atua). Kua fakatupu he matakutaku aitu ke he vahaloto he tau tagata Iutaia ne puipui a lautolu mai he fakailoa e higoa fakaatua, Iehova. Ko e mena ia, he magaaho ne totou e lautolu e tau Tohiaga Tapu mo e kitia ai e higoa Iehova, kua eke e mena ia mo mahani fakamotu ha lautolu ke talahau ʼAdho·naiʹ, ne kakano ai ko e “Iki.” Ke he falu a matakavi, kua hiki foki e lautolu e tohi Heperu fakamua mai ia “Iehova” ke he ʼAdho·naiʹ.
Ko e tau takitaki fakalotu he Kerisitenitome kua muitua ke he tuaga taha. Kua hukui e lautolu e higoa Iehova aki e “Atua” (“Allah” faka-Arapi) mo e “Iki.” Kua lafi e mena ia ke he fakatupuaga he fakaakoaga fakavai he Tolu Taha, ne nakai fai fakaveaga he tau Tohiaga Tapu. Ha ko e mena nei, kua miliona kua tapuaki fakahehe ai ki a Iesu mo e agaga tapu mo e manamanatu kua tatai a laua ke he Atua.a
Ti ko e tau takitaki he lotu Iutaia mo e he Kerisitenitome kua fua auloa e tukumale he tiaki katoa e hagaaoaga ke he higoa mua ue atu. Ka kua perofeta mai he Atua: “To fakatapu ni e au haku a higoa lilifu . . . ti iloa ai he tau motu kehe ko au ni ko Iehova.” E, to taute e Iehova hana a higoa ke iloa ke he tau motu oti. Ko e ha? Kakano, nakai ko ia ko e Atua noa ni he tau tagata Iutaia po ke taha motu po ke tau tagata. Ko Iehova ko e Atua he tau tagata oti kana.—Esekielu 36:23; Kenese 22:18; Salamo 145:21; Malaki 1:11.
Ko e Higoa Mua Ue Atu mo e ha Tautolu a Vaha i Mua
Kua talahau mai he tau Tohiaga Tapu: “Ha ko e mena fakamomoui a lautolu oti kana kua ui ke he higoa [“ha Iehova,” NW].” (Roma 10:13) Ko e ha tautolu a fakamouiaga ke he aho he fakafiliaga to hagaao ni ke he iloaaga ha tautolu ke he higoa he Atua. Ke iloa hana a higoa kua putoia ai e iloa ke he hana a tau mahani, tau gahua, mo e finagalo mo e momoui fakalagotatai ai ke he hana a tau fakatufono tokoluga. Ma e fakataiaga, kua iloa e Aperahamo e higoa he Atua mo e ui a ia ke he higoa ia. Ko e fua, kua olioli a ia he fakafetuiaga mitaki mo e Atua, fakakite ai e tua ki a ia, falanaki ki a ia, mo e omaoma ki a ia. Kua eke foki a Aperahamo mo kapitiga he Atua. Tuga a ia, ke iloa e higoa he Atua kua toho mai aki a tautolu fakatata ki a ia mo e lagomatai a tautolu ke fakatuputolomaki e fakafetuiaga fakatagata mo ia, taofi mau ke he hana a fakaalofa.—Kenese 12:8; Salamo 9:10; Fakatai 18:10; Iakopo 2:23.
Ko e fakamonuinaaga homo ue atu ha a ia ke iloa e higoa mua ue atu, ke fakamoli atu ki ai, mo e gega atu ki ai! Ke he puhala ia, ko e finagalo olioli he Atua to fakamoli ai ki a tautolu takitokotaha: “Ha kua manako lahi mai a ia kia au, ko e mena ia ke fakamoui ai e au a ia; to fakalilifu e au a ia ha kua iloa e ia haku a higoa. To ui mai a ia kia au, ti fanogonogo atu e au kia ia; . . . Ko e moui loa ke fakamakona aki e au a ia; to fakakite e au haku a fakamouiaga kia ia.”—Salamo 91:14-16.
[Tau Matahui Tala]
a Ma e fakamoliaga ko e Tolu Taha kua nakai ko e fakaakoaga he Tohi Tapu, kikite ke he porosua Should You Believe in the Trinity? ne fakailoa he 1989 he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.