Tau Mauku Faka-Kerisiano—Ne Lilifu, Fakalatalata, mo e Fakafiafia e Atua
KUA puke e matakavi ia he maanu. Ko e tau tagata maanu ne tui he tau tapulu uli pauaki hane tagi tautau, ne taveli fakagoagoa he kelekele ha ko e momoko. Ko e tau tagata koli hane lue ke he foutu he leo kofe fakatagi lahi. Ka ko e falu hane kai mo e fiafia he fekī fakalalahi mo e fakafiafia. Falu kua tatakoto he motie, ne konahia ha kua tafe hololoa e uaina ne taute mai he paama mo e kava. Ko e heigoa e matafeua? He falu vala he lalolagi, ko e tau mena aga mau anei he tau mauku ne totou teau e tagata ne fakapotopoto ke fakamavehe e tagata ne mate.
Tokologa he Tau Fakamoli a Iehova ne nonofo he tau matakavi ne ha ha ai e tau magafaoa mo e tau katofia ne lahi mahaki e fakataulatua mo e matakutaku lahi ke he tagata mate. Totou miliona e tagata ne talitonu ka mate e tagata, ne eke a ia mo agaaga he tau tupuna ti maeke ke lagomatai po ke fakapakia a lautolu ne momoui. Kua matutaki e taofiaga nei mo e loga he tau mauku fakamotu. Mooli, ko e aga pauaki ke momoko ka mate taha tagata. Fai magaaho ne momoko a Iesu mo e tau tutaki haana he mamate e tau fakahele. (Ioane 11:33-35, 38; Gahua 8:2; 9:39) Ka e nakai fai magaaho ne fakakite e lautolu e maanu lahi mahaki ne tupu lahi he vahā ha lautolu. (Luka 23:27, 28; 1 Tesa. 4:13) Ko e ha? Taha kakano ha kua iloa e lautolu e kupu mooli ke he mate.
Kua talahau fakamaaliali he Tohi Tapu: “Ko lautolu kua momoui, kua iloa e lautolu to mamate a lautolu; ka ko lautolu ne mamate nakai iloa e lautolu ha mena . . . Ko e fakaalofa foki ha lautolu, mo e ha lautolu a ita, mo e ha lautolu a mahekeheke, kua mole atu ia; . . . ha kua nakai fai gahua, po ke manamanatu, po ke mena kua iloa, po ke iloilo ke he tukuaga, kua fina atu ki ai a koe.” (Fakama. 9:5, 6, 10) Ko e tau kupu omoomoi nei he Tohi Tapu kua talahau fakamaaliali ai ka mate e tagata, kua nakai gahuahua. Kua nakai maeke ia ia ke manamanatu, tutala, po ke maama ha mena. Kua lata fēfē he maama e kupu mooli aoga nei he Tohi Tapu, ke lauia e puhala ka taute aki e tau mauku Kerisiano?
‘Aua Foki Neke Piki Atu ke he Mena Kelea’
Pete ne motu ne tupu mai ai po ke aga fakamotu, kua kalo kehe fakamalolō e Tau Fakamoli a Iehova he ha aga motu ne matutaki mo e taofiaga kua gahuahua e tau tagata mamate mo e maeke ke fakaohooho a lautolu ne momoui. Ko e tau aga fakamotu pihia tuga e alaala, tau fakamanatu ke he mauku, tau tu tau he mole e mauku, taute poa ma lautolu ne mamate, mo e tau faiagahau he tuaga takape ko e tau mena nakai meā oti kana ti nakai fiafia e Atua ha kua matutaki mo e tau fakaakoaga fakatemoni ne nakai mai he Tohi Tapu, ko e mena nakai mate e solu po ke agaaga. (Eseki. 18:4) Ko e tau Kerisiano mooli kua “nakai maeke ke fai tufaaga he laulau [a Iehova] katoa mo e laulau he tau temoni,” ti nakai fakalataha a lautolu ke he tau aga motu pehēnei. (1 Kori. 10:21) Kua omaoma a lautolu ke he poakiaga: “Vevehe kehe a mutolu, . . . aua foki neke piki atu a mutolu ke he mena kelea.” (2 Kori. 6:17) Ke taute e tuaga pihia, kua nakai mukamuka tumau.
I Aferika mo e falu matakavi, kua tokologa ne talitonu ka nakai muitua ke he tau aga fakamotu pauaki, to ita e agaaga he tau tupuna. Ka nakai omaoma ki ai ko e lekua lahi mahaki ne liga ke fakamalaia e matakavi. Ha kua nakai talia ke fakalataha ke he tau tafeauhi he mauku ne nakai mai he Tohi Tapu, ne tokologa e tagata a Iehova ne tuhituhi, ekefakakelea, mo e taute tuga e tau tagata tiaki he ha lautolu a maaga po ke tau magafaoa fakalaulahi. Falu kua tukupau ha kua vevehe kehe mo e nakai fakalilifu ke he tagata mate. He tau magaaho, ne pule malolō a lautolu ne nakai tatai e taofiaga mo e tau fakaholoaga mauku faka-Kerisiano. Ko e mena ia, maeke fēfē ia tautolu ke kalo mai he fakafetoko mo lautolu ne peehi malolō ke pipiki ke he tau aga fakamotu ke he mauku ne nakai fakafiafia e Atua? Mua atu foki e aoga, ko e heigoa ka taute e tautolu ke vevehe kehe mai he tau faiagahau mo e tau gahua nakai meā ka moumou e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova?
Fakamahino e Tuaga Haau
He falu faahi he lalolagi, ko e aga ma e tau tupuna magafaoa mo e tau magafaoa i fafo he magafaoa tata ka taute e tau fifiliaga ke he tanu he tagata mate. Kua latatonu he Kerisiano tua fakamooli mogoia ke fakamahino ko e mauku to fakatokatoka ni he Tau Fakamoli a Iehova ke fakatatau ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu. (2 Kori. 6:14-16) Ko e heigoa ka tupu he mauku Kerisiano kua nakai lata ke fakatupetupe e tau manamanatuaga he tau matakainaga talitonu po ke fakalolelole falu ne iloa e tau taofiaga mo e tau fakaakoaga ha tautolu hagaao ke he tagata mate.
Ka ole ke he hukui he fakapotopotoaga Kerisiano ke taute e mauku, maeke he tau motua ne kotofa ke foaki falu manatu lagomatai mo e foaki e lalagoaga fakaagaaga ke felauaki e tau fakatokaaga oti mo e tau takitakiaga faka-Tohi Tapu. Ka fai ne nakai ko e Fakamoli ne manako ke fakahū mai e tau gahua nakai meā, kua aoga ke tu mauokafua mo e fakamalolō ke fakamaama e tuaga faka-Kerisiano ha tautolu he puhala totonu mo e lilifu. (1 Pete. 3:15) Ka e kua ka peehi malolō agaia e tau tagata he magafaoa ne nakai tatai e taofiaga mo tautolu ke fakahū mai e tau faiagahau nakai meā ke he tau mena kua fakatoka? Ti liga fifili mogoia e magafaoa talitonu ke nakai fakalataha ke he mauku. (1 Kori. 10:20) Ka tupu e mena nei, to liga taute e lauga mauku kū he Fale he Kautu he matakavi po ke he taha matakavi hagahaga mitaki ke maeke ke moua e “fakamafanatia mai he tau Tohi” mo lautolu ne momoko mooli ha ko e mate he fakahele. (Roma 15:4) Pete kua nakai ha ha i ai e tino haana ne mate, kua lilifu agaia ti talia mooli e fakatokaaga pehēnei. (Teu. 34:5, 6, 8) Ko e fakatauhele nakai totonu mai ia lautolu ne nakai tua ka liga lafi ke he tupetupe mo e momoko he magaaho ia, ka e maeke ia tautolu ke moua e mafanatia he iloa ko e fakamakamaka ha tautolu ke taute e mena hako kua nakai galo noa he Atua, ko ia ka foaki mai ki a tautolu e “lahi ue atu he malolo.”—2 Kori. 4:7.
Fakamau Hifo e Tau Manako Haau
Ka fakamau hifo he tagata e tau manako fakatagata haana ke he tau fakatokaaga he mauku, kua mua e mukamuka ke fakatutala mo e tau tagata he magafaoa ne nakai ko e Tau Fakamoli, to liga fakalilifu e lautolu e tau manako haana ne mate. Ko e puhala ka taute e mauku, matakavi ka taute ai, mo e tagata kua ha ha ai e pule katoa ke fakatoka mo e taute ai ko e tau vala tala aoga lahi kua latatonu ke fakamau hifo. (Kene. 50:5) Mua atu e lauia mitaki he tohi kua saini mo e fakamooli. Ko lautolu ne pulega tuai ke he iloilo mo e lotomatala ne fakavē ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu nukua iloa ke nakai fakatali a lautolu ato fuakau lahi po ke gagao hololoa ato manamanatu a lautolu ke taute e lakaaga nei.—Fakatai 22:3; Fakama. 9:12.
Kua maimainā e falu ke fakamau hifo e tau manako ha lautolu he tohia ke he tohi. Pete ia, ko e taute pihia ko e fakamooliaga he motua faka-Kerisiano mo e manamanatu fakaalofa ma e falu. (Filipi 2:4) Kua mua he mitaki ke fakatoka fakahako ni he tagata haana tau manatu ka e nakai toka e tau fakatokaaga pihia ke taute he tau tagata he magafaoa, ne tupetupe ti liga peehi a lautolu ke talia e tau mahani nakai meā ne nakai talitonu po ke talia he tagata ne mate.
Kia Taute e Mauku ke he Puhala Lilifu
Ke he tau matakavi loga i Aferika, kua tupu lahi e taofiaga kua latatonu e tau mauku ke lalahi mo e talahaua ke nakai fakaita e agaaga he tau tupuna. Ko e falu kua fakaaoga e tau mauku mo magaaho ke fakakite e tau mena he mouiaga nai “ke hula” ke he ha lautolu a fakalatahaaga mo e tuaga fakatupe. (1 Ioa. 2:16) Kua lahi mahaki e magaaho mo e gahua pihia mo e tau koloa loga ne toka pauaki ke lata mo e tanuaga “kua lata” he tagata mate. Ke futiaki mai e tau tagata tokologa, ne fakatutū e tau fakatino lalahi he tagata mate he tau matakavi kehekehe, he fakailoa ke he tau tagata e mauku. Ne taute e tau tapulu miti ne tū e fakatino he tagata ne mate ti tufa ke tui e lautolu ne maanu. Ne fakatau e tau puha mate tau uka ke nava he tau tagata kitekite. He taha motu Aferika, ne hokotia falu ke talaga e tau puha mate ke tuga e tau motokā, tau vakalele, tau poti, mo e falu koloa foki ke fakakite e mautū, matalahi, mo e monuina. Liga eke mai e gati tino he puha mate ke fakaaliali he mohega ne fakamanaia pauaki. Ko e fifine ne liga tui he tapulu mau tea ne fakamanaia aki e tau koloa tau uka (jewelry), tau fua kahoa, mo e valivali e tau mata. Ko e fai vala kia he tau gahua pihia kua latatonu mooli mo e tau tagata he Atua?
Kitia he tau Kerisiano motua fakaagaaga e pulotu he kalo mai he putoia ke he tau gahua fakaliga kehe ne taute he tau tagata ne nakai iloa po ke nakai popole ke he tau matapatu fakaakoaga mahani Atua. Kua mailoga e tautolu ko e tau aga fakamotu ne nakai lilifu mo e nakai mai he Tohi Tapu kua ‘nakai mai he Matua ia, ka e mai he lalolagi. Ha ne mole atu ai.’ (1 Ioa. 2:15-17) Latatonu ke mataala fakalahi neke futia a tautolu he agaaga nakai faka-Kerisiano he fetokoaki, he lali ke mua hake he falu. (Kala. 5:26) Ne fakakite he mena ne tupu ka matakutaku ke he tagata mate ko e vala aoga lahi he aga fakamotu mo e tuaga he moui, kua fa lalahi e tau mauku mo e uka ke leveki ti mukamuka ke nakai fai kaupāaga. Maeke he fakalilifu ke he tagata mate ke mukamuka ke fakaohooho a lautolu ne nakai tua ti hokotia ke he mahani nakai meā. He tau mauku pihia, kua liga tagi fakatutū mo e tagi tatuki, he kuku e tagata mate, he tutala fakahako ki ai ke tuga na moui agaia, mo e fakapiki e tau tupe mo e falu koloa ke he tino. Kaeke ke tupu e mena nei ke he mauku faka-Kerisiano, to ekefakakelea lahi ke he higoa a Iehova mo e haana tau tagata.—1 Pete. 1:14-16.
He iloa e tuaga mooli he tagata ne mate kua lata mooli ke foaki ki a tautolu e loto malolō ke taute e tau mauku mo e nakai fai vala fakalalolagi. (Efeso 4:17-19) Pete ko Iesu ko e tagata ne mua ue atu mo e talahaua ne moui, ne tanu a ia ke he puhala fakalatalata mo e lilifu. (Ioane 19:40-42) Ma lautolu ne ‘moua e finagalo a Keriso,’ kua nakai kitia e lautolu e fakalialia he tanuaga pihia. (1 Kori. 2:16) Mooli, ko e taute fakamukamuka mo e fakalilifu e tau mauku faka-Kerisiano ko e puhala kua mua e mitaki ke kalo mai he tau mena ne nakai meā he Tohi Tapu mo e fakatumau e takatakaiaga milino nukua lilifu, gali, mo e latatonu ma lautolu ne ofania e Atua.
Kua Lata Kia ke Fiafia?
He mole e tanu, liga ko e aga fakamotu ma e magafaoa, tau katofia, mo e falu ke fakapotopoto tokologa ke kai galue mo e koli ke he tau leo kofe fakatagi lahi. Ko e tau fakamanatuaga nei he tau mauku kua fa putoia e inu lahi ke he kava mo e mahani feuaki. Pehē e falu tagata ko e fakafiafiaaga pihia kua lagomatai ke utakehe e momoko he mate. Logona hifo he falu ko e vala pauaki naia he aga fakamotu ha lautolu. Pete ia, tokologa ne talia ko e tau tafeauhi pihia ko e faiagahau po ke matapulega pauaki kua lata ke taute ke fakalilifu mo e fakaheke e tagata ne mate mo e ke fakatoka atu e solu he tagata ne mate ke fakalataha mo e tau tupuna haana.
Kitia he tau Kerisiano mooli e pulotu he tomatomaaga faka-Tohi Tapu: “Kua mua e mitaki e mamahi he loto ke he kata, ha ko e maanu ai he mata kua mitaki ai e loto.” (Fakama. 7:3) Lafi ai, kua iloa e lautolu e tau aoga he manamanatu fakaeneene ke he kū he moui mo e amaamanakiaga he liu tu mai. Mooli, ki a lautolu ne malolō e fakafetuiaga fakatagata mo Iehova, ko e “aho ka mate ai kua mua he mitaki ia ke he aho ne fanau ai.” (Fakama. 7:1) Ko e mena ia, he iloa ko e fakafiafiaaga he mauku kua matutaki ai mo e tau taofiaga fakataulatua mo e tau gahua feuaki ati nakai latatonu ma e tau Kerisiano mooli ke fakatoka po ke o atu ke he tau fakamanatuaga pihia. He fakalataha mo lautolu ne kumi fakafiafiaaga he mauku, kua fakatātā e nakai fakalilifu ke he Atua mo e tau loto manamanatu he tau matakainaga tapuaki ha Iehova.
Kia Kitia he Falu e Kehekehe
Kua loto fakaaue ha ia ha tautolu ke atāina mai he matakutaku kelea ke he tagata mate ne tupu lahi ki a lautolu he pouli fakaagaaga! (Ioane 8:32) Ha ko e “tau tagata he maama,” kua fakakite e tautolu e momoko mo e maanu ha tautolu ke he puhala ne fakaata e maama fakaagaaga, ko e puhala kua fakalatalata, lilifu, mo e fakatatau ke he amaamanakiaga mooli he liu tu mai. (Efeso 5:8; Ioane 5:28, 29) Ko e amaamanakiaga pihia ka puipui a tautolu neke maanu lahi mahaki tuga ne fa kitia ki a lautolu kua “nakai ha i ai e amaamanaki.” (1 Tesa. 4:13) To foaki ki a tautolu e loto malolō ke tu mauokafua ma e tapuakiaga mooli, he nakai mahala ke he matakutaku tagata.—1 Pete. 3:13, 14.
Ko e muitua fakamooli ha tautolu ke he tau matapatu fakaakoaga Tohi Tapu ka foaki ke he tau tagata e magaaho ke ‘kitia e kehe ha lautolu kua fekafekau ke he Atua, mo lautolu kua nakai fekafekau kia ia.’ (Mala. 3:18) To hoko ke he taha aho ti nakai tuai fai mate. (Fakakite. 21:4) He tatali a tautolu ke fakamooli e maveheaga mua ue atu, liga to moua e Iehova a tautolu kua nakai fai ilaila, nakai talahaua kelea, mo e vevehe kehe katoatoa mai he lalolagi kelea nei mo e tau gahua ne nakai fakalilifu e Atua.—2 Pete. 3:14.
[Fakatino he lau 30]
He tohi e tau manako fakatagata ha tautolu hagaao ke he tau fakatokaaga he mauku ko e puhala pulotu
[Fakatino he lau 31]
Lata e tau mauku faka-Kerisiano ke fakalatalata mo e lilifu