Kua Moui e Kupu ha Iehova
Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi a Ioane
KO IOANE—ko e “tutaki ia kua ofania e Iesu” —ko e tagata fakahiku ke tohia e tala omoomoi fakaagaaga ke he moui mo e fekafekauaga he Keriso. (Ioane 21:20) Ne tohia he kavi 98 V.N., ne liu fatiaki e vala tote ne fitā i loto he tau Evagelia tolu ne toe he Evagelia ha Ioane.
Ne iloa mitaki he aposetolo ko Ioane e matapatu he tohia e Evagelia haana. Hagaao ai ke he tau mena ne fakamau, ne pehē a ia: “Kua tohi e tau mena nai, kia talia ai e mutolu, ko Iesu, ko e Keriso ni haia, ko e Tama he Atua; kia moua ai foki e moui he hana higoa e mutolu kua talia ai.” (Ioane 20:31) Ko e fekau i ai kua aoga lahi ki a tautolu.—Hepe. 4:12.
“KITIALA, KO E PUNUA MAMOE HE ATUA”
He kitia a Iesu, ne fakapuloa mauokafua e Ioane ko e Papatiso: “Kitiala, ko e Punua mamoe he Atua, ko ia ke uta kehe e hala he lalolagi.” (Ioane 1:29) He fano a Iesu i Samaria, Kalilaia, Iutaia, mo e faahi uta a Ioritana—he fakamatala, fakaako, mo e taute e tau gahua malolō lahi—ne ‘o age kia ia e tokologa mo e talia a ia.’—Ioane 10:41, 42.
Taha he tau mana ne mua atu ne taute e Iesu ko e fakaliu tu mai a Lasaro. Ne tokologa ne tua ki a Iesu he magaaho ne kitia e lautolu e tagata ne kua fā e aho he mate ka kua liu moui. Ko e tau ekepoa ne mua mo e tau Farasaio, ne pulega ke kelipopo a Iesu. Ko e mena ia, ne haele kehe a Iesu mo e fina atu ke he “fahi atu ne tata age ke he tutakale, ke he maga ne ui ko Efaraimo.”—Ioane 11:53, 54.
Tali he Tau Hūhū Faka-Tohiaga Tapu:
1:35, 40—Ko hai e aposetolo ne tutū mo Aneterea mo Ioane ko e Papatiso? Ko e tagata ne talahau e tala, ne tuhi tumau ki a Ioane ko e Papatiso he hagaao ki a “Ioane” ti nakai fakakite haana higoa i loto he haana Evagelia. Ko e mena ia, ko e tutaki ne nakai fai higoa kua maaliali ni ko ia ne tohia e Evagelia ko Ioane.
2:20—Ko e faituga fe ne “fagofulu ma ono e tau tau he ta”? Kua hagaao e tau Iutaia ke he faituga ha Serupapelu ne liu talaga he Patuiki ko Herota ha Iutaia. Hagaao ke he tagata fakamau tala tuai ko Josephus, ne kamata e gahua ia he tau ke 18 aki he pule a Herota, po ke he 18/17 F.V.N. Ko e faituga mo e falu matapatu vala ne talaga ke he valu e tau. Pete ia, ko e gahua ke he faituga ne matutaki ti molea e Paseka he 30 V.N., he magaaho ne pehē e tau Iutaia ko e 46 e tau ne ta ai.
5:14—Ko e gagao kia e fua he taute e agahala? Nakai pihia. Ko e tagata ne fakamaulu e Iesu ne 38 e tau ne gagao ha ko e agahala ne moua tuai. (Ioane 5:1-9) Ne kakano a Iesu ha kua fakakite e fakaalofa noa ke he tagata ia mogonei, kua lata ia ia ke muitua ke he puhala he fakamouiaga mo e nakai taute pauaki e agahala neke moua he taha mena ne au atu e kelea ke he gagao. To liga agahala e tagata he taute e hala ne nakai fai fakamagaloaga, ne lata ke mate mo e nakai liu tu mai.—Mata. 12:13; Luka 12:10; Hepe. 10:26, 27.
5:24, 25—Ko hai a lautolu kua ‘hoko ke he moui mai he mate’? Kua vagahau a Iesu hagaao ki a lautolu ne mamate fakaagaaga he taha vahā ka kua logona e kupu haana mo e tua ki a ia ti ō kehe mai he puhala agahala ha lautolu. Kua ‘hoko ke he moui mai he mate’ kakano kua utakehe e fakahala he mate mai ia lautolu, ti kua age ki a lautolu e amaamanakiaga he moui tukulagi kakano kua tua a lautolu ke he Atua.—1 Pete. 4:3-6.
5:26; 6:53—Ko e heigoa e kakano ke moua e “moui, ha ha ia ia ni”? Ma Iesu Keriso, kua kakano e mena nei ke moua mai he Atua ua e lotomatala pauaki—ke maeke ke foaki ke he tau tagata e tuaga mitaki mo Iehova mo e malolō ke age e moui puhala mai he fakaliu tu mai a lautolu ne mamate. Ma e tau tutaki ha Iesu, ke ‘ha ha i loto ia lautolu e moui’ kua kakano ke moua e moui katoatoa. Ko e tau Kerisiano fakauku kua huhū ki ai he magaaho ne liliu tu mai a lautolu ke he moui he lagi. Ko lautolu ne tua fakamooli ne ha ha e amaamanakiaga ke moui he lalolagi ka logona e moui katoatoa ka kautū a lautolu he kamatamata fakahiku ka hoko ke he matahiku he Pule Afe Tau he Keriso.—1 Kori. 15:52, 53; Fakakite. 20:5, 7-10.
6:64—Ne iloa kia e Iesu he magaaho ne fifili a Iuta Isakariota to afo e Iuta a ia? Maaliali ai ne nakai iloa e ia. He taha magaaho he tau 32 V.N., ne tala age a Iesu ke he tau aposetolo haana: “Ko e taha ia mutolu ko e tiapolo [po ke pikopiko] a ia.” Liga he magaaho ia kua mailoga e Iesu ia Iuta Isakariota e “kamataaga” he puhala hehē.—Ioane 6:66-71.
Tau Fakaakoaga ma Tautolu:
2:4. Ne tala age a Iesu ki a Maria, ha kua papatiso a ia ko e Tama he Atua, kua lata a ia ke omaoma ke he tau kupu mai he Matua haana he lagi. Pete ko e kamata laia a Iesu he fekafekauaga haana, ne mailoga katoatoa e ia e magaaho ma e gahua haana ne kotofa ki ai, putoia e mate poa. Nakai maeke foki ha tagata tata he magafaoa tuga a Maria ke fakatauhele e tauteaga haana he finagalo faka-Atua. Kua lata foki ia tautolu ke fekafekau ki a Iehova ko e Atua mo e mauokafua pihia.
3:1-9. Ko e fakafifitakiaga ha Nikotemo, ko e pule he tau Iutaia, kua ako mai e tautolu ua e fakaakoaga. Fakamua, ne fakakite e Nikotemo e mahani fakatokolalo, lotomatala, mo e mataala ke he manako fakaagaaga haana ni, ti mailoga e tama taane he tagata kamuta fakateaga ko ia e faiaoga ne fakafano mai he Atua. Kua lata e tau Kerisiano mooli he vahā nei ke moua e mahani fakatokolalo. Ke uaaki, ne mataofi a Nikotemo nakai eke mo tutaki he magaaho ne nofo a Iesu he lalolagi. Liga ha kua matakutaku tagata, pipiki mau ke he tuaga haana he Saneheturini, po ke fiafia ke he tau koloa haana. Mai he mena nei kua maeke ia tautolu ke ako mai e fakaakoaga aoga: Kia nakai fakaatā e tautolu e tau hihiga pihia ke fakamataofi a tautolu mai he ‘nikiti e [“akau fakakikiveka,” NW] ke he tau aho oti, ti mui ki a Iesu.’—Luka 9:23.
4:23, 24. Ke talia e tapuakiaga ha tautolu ke he Atua, kua lata ni ke lautatai mo e kupu mooli ne fakakite i loto he tau lau he Tohi Tapu ti kua lata ke takitaki he agaaga tapu.
6:27. Ke gahua ma e “tau mena kai ne toka mau ke he moui tukulagi” kua kakano ke lali ke fakamakona e manako fakaagaaga ha tautolu. Uhoaki a tautolu ka taute e tautolu e mena nei.—Mata. 5:3.
6:44. Kua leveki e Iehova a tautolu. Ne futia e ia a tautolu ke he Tama haana he moua mai a tautolu takitokotaha he gahua fakamatala mo e lagomatai a tautolu ke maama mo e fakagahua e tau kupu mooli fakaagaaga puhala mai he agaaga tapu Haana.
11:33-36. Ka fakakite e loto momoko ha tautolu kua nakai ko e fakakiteaga a ia he lolelole.
‘KIA MUI ATU A KOE KI A IA’
He teitei hoko ke he Paseka he 33 V.N., ne liu a Iesu ki Petania. He Nisana 9, ne fina atu a ia ki Ierusalema he heke he punua asini. He Nisana 10, ne liu mai a Iesu ke he faituga. He tali ke he liogi haana ke fakatokoluga e higoa he Matua haana, ne pehē e leo mai he lagi: “Kua fakaheke au ki ai, ato liu foki fakaheke au ki ai.”—Ioane 12:28.
He fakalataha ke he kai he Paseka, ne talahau e Iesu e tau fakatonuaga mo e tau liogi mavehe ma lautolu. He mole haana tapaki, fakahala, mo e tamate, ne liu tu mai a Iesu.
Tali he Tau Hūhū Faka-Tohiaga Tapu:
14:2—Maeke fēfē a Iesu ke “taute taha mena ke nonofo” e tau tutaki tua fakamooli haana he lagi? Kua putoia he mena nei a Iesu ne fakamooli e maveheaga foou he tu ki mua he Atua mo e foaki age ki a Ia e kakano uho he toto haana. Ne liga putoia e tauteuteaga he Keriso ke moua e pule fakapatuiki, ka mole ia ti kamata mogoia e tau tutaki fakauku haana ke liu tu mai ke he lagi.—1 Tesa. 4:14-17; Hepe. 9:12, 24-28; 1 Pete. 1:19; Fakakite. 11:15.
19:11—Ne vagahau kia a Iesu hagaao ki a Iuta Isakariota he tala age ki a Pilato e tagata ka tuku age a Ia? He nakai hagaao fakahako ki a Iuta po ke ha tagata, ne tuga kua manamanatu a Iesu ki a lautolu oti ne kau fakalataha ke he kelea ue atu ke tamate a ia. Ne putoia ke he mena nei a Iuta, ko e “tau ekepoa ne mua, mo e tau patu [he Saneheturini],” pihia foki e “lanu tagata” ne omoomoi a lautolu ke ole ke vevete age a Parapa.—Mata. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22.
20:17—Ko e ha ne tala age a Iesu ki a Maria ko e Makatala ke aua neke piki age ki a ia? Ne maaliali kua piki atu a Maria ki a Iesu ha kua manatu a ia ko e haele po ke hake hane fai a Iesu ke he lagi ti nakai liu a ia ke kitia. Ne fakamafana age e Iesu kua nakaila haele kehe a ia, ti tala age ki a Maria ke aua neke piki age ki a ia ka e fano ke tala age ke he tau tutaki ha Iesu e tala ke he liu tu mai haana.
Tau Fakaakoaga ma Tautolu:
12:36. Ke eke mo “fanau he maama,” kua lata ia tautolu ke moua e iloilo tonu he Kupu he Atua, ko e Tohi Tapu. Ti lata mogoia ia tautolu ke fakaaoga e iloilo ia ke futia mai falu he pouli fakaagaaga ke he maama he Atua.
14:6. Kua nakai fai puhala foki ke moua e tautolu e taliaaga he Atua ka ko e puhala hokoia ia Iesu Keriso. Ko e fakagahuahua hokoia he tua ki a Iesu mo e muitua ke he fakafifitakiaga haana ka maeke ia tautolu ke fakatata ki a Iehova.—1 Pete. 2:21.
14:15, 21, 23, 24; 15:10. Ko e omaoma ke he finagalo faka-Atua ka lagomatai a tautolu ke nonofo mau he fakaalofa he Atua mo e fakaalofa he Tama haana.—1 Ioa. 5:3.
14:26; 16:13. Kua eke e agaaga tapu ha Iehova mo faiaoga mo e fakamanatu. Kua gahua foki ke fakakite e tau kupu mooli. Ko e mena ia, kua maeke ai ke lagomatai a tautolu ke holo ki mua e iloilo, pulotu, lotomatala, fifiliaga, mo e makai ke manamanatu. Kua lata ia tautolu mogoia ke fakauka ke he liogi, he ole pauaki ke he agaaga ia.—Luka 11:5-13.
21:15, 19. Ne hūhū ki a Peteru po kua mua kia e fakaalofa haana ki a Iesu ki a “lautolu nei,” kua kakano ke he tau ika i mua ha lautolu. Ne peehi mogoia e Iesu e lata ha Peteru ke fifili ke mui katoatoa ki a ia ka e nakai ke tutuli e feua futi ika. He oti e manamanatu ke he tau tala he Evagelia, kia fakamalolō e mauokafua ha tautolu ke mua e fakaalofa ki a Iesu ke he fakaalofa ke he falu mena foki ne liga fakatauhele a tautolu. E, kua muitua loto katoatoa a tautolu ki a ia.
[Fakatino he lau 31]
Ko e heigoa ka ako e tautolu mai he fakafifitakiaga a Nikotemo?