Kolo Toko he FATATOHI INITANETE
Kolo Toko
FATATOHI INITANETE
Faka-Niue
ā
  • ā ē ī ō ū
  • TOHI TAPU
  • TAU TOHI
  • TAU FELEVEIAAGA
  • w93 12/1 lau 21-26
  • Tau Fakataiaga he Mahani Fakatokolalo ke Fifitaki

Nakai fai vitiō ma e fifiliaga nei.

Fakamolemole, fai lekua ke moua e vitiō.

  • Tau Fakataiaga he Mahani Fakatokolalo ke Fifitaki
  • Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1993
  • Tau Vala Mataulu
  • Tau Tohi Pihia Foki
  • Fakatokolalo e Atua ko Iehova
  • Fakataiaga he Mahani Fakatokolalo a Keriso
  • Ko e Aposetolo ko Paulo, ko e Fakataiaga Mitaki he Mahani Fakatokolalo
  • Tau Fakataiaga he Vaha Fou Nei
  • Feaki e Mahani Fakatokolalo Moli
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2005
  • Uho ki a Iehova e Haana Tau Fekafekau Fakatokolalo
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova (Fakaako)—2019
  • Fakatoka e Iesu e Fakafifitakiaga he Mahani Fakatokolalo
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2012
  • Fakakite e Iehova e Lilifu Hana ke he Tau Tagata Fakatokolalo
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2004
Kitia Foki
Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1993
w93 12/1 lau 21-26

Tau Fakataiaga he Mahani Fakatokolalo ke Fifitaki

“Ko e hāu a [“mahani fakatokolalo,” NW] kua fakamatalahi ai au.”​—SALAMO 18:35.

1. Ko e heigoa e fakamoliaga ke he mahani fakatokolalo kua maeke ke kitia ai ke he pelesiteni fakamua he Kaufakalatahaaga he Kolo Toko?

KUA mahulu atu e hagahaga tagata a Joseph F. Rutherford, kua molea e 180 he senetimita he loa mo e molea muatua e mamafa he 90 kilo. Kua eke foki hana leo ke malolo lahi, kua nakai ni fakaaoga e ia ke fakailoa atu e higoa a Iehova ke tuga ne nakaila taute pihia fakamua, ka e fakatapakupaku foki e gutuua he tau takitaki lotu a Kerisitenitome, kua fakahigoa ai e ia ha lautolu a lotu “ko e hele mo e gahua fakavaia.” Ka e pete ni kua malolo lahi hana leo, ka ko e magaaho ka liogi fakalataha a ia mo e magafaoa Peteli, kua tuga ne leo he tama tane tote ne tutala ke he papa hana, ti kua fakakite mai ua moli hana fakafetuiaga mafanatia mo ia ne Taute a ia mo e mahani fakatokolalo hana. E, kua fakatokolalo a ia tuga ne tama tote.​—Mataio 18:3, 4.

2. Mua atu ke he mena fe, kua tu kehe lahi e kehekeheaga he tau fekafekau a Iehova mo e tau tagata he lalolagi?

2 Kua nakai fakauaua, kua fakatokolalo e tau fekafekau moli oti he Atua ko Iehova. Ke he mena nai, kua tu kehe lahi e kehekeheaga ha lautolu mo e tau tagata he lalolagi. Kua mua atu he vaha nei mai he vaha fakamua, kua puke ai ke he tau tagata fakatokoluga. Ko e tau tagata tokoluga mo e tau malolo muatua, ko e tau maukoloa mo lautolu ne fai fakaakoaga lahi, mo e eke foki ke tokologa e tau tagata mativa mo lautolu ne toto kelea pauaki ne kua aga fakatokoluga ke he falu a tau puhala foki.

3. Ko e heigoa kua maeke ke iloa hagaao ke he tau fua he fakaikaluga?

3 Kua tupu lahi mai he fakaikaluga e taulatau mo e fakamomokoina. Kua moli, ne kamata mai ni e tau malaia he lagi mo e lalolagi katoatoa he eke ne taha agelu ke loto fakatokoluga he manako ke tapuaki atu ki a ia ke tuga kua lata pauaki ni hokoia ke taute atu ke he Tufuga, ko e Atua ko Iehova. (Mataio 4:9, 10) Ke lafi ki ai, ko ia haia, ne taute ne ia a ia ko e Tiapolo mo e Satani, ne kautu ke fakataki e fifine fakamua, ko Eva, he talatala fakafiafia ke he loto fakaikaluga hana. Ne mavehe a ia ki a ia kaeke ke kai e ia e fua lakau fakatapu, to eke na ia ke tuga ni e Atua, he iloa e mitaki mo e kelea. Kaeke kua fakatokolalo a ia, kua maeke na ia ke pehe, ‘Fia loto au he ha ke tuga e Atua?’ (Kenese 3:4, 5) Ka manamanatu a tautolu ke he tutuaga matematekelea lahi ne kua ha ha e tau tagata i ai, ke he tau mena he tino malolo, manamanatuaga, mo e tau mahani, ati kua nakai maeke ke fai mena ke fakamolemole aki e mahani fakaikaluga he tau tagata! Ti kua nakai ofo ai he totou e tautolu kua vihiatia e Iehova e “mahani fakatokoluga mo e fakaikaluga”! (Fakatai 8:13) Kua kehe muatua mai ia lautolu ne fakatokoluga e tau fakataiaga he mahani fakatokolalo ne kua moua i loto he Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu.

Fakatokolalo e Atua ko Iehova

4. Ko e heigoa e tau tohiaga tapu ne fakakite ko e fakatokolalo a Iehova?

4 Ko e Atua ko Iehova​—ko e Mua ue atu, ko e Pule Katoatoa he Lagi mo e Lalolagi Katoatoa, ko e Patuiki tukumalagi​—kua fakatokolalo. (Kenese 14:22) Kua maeke kia ke pihia? E, kua moli! Ne pehe e Patuiki ko Tavita, tuga ne fakamau hifo ia Salamo 18:35: “Kua foaki mai foki e koe kia au e akau punuti he fakamouiaga mai ia koe; kua tokotu au he hāu a lima matau; ko e hāu a [“mahani fakatokolalo,” NW] kua fakamatalahi ai au.” Kua kitia maaliali lahi, kua tuku aki ni he Patuiki ko Tavita ke he mahani fakatokolalo ha Iehova e mena ne kua eke ai a ia ko Tavita ke lahi ue atu. Ati totou foki e tautolu ia Salamo 113:6 kua eke na Iehova ke “[“tuku hifo taha,” NW] e ia a ia ke kitekite ke he lagi katoa mo e lalolagi.” Kua totou pehe e falu liliuaga, “kua tukutuku hifo ke onoono,” (New International Version) “kua holoilalo ai ke onoono hifo taha ni ki lalo matua.”​—The New English Bible.

5. Ko e heigoa e tau mena tutupu kua talahau mai e fakamoliaga ko e mahani fakatokolalo a Iehova?

5 Kua tuku hifo taha moli e Atua ko Iehova ke he puhala ne taute mena a ia mo Aperahamo, he fakaata a Aperahamo ke fai huhu ke he Hana tututonu ha kua fioia ke fakaoti e tau taone mahani kelea a Sotoma mo Komora.a (Kenese 18:23-32) Mo e he magaaho ne fakailoa e Iehova e hagahaga he hana loto ke holoholo kehe e motu a Isaraela​—he tapuaki tupua he taha magaaho, mo e he fia totoko he taha magaaho​—ne vagavagahau a Mose ki a Iehova he tau magaaho takitaha ia, tuga kaeke kua tutala a ia ke he taha tagata. He tau magaaho takitaha ia ne mitaki e talia a Iehova. Ne fakakite ai e ia e mahani fakatokolalo Hana he toka a Mose ke talahau hana tau olelalo ma e Hana tau tagata Isaraela. (Esoto 32:9-14; Numera 14:11-20) Kua kitia e falu fakataiaga ke he fakatokolalo a Iehova ke he tau tagata, mai he hana mahani taute mena fakahako ni ko e peresona ke he peresona, kua eke kua pihia ha kua maeke ke kitia e mena ia ke he hana fakafetuiaga mo Kiteona mo Iona, ne fakamau ia Fakafili 6:36-40 mo Iona 4:9-11.

6. Ko e heigoa e aga a Iehova kua fakakite mai foki hana mahani fakatokolalo?

6 Ko e moli hanai, kua nakai to tote he laga hiva e magaaho, ne pehe mai hagaao ki a Iehova “kua fakatuai hana ita.”b Ha kua fakamanavalahi na Iehova, fakatuai ke ita, ka taute mena mo e tau tagata momoui ne nakai mitaki katoatoa mai he afe e tau tau ne kua eke mo tau fakamoliaga foki ke he hana a fakatokolalo. Fa fakatepetepe e tau tagata fakatokoluga, kua mafiti ke vale, ko e mena kua kehe lahi mai he fakamanavalahi. Kua taute lahi ha he mahani fakatokolalo a Iehova e fakaikaluga he tau tagata nakai mitaki katoatoa ke kitia ko e mena eke teao noa! Ha kua fita he tala mai ki a tautolu ‘kia fifitaki ke he Atua tuga e tau fanau fakahelehele,’ kua lata a tautolu mogoia ke fakatokolalo ke tuga foki a ia ne fakatokolalo.​—Efeso 5:1.

Fakataiaga he Mahani Fakatokolalo a Keriso

7, 8. Ko e heigoa ne talahau mai he tau Tohiaga Tapu kua hagaao ke he mahani fakatokolalo a Iesu Keriso?

7 Ko e fakataiaga homo muatua ke ua aki he mahani fakatokolalo ma tautolu ke fifitaki ki ai ne kua tala mai ia 1 Peteru 2:21: “Ha ko e mena ia ni kua ui ai a mutolu; ha ko e mena ne mamahi a Keriso ni ma mutolu, ti toka ai e ia e fakafifitaki ma mutolu, kia mumui atu a mutolu ke he hana tau tuagahui.” Kua leva lahi ato hau a ia ke he lalolagi tuga e tagata, ne kua hagaao ki a ia e perofetaaga ia Sakaria 9:9: “Kia kalaga fiafia ā koe ko e tama fifine a Ierusalema na e; kitiala, ha ne haele mai hau a Patuiki kia koe; kua tututonu a ia, ko ia foki ko e fakamoui; kua [“fakatokolalo,” NW] a ia, kua heke e ia e asini, ko e punua asini.” Ane mai kua fakatokoluga a Iesu Keriso, kua liga to talia ne ia e tau kautu oti kana he lalolagi ne foaki he Tiapolo ka tautui lagataha aki ne tapuakiaga. (Mataio 4:9, 10) Ne fakakite foki e ia hana mahani fakatokolalo he tuku e tau lilifu oti kana atu ki a Iehova ma e hana fakaakoaga he talahau: “Ka ta hake e mutolu e Tama he tagata, ti iloa ai e mutolu ko au hanai ko ia; nakai eke noa foki e au ha mena, ha ko e mena tuga ne fakaako mai he haku a Matua kia au, ko e tau mena ia ne tala atu ai e au.”​—Ioane 8:28.

8 Kua maeke a ia ke pehe ki a lautolu ne fanogonogo ki a ia: “Kia hahamo e mutolu e lakau hahamo haku, mo e fifitaki mai a mutolu kia au; ha ko au ni ko e totonu mo e loto holoilalo; ti moua ai e mutolu e okiokiaga mo e tau agaga ha mutolu.” (Mataio 11:29) Mo e homo mitaki ha e fakataiaga ke he mahani fakatokolalo ne fakatoka e ia he holoholo e tau alohui he tau aposetolo hana he afiafi fakamui ne fakalataha a ia mo lautolu tuga e tagata! (Ioane 13:3-15) Kua lata lahi moli ai ia Filipi 2:3-8 (NW), e fakatonuaga he aposetolo ko Paulo ke he tau Kerisiano ke “loto manamanatu tokolalo” ne kua totoku a Iesu Keriso mo fakataiaga: “Kia taofimau e aga he manamanatuaga nei ia mutolu ke tuga kua pihia ia Iesu Keriso ko ia, pete ni kua moui a ia tuga e tauteaga he Atua, ne nakai taute ha manamanatu ke fofo, ke he mena nei, ke lata a ia ke tatai ke he Atua. Nakai, ka e fakamaligi atu e ia a ia, mo e uta e tauteaga he tupa mo e hau ai ke tuga e tau tagata tane. Ka e mua atu he mena ia, ko e magaaho ne moua ai e ia a ia kua tuga ne tagata tane, ne fakatokolalo e ia a ia mo e omaoma ti hoko atu ke he mate, e, ko e mate i luga he akau fakakikiveka.” He magaaho ne fakafehagai mo e mena hagahaga kelea lahi mahaki muatua he moui hana, ne liogi fakatokolalo a ia ke he hana Matua: “Ka e aua neke eke hoku loto, ka ko e hau a finagalo.” (Mataio 26:39) Kua nakai toka ai ha fakauaua, ka pehe ke eke a tautolu mo tau tagata kua fifitaki ki a Iesu Keriso he muitua lahi ke he tau tuaga hui hana, kua lata na tautolu ke fakatokolalo.

Ko e Aposetolo ko Paulo, ko e Fakataiaga Mitaki he Mahani Fakatokolalo

9-12. Ko e heigoa e tau puhala kua fakatoka hifo he aposetolo ko Paulo e fakataiaga he mahani fakatokolalo?

9 Ne tohia he aposetolo ko Paulo: “Kia fifitaki mai a mutolu kia au, tuga na au kia Keriso.” (1 Korinito 11:1) Kua fifitaki kia e aposetolo ko Paulo ki a Iesu Keriso he loto manamanatu tokolalo ti kua tuku mai ai ki a tautolu e taha fakataiaga foki ke he mahani fakatokolalo ke fifitaki ki ai? Kua pihia lahi moli na ia. Ke kamata aki, kua mailoga e ia mo e fakatokolalo ko e tupa ha Iesu Keriso a ia. (Filipi 1:1) Ne tala age e ia ke he tau motua i Efeso hagaao ke he hana ‘fekafekau ke he Iki mo e loto manamanatu tokolalo mo e tau hihina mata loga, mo e tau mena kamatamata ne hoko ki a ia he tau takahao he tau tagata Iutaia.’ (Gahua 20:17-19) Kaeke kua nakai fakatokolalo a ia, kua nakai eke a ia ke tohi e tau kupu kua moua mai ia Roma 7:18, 19: “Ha kua iloa e au nakai nofo ha mena mitaki ki loto ia au, ko e haku a tino haia . . . Ha kua nakai eke e au e mena mitaki kua loto au ki ai, ka ko e mena kelea kua nakai loto au ki ai, ko e mena haia kua eke e au.”

10 Kua fakakite mai foki e mahani fakatokolalo a Paulo ke he mena ne tohia e ia ke he tau Kerisiano i Korinito, tuga ne fakamau ia 1 Korinito 2:3: “Ti ha ha i ai au ia mutolu mo e lolelole, mo e matakutaku, mo e vivivivi lahi.” Kua talahau fakatokolalo ke he puhala he moui hana fakamua ato eke mo Kerisiano, ne tohia e ia: “Ko au ne vagahau kelea fakamua, to favale, to fakakelea atu . . . Ne haele mai a Keriso Iesu ke he lalolagi ke fakamomoui e tau tagata hala; ko au nai kua hala kua mua kia lautolu.”​—1 Timoteo 1:13, 15.

11 Kua fakakite mai foki hana mahani fakatokolalo he tokutoku ni ko e Atua ko Iehova ne kautu oti kana ai hana tau laliaga. Ne tohia a ia hagaao ke he hana fekafekauaga: “Ne to e au, ne fakamalū e Apolo, ka ko e Atua ni kua fakatutupu ai. Hanai, kua noa a ia ne to, mo e noa a ia ne fakamalu; ka ko e Atua ni kua fakatutupu ai.” (1 Korinito 3:6, 7) Ne ole foki a ia ke he hana tau matakainaga ke liogi ma hana, kia liga maeke ai a ia ke tuku atu fakamitaki e fakamoliaga, tuga ka totou e tautolu ia Efeso 6:18-20: “Nakai noa ke he tau ole mo e tau liogi oti . . . Mo au foki, kia foaki mai e vagahau kia au . . . kia fakamalolo ai au ke fakamatala atu [e mena fufu he tala mitaki], tuga e mena kua lata ia au.”

12 Ne fakakite mai foki e Paulo hana mahani fakatokolalo ke he puhala ne kau fakalataha a ia mo e falu aposetolo: “Ti ta mai ai e Iakopo, mo Kefa, mo Ioane, . . . e lima matau he fakafetui kia maua mo Panapa kia o atu a maua ke he tau motu kehe, ka ko lautolu ke he tau tagata peritome.” (Kalatia 2:9) Ne fakakite foki e ia hana manako fiafia ke kau fakalataha mo e tau motua he fakapotopotoaga i Ierusalema he o auloa mo e kau tane fuata toko fa ke he faituga mo e totogi e ia ha lautolu a tau mena fakaaoga he fa e fakamoli e lautolu e omonuo.​—Gahua 21:23-26.

13. Ko e heigoa ne taute aki e mahani fakatokolalo ha Paulo ke ofogia e mitaki ue atu?

13 Kua eke ke ofogia oti e mitaki muatua he mahani fakatokolalo a Paulo ka kitia ai e tautolu ke he puhala malolo lahi ue atu ne kua fakaaoga he Atua ko Iehova a ia. Ke fakatai ki ai, kua totou e tautolu “kua eke foki he Atua e tau mana ne mua ke he tau lima a Paulo.” (Gahua 19:11, 12) Ka e mua atu he mena ia, kua age ki a ia e tau kitiaaga mana mo e tau fakakiteaga. (2 Korinito 12:1-7) Ti aua galo foki e tautolu e omoiaga he agaga tapu ati 14 e tau tohi ne tohi e ia (tau tohi takitaha moli) mai he tau tohi 27 he tau Tohiaga Tapu Kerisiano faka-Heleni. Ti nakai eke he tau mena oti ia a ia ke ulufua, kaeke ke vagahau pihia. Kua mahani mau a ia ke fakatokolalo.

Tau Fakataiaga he Vaha Fou Nei

14-16. (a) Ko e ha kua eke ai e pelesiteni fakamua he Kaufakalatahaaga Kolo Toko mo fakataiaga mitaki he mahani fakatokolalo? (e) Kua kehe muatua hana fakataiaga mai ia hai?

14 Ia Heperu 13:7, kua totou e tautolu e fakatonuaga he aposetolo ko Paulo: “Kia manamanatu e tau takitaki ha mutolu, ko lautolu kua talahau atu e kupu he Atua kia mutolu; kia fifitaki a mutolu ha lautolu a tua, mo e manamanatu e fakahikuaga he tau mahani ha lautolu.” Ke fakatau o mo e matapatu fakaakoaga nei, kua maeke a tautolu ke taute mo fakataiaga he vaha fou nei e pelesiteni fakamua he Kaufakalatahaaga Tohi Tapu mo e Pepa Lotu he Kolo Toko, ko Charles Taze Russell, ne kua maeke a tautolu ke fifitaki ke he hana tua. Ko e tagata tane fakatokolalo nakai a ia? Moli kua pihia a ia! Ke tuga he fita he kitia mitaki he tala i loto he hana tau volume ono he tau Studies in the Scriptures, ne kua molea e 3,000 he tau lautohi, ne kua nakai talahau e ia ha mena kua hagaao ki a ia ni. Kua muitua e tau tohi fakailoa he Kaufakalatahaaga Tohi Tapu mo e Pepa Lotu he Kolo Toko he vaha nei ke he matapatu fakaakoaga nei he nakai futiaki e tau onoonoaga ke he tau tagata he nakai fakakite e tau tagata ne tohia e tau tala.

15 I loto he Kolo Toko, ne tohi e Russell kua nakai iloa e ia ha mena tuga e tau matahigoa ko e tau “Fakaakoaga a Russell” mo e tau “Tutaki a Russell,” ko e tau matahigoa ne fakaaoga e lautolu ne totoko ki a ia ka e nakai talia e ia. Ne tohia e ia: “Ko e gahua ha mautolu . . . ne kua eke ke fakaputuputu fakalataha e tau valavala he kupu moli mo e tuku atu a lautolu ke he tau tagata he Iki​—nakai tuga ko e mena fou, nakai tuga ko e tau mena ha mautolu ni, ka ko e he Iki. . . . Ko e gahua kua fiafia e Iki ke fakaaoga ha mautolu a tau taleni fakatokolalo, nakai ko e gahua kamata fou, ka ko e gahua ke liu ati hake, fakatonutonu, ke felauaki.” Kua moli, ne talahau e ia e tau manamanatu kua loto e aposetolo ko Paulo ki ai, tuga kua moua ia 1 Korinito 3:5-7.

16 Kua kehe muatua e aga manamanatu hana mai ia Charles Darwin. I loto he hana fufuta tohi fakamua he Origin of Species he tau 1859, ne fa talahau lagaloga e Darwin ko e manamanatu fakataitai “haku,” kua nakai mailoga e tau mena ne talahau he falu tagata fakamua atu ato hau a ia. Ko e tagata tohia tohi he senetenari ia, ko Samuel Butler, ne tauage a Darwin, he pehe ko e mena tokologa e falu tagata fakamua ne fakatolomaki e tala fakataitai he tupu maiaga noa; ko e mena nakai kamata mai ia Darwin.

17. Ko e heigoa e fakataiaga ke he mahani fakatokolalo foki he Matakainaga ko Rutherford?

17 Kua taha foki e fekafekau mahani fakamoli he vaha fou nei ne fakaaoga muatua he Atua ko Iehova, ko ia ne talahau he kamataaga ko Joseph F. Rutherford. Ko e tagata loto malolo a ia ke fakapuloa e kupu moli he Tohi Tapu mo e mua atu ke he higoa a Iehova. Pete ni kua iloa lahi ko e Ikifakafili ko Rutherford a ia, ka ko e tagata tane fakatokolalo a ia. Ke fakatai ki ai, ne talahau e ia he taha magaaho e falu talahauaga mao lahi ke he tau mena kua lata e tau Kerisiano ke amaamanaki ke tutupu he tau 1925. He magaaho ne nakai fakamoli he tau mena tutupu hana tau amaamanakiaga, ne tala age fakatokolalo ke he magafaoa Peteli i Brooklyn kua fakama ne ia a ia ni. Ne talahau moli mai he taha Kerisiano fakauku ne fa mahani ke feoaki mo ia, kua fa logona lagaloga e ia e Matakainaga ko Rutherford he fakamolemole tuga ke he agaga ia Mataio 5:23, 24, ki mua he tau tagata mo e fakamahao ke he taha, he fakamamahi e taha Kerisiano he talahau e taha tala hehe ne kua tala age ki a ia. Kua eke ni ko e loto mahani fakatokolalo ka maeke ai e taha ne ha ha he tuaga fai pule malolo ke fakamolemole ki a lautolu ne nonofo i lalo ia ia. Kua fakatoka hifo he Matakainaga ko Rutherford e fakataiaga mitaki ma e tau leveki oti kana, pete ni kaeke ke ha ha he fakapotopotoaga, ke he gahua faifano, po ke i loto he taha he tau la he Kaufakalatahaaga.

18. Ko e heigoa e fakailoaaga ne fakakite mai aki e hagahaga he fakatokolalo he pelesiteni ke tolu aki he Kaufakalatahaaga?

18 Ko e pelesiteni ke tolu aki he Kaufakalatahaaga Tohi Tapu mo e Pepa Lotu he Kolo Toko, ko Nathan H. Knorr, ne fakakite foki e mena ia, pete ni ko e taha tagata lahi a ia he vahaloto he tau tagata a Iehova, ne nakai fai logonaaga a ia ko e tokoluga a ia kakano ha ko e hana tuaga. Pete ni ia, ko e mitaki lahi e hana iloilo ke fakatokatoka mena mo e ke lauga ke he tau tagata, ka e ha ha lahi mahaki agaia ia ia e fakalilifu ke he tau mena ne taute he falu. Ti kua taute ai he taha magaaho ne ahi atu a ia ke he ofisa he tagata he Fahi Gahua Tohitohi mo e pehe: “Kua taute i hinai e gahua kua mua atu e aoga mo e mua atu foki e uka. Ko e mena haia ne tote lahi e tau mena ia ne taute e au.” E, kua fakatokolalo a ia he fakaaoga e fakatonuaga ia Filipi 2:3, ‘mo e manatu he loto manamanatu tokolalo kua mua e faoa oti ia ia.’ Ne loto fakaaue a ia, pete ni ai ko e mena lahi e fekafekauaga he pelesiteni he Kaufakalatahaaga, kua aoga lahi foki e falu matagahua. Ko e vala he mahani fakatokolalo ni ia ia ati eke ai ke fai logonaaga pihia mo e fakakite mai ai ke he tau kupu loga. Ko ia foki e taha fakataiaga mitaki ke fifitaki e tau tagata oti ki ai, mua atu a lautolu kua liga ha ha he tau tutuaga lalahi he matagahua levekiaga.

19, 20. (a) Ko e heigoa e fakataiaga ke he mahani fakatokolalo ne kua fakatoka hifo he pelesiteni ke fa aki he Kaufakalatahaaga? (e) Ko e heigoa e lagomatai ka foaki mai he tala ne mui mai, ke he fakagahuahuaaga he mahani fakatokolalo ha tautolu?

19 Ko e pelesiteni ke fa aki foki he Kaufakalatahaaga, ko Fred W. Franz, ne kua eke foki ko e fakataiaga mitaki he mahani fakatokolalo. Ha ko e hukui he pelesiteni he Kaufakalatahaaga ke he 32 e tau tau, kua lahi e tau gahua tohitohi ne taute e ia ma e tau mekasini mo e ma e tau fakaholoaga he tau fonoaga; ka e pete ni he mena nei, ne fa nofo na ia i tua mo e nakai kumi ke moua e kitiaaga lahi. Liga maeke foki ke fatiaki mai e taha fakataiaga i tuai ne fetataiaki mo e mena ia. He magaaho ne fakakaumahala e Ioapo e tau Amoni i Rapa, ne taute tonu e ia ke eke ni ko e Patuiki ko Tavita ka moua e lilifu he kautuaga.​—2 Samuela 12:26-28.

20 Kua moli, kua loga lahi e tau fakataiaga mitaki mai i tuai mo e magaaho nai ne kua tuku mai ki a tautolu e tau kakano malolo lahi ke fakatokolalo. Ka e pete ni ia, kua loga lahi foki e falu kakano ma tautolu ke fakatokolalo, mo e to onoono foki e tala ne mui mai ke he tau mena nei mo e tau lagomataiaga foki ke eke a tautolu ke fakatokolalo.

[Tau Matahui Tala]

a Ne fa mahani ke fakaaoga fakalataha e “tuku hifo taha” mo e kakano “ke eke ke hagahaga ko e tagata lahi.” Ka ko e hana matapatu kakano​—mo e hana kakano i loto he New World Translation​—ko e “nakai maloku,” “kua toka e tau monuina he tuaga.”​—Kikite Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary.

b Esoto 34:6; Numera 14:18; Nehemia 9:17; Salamo 86:15; 103:8; 145:8; Ioelu 2:13; Iona 4:2; Nahuma 1:3.

Manatu Nakai e Koe?

◻ Fa fefe e tau fua he fakaikaluga?

◻ Ko hai ne fakatoka hifo e fakataiaga mitaki muatua ke he loto mahani fakatokolalo?

◻ Kua fakakite mai he heigoa ko hai e fakataiaga muatua ke ua aki he mahani fakatokolalo?

◻ Ko e heigoa e fakataiaga mitaki ke he mahani fakatokolalo ne fakatoka hifo e Paulo?

◻ Ko e heigoa e fakataiaga ke he mahani fakatokolalo lahi he vaha fou nei kua ha ha ia tautolu?

[Fakatino he lau 22]

Ne foaki mai e Iesu e fakakiteaga mitaki he mahani fakatokolalo

[Fakatino he lau 23]

Ne fakatoka hifo e Paulo e fakataiaga mitaki ke he mahani fakatokolalo

[Fakatino he lau 24]

Ne nakai uta he Matakainaga ko Russell e lilifu ki ia ni ma e tau mena ne tohia e ia

    Tau Tohi Faka-Niue (1982-2025)
    Saini ki Fafo
    Saini ki Loto
    • Faka-Niue
    • Tufa
    • Tau Manako
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tau Kupu Fakaaoga
    • Fakavēaga Fakatagata
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Saini ki Loto
    Tufa