Kua Hao Atu Nakai a Koe ke he Okiokihaga he Atua?
“Ko ia kua hao atu ke he hana okiokihaga, kua okioki foki a ia ke he hana tau gahua.”—HEPERU 4:10.
1. Ko e ha kua manako lahi ke he okiokihaga?
OKIOKIHAGA. Ko e kupu mitaki mo e fulufuluola ha a ia! He nonofo he lalolagi to mafiti mo e lavelave nei, to talia he tokologa ia tautolu kua latatonu mo e taha okioki tote. Fuata mo e motua lahi, mau po ke nofo tokotaha, liga logona e tautolu e ukalahi mo e mategugu mai ni he moui he tau aho takitaha. Kia lautolu mo e tau kaupaaga po ke tau matematekelea he tino, kua eke e tau aho oti mo paleko. Tuga ni ne talahau he tau Tohiaga Tapu, “kua oi fakalataha mo e mamahi fanau fakalataha e tau mena oti ne eke kua hoko ni kehe vaha nai.” (Roma 8:22) Kua nakai teva e tagata ka okioki. Ko e mena latatonu e okioki ma e tau tagata.
2. Kua kamata mai he mogo fe e okioki a Iehova?
2 Na okioki foki a Iehova. He tohi a Kenese, ne totou e tautolu: “Kua oti kana he eke e lagi mo e lalolagi katoa mo e tau mena oti ha i ai. Kua fakaoti he Atua ke he aho fitu hana gahua ne eke e ia; ko e aho fitu foki ne okioki ai a ia he hana tau gahua oti ne eke e ia.” Ne fakaheke e Iehova e “aho fitu,” ha kua fakaholo atu e fakamauaga mai he agaga ke talahau: “Ti fakamonuina ai he Atua e aho fitu, mo e fakatapu ai.”—Kenese 2:1-3.
Ne Okioki e Atua Mai he Hana Tau Gahua
3. Ko e heigoa e tau kakano nakai moli ke he okiokihaga he Atua?
3 Ko e ha ne okioki e Atua he “aho fitu”? Moli, kua nakai okioki a ia he kua lolelole. Nukua olioli e Iehova e ‘malolo lahi mo e mana lahi’ ati ‘nakai lolelole ai po ke mategugu.’ (Isaia 40:26, 28) Kua nakai okioki foki e Atua kakano kua nakai fahia a ia po ke he hiki he moui, ha kua tala mai a Iesu ki a tautolu: “Kua gahua haku a Matua kua hoko mai ni ke he aho nei, ha ne gahua foki au.” (Ioane 5:17) Ke he ha mena ni, “ko e Atua ko e Agaga ni a ia” ti kua nakai falanaki ke he tau fakaholoaga he tino mo e tau manako he tau mena momoui fakatino.—Ioane 4:24.
4. Puhala fe ne kehe ai e “aho fitu” mai he tau “aho ono” fakamua?
4 Maeke fefe ia tautolu ke maama e kakano ne okioki ai e Atua he “aho fitu”? He mailoga ko e pete ni kua fiafia lahi e Atua ha ko e gahua ne fakakatoatoa e ia he magahala he tau fakaholoaga loa he tau “aho” ne ono kua fita he tufugatia takitaha, ne fakamonuina pauaki e ia e “aho fitu” ti talahau ai ke “fakatapu.” Ne fakamaama mai he Concise Oxford Dictionary e “fakatapu” ko e “tukulele po ke latatonu katoatoa (ke he atua po ke ke he falu gahua fakalotu).” Ti, kua fakakite he fakamonuina e Iehova e “aho fitu” mo e talahau ai ke fakatapu ko e aho ia mo e hana “okiokihaga” kua liga fai matutakiaga mo e hana finagalo fakatapu mo e gahua, ka e nakai ha kua lata mo ia. Ko e heigoa e matutakiaga ia?
5. Ko e heigoa ne fakagahuahua he Atua he magahala he tau “aho ono” fakamua he tufugatia?
5 He magahala he tau aho tufugatia fakamua ne ono, ne tauteute mo e fakagahuahua he Atua e tau holoaga mo e tau matafakatufono oti ne takitaki aki e tau gahua he fua lalolagi mo e tau mena ne viko takai ai. Kua kitia ainei he tau saienetisi e homo ue atu ha a ia he tau fakatokatokaaga nei. Ato hoko ke he matahiku he “aho ono,” ne tufuga he Atua e tau tagata fakamua ti tuku a laua he “kaina i Etena ke he fahi uta.” He fakahikuaga, ne talahau he Atua hana finagalo hagaao ke he magafaoa tagata mo e ke he lalolagi, he tau kupu perofeta nei: “Kia fanau a mo e fakatokologa, kia fakapuke foki e lalolagi, mo e kautu ki ai; kia pule foki ke he tau ika he tahi, mo e tau manu lele he pulagi, katoa mo e tau mena momoui oti kua totolo ke he kelekele.”—Kenese 1:28, 31; 2:8.
6. (a) He matahiku he “aho ono,” fefe e logonaaga a Iehova hagaao ke he tau mena oti kana ne tufuga e ia? (e) Ko e kakano fe ne fakatapu ai e “aho fitu”?
6 He tatatata atu ke he matahiku he tufugatiaaga he “aho ono,” ne tala mai e fakamauaga ki a tautolu: “Ti kitekite e Atua ke he tau mena oti ne eke e ia, kitiala, kua mitaki lahi ni.” (Kenese 1:31) Kua fiafia ai a Iehova mo e tau mena oti ne eke e ia. Ti kua okioki, po ke oti e gahua tufuga hana hagaao ke he lalolagi. Pete ni he mitaki katoatoa mo e fulufuluola tuga ni e parataiso e mogo ia, ka kua malutia ni e tama matakavi tote, mo e tokoua ni e tagata he lalolagi. To fai magaaho la ma e lalolagi mo e he magafaoa tagata ke hokotia atu ke he tuaga ne finagalo he Atua. Ha ko e kakano nei, ati fifili e ia e “aho fitu” ke taute e tau mena oti ne kua tufuga e ia he tau “aho ono” kua mole ke laulau mitaki mo e hana a finagalo fakatapu. (Fakatatai Efeso 1:11) He tatatata ke he matahiku he “aho fitu,” to eke ai e lalolagi mo parataiso katoa mo e nonofo ai e magafaoa he tau tagata mitaki katoatoa. (Isaia 45:18) Kua toka, po ke tukulele pauaki e “aho fitu” ma e fakakatoatoaaga mo e fakamoliaga he finagalo he Atua hagaao ke he lalolagi mo e tau tagata. Ko e kakano a ia ne “fakatapu” ai.
7. (a) Ko e puhala fe ne okioki e Atua he “aho fitu”? (e) To fefe e tau mena oti kana he magaaho ka hoko ke he fakahiku he “aho fitu”?
7 Ti kua okioki e Atua mai he tau gahua tufuga hana he “aho fitu.” Tuga kua laka ki tua a ia mo e toka e mena ne fakatokatoka e ia ke gahuahua. Kua mauokafua lahi a ia, to fakamoli e tau mena oti ne finagalo e ia he matahiku he “aho fitu.” Pete ni ka fai fakatauhele, to kautu mai ai. To aoga e tau tagata omaoma oti he magaaho ka mailoga katoa e finagalo he Atua. To nakai fakaai ha mena ke auhia e mena nei kakano ko e haia he “aho fitu” e fakamonuinaga he Atua, mo e “fakatapu” ai e ia. Ko e amaamanaki mitaki lahi ha a ia ma e tau tagata omaoma!
Kaumahala a Isaraela ke Hao Atu ke he Okiokihaga he Atua
8. He mogo fe mo e puhala fe ne fakamanatu he tau Isaraela e Sapati?
8 Ne moua he motu a Isaraela e aoga mai he fakaholoaga ma e gahua mo e he okiokihaga a Iehova. Ato age foki e Fakatufono he Mouga ko Sinai ke he tau Isaraela, ne tala age e Atua ki a lautolu he puhala ia Mose: “Kitiala, kua foaki mai e Iehova e sapati ma mutolu, ko e mena ia kua foaki mai ai e ia ke he aho ono e mena kai ke lata mo e ua e aho; ki a takitokotaha a mutolu mo e nofo ke he mena kua fa nofo ai, aua neke fano kehe taha mo e mena kua fa nofo ai ke he aho fitu.” Ti ko e fua ne “okioki ai a mutolu ke he aho fitu.”—Esoto 16:22-30.
9. Ko e ha ne eke moli ai e matafakatufono he Sapati mo mena fiafia ma e tau Isaraela?
9 Ko e fakaholoaga fou anei ma e tau Isaraela, ne laveaki mai laia he fakatupa i Aikupito. Pete ni he fuafua he tau Aikupito mo e falu foki e magaaho ke he loa he lima ke he hogofulu e aho, nakai tuga kua fakaata e tau Isaraela fakatupa ke fai aho okioki. (Fakatatai Esoto 5:1-9.) Kua latatonu ke talahau kua loto lahi e tau tagata a Isaraela ke he hiki nei. Ti he nakai lata ke kitia e fakatufono he Sapati ko e kavega mamafa po ke fakakaupaaga, kua lata ia lautolu ke mumuitua ki ai. Ka kua tala age e Atua ki a lautolu he mogo fakamui kua fakamanatu he Sapati e fakatupa ha lautolu i Aikupito mo e he laveaki e ia a lautolu.—Teutaronome 5:15.
10, 11. (a) Ka omaoma, ko e heigoa ka talifaki e tau Isaraela ke olioli? (e) Ko e ha ne kaumahala e tau Isaraela ke hao atu ke he okiokihaga he Atua?
10 Ane mai ke omaoma e tau Isaraela ne omai mo Mose i Aikupito, to moua foki e lautolu e monuina he hao atu ke he “motu [he maveheaga] ne tafe ai e puke huhu mo e meli.” (Esoto 3:8) Ko e kavi ia ka olioli e lautolu e okioki moli, nakai ni he Sapati ka e ke he moui tukulagi ha lautolu. (Teutaronome 12:9, 10) Pete ni ia, kua nakai pihia e mena ne tupu. Hagaao ki a lautolu, ne tohia he aposetolo ko Paulo: “Ko hai kia a lautolu ne fanogonogo a lautolu ti fakahogohogomanava ai? nakai kia ko lautolu oti ne o mai i Aikupito ke he takitakiaga a Mose? Ko hai kia a lautolu ne vihiatia ai e ia ke he fagofulu a tau? nakai kia ko lautolu ne hala, ne mamate hifo foki e tau tino ha lautolu ke he tutakale? Ko hai foki a lautolu ne omonuo a ia ki ai, nakai hao atu a lautolu ke he hana okiokihaga? ka e nakai kia ko lautolu ne faliuliu? Haia, kua iloa ai e tautolu nakai maeke ia lautolu ke hao atu ki ai, ha kua nakai [“tua,” NW].”—Heperu 3:16-19.
11 Ko e fakaakoaga malolo ha a ia ma tautolu! Ha kua nakai tua a lautolu ki a Iehova, ne nakai hao atu e atuhau ia ke he okiokihaga ne mavehe e ia ki a lautolu. Ka kua mamate oti a lautolu he tutakale. Kua kaumahala a lautolu ke mahino ko e tau ohi a Aperahamo, nukua tata lahi e fakalatahaaga ha lautolu mo e finagalo he Atua ke fakamonuina e tau motu oti he lalolagi. (Kenese 17:7, 8; 22:18) He nakai gahua fakalataha mo e finagalo faka-Atua, kua lavelave lahi a lautolu he tau manako fakalalolagi mo e fulukovi. Kia nakai mafai a tautolu ke taute pihia!—1 Korinito 10:6, 10.
Fakatumau Agaia e Okiokihaga
12. Ko e heigoa e amaamanakiaga ne ha ha agaia ma e tau Kerisiano he senetenari ke fakamua aki, mo e ke moua fefe ai e lautolu?
12 He mole e fakakite e kaumahala a Isaraela ke hao atu ke he okiokihaga he Atua ha ko e nakai tua, ne fakamahino atu a Paulo ke he hana tau katofia talitonu auloa. Tuga ne tohi he Heperu 4:1-5, ne fakamalolo e ia a lautolu ko e “toka agaia ia tautolu e kupu ne talahaua mai ke hao atu ke he hana [Atua] okiokihaga.” Ne tala age a Paulo ki a lautolu ke fakagahuahua e tua ke he “vagahau mitaki,” ha “ko tautolu kua tua to hao atu a tautolu ke he okiokihaga.” Ha kua fita he uta kehe he poa lukutoto a Iesu e Fakatufono, kua nakai hagaao a Paulo ainei ke he okiokihaga ne mai he Sapati. (Kolose 2:13, 14) He fatiaki e Kenese 2:2 mo e Salamo 95:11, kua fakamalolo e Paulo e tau Kerisiano Heperu ke hao atu ke he okiokihaga he Atua.
13. He fatiaki e Salamo 95, ko e ha ne fakatonu atu a Paulo ke he kupu “aho nai”?
13 Kua lata ai mo “vagahau mitaki” ke he tau Kerisiano Heperu ha kua maeke ke hao atu ke he okiokihaga he Atua, ke tuga ni e okioki he Sapati ne kua lata mo “vagahau mitaki” ke he tau Isaraela fakamua ia lautolu. Ko e mena ia, ne fakamakamaka a Paulo ke he hana tau katofia talitonu auloa ke aua neke taute e hehe ia ne taute he tau Isaraela he tutakale. He fatiaki e tohi he mogonei ko e Salamo 95:7, 8, ne fakatonu atu a ia ke he kupu “aho nai,” pete ni kua leva lahi tuai e okioki mai e Atua he tufugatiaaga. (Heperu 4:6, 7) Ko e heigoa e manatu a Paulo? Ko e “aho fitu,” ne fakatoka pauaki he Atua ke fakamoli katoatoa aki hana finagalo hagaao ke he lalolagi mo e tau tagata, kua gahuahua agaia. Ko e mena ia, ati lata he hana tau katofia Kerisiano ke gahua fakalataha mo e finagalo ia ka e nakai lavelave ke he tau gahua fulukovi. Ne liu agataha a ia fakapuloa e hatakiaga: “Aua neke fakamao e tau loto ha mutolu.”
14. Fakakite fefe e Paulo kua ha ha agaia ni e “okiokihaga” he Atua?
14 Taha mena foki, ne fakakite e Paulo ko e “okiokihaga” he maveheaga nakai ni ko e nofo hokoia he Motu he Maveheaga i lalo he takitaki a Iosua. (Iosua 21:44) “Ka ko e mena kane mai fakahoko e Iosua a lautolu ke he okiokihaga,” he tala age e Paulo, “po kua nakai vagahau fakamui he Atua ke he taha aho.” Ha ko e mena ia, ne pehe foki a Paulo: “Kua toka agaia e okiokihaga tuga e aho sapati mo e tau tagata he Atua.” (Heperu 4:8, 9) Ko e heigoa e “okiokihaga tuga e aho sapati”?
Hao Atu ke he Okiokihaga he Atua
15, 16. (a) Ko e heigoa e kakano moli he talahauaga “okiokihaga tuga e aho sapati”? (e) Ko e heigoa e kakano ke ‘okioki mai he tau gahua ni ha tautolu’?
15 Ko e talahauaga “okiokihaga tuga e aho sapati” kua fakaliliu mai he kupu Heleni ne kakano “he sapati.” (Kingdom Interlinear) Ne tohi e Porofesa William Lane: “Kua moua e maamaaga he kupu mai he fakaakoaga Sapati ne kamata he faka-Iutaia ne fakave ke he Esoto 20:8-10, kua peehi ko e tatai ua e okiokihaga mo e fakahekeaga . . . Kua peehi mai ai e puhala pauaki he kaiaga mo e olioli, ne fakakite ha ko e manako lahi mo e fakaheke ke he Atua.” Ti, mena haia, nakai ni ko e fakatoka mai noa he gahua e okiokihaga he maveheaga. Ka ko e hiki mai he mategugu mo e gahua teao ke he fekafekau olioli ne fakalilifu e Atua.
16 Kua fakakite mai foki he tau kupu a Paulo e mena nei: “Ha ko ia kua hao atu ke he hana okiokihaga, kua okioki foki a ia ke he hana tau gahua, tuga e Atua ke he hana ni.” (Heperu 4:10) Kua nakai okioki e Atua he aho ke fitu aki he tufugatiaaga ha kua lolelole a ia. Ka kua oti e gahua hana he tufugatia e lalolagi ke toka e matagahua hana ke gahuahua mo e ke hokotia ke he fakaheke katoa, ke he hana ni a fakatokoluga mo e lilifu. Ha ko e vala he tufugatia he Atua, kia hokotia atu foki a tautolu ke he fakaholoaga ia. Kia ‘okioki mai he tau gahua ni ha tautolu,’ kakano, kua lata ia tautolu ke aua fakamakamaka ke fia tututonu ni ki mua he Atua he lali ke moua e fakamouiaga. Ka kua lata ia tautolu ke tua kua falanaki e fakamouiaga ke he poa lukutoto a Iesu Keriso, ka liu fakalataha e tau mena oti kana mo e finagalo he Atua.—Efeso 1:8-14; Kolose 1:19, 20.
Gahua Malolo e Kupu he Atua
17. Ko e heigoa e puhala ne tutuli he tau Isaraela he tino ne kua lata ia tautolu ke kalo kehe mai ai?
17 Ne kaumahala e tau Isaraela ke hao atu ke he okiokihaga ne mavehe he Atua ha kua nakai omaoma mo e he nakai tua a lautolu. Ha kua pihia, ne tala age a Paulo ke he tau Kerisiano Heperu: “Hanai, kia eke taha a tautolu ke hao atu ke he okiokihaga ia, neke veli taha tagata he hana fifitaki kia lautolu ne faliuliu.” (Heperu 4:11) Tokologa e tau Iutaia he senetenari ke fakamua aki ne nakai fakagahuahua e tua ki a Iesu, ti tokologa ia lautolu ne matematekelea lahi he magaaho ne fakaotioti e fakatokaaga he tau mena faka-Iutaia he 70 V.N. Kua aoga lahi ai ke tua a tautolu ke he kupu ne mavehe he Atua he vaha nei!
18. (a) Ko e heigoa e kakano ne mai e Paulo ke fakagahuahua e tua ke he kupu he Atua? (e) Kua eke fefe e kupu he Atua ke “mua foki hana matila ke he tau pelu oti kana kua matila fakafahiua”?
18 Kua aoga lahi e tau kakano ke tua a tautolu ke he kupu a Iehova. Ne tohia e Paulo: “Ko e kupu he Atua kua moui ia, mo e gahua malolo, kua mua foki hana matila ke he tau pelu oti kana kua matila fakafahiua, kua tuina foki ato vevehe tuai ai e loto mo e agaga, ko e tau fatia mo e tau uho hui, kua fakafili foki e tau manatu mo e tau fakafiliaga he tau loto.” (Heperu 4:12) E, ko e kupu he Atua po ke fekau, kua “mua foki hana matila ke he tau pelu oti kana kua matila fakafahiua.” Kua lata he tau Kerisiano Heperu ke manatu e mena ne tupu ke he tau matua fakamua ha lautolu. He fakaheu e fakafiliaga a Iehova to mamate a lautolu he tutakale, ne lali ai a lautolu ke hao atu ke he Motu he Maveheaga. Ka e hataki age a Mose ki a lautolu: “Ha ko e mena hanai ha i mua ia mutolu e tau tagata Amaleka mo e tau tagata Kanana to mamate ni a mutolu ke he pelu.” He magaaho ne ulukafilo e tau Isaraela he ohooho, ne “o hifo ai e tau tagata Amaleka mo e tau tagata Kanana ko lautolu ia ne nonofo ke he mouga ti keli e lautolu a lautolu, mo e tutuli a lautolu kua hohoko ni ki Horema.” (Numera 14:39-45) Kua mua e matila he kupu a Iehova ke he matila he ha pelu fakafahiua, mo e ko e ha tagata ka fakaheu pauaki ai to moua e fua mai ai.—Kalatia 6:7-9.
19. Malolo fefe e “tuina” he Kupu he Atua, mo e kua lata he ha a tautolu ke talahau ha tautolu a tau mahani ke he Atua?
19 Kua malolo lahi ha e Kupu he Atua he kua “tuina foki ato vevehe tuai ai e loto mo e agaga, ko e tau fatia mo e tau uho hui”! Kua hoko hifo ke he tau manatu mo e tau manako he tau tagata takitaha, tuga kua tuina hifo ke he uho hui i loto muatua he polohui motua! Pete ni he talia e tau Isaraela ne tokanoa mai he tupa i Aikupito ke mumuitua ke he Fakatufono, ka e iloa e Iehova kua nakai fakaaue moli a lautolu ke he hana tau foakiaga mo e tau poakiaga. (Salamo 95:7-11) He nakai taute hana finagalo, kua mahomo atu ni a lautolu ke fakamakona e tau manako fakatino ha lautolu. Ko e mena ia, kua nakai hao atu a lautolu ke he okiokihaga ne mavehe he Atua, ka e mamate he tutakale. Kua lata ai ia tautolu ke tokaloto e mena ia, ha kua “nakai fakai foki ha mena taha kua galo ki mua [he Atua], ka kua toka noa mo e maliali e tau mena oti kana ke he na fofoga hana ke talahau ki ai e tautolu e tau mahani ha tautolu.” (Heperu 4:13) Ati, kia fakamoli ai e tautolu ha tautolu a tukulele ki a Iehova mo e nakai “tukumuli ke he malaia.”—Heperu 10:39.
20. Ko e heigoa a ia i mua, mo e ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute he mogonei ke hao atu ke he okiokihaga he Atua?
20 Pete ni ko e fai gahua agaia e “aho fitu”—ko e aho okioki he Atua—kua mataala a ia ke he fakakatoatoaaga he hana finagalo ke he lalolagi mo e tau tagata. Nakai leva, to uta kehe he Patuiki faka-Mesia, ko Iesu Keriso, mai he lalolagi e tau fi oti he finagalo he Atua, putoia foki a Satani ko e Tiapolo. He magahala he Pule Afe Tau a Keriso, to ta mai e Iesu mo lautolu ka pule mo ia ne 144,000 e lalolagi mo e tau tagata ke he tuaga ne finagalo he Atua. (Fakakiteaga 14:1; 20:1-6) Hanei e magaaho ke fakakite e tautolu kua viko takai e tau momoui ha tautolu he finagalo ha Iehova ko e Atua. He nakai kumi ke fai tututonu a tautolu ki mua he Atua mo e fakatokoluga ni e tau manako ha tautolu, ko e magaaho ainei ma tautolu ke ‘okioki mai he tau gahua ha tautolu’ mo e taute mo e loto katoa e tau mena he Kautu. He taute e mena ia mo e tumau ke tua fakamoli ke he Matua ha tautolu he lagi, ko Iehova, to moua e tautolu e monuina he olioli e tau fua he okiokihaga he Atua he mogonei mo e tukumalagi.
Maeke Nakai a Koe ke Fakamaama?
◻ Ko e heigoa e kakano ne okioki ai e Atua he “aho fitu”?
◻ Ko e okiokihaga ha kua lata e tau Isaraela ke olioli, ka ko e ha ne mahala ai a lautolu ke hao atu ki ai?
◻ Ko e heigoa ha tautolu ke taute ke hao atu ke he okiokihaga he Atua?
◻ Ko e puhala fe e kupu he Atua ne moui, malolo, mo e mua ai he matila ke he ha pelu matila fakafahiua?
[Fakatino he lau 14, 15]
Ne taute he tau Isaraela e Sapati, ka e nakai hao atu a lautolu ke he okiokihaga he Atua. Iloa nakai e koe ko e ha?