Kumi e Mitaki ke he Tau Tagata Oti Kana
‘Haku Atua na e kia manatu mai e koe au, kia mitaki ai au.’—NEHEMIA 13:31.
1. Gahua fefe a Iehova mo e loto mitaki ke he tau tagata oti kana?
HE MOLE atu e tau aho malumalu, kua fiafia lahi ke kitia e la. Kua hakehake e tau agaga, ti kua ha ha ai he tau tagata e logonaaga mitaki. Tatai foki, ka mole atu e tau vaha loloa he laatititi mo e mago he kelekele kua tamai he tama nininini uha po ke he uha lahi e maagiagi mo e fakatotoka. Ko e Tufuga loto fakaalofa ha tautolu, ko Iehova, kua tuku i loto he takaiaga he lalolagi e mena fakaalofa homo ue atu nei ko e matagi. Ati fakamahao atu a Iesu ke he fakamokoi he Atua he magaaho ne fakaako mai a ia: “Kia fakaalofa atu a mutolu kia lautolu kua fai fi kia mutolu, kia fakamonuina atu e mutolu kia lautolu ne kaialu mai kia mutolu, kia totonu atu a mutolu, kia lautolu kua fakavihia a mutolu; kia liogi foki a mutolu ma lautolu ne tukumale mai mo e favale mai kia mutolu; kia eke ai a mutolu mo fanau he Matua ha mutolu ha he lagi, ha kua fakahake ne ia hana la kia lautolu kua mahani kelea katoa mo lautolu kua mahani mitaki, kua fakato hifo foki e ia e uha kia lautolu kua tututonu katoa mo lautolu kua nakai tututonu.” (Mataio 5:43-45) E, kua gahua a Iehova mo e loto mitaki ke he tau tagata oti. Kua lata e tau fekafekau hana ke ukufakina ke fifitaki a ia he kumi e mitaki ke he falu.
2. (a) Ko e heigoa e fakaveaga ne gahua ai a Iehova mo e loto mitaki? (e) Ko e heigoa ne mailoga e Iehova ke he puhala ne tali a tautolu ke he loto mitaki hana?
2 Ko e heigoa e fakaveaga ne gahua ai a Iehova mo e loto mitaki? Tali mai he agahala a Atamu, kua nakai lagataha a Iehova ke kaumahala he kumi e mitaki ke he tau tagata. (Salamo 130:3, 4) Ko e finagalo hana ke liuaki e tau tagata omaoma ke he moui he Parataiso. (Efeso 1:9, 10) Kua foaki mai he fakaalofa noa hana ki a tautolu e amaamanakiaga ke hao mai he agahala mo e he nakai mitaki katoatoa he puhala he Tega ne mavehe mai. (Kenese 3:15, NW; Roma 5:12, 15) He kua talia e fakaholoaga he lukutoto ati folafola ai e puhala ke liliu he magaaho fakahiku ke he mitaki katoatoa. Ko Iehova he mogonei hane kitekite mai ki a tautolu takitokotaha ke kitia, mai he falu a mena foki, e tali ha tautolu ke he hana fakamokoi. (1 Ioane 3:16) Kua fioia e ia e tau mena oti ne taute e tautolu ke fakatata e loto fakaaue ha tautolu ma e loto mitaki hana. “Ko e mena nakai hepehepe e Atua ke fakanimonimo ai e ia ha mutolu a tau gahua, mo e gahua fakamalolo he fakaalofa kua fakakite mai ai e mutolu ke he hana higoa,” he tohia he aposetolo ko Paulo.—Heperu 6:10.
3. Ko e heigoa e huhu ne kua latatonu ke manamanatu a tautolu ki ai?
3 Ti, maeke fefe mogoia ia tautolu ke fifitaki a Iehova he kumi e mitaki ke he falu? O mai a tautolu ke manamanatu ke he tau tali he huhu nei ke he fa e puhala he moui: (1) ko e fekafekauaga Kerisiano, (2) ko e magafaoa, (3) ko e fakapotopotoaga, mo e (4) tau fakafetuiaga ha tautolu mo e falu.
He Fakamatala mo e Taute Tutaki
4. Kua eke fefe e fakalataha atu ke he fekafekau Kerisiano mo fakakiteaga he kumi e mitaki ke he falu?
4 “Ko e kaina foki, ko e lalolagi haia,” he fakamaama e Iesu he tali atu ke he tau fakauaua he tau tutaki hana hagaao ke he kakano he tala fakatai ke he saito mo e tau titania. Ha ko e tau tutaki he Keriso he vaha fou nei, kua mailoga e tautolu e kupu moli nei he magaaho ne fakalataha a tautolu ke he ha tautolu a fekafekauaga. (Mataio 13:36-38; 28:19, 20) Kua putoia e fakapuloaaga he tua ha tautolu ke he ha tautolu a fekafekau he fonua. Ko e moli lahi kua talahaua e Tau Fakamoli a Iehova mogonei ke he ha lautolu a fekafekauaga mai he taha fale ke he taha fale mo e tau puhala tu, nukua fakamoli aki e makutu ha tautolu he kumikumi e tau tagata oti ne kua lata ma e fekau he Kautu. Moli ai, kua fakaako e Iesu: “Ko e māga, po ke magamotu ke hohoko atu a mutolu ki ai, kia hūhū po ko hai ha i ai kua lata.”—Mataio 10:11; Gahua 17:17; 20:20.
5, 6. Ko e ha ne fakatumau a tautolu ke taute e tau ahiaga tumau ke he tau tagata he tau kaina ha lautolu?
5 He magaaho ka taute e tau ahiahi noa ke he tau tagata, kua mailoga ai e tautolu e aga ha lautolu ke he fekau ha tautolu. He falu magaaho ne mailoga e tautolu taha e tagata he kaina ne fanogonogo mai ki a tautolu, ka ko e taha foki, mai he kaina ia ni, kua hea mai, “Nakai manako a mautolu,” ti oti he naia e ahiahi. Kua momoko a tautolu ha ko e totoko po ke nakai fiafia he taha tagata kua lauia ai e tali he falu! Ko e heigoa, mogoia, kua lata ia tautolu ke taute ke fakatumau ke kumi e mitaki ke he tau tagata oti kana?
6 Ko e liu ahiahi foki ha tautolu ke he kaina he magaaho ne fakamatala a tautolu he matakavi ia, ka liga tuku mai e magaaho ke tutala fakamahino ke he tagata ne fakaku e ahiaga fakamua. He manatu e mena ne tupu he magaaho ia ka lagomatai a tautolu ke mautauteute. Liga kua mitaki e manamanatuaga hana ne totoko, he manatu kua lata ia ia ke taofi mai e tagata ne fiafia ke fanogonogo ke he fekau he Kautu. Kau kua hufia e tau manatu hana he tau tala fakavai hagaao ke he tau foliaga ha tautolu. Ka kua nakai fakalolelole he mena ia a tautolu he fakamao ke fakamatala e tala mitaki he Kautu ke he kaina ia, he lali fakapulotu ke fakahako e tau fekehekeheaki. Kua fiafia a tautolu ke lagomatai e tau tagata oti kana ke hohoko mai ke he iloilo tonu he Atua. Ti liga futia mai e Iehova e tagata ia ki a ia.—Ioane 6:44; 1 Timoteo 2:4.
7. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke mitaki e onoonoaga he magaaho ka o atu ke he tau tagata?
7 Ko e tau fakaakoaga ha Iesu ke he tau tutaki hana kua putoia ai foki e totoko he magafaoa. Kua nakai kia talahau e ia: “Kua hau tuai au ke fakafaitaua e tagata mo e hana matua tane, ko e tama fifine foki mo e hana matua fifine, ko e figona fifine foki mo e matua fugavai fifine hana”? Ti lafi e Iesu: “Ke eke foki e tagata mo fi he faoa hana.” (Mataio 10:35, 36) Pete ia, kua fa hikihiki e tau tutuaga mo e tau aga. Ko e gagao fakalutukia, galo he taha he magafaoa, tau tutupuaga fakamatematekelea, tau mamahi he loto manamanatu, mo e falu a mena foki ne fakaohooho aki e tali he tau tagata ke he fakamatalaaga ha tautolu. Kaeke fakateaga e onoonoaga ha tautolu—ko e tau tagata ne fakamatala a tautolu ki ai to tumau ke nakai fanogonogo—kua kumi moli kia e tautolu e mitaki ia lautolu? Ko e ha he aahi fakafiafia atu ke he kaina ha lautolu he taha magaaho? Liga to kehe mai e tali ki a tautolu. He falu magaaho, nakai ni ko e mena ne talahau e tautolu ka ko e puhala vagahau foki ha tautolu ka futia mai e hiki he tali. He liogi fakamakai ki a Iehova ato kamata a tautolu ke fakamatala, ka lagomatai moli ki a tautolu ke mitaki e manamanatuaga mo e foaki e fekau he Kautu he puhala fiafia ke he tau tagata oti kana.—Kolose 4:6; 1 Tesalonia 5:17.
8. Ko e heigoa ka fua mai he magaaho ka kumi he tau Kerisiano e mitaki ke he tau faoa nakai talitonu ha lautolu?
8 I loto he falu a fakapotopotoaga kua tokologa he magafaoa taha kua fekafekau ki a Iehova. Ko e mena ne fa moua aki e nava mo e fakalilifu he tau fuata ikiiki ko e fakauka he taha tagata motua he magafaoa ko ia ne mitaki e tau fakafetuiaga i loto he magafaoa mo e he liliaga he fakamauaga ne fakamukamuka aki e tau fuata ikiiki ke hikihiki e tau loto. He omaoma ke he fakatonuaga he aposetolo ko Peteru ne lagomatai e tau hoana Kerisiano tokologa ke moua e tane hana “ka e nakai vagahau.”—1 Peteru 3:1, 2.
I Loto he Magafaoa
9, 10. Puhala fe ne kumi e Iakopo mo Iosefa e mitaki ke he magafaoa ha laua?
9 Ko e tau pipiaga tata ne tututaki aki e tau tagata he magafaoa kua foaki mai taha puhala foki ke kumi e tautolu e mitaki ke he falu. Manamanatu ke he fakaakoaga mai he tau fakafehagaiaga ha Iakopo mo e tau tama tane hana. He Kenese veveheaga 37, tau kupu 3 mo e 4, ne fakakite he Tohi Tapu na mahomo e fakaalofa ha Iakopo ki a Iosefa. Ne mahekeheke e tau lafu ha Iosefa, ati pulega ai ke kelipopo e tehina ha lautolu. Pete ni ia, kia mailoga e tau aga ha Iakopo mo Iosefa he magaaho fakamui he tau momoui ha laua. Ne kumi tokoua e laua e mitaki ke he ha laua a magafaoa.
10 He magaaho ne gahua a Iosefa ko e pule leveki he tau mena kai i Aikupito ne to e hoge, ne talia fiafia e ia e tau lafu hana. He nakai mafiti ke fakakite ko hai a ia, ne taute e ia e tau fakaholoaga ke leveki aki a lautolu mo e ke fai mena kai ka liliu ke he matua tane fuakau ha lautolu. Haia, pete kua matematekelea he fakavihia e lautolu, ne gahua a Iosefa ma e levekiaga mitaki ha lautolu. (Kenese 41:53–42:8; 45:23) Tatai foki, he ha ha i luga he mohega mate hana ne fakapuloa e Iakopo e tau fakamonuina fakaperofeta ke he tau tama tane oti hana. Pete ni ko e fua he tau mahani favale ha lautolu ati utakehe ai falu monuina, kua nakai fakato noa mai taha he moua e tufaaga he kelekele. (Kenese 49:3-28) Ko e fakakiteaga homo ue atu ha ia he fakaalofa fakauka ne fakatata e Iakopo!
11, 12. (a) Ko e heigoa e fakafifitakiaga fakaperofeta ne peehi e aoga he kumi e mitaki i loto he magafaoa? (e) Ko e heigoa kua ako e tautolu mai he fakafifitakiaga he matua tane he fakataiaga ha Iesu ke he tama matahavala?
11 Ko e fakamanavalahi ha Iehova he fakafehagai mo e motu nakai tua ko Isaraela kua fakamaama mai e tau puhala ne kumi foki e ia e mitaki ke he tau tagata hana. He fakaaoga e tau tutuaga he magafaoa he perofeta ko Hosea, ne fakakite e Iehova e fakaalofa fakauka hana. Ko Komeri, ko e hoana ha Hosea, ne liu taute tumau e ia e mahani faivao. Pete ko e mena ia, ne poaki a Iehova ki a Hosea: “Kia fano foki a koe, kia fakaalofa atu a koe ke he fifine kua ofania he hana kapitiga, ka ko e fifine faivao a ia, tuga he fakaalofa a Iehova ke he fanau a Isaraela ko lautolu ne hagao atu ke he tau atua kehe, mo e manako a lautolu ke he tau lafiaga fua vine.” (Hosea 3:1) Mo ha e tau poakiaga ia? Na iloa e Iehova mai he motu ne o kehe he tau puhala hana, to fanogonogo e tau tagata takitokotaha ke he mahani fakauka hana. Ne fakapuloa e Hosea: “Ka mole ia, to liliu mai e fanau a Isaraela, mo e kumi e lautolu a Iehova ha lautolu a Atua, mo Tavita e patuiki ha lautolu; to o mai mo e matakutaku foki a lautolu kia Iehova mo e hana mahani mitaki ke he tau aho ke fakahiku ai.” (Hosea 3:5) Moli ni ko e fakafifitakiaga mitaki aenei ke fakaata ki ai he magaaho ka fehagai mo e tau mena uka he magafaoa. Ko e hau a fakatumau ke kumi e mitaki ke he falu he magafaoa ka fakatoka foki e fakafifitakiaga mitaki he mahani fakauka.
12 Ko e tala fakatai ha Iesu ke he tama matahavala kua fakamaama mai foki e puhala ke kumi e tautolu e mitaki hagaao ke he magafaoa ha tautolu ni. Ne liu e tama fakamui ki kaina he mole e tiaki e ia e moui moumou koloa hana. Ne fakakite he matua tane e fakaalofa hofihofi noa ki a ia. Ka e fefe e tali he matua tane ke he tau gugu he tama uluaki ne nakai lagataha ke fano kehe mai he magafaoa hana? He fakafehagai mo e hana tama uluaki, ne tala age e matua: “Ma mea, ko e mena nonofo mau a taua mo koe, ko e haku a tau mena oti foki, ko e hāu a ia.” Nakai ko e fakaheu kelea anei ka ko e fakamoliaga he fakaalofa he matua. “Kua lata foki he fiafia mo e kolikoli a tautolu,” he fakaholo atu e ia, “ha ko e hau a matakainaga a ena ne mate, ka kua moui mai tuai; ne galo foki a ia, ka kua moua.” Kua lata ke kumi tumau pihia e tautolu e mitaki ke he falu.—Luka 15:11-32.
I Loto he Fakapotopotoaga Kerisiano
13, 14. Ko e heigoa taha puhala ke fakagahua e fakaalofa kua mua ue atu i loto he fakapotopotoaga Kerisiano?
13 Ha ko e tau Kerisiano, kua foli a tautolu ke fakagahuahua e fakaalofa kua mua ue atu. (Iakopo 2:1-9) Moli, liga kua talia e tautolu e falu he fakapotopotoaga ha tautolu ne kua kehe e tau tutuaga fakatino mai he ha tautolu. Ka e, kua ha ha kia ia tautolu e ‘fakamailogaaga’ ne fakave ke he lanu tagata, aga fakamotu, po ke pihia foki ke he tau feakiaga fakalotu? Kaeke pihia, kua maeke fefe ia tautolu ke uta ke he loto e fakatonuaga ha Iakopo?
14 He talia fiafia e tau tagata oti ne o mai ke he tau feleveiaaga Kerisiano ka fakakite moli e loto fakamokoi ha tautolu. Ka fakalotomatala e tautolu na tautolu ke vagahau ke he tau tagata fou ne aahi mai ke he Fale he Kautu, kau ni to galomoki ha hopoate mo e fakauaua ha lautolu. Ti, ko e falu ne o atu fakamua laia ke he feleveiaaga Kerisiano kua talahau: “Kua fakakapitiga e tau tagata oti. Tuga kua fita he iloa e lautolu oti au. Ti logona hifo e au e mafanatia.”
15. Maeke fefe ke lagomatai e tau fuata ikiiki i loto he fakapotopotoaga ke fakakite e fiafia ki a lautolu ne motua?
15 He falu fakapotopotoaga, kua liga fakaputuputu falu fuata ki loto po ke ki fafo he Fale he Kautu ka tuku e feleveiaaga, he kalo neke matutaki mo lautolu ne motua. Ti liga ko e heigoa taha mena mitaki ka taute ke kautu mai he puhala nei? Moli, ko e lakaaga fakamua, ma e tau matua ke fakaako e fanau ha lautolu he kaina, he tauteute a lautolu ma e tau feleveiaaga. (Tau Fakatai 22:6) Kua lata ke fekau ki a lautolu ke kumi mai e tau tohi kehekehe ke maeke ke fai tohi oti ne kua lata ke uta mo lautolu ke he tau feleveiaaga. Kua ha ha e tau matua he tuaga mitaki ke fakamafana e fanau ha lautolu ke tutala ki a lautolu ne motua mo lautolu ne fuakau lahi he Fale he Kautu. He fai mena mitaki ke talahau ki a lautolu pihia ka foaki ke he fanau e logonaaga fiafia.
16, 17. Kumi fefe he tau tagata lalahi e mitaki ke he fanau ikiiki i loto he fakapotopotoaga?
16 Kua lata he tau matakainaga ne motua ke manamanatu ke he fanau fuata i loto he fakapotopotoaga. (Filipi 2:4) Kua maeke ia lautolu ke fakalotomatala ke vagahau ke he tau fuata ikiiki ke he puhala fakamafana. Kua fa mahani ke ha ha ai e tau manatu aoga lahi he magahala he feleveiaaga. Kua maeke ke huhu ke he fanau kua fiafia nakai a lautolu ke he feleveiaaga mo e fai manatu nakai ne mauloto pauaki e lautolu mo e ka maeke ke fakaaoga. Ha ko e vala uho lahi he fakapotopotoaga, kua lata ke foaki ke he tau fuata e fiafia ma e makaukau ha lautolu mo e nava ma e tau tali ha lautolu he magahala he feleveiaaga po ke ma e ha lautolu a putoiaaga ke he tau vala he polokalama. Ko e puhala ne fakafetui e tau fuata mo lautolu ne motua he fakapotopotoaga mo e puhala ne fehagai a lautolu mo e tau matagahua mukamuka he kaina ka fakakite kua maeke ia lautolu ke fahia ke he tau matagahua lalahi he magaaho fakamui he moui.—Luka 16:10.
17 He talia e tau matagahua, kua holo ki mua falu fuata ke he tuaga ne fakamaeke he tau fua fakaagaga ha lautolu a lautolu ke moua e tau kotofaaga mamafa. He fai mena ke taute, ka lagomatai foki ke tiaki e mahani goagoa. (2 Timoteo 2:22) Ko e tau kotofaaga pihia ka “kamatamata fakamua” e tau matakainaga hane foli ke eke mo tau fekafekau lagomatai. (1 Timoteo 3:10) Ko e ha lautolu a mautali he tau feleveiaaga mo e ha lautolu a makutu ke he fekafekauaga, pihia foki mo e aga manamanatu ha lautolu ke he tau tagata oti he fakapotopotoaga, ka fakamaeke e tau motua ke kitia e lotomatala ha lautolu he magaaho ka fifili a lautolu ma e tau kotofaaga lafi ki luga.
Kumi e Mitaki ke he Tau Tagata Oti Kana
18. Ko e heigoa e kaumahala ke kalo mai ai he magaaho ka fakafili, mo e ko e ha?
18 “Nakai mitaki ke fakamailoga tagata ke he fakafiliaga,” he fakapuloa he Tau Fakatai 24:23. Kua poaki he pulotu he lagi ke he tau motua ke kalo mai he fakamailoga tagata ka fakafili e tau lekua i loto he fakapotopotoaga. Ne talahau e Iakopo: “Ko e pulotu mai i luga ke fakamua aki he tau mena oti ko e mahani mea, muitua ai e loto mafola, loto mitaki, taute mau ke omaoma, puke e fakaalofa hofihofi noa mo e tau fua mitaki, nakai taute e mahani fili pauaki, nakai fakatupua.” (Iakopo 3:17, NW) Kitia maaliali ai, kua lata he tau motua ke iloa moli kua nakai fakaalaia e fakafiliaga ha lautolu ha ko e tau fakafetuiaga fakatagata po ke he tau loto manamanatu. “Kua tu e Atua ke he fakapotopotoaga he Atua,” he tohia he salamo ko Asafo. “Kua fakafili e ia ki mua he tau atua [po ko “lautolu ne tuga e tau atua,” ko e tau tagata fakafili]. To fakafili hepehepe e mutolu ato a fe? mo e talia a lautolu ne mahani kelea ato a fe?” (Salamo 82:1, 2) Hagaao ki ai, kua fakaheu he tau motua Kerisiano ha fakahihiga he fiafia tagata ke he tau mena ne putoia ki ai e kapitiga po ke magafaoa. He puhala nei kua puipui e lautolu e kaufakalataha he fakapotopotoaga mo e fakaata e agaga ha Iehova ke holofa.—1 Tesalonia 5:23.
19. Ko e heigoa e tau puhala kua lata ia tautolu ke kumi e mitaki ke he falu?
19 He kumi e mitaki ke he tau matakainaga ha tautolu, kua fakaata e tautolu e aga ha Paulo he magaaho ne fakafehagai a ia mo e fakapotopotoaga Tesalonia. Ne talahau e ia: “Kua tua foki a mautolu ke he Iki kia mutolu, kua eke e mutolu e tau mena kua tala atu ai e mautolu kia mutolu, to eke mau foki e mutolu.” (2 Tesalonia 3:4) To hagahaga lahi mogoia a tautolu ke ufiufi e tau hehe he falu he magaaho ka kumi e tautolu e mitaki ki a lautolu. To kumi e tautolu e tau puhala ka foaki e tautolu e nava ke he tau matakainaga ha tautolu, he tiaki moli e agaga tuhituhi. “Kua lata mo e tau fekafekau,” he tohia e Paulo, “kua toka ki ai e tau mena, kia takitokotaha mo e fakamoli.” (1 Korinito 4:2) Ko e tua fakamoli, nakai ni he tau tagata he tuaga fekafekau he fakapotopotoaga ka e he ha tautolu a tau matakainaga Kerisiano oti kana ne fakahele mai ai a lautolu ki a tautolu. Ti kua fakatata atu ai a tautolu ki a lautolu, he fakamalolo e tau pipiaga he fakakapitiga Kerisiano. Kua hiki mai e tautolu e onoonoaga tuga ha Paulo ke he tau matakainaga he vaha hana. Ko lautolu ko e ‘tau gahua fakalataha mo tautolu ke he kautu he Atua’ mo e kua “fakamafanatia” ki a tautolu. (Kolose 4:11) Kua fakakite ai e tautolu e aga ha Iehova.
20. Ko e heigoa e tau monuina ka moua e lautolu kua kumi e mitaki ke he tau tagata oti kana?
20 Kua fakataogo moli e tautolu e liogi ha Nehemia: ‘Haku Atua na e kia manatu mai e koe au, kia mitaki ai au.’ (Nehemia 13:31) Ko e fiafia lahi ha ia ha tautolu ha kua kumi e Iehova e mitaki ke he tau tagata! (1 Tau Patuiki 14:13) Kia taute pihia foki a tautolu ke he tau fehagaiaga ha tautolu mo e falu. He taute pihia ka foaki ki a tautolu e amaamanakiaga ke moua e fakamagalo mo e ke moui ke he lalolagi fou hane tata lahi mai mogonei.—Salamo 130:3-8.
To Tali Fefe e Koe?
• Ko e heigoa e fakaveaga ne fakagahua ai e Iehova e loto mitaki ke he tau tagata oti kana?
• Kumi fefe e tautolu e mitaki ke he falu
• he fekafekauaga ha tautolu?
• i loto he magafaoa ha tautolu?
• i loto he fakapotopotoaga a tautolu?
• he tau fakafetuiaga oti ha tautolu?
[Fakatino he lau 15]
Kua nakai taofi he totoko a tautolu mai he lali ke lagomatai e tau tagata oti kana
[Fakatino he lau 17]
Talia fiafia atu ki a lautolu oti kana he tau feleveiaaga Kerisiano