Tau Fua—Mitaki mo e Kelea
“Kua fakakite mai e Iehova kia au, ti kitiala, ko e ua e kato fua mati . . . Ko e taha kato fua mati ne mitaki lahi, tuga ne tau fua uluaki he tau mati; ka ko e taha kato fua mati ne kelea lahi nakai maeke ke kai ai he kelea.”—IEREMIA 24:1, 2.
1. Fakakite fefe e Iehova e fakaalofa noa ke he hana tau tagata Isaraela, ka e fefe ha lautolu a tali?
KO E tau 617 F.V.N. a ia. Kua hogofulu ni e tau tau ato taute e Iehova e fakafiliaga kua lata tonu ki a Ierusalema mo e hana tau tagata. Ti kua fita he 30 e tau tau he fakamatala fakamakamaka a Ieremia. Kia mailoga la e fakamaamaaga mahinohino a Esera ke he tutuaga ia, ne kua moua he 2 Nofoaga he Tau Patuiki 36:15: “Ne fakafano mai he Atua he tau matua ha lautolu ko Iehova hana tau fekau, ne uhu matike a ia mo e fakafano mai e ia a lautolu; he fakaalofa a ia ke he hana motu mo e hana haeleaga.” Mo e fua he tau laliaga oti nei? Kua momoko, ne fakaholo atu a Esera ke talahau he 2No 36 kupu 16: “Ka e fakafiufiu e lautolu kia lautolu ne fakafano mai he Atua, mo e fakavihia e lautolu hana tau kupu, mo e va a lautolu ke he hana tau perofeta, ti tupu ai e ita a Iehova ke he hana motu, ato nakai maeke ke fakamalolo ai a lautolu.”
2, 3. Fakamaama e fakakiteaga kua lauia lahi ne fakakite atu e Iehova ki a Ieremia.
2 Kua kakano kia e mena nei ko e to holoholo kehe katoatoa e motu a Iutaia? Ke moua e tali, kia manamanatu la tautolu ke he fakakiteaga talahaua ne kua age ki a Ieremia mo e fakamau i loto he Ier veveheaga 24 he tohi ne ui aki hana higoa. Ne fakaaoga ai he Atua ua e kato fua mati i loto he fakakiteaga ke fakatai atu ke he tau mena tutupu fakapapahi he vahaloto he tau tagata hana. Kua hukui he tau mena nei e tau fua kua kehekehe pauaki, ko e mitaki mo e kelea.
3 Fakamaama mai ia Ieremia veveheaga 24, he tau kupu 1 mo e 2, e mena ne kitia he perofeta he Atua: “Kua fakakite mai e Iehova kia au, ti kitiala, ko e ua e kato fua mati, kua tuku ki mua he faituga a Iehova, ka kua mole he fakapaea atu e Nepukanesa ko e patuiki a Papelonia, a Iekonia ko e tama a Iehoakima ko e patuiki a Iuta, mo e tau iki a Iuta, katoa mo e tau tufuga, mo e tau tufuga eke mena lapatoa, i Ierusalema, mo e uta ai a lautolu ki Papelonia. Ko e taha kato fua mati ne mitaki lahi, tuga ne tau fua uluaki he tau mati; ka ko e taha kato fua mati ne kelea lahi nakai maeke ke kai ai he kelea.”
Tau Fua Mati Mitaki he Fakakiteaga
4. Ko e heigoa e fekau fakamafanatia ne foaki he fakakiteaga ke he tau mati ma e tau Isaraela mahani fakamoli?
4 He mole atu he huhu ki a Ieremia hagaao ke he mena ne kitia e ia, ne fakaholo atu a Iehova ke pehe he tau Ier 24 kupu 5 ke he 7: “Tuga ne tau fua mati mitaki nai, kua pihia he kitia e au ke he tau tagata Iuta ne fakapaea, ne fakafano atu e au he mena nai, ke he motu he tau tagata Kaletaia kia mitaki ai a lautolu. To hagao atu au kia lautolu ke mitaki ai, mo e liuaki mai e au a lautolu ke he motu nai; to ati hake e au a lautolu, ka e nakai ulu ki lalo; to to e au a lautolu ka e nakai taaki. To foaki atu foki e au kia lautolu e tau loto ke iloa e lautolu au, ko au ko Iehova; to eke foki a lautolu mo motu haku, to eke foki au mo Atua ha lautolu; ha ko e mena to liliu mai a lautolu kia au mo e ha lautolu a tau loto katoa.”
5, 6. (a) ‘Ne fakafano atu kia mitaki ai’ fefe e falu he tau Isaraela ki Kaletaia? (e) ‘Hagao’ e Iehova ‘hana tau mata ke mitaki ai’ fefe ke he tau Isaraela fakapaea ne mahani fakamoli?
5 Mai he mena nei ne talahau e Iehova kua tuga kua ha ha i mua e tau magaaho kua mua atu e mitaki, to nakai holoholo kehe katoatoa e motu a Iuta. Ka ko e heigoa e kakano mua atu he kato he tau fua mati mitaki nei?
6 Ne tolu maka ne mahina mo e hogofulu e tau aho ne patuiki a Iekonia, po ko Iehoakina, ki Iutaia ato manako a ia ke toka a Ierusalema ke tomahala ke he Patuiki ko Nepukanesa. Mai ia lautolu ne kua tapaki fakapagota ti fakapaea fakalataha mo ia ko Tanielu mo e hana tau hoa Heperu tokotolu ko Hanania, Mesaelu, mo Asaria, mo Esekielu foki. Ne fakahao he patuiki a Papelonia e tau momoui ha lautolu, ti kua maeke ai ke pehe kua onoono atu a Iehova ke he tau pagota oti nei kua mitaki e puhala ne fakafano kehe ai ke he motu he tau Kaletaia. Kua mailoga nakai e koe kua mavehe foki a Iehova ke ‘hagao atu hana tau mata kia lautolu kua mitaki ai’? Kua fakamoli fefe e mena nei? He tau 537 F.V.N., ne 80 e tau tau kua mole, ne taute e Iehova e Patuiki ko Kuresa ke fakafano atu e poakiaga kua fakaata e tau fanau ha lautolu ne toe agaia ke liliu ke he motu a Iutaia. Ne liliu e tau Iutaia mahani fakamoli nei ke ta e taone a Ierusalema; ne kua fakatu hake e lautolu e faituga fou ma e tapuakiaga ke he Atua ha lautolu, ko Iehova; mo e liliu a lautolu ki a ia mo e ha lautolu a tau loto katoa. Mai he tau mena oti nei, ki a Iehova kua tuga e tau fua mati uluaki mitaki lahi e tau tagata fakapaea nei mo e ha lautolu a fanau.
7. He magaaho fe mo e “ke mitaki ai” fefe e tau mata a Iehova ke he vahega Ieremia he vaha fou nei?
7 Kua liga manatu e koe mai he tala fakamua ne hagaao ke he tau kupu fakaperofeta a Ieremia, ne kua ako ai e tautolu ko e fai kakano a lautolu ke he senetenari 20 aki ha tautolu. Mo e nakai kehe e Ier veveheaga 24. He vaha pouligia he tau tau he Felakutaki I he Lalolagi, kua tokologa e tau fekafekau tukulele a Iehova kua ha ha i lalo he fakaheheina a Papelonia Lahi ke he tau puhala kehekehe. Ka e matakite lahi a Iehova ‘kia lautolu ke he puhala kua mitaki ai.’ Ti kua hoko ai mai ia Kuresa Mua Ue Atu, ko Iesu Keriso, ne mumutu kehe e Iehova e pule malolo a Papelonia Lahi ki a lautolu mo e tamai fakahaga a lautolu ke he parataiso fakaagaga. Ne talia he tau Isaraela fakaagaga nei mo e liliu atu ki a Iehova mo e tau loto katoa ha lautolu. Ati ke he tau 1931, ne olioli a lautolu ke talia e higoa ko e Tau Fakamoli a Iehova. Kua moli, kua maeke ai mogonai ke pehe kua eke tuai a lautolu ke tuga e kato he tau fua mati mitaki ke he tau mata a Iehova.
8. Ke he puhala fe ne fakapuloa he Tau Fakamoli a Iehova ke he tau matakavi oti e fekau he Kautu ne humelie tuga e mati?
8 Mo e nakai fakatonoa he Tau Fakamoli a Iehova e kakano he mahani totonu noa he Atua ne kua fakatokanoa mai ai a lautolu ia Papelonia Lahi. Kua nakai toka ni ki a lautolu e humelie he fekau he tala mitaki he Kautu ne kua tuga he mati, ka kua fakapuloa ai e lautolu ke fakatauo mo e tau kupu a Iesu ia Mataio 24:14: “To fakamatala atu foki e tala mitaki nai he kautu ke he lalolagi oti, ke eke mo talahau ke he tau atu motu oti.” Mo e ko e fua? Kua molea ai e 4,700,000 a lautolu ne tuga e tau mamoe ka e nakai ko e tau Isaraela fakaagaga ne kua fehola mai ia Papelonia Lahi!
Tau Fua Mati Kelea he Fakakiteaga
9. Kua fakatai ki a hai e tau fua mati kelea he fakakiteaga a Ieremia, mo e heigoa ka hohoko ki a lautolu?
9 Ka e kua e kato he tau fua mati kelea he fakakiteaga a Ieremia? He magaaho nai kua ono fakalahi a Ieremia ke he tau kupu a Iehova ne moua ia Ieremia veveheaga 24, ko e tau kupu 8 ke he 10: “Ke tuga e tau fua mati kelea, kua nakai maeke ke kai, he kelea; kua vagahau mai pehe a Iehova, To tuku atu pihia e au e patuiki a Iuta ko Setekaia, mo e tau iki ha ha ia ia, mo lautolu ne toe i Ierusalema, ko lautolu ne toe ke he motu nai, mo lautolu kua nonofo ke he motu ko Aikupito; To tuku atu e au a lautolu kia eke fakakelea ki ai, mo e malaia ai ke he tau kautu oti he lalolagi, ke eke mo mena ke amuamu ki ai, mo kupu fakatai foki, mo mena foki ke va ki ai, mo e kaialu ki ai, ke he tau motu oti kua vega e au a lautolu ki ai. To fakafano atu e au kia lautolu e pelu, mo e hoge, mo e tatalu, ato fakaotioti ai a lautolu mai he kelekele ne foaki atu e au kia lautolu mo e ha lautolu a tau matua.”
10. Ko e ha ke he fifiliaga a Iehova ko e ‘fua mati kelea’ a Setekaia?
10 Ti kua eke moli na Setekaia ko e ‘fua mati kelea’ ke he tau mata a Iehova. Nakai ni hokoia kua fetoko a ia ke he Patuiki ko Nepukanesa he moumou e omonuoaga ke he mahani fakamoli ne taute e ia mo e patuiki ia ke he higoa a Iehova ka e nakai talia katoatoa foki e ia e fakaalofa noa a Iehova kua foaki atu ia Ieremia. Ko e moli hanai, kua tomuaatu foki a ia he tuku a Ieremia he fale puipui! Ti kua nakai ofo ai he hokotia a Esera ke totoku e aga manamanatu he patuiki tuga ne taute e ia ia 2 Nofoaga he Tau Patuiki 36:12: “Ne eke e ia e mahani kelea ki mua a Iehova hana Atua, ti nakai fakatokolalo a ia.” Ke he tau mata a Iehova kua eke na Setekaia mo lautolu ne nonofo agaia i Ierusalema ke tuga ne kato he tau fua mati kelea, kua popo!
Tau Fua Mati Popo Fakatai he Vaha ha Tautolu
11, 12. Ko hai ne fakakite moli mai ko e tau fua mati kelea he vaha nei, mo e heigoa ka hohoko ki a lautolu?
11 He magaaho nei kia onoono atu la ke he lalolagi he vaha nei. Ke he hau a manatu kua maeke nakai a tautolu ke kitia e kato fakatai he tau fua mati kelea? Kia manamanatu la tautolu ke he tau mena moli he fakatatai ha tautolu a vaha mo e ha Ieremia. He senetenari ke 20 aki nai, ne fakaaoga e Iehova e vahega Ieremia, ko lautolu ne fakauku ne toe agaia, ke hataki tumau e tau motu ke he hana ita mai i mua he matematekelea lahi mahaki. Ne ole fakamakamaka a ia ke he tau atu motu kehekehe ke tuku atu ki a ia e lilifu kua lata mo e hana higoa, ke tapuaki ki a ia mo e agaga mo e kupu moli, mo e mailoga hana Tama ne pule, ko Iesu Keriso, ko e Pule kua ha ha i ai e tonu ke he lalolagi. Ka ko e heigoa ne tali mai? Kua tatai ni tuga he vaha a Ieremia. Kua taute tumau he tau motu e tau mena kua kelea ke he tau mata a Iehova.
12 Ko hai a lautolu ne fakaohooho e aga manamanatu totoko nei? Ko hai ne fa va tumau ke he tau tagata uta kupu nei he Atua, ne kua tuga a Ieremia, he huhu toko ke he ha lautolu a pule malolo ke taute mo tau fekafekau he Atua? Ko hai ne fa fakavihia tumau e Kupu he Atua? Ko hai he vaha nei ne ha ha i tua he tau favaleaga loga ke he Tau Fakamoli a Iehova? Kua maaliali lahi ke kitia he tau tagata oti e tali—ko Kerisitenitome naia, mua atu ke he vahega fekafekau lotu! Mo e onoono atu la ke he tau mena popo oti kana a Kerisitenitome, ko e tau fua kelea ne kua fita he tutala ki ai he tala fakamua. E, kua ha ha i ai moli ke he lalolagi he vaha nei e kato fakatai he tau fua mati kelea. Kua moli, kua pehe a Iehova kua nakai maeke a lautolu “ke kai ai he kelea.” Kua taogo hifo mai e tau kupu a Iehova ia Ieremia ke he vaha ha tautolu: ‘Ato fakaotioti ai a lautolu’! To nakai tuai fai fakamauluaga e ita lahi a Iehova ki a Kerisitenitome.
Ko e Fakaakoaga Hataki ma Tautolu
13. Kua kitia mai ai he tau kupu a Paulo ia 1 Korinito 10:11, kua lata a tautolu ke maama fefe e fakakiteaga he tau kato fua mati ne ua?
13 He kumikumi a tautolu ke he hagaaoaga he fekau he hatakiaga a Ieremia mai he agaga, kua taogo mai e tau kupu he aposetolo ko Paulo ia 1 Korinito 10:11 ke he tau teliga ha tautolu: “Ne hohoko e tau mena oti ia kia lautolu ke eke mo tau fakamailoga; kua tohi foki ke eke mo tomatomaaga ma tautolu kua hohoko mai ke he vaha ke fakahiku ai.” Ti toka loto nakai e tautolu takitokotaha e hatakiaga ne kua fakakite mai ki a tautolu he fakakiteaga ke he tau kato fua mati nei ne ua? Ko e tau mena ne hohoko ki a Isaraela ne fa e fakatutala a tautolu ki ai kua eke ai tuai mo tau fakataiaga kua hataki mai ki a tautolu.
14. Taui fefe e Isaraela e feakiaga a Iehova?
14 Ke fakahiku aki, kia liliu la a tautolu ke manatu e tau kupu a Iehova ke he Patuiki ko Tavita hagaao ki a Isaraela, tuga kua moua ia 2 Samuela 7:10: “Kua tuku atu foki e au e mena ke nofo ai haku a motu ko Isaraela, ti to ai e au a lautolu.” Kua leveki fakaeneene e Iehova hana tau tagata Isaraela ke he tau puhala oti. Ti kua ha ha i ai oti e tau kakano ma e tau Isaraela ke taute e tau fua mitaki i loto he tau momoui ha lautolu. Kua lata ni a lautolu ke fanogonogo ke he fakaakoaga faka-Atua a Iehova mo e taofimau hana tau poakiaga. Ka e, gahoa ni a lautolu ne taute e mena ia. Ka kua ulukafilo ne laulahi mo e fakakeukeu ti kua taute ni e lautolu e tau fua kelea, ne popo.
15. Fefe e tali a Isaraela fakaagaga he vaha nei mo e ha lautolu a tau hoa ne tuga e tau mamoe ke he fakaalofa hohofi noa a Iehova?
15 Ti kua fefe mogoia, ka e kua ha tautolu a vaha? Kua lahi mahaki e fakaalofa noa ne fakakite e Iehova ke he hana Isaraela fakaagaga ne toe agaia mo e ha lautolu a tau hoa ne tuga e tau mamoe. Kua onoono tumau hana tau mata ki a lautolu tali mai he ha lautolu a fakahaoaga fakaagaga he tau 1919. Tuga ne talahau tuai e ia mai ia Isaia, kua moua e lautolu he tau aho oti e fakaakoaga faka-Atua mai he Faiaoga lahi mahaki he lagi mo e lalolagi katoatoa, ko e Atua ko Iehova. (Isaia 54:13) Ko e fua he fakaakoaga faka-Atua nei, ne puhala mai he takitakiaga he hana Tama fakahele, ko Iesu Keriso, e mafola lahi mahaki ke he vahaloto ha lautolu mo e tamai fakahaga a lautolu ke tata lahi e fakafetuiaga mo Iehova. Kua homo ue atu e tutuaga fakaagaga kua foaki mai he mena nei ki a tautolu oti ke iloa a Iehova, ke fanogonogo ki a ia, mo e taute tumau e tau fua mitaki i loto he tau momoui ha tautolu—tau fua kua tuku atu e fakahekeaga ki a Iehova! Ha ko e kakano ko e tau momoui ni ha tautolu!
16. Ko e heigoa e fakaaoga fakatagata kua maeke ia tautolu oti ke taute mai he fakakiteaga he tau kato fua mati ne ua?
16 Ka e pete ni e tau fakaalofa noa oti kana he Atua, kua ha ha agaia e falu ne kua eke ke totoko mo e lotouka, kua tuga ne tau tagata tokologa i Iutaia i tuai, mo e kua taute e tau fua kelea ne popo i loto he tau momoui ha lautolu. Kua kelea ha e mena nei! Kia nakai eke e taha ia tautolu ke galo mai he tau mata e fakaakoaga hataki ne fakakite maaliali ki a tautolu mai he tau kato ua nei he tau fua mati mo e ha laua a tau fua—mitaki mo e kelea. He alumaki mai e fakafiliaga kua lata tonu a Iehova ki a Kerisitenitome ne tiaki taofiaga, kia toka loto e tautolu e akonakiaga he aposetolo ko Paulo: “Kia mahani a mutolu ke lata mo [“Iehova,” NW], kia fiafia mai a ia kia mutolu ke he tau mena oti.”—Kolose 1:10.
Liu Fakamanatu—“Tau Fua—Mitaki mo e Kelea” mo e tau paratafa 1-4 he “Taulatau ha Iehova mo e Tau Motu”
◻ Ko e heigoa ne hukui he kato he tau fua mati mitaki?
◻ Ne kitia maaliali fefe e kato he tau fua mati kelea?
◻ Ko e heigoa e fakaakoaga hataki ne foaki mai he fekau a Ieremia ki a tautolu?
◻ Ko e heigoa e kakano mua atu he tau 607 F.V.N.? mo e tau 1914 V.N.?
[Fakatino he lau 24]
Tuga e tau fua mati mitaki, kua tamai he tau tagata he Atua e tau fua humelie he Kautu
[Fakatino he lau 24]
Kua fakakite moli a Kerisitenitome ke tuga ni e kato he tau fua mati kelea