Malolō he Atua ne Kitia ke he Tau Fetu
“Hahaga hake a ki luga mo e kitekite ā mutolu, po ko hai ne eke e tau mena nai? Kua takitaki mai ha lautolu a tau kau kua totou, ti ui e [I]a a lautolu oti ke he tau higoa ha lautolu, ko e hana malolo lahi mo e hana mana lahi; nakai ni galo taha ia lautolu.”—ISAIA 40:26.
KO E laā ha tautolu ko e fetu vahāloto e lahi. Pete ia, kua laga 330,000 e lahi atu ke he fua lalolagi. Ne ikiiki e laulahi he tau fetu ne tata ke he laā. Ka ko e falu fetu, tuga e taha ne fakahigoa ko e V382 Cygni, kua liga laga 27 e lahi atu ke he laā ha tautolu.
Lahi fēfē e malolō ne fakatoka mai he laā ha tautolu? Manamanatu la ke he vevela lahi mahaki he afi ke maeke agaia ia koe ke logona e mao vela pete he 15 e kilomita he mamao mai i ai. Ko e laā, ka fakaevalesi ko e kavi ke he 150 e miliona kilomita he mamao mai mo e fua lalolagi. Ka e he aho laā, kua maeke e vevela mai ai ke mafole e kili! Ofogia ai, ko e tama vala tote ni he malolō he laā ne hokotia ke he fua lalolagi. Ka e maeke agaia e malolō itikuhila nei ke lalago e tau mena momoui he palaneta.
Kua fuafua he tau saienetisi ko e malolō katoatoa mai he laā ha tautolu kua maeke ke leveki aki e 31 e tuliona palaneta ne tuga e fua lalolagi. Po ke taha puhala ke fuafua aki e malolō lahi nei ne fakatoka mai: Kaeke ke fakaputuputu mai oti e malolō he laā ke he taha e sekone, to maeke ke moua he Tau Faahi Kaufakalataha e “malolō hila kua lata he fuafua ke he lahi hane fakaaoga mogonei ke maeke ke fakaaoga ai ke he 9,000,000 e tau tau i mua,” he talahau he faahi Web he Space Weather Prediction Center (SWPC).
Ko e malolō ne puna mai he laā—ko e malolō niukilia ne fakafepā e tau etome ti moua mai e malolō hila. Kua lahi mahaki e laā mo e vela lahi a loto ti totou miliona e tau tau ato puna mai e malolō ia ki fafo. “Kaeke ke oti he aho nei e fakatoka mai he Laā e malolō,” he talahau he faahi Web he SWPC, “to 50,000,000 e tau tau ato fai lauiaaga kehe lahi ka hoko ke he fua Lalolagi!”
Manamanatu la ke he mena nei: Ka ono hake e tau mata haau he pō ne nakai fai aolū, kua totou afe e tau fetu haau ne kitia, ne igatia mo e fakatoka mai e malolō lahi ne tuga ke he laā ha tautolu. Ti kua fuafua he tau saienetisi kua totou piliona e tau fetu he lagi mo e lalolagi katoatoa!
Puna mai i fe e tau fetu oti nei? Laulahi he tau tagata kumikumi mogonei ne talitonu ke he tau kakano ne nakaila maama ia e lautolu, ne amanaki e lagi mo e lalolagi katoatoa ti puna mai he kavi ke he 14 e piliona he tau tau kua mole. Kua talahau fakatonu mai he Tohi Tapu: “Ne eke he Atua e lagi mo e lalolagi ke he kamataaga.” (Kenese 1:1) Nakai fakauaua ai, ko Ia ne tufugatia e tau matini malolō hila lalahi nei ne fakahigoa e tautolu ko e tau fetu kua maeke ke talahau ko e “mana [po ke malolo] lahi.”—Isaia 40: 26.
Puhala ne Fakaaoga he Atua Haana Malolō
Ne fakaaoga e Iehova ko e Atua e malolō haana ke lalago aki a lautolu kua taute e finagalo haana. Ma e fakatai, ne foaki he aposetolo ko Paulo e malolō haana ke fakaako e falu hagaao ke he Atua. Ne nakai kehe ue atu e malolō ha Paulo, ka kua maeke ia ia ke loga e mena mitaki ne taute pete he vevela e totokoaga. Puhala fe? Ne mailoga e ia kua moua e ia e “lahi ue atu he malolo” mai he Atua.—2 Korinito 4:7-9.
Kua fakaaoga foki e Iehova ko e Atua e malolō haana ke moumou a lautolu ne moumou pauaki e tau tuaga haana he mahani. Ne tuhi a Iesu Keriso ke he moumouaga ha Sotoma mo Komora ti pihia foki ke he Fakapuke he vahā ha Noa mo tau fakataiaga ke he puhala ne fifili e Iehova ke fakaaoga e malolō ke moumou. Ne perofeta e Iesu to nakai leva ti liu a Iehova fakaaoga e malolō haana ke moumou a lautolu ne fakaheu e tau tuaga Haana.—Mataio 24:3, 37-39; Luka 17:26-30.
Lauia Fēfē a Koe?
He mole e manamanatu fakahokulo ke he malolō he Atua ne kitia ke he tau fetu, kua liga tatai e logonaaga haau mo e Patuiki ko Tavita, ne pehē: “Ka kitekite atu au ke he lagi hāu, ko e gahua he hāu a tau mata lima, ko e mahina katoa mo e tau fetu ne eke e koe; Ko e heigoa kia e tagata kia manatu mai ai a koe kia ia, mo e tama he tagata kia ahi mai ai e koe a ia?”—Salamo 8:3, 4.
E, ko e logonaaga fakatokolalo mooli he mailoga e tote itikuhila ha tautolu ka fakatatai ke he lahi mahaki toili he lagi mo e lalolagi katoatoa. Ka kua nakai lata ia tautolu ke kapaletū ke he malolō he Atua. Ne omoomoi e Iehova e perofeta ko Isaia ke tohi e tau kupu mafanatia nei: “To foaki atu [he Atua] e malolo kia lautolu kua lolelole; ka ko lautolu kua nakai fai malolo to fakatupu fakalahi e ia e malolo kia lautolu. To lolelole mo e mategugu e tau fuata; ko e tau taulekaleka foki to veveli ni a lautolu. Ka ko lautolu kua tatali kia Iehova, to fakafou ai ha lautolu a malolo; to o hake a lautolu ke he tau tapakau po ke tau aeto; to tafepoi a lautolu ka e nakai mategugu; to o a lautolu, ka e nakai lolelole ai a lautolu.”—Isaia 40:29-31.
Ka manako a koe ke taute e finagalo he Atua, kua maeke ia koe ke iloa mooli to foaki e ia haana agaaga tapu ke lagomatai a koe ke tumau. Ka kua lata ni ia koe ke ole ki ai. (Luka 11:13) Mo e lalagoaga he Atua, kua maeke ia koe ke fakauka ke he ha kamatamata mo e moua e malolō ke taute e mena hako.
[Blurb he lau 7]
Mo e lalagoaga he Atua, kua maeke ia koe ke moua e malolō ke taute e mena hako
[Tau Fakatino he lau 7]
Kamata he faahi hema i luga: Fakatokaaga fetu “Whirlpool,” fakaputuaga fetu Mataliki, “Orion Nebula,” fakatokaaga fetu “AndromedaI”
[Tau Fakatino he lau 7]
Ko e laā kua laga 330,000 e lahi atu ke he fua lalolagi
[Picture Credit Lines he lau 7]
Pleiades: NASA, ESA and AURA/Caltech; all others above: National Optical Astronomy Observatories