Kolo Toko he FATATOHI INITANETE
Kolo Toko
FATATOHI INITANETE
Faka-Niue
ā
  • ā ē ī ō ū
  • TOHI TAPU
  • TAU TOHI
  • TAU FELEVEIAAGA
  • w08 1/1 lau 14-17
  • Kua Felauaki Kia e Tupumainoa mo e Tohi Tapu?

Nakai fai vitiō ma e fifiliaga nei.

Fakamolemole, fai lekua ke moua e vitiō.

  • Kua Felauaki Kia e Tupumainoa mo e Tohi Tapu?
  • Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2008
  • Tau Vala Mataulu
  • Tau Tohi Pihia Foki
  • Magaaho ne Tokotaha ne Tagata
  • Tō Hifo e Tagata Mai he Mitaki Katoatoa
  • Maeke Nakai a Koe ke Talitonu ke he Tupumainoa mo e Faka-Kerisiano?
  • Kakano ne Futiaki he Tupumainoa e Tau Tagata
  • Ko e Tua ke he Tufuga ne Fakavē ke he Fakamooliaga
  • Fakaaoga Kia he Atua e Evolusene ke Tufuga e Tau Mena Momoui Kehekehe?
    Tau Hūhū Tohi Tapu kua Tali
  • Hopo Fakafili e Tupumainoa
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1994
Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2008
w08 1/1 lau 14-17

Kua Felauaki Kia e Tupumainoa mo e Tohi Tapu?

LIGA mooli kia ne fakaaoga he Atua e tupumainoa ke fakatupu mai e tau tagata he tau manu? Ne taute pauaki kia he Atua e moko itikuhila (bacteria) ke tupu mai e ika ti matutaki ke tutupu mai e tau manu totolo he kelekele mo e tau manu tahi, ti fakahiku ke tutupu mai e tau vahega magikī ti eke mo tau tagata? Ko e falu saienetisi mo e tau takitaki lotu kua talahau ke talitonu ke he fakaakoaga he tupumainoa mo e he Tohi Tapu. Ne pehē a lautolu ko e tohi a Kenese he Tohi Tapu ko e tala fakatai. Liga kua manamanatu a koe, ‘Ko e fakaakoaga ne tupu mai e tagata he tau manu kua felauaki kia mo e Tohi Tapu?’

Kua aoga lahi ke maama e kamataaga ha tautolu ke maeke ke mailoga ko hai a tautolu, ō a tautolu ki fe, mo e puhala kua lata ke momoui ai a tautolu. Ke iloa e kamataaga he tagata ka maeke laia ia tautolu ke maama e kakano ne fakaatā he Atua e matematekelea mo e maama foki e finagalo haana ma e vahā anoiha he tagata. Kua nakai maeke a tautolu ke moua e tuaga mitaki mo e Atua kaeke kua fakauaua ko e Tufuga mooli ha tautolu a ia. Ti o mai ā a tautolu ke kumikumi ke he tau mena ne talahau he Tohi Tapu hagaao ke he kamataaga he tagata, ko e tuaga haana mogonei, mo e vahā haana anoiha. To kitia e tautolu ko e felauaki nakai e fakaakoaga he tupumainoa mo e Tohi Tapu.

Magaaho ne Tokotaha ne Tagata

Ne fa talahau he tau tagata ne taofi ke he tupumainoa na tutupu fakahaga e tau manu loga ke moua mai e puke tagata, he fakatikai e lautolu nukua tokotaha ni e tagata he kamataaga. Ka kua kehe lahi e mena ne fakakite he Tohi Tapu. Kua pehē na tupu mai a tautolu he tagata tokotaha, ko Atamu. Ne fakakite he fakamauaga he Tohi Tapu a Atamu ko e tagata mai he vahā i tuai. Ne talamai ki a tautolu e higoa he haana hoana mo e falu tama foki haana. Ne talamai fakamatafeiga e tau mena ne taute e ia, tau mena ne talahau e ia, magaaho ne moui a ia, mo e magaaho ne mate a ia. Ne nakai manatu a Iesu ko e fakamauaga ia ko e tala fakatai ne lata ni ma e tau tagata nakai pulotu. He tutala ke he tau takitaki lotu fakaako tokoluga, ne pehē a ia: “Nakai kia totou e mutolu, ko ia ne eke e tagata ke he kamataaga, ne eke e ia a laua ko e tane mo e fifine?” (Mataio 19:3-5) Ati liu a Iesu fatiaki e tau kupu hagaao ki a Atamu mo Eva ne fakamau he Kenese 2:24.

Ko Luka, ko e tagata tohia Tohi Tapu mo e tagata makutu he fakamauaga tuai, ne fakakite ko Atamu ko e tagata mooli tuga ni a Iesu. Ne fakakite e Luka e matohiaga a Iesu ke hoko atu ke he tagata fakamua. (Luka 3:23-38) Taha mena foki, he vagahau e aposetolo ko Paulo ki mua he toloaga ne putoia e tau tagata pulotu ne fakaako he tau aoga Heleni mahuiga, ne tala age a ia ki a lautolu: “Ko e Atua ne eke e lalolagi mo e tau mena oti kana ha ha i ai . . . kua eke foki e ia e tau motu oti he tau tagata ke he toto taha [po ke, tagata tokotaha], ke nonofo ai ke he fuga kelekele oti kana.” (Gahua 17:24-26) Kitia maali ai, ne fakaako he Tohi Tapu ki a tautolu na tutupu mai a tautolu he ‘tagata tokotaha.’ Kua felauaki nakai e tau mena ne talahau he Tohi Tapu hagaao ke he tuaga he tagata he kamataaga mo e tupumainoa?

Tō Hifo e Tagata Mai he Mitaki Katoatoa

Hagaao ke he Tohi Tapu, ne eke e Iehova e tagata fakamua ke mitaki katoatoa. Kua nakai maeke e Atua ke tufuga taha mena ne nakai mitaki katoatoa. Ne pehē e fakamauaga he tufugatia: “Ti eke ai he Atua e tagata ke he hana fakatai . . . Ti kitekite e Atua ke he tau mena oti ne eke e ia, kitiala, kua mitaki lahi ni.” (Kenese 1:27, 31) Kua tuga e heigoa e tagata mitaki katoatoa?

Ko e tagata mitaki katoatoa kua atāina ke fifili ti maeke foki ke fifitaki katoatoa e tau mahani he Atua. Ne pehē e Tohi Tapu: “Ne eke he Atua e tagata ko e tututonu, ka ko lautolu, kua kumi e lautolu e tau lagatau loga.” (Fakamatalaaga 7:29) Ne fifili e Atamu ke totoko ke he Atua. He fakafualoto, ne fakagalo e Atamu e mitaki katoatoa ma haana ni mo e haana a fanau. Ko e tō hifo he tagata mai he mitaki katoatoa ati fakamaama ai e kakano ne fa kaumahala a tautolu, pete kua manako a tautolu ke taute e tau mena mitaki. Ne tohia he aposetolo ko Paulo: “Ha ko e tau mena kua eke e au kua nakai loto au ki ai; ka ko e mena kua vihiatia e au ko e mena haia kua eke e au.”—Roma 7:15.

Ko e tagata mitaki katoatoa to moui mitaki katoatoa tukulagi, hagaao ke he Tohi Tapu. Kua kitia maaliali ai e mena ne talahau he Atua ki a Atamu kaeke ke omaoma e tagata fakamua ke he Atua, to nakai ni mate a ia. (Kenese 2:16, 17; 3:22, 23) To nakai talahau e Iehova kua “mitaki lahi ni” e tufugatia he tagata kaeke kua hihiga mau e tagata ke gagao po ke fakafualoto. Ko e tō hifo mai he mitaki katoatoa ati maama ai e kakano ne mukamuka he tino he tagata, pete kua homo ue atu e talaga, ke moua e tau matulituli mo e tau gagao. Ko e tupumainoa mogoia kua nakai felauaki mo e Tohi Tapu. Ne fakakite he tupumainoa e tagata he vahā nei ko e manu ne tupu fakahaga. Ne fakakite he Tohi Tapu a ia ko e ohi agahala mai he tagata mitaki katoatoa.

Ko e manatu na taute pauaki he Atua e tupumainoa ke fakatupu mai e tagata kua nakai felauaki foki mo e tau mena ne talahau he Tohi Tapu hagaao ke he aga fakaperesona he Atua. Kaeke ke takitaki he Atua e fakaholoaga he tupumainoa, kua pehē ai ko ia ne takitaki atu e tau tagata ke he tau gagao mo e tau tutūaga fakaagitau he vahā nei. Ka kua pehē e Tohi Tapu hagaao ke he Atua: “Ko e Maka tumau a ia, kua katoatoa ni e mitaki hana gahua; ha kua tonu hana tau puhala oti ni? ko e Atua kua fakamoli, nakai ha ha ia ia ha mahani kelea, ko e mahani tututonu mo e mahani hakohako ni a ia. Kua kelea ni a lautolu, nakai ko e ila he hana fanau ha lautolu a ila.” (Teutaronome 32:4, 5) Ti ko e matematekelea he tagata he vahā nei nakai ha kua taute he Atua e tupumainoa. Ka ko e fua mai he tagata tokotaha ne fakagalo e mitaki katoatoa ma haana ni mo e haana fanau he fakafualoto ke he Atua. Kua fakatutala tuai a tautolu hagaao ki a Atamu, kia fuluhi a tautolu ki a Iesu. Kua felauaki nakai e tupumainoa mo e tau mena ne talahau he Tohi Tapu hagaao ki a Iesu?

Maeke Nakai a Koe ke Talitonu ke he Tupumainoa mo e Faka-Kerisiano?

“Ne matulei a Keriso mo lukutoto he tau hala ha [t]autolu.” Tuga kua iloa e koe, ko e taha matapatu taofiaga a ia he faka-Kerisiano. (1 Korinito 15:3; 1 Peteru 3:18) Ke kitia e kakano ne nakai felauaki e tupumainoa mo e talahauaga ia, lata ke maama fakamua e tautolu e kakano ne ui he Tohi Tapu a tautolu ko e tau tagata agahala mo e mena ne taute he agahala ki a tautolu.

Ko e tau tagata agahala oti a tautolu ha kua nakai maeke a tautolu ke fifitaki katoatoa e tau mahani lilifu ue atu he Atua, tuga e fakaalofa mo e fakafili tonu haana. Ko e mena ia, ne pehē e Tohi Tapu: “Nukua hala e tau tagata oti kana, to nakai hoko ke he fakahekeaga mai he Atua.” (Roma 3:23) Ne fakaako he Tohi Tapu ko e agahala ne fakatupu e mate. “Ko e huki he mate, ko e hala haia,” he talahau he 1 Korinito 15:56. Ko e tufaaga ne moua e tautolu mai he hala ko e taha matapatu kakano foki ne fakatupu e gagao. Ne fakakite e Iesu kua fai matutakiaga e gagao mo e tuaga agahala ha tautolu. Ne pehē a ia ke he tagata pareluti, “Kua fakamagalo hau a tau hala,” ti malolō ai e tagata.—Mataio 9:2-7.

Ti lagomatai fēfē he matulei a Iesu a tautolu? Ne fakatatai he Tohi Tapu a Atamu ki a Iesu Keriso, he pehē: “Ko e mena tuga he mamate e tau tagata oti kia Atamu, to pihia foki e fakamomoui mai oti kia Keriso.” (1 Korinito 15:22) He poa e moui haana, ne foaki e Iesu e totogi ma e agahala ne moua e tautolu mai ia Atamu. Ti, ko lautolu oti ne fakagahuahua e tua ki a Iesu mo e omaoma ki a ia ka moua e mena ne galo ia Atamu—ko e amaamanakiaga he moui tukulagi.—Ioane 3:16; Roma 6:23.

Kitia nakai e koe mogonei kua nakai felauaki e tupumainoa mo e faka-Kerisiano? Kaeke ke fakauaua a tautolu kua ‘mamate oti ai kia Atamu,’ maeke fēfē ia tautolu mogoia ke amaamanaki ‘to fakamomoui oti ai kia Keriso’?

Kakano ne Futiaki he Tupumainoa e Tau Tagata

Ne fakakite he Tohi Tapu e kakano ne mahuiga e tau fakaakoaga tuga e tupumainoa. Ne pehē: “Ko e mena to hoko mai e vaha nakai maeke ai ia lautolu ke talia e kupu tonu ka e lata ni mo e tau manako lahi ha lautolu, ke fakapotopoto ai e tau akoako ma lautolu, ha kua magiho a tau teliga ha lautolu; to mafoki kehe foki ha lautolu a tau teliga mai he kupu moli, ka e hagao atu ke he tau tala tuai.” (2 Timoteo 4:3, 4) Pete he fa talahau e tupumainoa ke he vagahau fakasaiene, ka ko e mooli hanei ko e taofiaga fakalotu. Kua fakaako e tau puhala he moui mo e onoonoaga ke he Atua. Ko e tau taofiaga mogoia kua futiaki ke he aga lotokai mo e tau fatuakiloto tu tokotaha he tagata. Tokologa ne talitonu ke he tupumainoa ne talahau kua talitonu foki a lautolu ke he Atua. Ka kua manamanatu fakahanoa a lautolu ke he Atua he pehē kua nakai fai mena a ia ne tufugatia, nakai fakatonu mai e tau matagahua he tau tagata, mo e to nakai fakafili a lautolu. Ti ko e taofiaga ne magiho ai e tau teliga he tau tagata.

Ko e tau faiaoga he tupumainoa kua fa mahani ke fakaohooho, nakai ke he tau tala mooli, ka ke he “tau manako lahi ha lautolu”—liga ko e manako ke talia he matakau fakasaiene ne tokologa ne taofi ke he tupumainoa. Ko e porofesa he kemisitulī ke he tau mena momoui ko Michael Behe, ne fakaaoga e laulahi he moui haana ke kumikumi ke he gahuahuaaga halavihi he tau tegatega moui, ne talahau ko lautolu ne fakaako na tupumainoa e talaga he tegatega, kua nakai fai fakavēaga e tau talahauaga ha lautolu. Kua maeke nakai ke tupumainoa he magahala ne tote itikuhila agaia? “Ko e tupumainoa he magahala ne tote itikuhila kua nakai fakavē ke he fakaakoaga fakasaiene,” he tohia e ia. “Kua nakai fai tohi he tau tohi fakasaiene—tau senolo tokoluga, tau senolo taute pauaki, po ke tau pepa—ne fakamaama e fakatokaaga halavihi he tupumainoa he magahala ne tote itikuhila agaia ne tupu mooli po ke liga tupu. . . . Ko e manatu tuahā he faka-Darwin ke he tupumainoa he magahala tote itikuhila ko e palau noa.”

Kaeke ke nakai fai fakamaamaaga e tau tagata ke he tupumainoa, ko e ha ne fakapuloa fakamalolō e tau taofiaga ha lautolu? Ne fakamaama e Behe: “Kua tokologa e tagata, putoia e tau saienetisi talahaua mo e lilifu lahi, ne nakai manako ke iloa kua fai mena ne mua atu ke he takatakaiaga pauaki.”

Kua futiaki e tau akoako tokologa ke he taofiaga he tupumainoa he manako ke pehē kua pulotu a lautolu. Kua tatai a lautolu mo e tau tagata ne totoku he tohi he aposetolo ko Paulo ke he tau Kerisiano i Roma. Ne tohia e Paulo: “Kua fakakite mai kia lautolu e maama ke he tau mena he Atua . . . Ko e hana tau mena kua nakai kitia, tali mai he vaha ne eke e lalolagi, kua kitia ia he manamanatu e tau mena ne eke, ko e hana mana haia kua tukulagi, mo e hana Atua; ko e mena foki ia kua nakai fai kupu a lautolu ke tali atu ai. Ha kua iloa e lautolu e Atua, ka e nakai fakaheke e lautolu kia ia mo e fakaaue kua lata mo e Atua; ka e fakagoagoa a lautolu ke he tau mahalohaloaga ha lautolu, ti fakapouligia ha lautolu a tau loto goagoa. Kua talahau e lautolu kua iloilo a lautolu, ka kua goagoa a lautolu.” (Roma 1:19-22) Maeke fēfē a koe ke kalo mai neke fakahehē he tau faiaoga pikopiko?

Ko e Tua ke he Tufuga ne Fakavē ke he Fakamooliaga

Ne peehi he Tohi Tapu e aoga he fakamooliaga he fakamaama e kakano he tua. Ne pehē: “Ko e tua, ko e falanaki haia ke he tau mena kua amaamanaki ki ai, ko e fakamoli he tau mena nakai kitia atu.” (Heperu 11:1) Ko e tua mooli ke he Atua kua lata ke fakavē ke he fakamooliaga ne fakakite kua ha ha ai e Tufuga. Ne fakakite he Tohi Tapu e mena ka moua ai e koe e fakamooliaga.

Ne tohi he tagata tohia omoomoi he Tohi Tapu ko Tavita: “Kua fakaaue atu au kia koe, ha ko e mena eke au kia matakutakuina mo e ofo ki ai.” (Salamo 139:14) He fai magaaho ke manamanatu ke he talagaaga homo ue atu he tino ha tautolu mo e he falu mena momoui ka ofoofogia ai a tautolu ke he pulotu he ha tautolu a Taute. Ko e tau vala oti he tau fakatokaaga totou afe he tino ha tautolu ne gahuahua auloa ke fakamomoui aki a tautolu kua aoga lahi e talaga. Pihia foki, kua fakakite he lagi mo e lalolagi katoatoa e fakamooliaga he hakotika ke he fakanumera mo e maopoopo. Ne tohia e Tavita: “Kua talahau he lagi e lilifu he Atua; kua fakakite foki he pu lagi likoliko e gahua he hana tau lima.”—Salamo 19:1.

Ko e Tohi Tapu ko e punaaga mahuiga hokoia he tau fakamooliaga hagaao ke he Tufuga. He toka taha magaaho ke filifilia e tataiaga he tau tohi i loto ne 66, ke he tokoluga he tau tutūaga he tau mahani, mo e fakamooli tumau he tau perofetaaga ka foaki ki a koe e tau fakamooliaga loga ko e Tufuga ko e punaaga he Tohi Tapu. He maama e tau fakaakoaga he Tohi Tapu ka foaki atu ki a koe e mauokafua ko e Tohi Tapu ko e Kupu mooli he Tufuga. Ke fakatai ki ai, he magaaho ka maama e koe e tau fakaakoaga pihia he Tohi Tapu tuga ke he tupuaga he matematekelea, Kautu he Atua, vahā anoiha he tau tagata, mo e puhala ke moua e fiafia, to kitia e koe e fakatātāaga mooli he pulotu he Atua. Liga to logona hifo e koe tuga a Paulo he magaaho ne tohia e ia: “Oi, oi! ko e hokulo he tanakiaga he iloilo mo e fioiaaga he Atua! Kua nakai maeke ni ia taha ke kumi hana tau fakafiliaga; kua nakai maeke foki ke iloa hana tau haeleaga.”—Roma 11:33.

He kumikumi a koe ke he tau fakamooliaga ti tupu tolomaki e tua, to maeke a koe ke talitonu he magaaho ka totou e Tohi Tapu hane fanogonogo a koe ke he Tufuga. Ne pehē a ia: “Ko au ni, ne eke e au e lalolagi, ti eke ai e au e tau tagata ha ha i ai; ko au, ko e haku a tau lima ni ne fofola ai e lagi, mo e pule au ke he tau kau oti ha ha i ai.” (Isaia 45:12) Mooli ni to nakai tokihala a koe he taute e tau laliaga ke fakamooli hifo ki a koe ni ko Iehova ko e Tufuga he tau mena oti kana.

[Blurb he lau 14]

Ne tala age he aposetolo ko Paulo ke he tau Heleni fakaako tokoluga: ‘Ko e Atua kua eke foki e ia e tau motu oti he tau tagata mai he tagata tokotaha’

[Blurb he lau 15]

Ne fakakite he tupumainoa e tagata he vahā nei ko e manu tupu fakahaga. Ne fakakite he Tohi Tapu e tagata he vahā nei ko e ohi agahala mai he tagata mitaki katoatoa

[Blurb he lau 16]

“Ko e tupumainoa he magahala ne tote itikuhila kua nakai fakavē ke he fakaakoaga fakasaiene”

[Blurb he lau 17]

Ko e talagaaga homo ue atu he tau mena momoui ati ofoofogia a tautolu ke he pulotu he ha tautolu a Taute

    Tau Tohi Faka-Niue (1982-2025)
    Saini ki Fafo
    Saini ki Loto
    • Faka-Niue
    • Tufa
    • Tau Manako
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tau Kupu Fakaaoga
    • Fakavēaga Fakatagata
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Saini ki Loto
    Tufa