Ko e “Fakafili he Lalolagi Oti” kua Taute Tumau e Mena Hako
“Ko e Maka tumau a ia, kua katoatoa ni e mitaki hana gahua; ha kua tonu hana tau puhala oti ni.”—TEUTARONOME 32:4.
1. Fakakite fēfē e Aperahamo kua falanaki a ia ke he fakafili tonu ha Iehova? (Kikite fakatino he kamataaga.)
“NAKAI KIA hako e mena ka eke he fakafili he lalolagi oti?” (Kenese 18:25) Nakai hūhū e tagata tua fakamooli ko Aperahamo ha kua fakauaua a ia. Ka kua fakakite he hūhū haana kua mauokafua a ia to fakafili e Iehova e tau maaga ko Sotoma mo Komora he puhala fakafili tonu katoatoa. Iloa e ia to nakai “tamate e [Iehova e] tau tagata tututonu fakalataha mo e tau tagata mahani kelea.” Kua “mamao” e mena ia ki a Aperahamo. Fakamui, talahau e Iehova hagaao ki a ia: “Ko e Maka tumau a ia, kua katoatoa ni e mitaki hana gahua; ha kua tonu hana tau puhala oti ni? ko e Atua kua fakamoli, nakai ha ha ia ia ha mahani kelea, ko e mahani tututonu mo e mahani hakohako ni a ia.”—Teutaronome 31:19; 32:4.
2. Ko e ha ne nakai maeke a Iehova ke nakai fakafili tonu?
2 Ko e ha ne mauokafua a Aperahamo to taute tumau e Iehova e mena hako? Ha ko Iehova e fakafifitakiaga mua ue atu he fakafili tonu mo e tututonu. Ko e kupu ‘fakafili tonu’ mo e “tututonu” kua fa fakaaoga tokoua he tau Tohiaga Tapu Heperu ha kua eke ni e tau kakano ke tatai. Kua hako tumau e tau tutūaga ha Iehova mo e to hako tumau e puhala fakafili haana. Pehē e Tohi Tapu: “Kua fiafia a ia ke he tututonu mo e fakafiliaga tonu.”—Salamo 33:5.
3. Talahau e fakataiaga he nakai fakafili tonu he lalolagi mogonei.
3 Kua mafanatia ke iloa kua tonu tumau a Iehova. Ka e puke e lalolagi he nakai fakafili tonu. Ma e fakatai, ne fakahala ti fakafano e tau tagata ke he fale puipui ha ko e tau matahavala ne nakai taute e lautolu. Ko e fua he kumikumi ke he DNA, falu ne fakahala teao ti tuku ai ke he fale puipui ke he loga e tau tau. Ko e tau nakai fakafili tonu pihia ne fakatupu e fakahogohogo manava mo e fakaita. Ka e ha ha i ai foki e nakai fakafili tonu ne liga mua atu e uka ke fakamanavalahi. Ko e heigoa a ia?
NAKAI FAKAFILI TONU I LOTO HE FAKAPOTOPOTOAGA
4. Liga kamatamata fēfē e tua he Kerisiano?
4 Amanaki e tau Kerisiano ke lauia he falu nakai fakafili tonu i fafo he fakapotopotoaga Kerisiano. Ka e liga kamatamata e tua ha tautolu ka mailoga po ke lauia a tautolu he taha mena ne nakai fakafili tonu i loto he fakapotopotoaga. Ka tupu e mena nei, to fēfē e tali haau? To fakaatā kia e koe e tau mena ia ke fakatupetupe a koe?
5. Ko e ha kua nakai lata ke ofo a tautolu ka mailoga po ke lauia a tautolu he nakai fakafili tonu i loto he fakapotopotoaga?
5 Nakai mitaki katoatoa oti a tautolu ti taute foki e tau hepehepe, ti liga to taute he taha tagata e mena ne nakai tonu ki a tautolu po ke to taute e tautolu taha mena hepe ke he taha tagata i loto he fakapotopotoaga. (1 Ioane 1:8) Pete kua lavea e mena nei ke tupu, nakai ofo po ke tupetupe e tau Kerisiano fakamooli ka tupu e nakai fakafili tonu. Tuku mai e Iehova ki a tautolu e fakatonuaga aoga mai he Tohi Tapu ke lagomatai a tautolu ke fakatumau e mahani fakamooli ka lauia he nakai fakafili tonu mai he taha he ha tautolu a tau matakainaga.—Salamo 55:12-14.
6, 7. Ko e heigoa e nakai fakafili tonu ne fehagai mo e taha matakainaga he fakapotopotoaga, ti ko e heigoa e tau mahani ne lagomatai a ia?
6 Manamanatu ke he mena ne tupu ki a Willi Diehl. He kamataaga he 1931, ne fekafekau fakamooli e Matakainaga ko Diehl he Peteli i Bern i Switzerland. He 1946, ne fina atu a ia ke he vahega ke valuaki he Aoga Kiliata i New York i U.S.A. Mole e paase haana, ne kotofa a ia ke taute e gahua takaiaga i Switzerland. He tala ke he moui he Matakainaga ko Diehl, ia Me 1949 ne matutaki atu a ia ke he la ofisa i Switzerland ke talahau kua amanaki a ia ke faihoana. Ko e tau matakainaga taane ne leveki ne tala age ki a ia to utakehe e lautolu e tau kotofaaga oti mai ia ia. Fakaatā ni a ia ke paionia. “Nakai fakaatā au ke lauga,” he ui he Matakainaga ko Diehl. “Tokologa ne nakai liu fakafeleveia ki a maua he taute a maua tuga ko e tau tagata kua tuku ki tua.”
7 Fēfē e tali atu he Matakainaga ko Diehl? Pehē a ia: “Iloa e maua na fakaatā he Tohi Tapu e faitaane mo e faihoana, ti ko e hūaga ha maua ko e liogi mo e falanaki ki a Iehova.” Pete he nakai maama he falu matakainaga e manatu ha Iehova ke he faitaane mo e faihoana, ka e nakai leva ti fakahako e maamaaga ha lautolu, mo e liu e Matakainaga ko Diehl moua e tau kotofaaga haana. Palepale e Iehova e mahani fakamooli haana.a (Kikite matahui tala.) Kia hūhū hifo a tautolu: ‘Ka lauia au he nakai fakafili tonu pihia, to fakauka mo e fakatali foki nakai au ki a Iehova ke fakahako e tuaga? Po ke falanaki ni au ki a au mo e lali ke totoko e nakai fakafili tonu?’—Tau Fakatai 11:2; totou Mika 7:7.
Aoga lahi ke manatu kua nakai mitaki katoatoa a tautolu ti liga nakai maama e tautolu e tuaga
8. Ko e ha kua liga hepe a tautolu ke manatu kua matematekelea teao a tautolu po ke falu he nakai fakafili tonu?
8 Ka logona hifo e koe kua ha ha i ai e nakai fakafili tonu he fakapotopotoaga, manatu neke liga hepe a koe. Ko e ha? Kua nakai mitaki katoatoa a tautolu ti liga nakai maama e tautolu e tuaga. Nakai iloa oti foki e tautolu e tala katoa. Ka hako po ke nakai hako e maamaaga ha tautolu, kua lata a tautolu ke liogi ki a Iehova hagaao ke he tuaga, falanaki ki a ia, mo e fakatumau ke mahani fakamooli. To puipui he mena nei a tautolu mai he ‘ita hana loto kia Iehova.’—Totou Tau Fakatai 19:3.
9. Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga ka fakatutala a tautolu ki ai he vala nei mo e he vala tala ka mui mai?
9 Kia fakaako mai a tautolu he tolu e tuaga he nakai fakafili tonu ne fehagai e tau tagata ha Iehova he vahā Tohi Tapu. He vala tala nei, to fakatutala a tautolu ke he mokopuna ne tupu mai ia Aperahamo ko Iosefa mo e mena ne taute he lafu haana ki a ia. He vala tala ka mui mai, to fakatutala a tautolu ke he puhala ne fehagai a Iehova mo e Patuiki ko Ahapo mo e mena ne tupu ke he aposetolo ko Peteru i Suria Anetioka. He fakatutala a tautolu ke he tau fakafifitakiaga nei, kumi e tau puhala kua maeke a koe ke hagaaki ki a Iehova mo e fakatumau e fakafetuiaga haau mo ia, mua atu ka talitonu a koe kua taute fakakelea ki a koe.
MATEMATEKELEA TEAO A IOSEFA HE NAKAI FAKAFILI TONU
10, 11. (a) Ko e heigoa e tau nakai fakafili tonu ne fehagai mo Iosefa? (e) Fakaaoga fēfē e Iosefa e magaaho he nofo a ia he fale puipui?
10 Ko Iosefa ko e fekafekau fakamooli ha Iehova ne fehagai mo e nakai fakafili tonu mai he tau tagata kehe. Ka e mua atu e mamahi haana ha ko e nakai fakafili tonu mai he lafu ni haana. He 17 e tau he moui ha Iosefa, ne fofō he lafu haana a ia ti fakafua ke eke mo tupa. Ne uta a ia ki Aikupito. (Kenese 37:23-28; 42:21) Fakamui he motu kehe ia, ne tukupau pikopiko ki a Iosefa he lali ke fakakelea e fifine ti fakafano a ia ke he fale puipui ka e nakai fakafili. (Kenese 39:17-20) Kua matematekelea a Iosefa he eke mo tupa mo e pagotā he kavi ke he 13 e tau. Ko e heigoa kua fakaako mai e tautolu he mena ne tupu ki a Iosefa ka lagomatai a tautolu ke fehagai mo e nakai fakafili tonu mai he tau matakainaga ha tautolu?
11 He haia a Iosefa he fale puipui, ne tuku foki e tagata taute uaina ne mua he patuiki ke he fale puipui. Taha pō, ne miti e tagata taute uaina, ti lagomatai e Iehova a Iosefa ke fakakakano ai. Ne fakamaama e Iosefa to fakatoka mai e tagata taute uaina he fale puipui ti liu fekafekau ki a Farao. Fakaaoga ai e Iosefa e magaaho ke fakamaama e tuaga haana ki a ia. Nakai ni fakaako a tautolu mai he mena ne talahau e Iosefa ka e pihia foki ke he mena ne nakai talahau e ia.—Kenese 40:5-13.
12, 13. (a) Iloa fēfē e tautolu nakai talia noa ni e Iosefa e nakai fakafili tonu? (e) Ko e heigoa ne nakai tala age e Iosefa ke he tagata taute uaina?
12 Totou Kenese 40:14, 15. Mailoga ai na pehē a Iosefa kua “kaiha” he faoa a ia. Ko e kupu ne fakaaoga he Tohi Tapu kua kakano foki ko e uta pulenoa, po ke fofō. Maaliali ai, kua matematekelea teao a ia he nakai fakafili tonu. Talahau fakamaaliali foki e Iosefa kua nakai agahala a ia he kolokolovao ne kua tukupau aki a ia. Kakano ia ati ole a ia ke he tagata taute uaina ke talahau a ia ki a Farao. Ko e heigoa e foliaga haana? Kua pehē a ia: “Uta kehe au he fale nai.”
13 Talia noa ni kia e Iosefa e tuaga haana ka e nakai lali ke taute taha mena ki ai? Nakai! Iloa e Iosefa kua matematekelea teao ni a ia ke he loga e nakai fakafili tonu. Kakano ia ti fakamaama e ia e tuaga haana ke he tagata taute uaina he amanaki to maeke e tagata taute uaina ke lagomatai a ia. Ka e mailoga ne nakai talahau he tau Tohiaga Tapu kua tala age e Iosefa ke he ha tagata, po ke ki a Farao kua fofō he lafu haana a ia. Magaaho ne o mai e lafu ha Iosefa ki Aikupito mo e fakafeilo mo ia, ne fakafeleveia e Farao a lautolu ti uiina ke nonofo i Aikupito mo e moua e “mitaki he motu oti.”—Kenese 45:16-20.
Ko e tala halatua ka fakaauatu e kelea he lekua (Kikite paratafa 14)
14. Ko e heigoa ka puipui a tautolu mai he talahau taha mena fakamamahi ka lauia a tautolu he nakai fakafili tonu i loto he fakapotopotoaga?
14 Ka manatu a tautolu kua lauia a tautolu he nakai fakafili tonu i loto he fakapotopotoaga, lata ia tautolu ke fakaeneene fakalahi ke nakai tala halatua hagaao ke he tuaga. Mooli, kua lata a tautolu ke ole ma e lagomatai mai he tau motua ti tala age ki a lautolu kaeke kua taute he matakainaga e agahala kelea lahi mahaki. (Levitika 5:1) Ka e he tau tuaga loga ne nakai lauia e agahala kelea lahi mahaki, liga lata ke taute e mafola mo e matakainaga ka e nakai tala age ke he ha tagata po ke tau motua foki. (Totou Mataio 5:23, 24; 18:15.) Kia mahani fakamooli a tautolu mo e fakagahua e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ke he tau tuaga nei. Liga mailoga e tautolu falu mogo kua nakai maama e tautolu e tuaga ti kua nakai matematekelea teao a tautolu he nakai fakafili tonu. Ati loto fiafia a tautolu he nakai fakaauatu e kelea he tuaga he talahau e tau mena kelea hagaao ke he matakainaga ha tautolu! Manatu ko e hako po ke hepe a tautolu, ko e talahau e tau mena fakamamahi ka nakai fakamafola e tuaga. Ko e mahani fakamooli ki a Iehova mo e tau matakainaga ha tautolu ka puipui a tautolu mai he taute e tau hepehepe pihia. Talahau he salamo ha ha i ai a “ia kua fano mo e mahani hako, mo e tututonu.” Ko e tagata pihia “kua nakai eke fakakelea atu ke he hana alelo, mo e nakai mahani kelea ke he hana kapitiga.”—Salamo 15:2, 3; Iakopo 3:5.
MANATU E FAKAFETUIAGA UHO LAHI HAAU
15. Puhala fe he fakafetuiaga ha Iosefa mo Iehova ne eke mo fakamonuina?
15 Kua ako foki a tautolu mai he taha fakaakoaga aoga lahi ki a Iosefa. He 13 e tau ne matematekelea a Iosefa he nakai fakafili tonu, ne fakakite e ia na kumi atu a ia ke he manatu ha Iehova. (Kenese 45:5-8) Nakai tukupau e ia a Iehova ma e tuaga haana. Mooli, nakai nimo ia Iosefa e nakai fakafili tonu ne matematekelea a ia ka e nakai loto kona a ia. Mua atu e aoga, ne nakai fakaatā e ia e tau hepehepe mo e tau mahani kelea he falu ke vevehe kehe a ia mai ia Iehova. Ko e mahani fakamooli ha Iosefa ati maeke a ia ke kitia a Iehova ne fakahako e nakai fakafili tonu mo e fakamonuina a ia mo e magafaoa haana.
Nakai fakaatā e Iosefa e tau hepehepe mo e tau mahani kelea he falu ke vevehe kehe a ia mai ia Iehova
16. Ko e ha kua lata ke fakatata fakalahi a tautolu ki a Iehova ka lauia a tautolu he nakai fakafili tonu i loto he fakapotopotoaga?
16 He puhala pihia, kua lata a tautolu ke tokiofa mo e puipui e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova. Kia nakai fakaatā e tautolu e tau kūkū he tau matakainaga ha tautolu ke vevehe kehe a tautolu mai he Atua ne fakaalofa mo e tapuaki e tautolu. (Roma 8:38, 39) Ti kaeke kua lauia a tautolu he nakai fakafili tonu i loto he fakapotopotoaga, kia fifitaki e tautolu a Iosefa mo e fakatata fakalahi ki a Iehova. Lali ke moua e manatu Haana ke he tau tuaga. Ka oti e tau mena oti he taute e tautolu ke fakamafola aki e lekua he muitua ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, lata a tautolu ke tuku atu e tuaga ki a Iehova. Maeke a tautolu ke mauokafua to fakahako e ia e mena ne tupu he magaaho mo e puhala ni haana.
FALANAKI KE HE “FAKAFILI HE LALOLAGI OTI”
17. Maeke fēfē a tautolu ke fakakite kua mauokafua a tautolu ke he ‘Fakafili he lalolagi oti’?
17 He nonofo a tautolu he lalolagi kelea nei, amanaki a tautolu to lauia ai he tau nakai fakafili tonu. Lavea ai ke lauia po ke mailoga e koe po ke taha tagata ne iloa e koe he mena ne tuga kua nakai fakafili tonu i loto he fakapotopotoaga. Ua tupetupe. (Salamo 119:165) Ka e fakatumau ke mahani fakamooli ke he Atua, liogi ma e lagomatai haana, mo e falanaki ki a ia. Manatu ha ko e nakai mitaki katoatoa, liga nakai maama e koe e tuaga ti liga nakai iloa oti e koe e mena ne tupu. Muitua ke he fakafifitakiaga ha Iosefa ti kalo kehe he vagahau kelea ne kua fakaauatu e kelea he tuaga. Fakahiku ai, he nakai lali ke falanaki ni ki a koe, kia eketaha ke fakatumau ke mahani fakamooli mo e fakatali fakatekiteki ki a Iehova ke fakahako e mena ne tupu. To moua e koe e taliaaga mo e monuina ha Iehova tuga ni a Iosefa. Maeke a koe ke iloa tonu ko Iehova ko e ‘Fakafili he lalolagi oti,’ to taute tumau e ia e tau mena kua hako, “ha kua tonu hana tau puhala oti ni.”—Kenese 18:25; Teutaronome 32:4.
18. Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu he vala tala ka mui mai?
18 He vala tala ka mui mai, to fakatutala a tautolu ke he ua foki e fakafifitakiaga he nakai fakafili tonu ke he tau tagata a Iehova he vahā Tohi Tapu. Ko e tau fakafifitakiaga nei to lagomatai a tautolu ke kitia e puhala he mahani fakatokolalo mo e fakamagalo ka lagomatai a tautolu ke fifitaki e manatu ha Iehova ke he fakafili tonu.
a Kikite tala ke he moui ha Willi Diehl ne mataulu, “Iehova Haaku Atua, To Falanaki Au ki a Ia,” he fufuta he The Watchtower ia Novema 1, 1991.