Lata e Tau Kerisiano Moli Oti ke Eke ko e Tau Tagata Evangelia
“Taute e gahua he tagata evagelia [po ke, misionare].”—2 TIMOTEO 4:5, NW, matahui tala.
1. Ko e heigoa e tala mitaki ne fakamatala he tau tagata evagelia he senetenari fakamua?
KO E heigoa e kakano he vaha nei ke eke ko e tagata evagelia? Ko koe nakai e taha? Ko e kupu “tagata evagelia” ne moua mai he kupu Heleni ko e eu·ag·ge·li·stesʹ, kua kakano pehe “ko e tagata fakamatala he tala mitaki.” Mai he fakatuaga he fakapotopotoaga Kerisiano he tau 33 V.N., kua fakakite fakamahino he tala mitaki Kerisiano e kanavaakau he Atua ma e fakamouiaga mo e tukuogo ko e to liu mai a Iesu Keriso he taha vaha i mua ke kamata e pule he Kautu hana ki luga he tau tagata.—Mataio 25:31, 32; 2 Timoteo 4:1; Heperu 10:12, 13.
2. (a) Ne fakamuhukoloa lahi fefe e tau mena i loto he tala mitaki he vaha ha tautolu? (e) Ko e heigoa e matagahua kua lago ki luga he tau Kerisiano moli oti he vaha nei?
2 Tali mai he tau 1914, ne kamata e tau mena moli ke putuputu hake kua hane fa e fakamoli e fakamailoga ne talahau mai e Iesu hagaao ke he hana a liu maiaga mo e hoko maiaga nakai kitia. (Mataio 24:3-13, 33) Ti liu foki, kua eke ni e tala mitaki ke ha ha i ai e tau kupu “kua tata tuai e kautu he Atua.” (Luka 21:7, 31; Mareko 1:14, 15) Moli, kua hoko mai tuai e magaaho ke taute e fakamoliaga homo ue atu he perofetaaga a Iesu ne fakamau ia Mataio 24:14: “To fakamatala atu foki e tala mitaki nai he kautu ke he lalolagi oti, ke eke mo talahau ke he tau atu motu oti; ti hoko mai ai e fakaotiaga.” Ha kua pihia, kua ha ha he gahua evagelia he magaaho nei e fakapuloaaga fakamakutu lahi ke he fakatuaga he Kautu he Atua mo e tau monuina kua nakai leva to tamai he mena ia ke he tau tagata omaoma. Kua lago oti he tau Kerisiano e poakiaga ke taute e gahua nei mo e “ke eke . . . tutaki.”—Mataio 28:19, 20; Fakakiteaga 22:17.
3. (a) Ko e heigoa e taha kakano foki he kupu “tagata evagelia”? (Kikite ke he Insight on the Scriptures, Volume 1, lau tohi 770, fahi 2, palatafa 2.) (e) Ko e heigoa e huhu ne malagaki hake he mena nei?
3 Ke lafi atu ke he fakamatalaaga he tala mitaki, kua fakaaoga he Tohi Tapu e matakupu “tagata evagelia” kua kakano pauaki ke hagaao ki a lautolu ne toka hifo ha lautolu a tau maaga ke fakamatala e tala mitaki ke he tau matakavi ne nakaila gahua ki ai fakamua. He senetenari fakamua, kua tokologa e tau tagata evagelia misionare, tuga a Filipi, Paulo, Panapa, Sila mo Timoteo. (Gahua 21:8; Efeso 4:11) Ka e kua e magaaho pauaki nei ha tautolu tali mai he tau 1914? Kua fakaata nakai he tau tagata a Iehova he vaha nei a lautolu ke taute pihia ke he tau matakavi ne nonofo ai ti pihia mo e tau tagata evagelia misionare?
Holo ki Mua Tali Mai he Tau 1914
4, 5. Kua fefe e tau amaamanakiaga ma e gahua evagelia he mole fakaku atu e tau 1914?
4 He magaaho ne oti e Tauaga 1 he Lalolagi he tau 1918, ne lauia e tau fekafekau he Atua he tolomaki e totokoaga ne taute he tau tagata ne tiaki e taofiaga mo e vahega fekafekau lotu a Kerisitenitome mo e ha lautolu a tau kautaha fakapolitika. Kua moli, ne teitei e gahua evagelia Kerisiano moli ke tu nono ia Iuni he tau 1918 he magaaho ne fakahala e tau kaupule ne mua he Kaufakalatahaaga he Kolo Toko he tau Fahi Kaufakalatahaaga a Amerika ke 20 e tau tau i loto he fale pouli ha ko e hokotaki tukumale. Kua kautu kia e tau fi he Atua ke fakahoko e fakaotiaga ke he fakamatalaaga he tala mitaki?
5 Ne tupu fakaofo ia Mati he tau 1919 he fakatokanoa mai e tau kaupule he Kaufakalatahaaga mo e he magaaho fakamui ne holoholo kehe e tau hokotaki tukumale ne taute ai a lautolu ke tuku he falepouli. He moua e tokanoaaga fou ha lautolu, ne iloa he tau Kerisiano fakauku ia kua lahi mahaki agaia e gahua kua lata ke taute fakamua ato fakapotopoto hake a lautolu ke moua e palepale i luga he lagi ha ko e tau hakeaga auloa he Kautu he Atua.—Roma 8:17; 2 Timoteo 2:12; 4:18.
6. Ne holo ki mua fefe e gahua evagelia he vahaloto he tau tau 1919 mo e 1939?
6 He tau 1919 ne gahoa mai e numela he 4,000 tagata ne hokotaki kua gahua fakalataha ke folafola e tala mitaki. He vaha he tau tau uafulu ne mole mai, kua ha ha i ai e tau tagata tane ne foaki noa e lautolu a lautolu mo tau tagata evagelia misionare, mo e kua fakafano atu e falu ke he tau motu a Aferika, Asia, mo Europa. He tau 1939, he 20 e tau tau ne mole mai he fakamatala e Kautu, ne tupu ki mua e Tau Fakamoli a Iehova ti molea e 73,000. Ko e tupu ki mua mitaki ue atu nei, ne taute ka e fehagaiaki mo e favaleaga lahi, kua tuga e mena ne tupu he tau tau fakamua he fakapotopotoaga Kerisiano.—Gahua 6:7; 8:4, 14-17; 11:19-21.
7. He tau tau 47 V.N. mo e 1939, kua tatai fefe e tutuaga kua hagaao ke he gahua evagelia Kerisiano?
7 Ka e pete ni ia, kua loga lahi e Tau Fakamoli a Iehova he magaaho ia ne nonofo he tau motu Porotesano ne vagahau Peritania. Kua moli, ne molea he 75 e pasene he tau tagata kua 73,000 ne tukuogo e Kautu ne ha ha i Ausetalia, Peritania, Kanata, Niu Silani, mo e tau Fahi Kaufakalataha a Amerika. Ke tuga e mena ne tupu he tau 47 V.N., kua lata tuai ke fai mena ke fakamalolo aki e tau tagata evagelia ke onoono fakalahi ke he tau motu he lalolagi ne nakai gahua lahi ki ai.
8. He tau 1992, ko e heigoa ne fakakatoatoa he Aoga Kiliata?
8 Ne nakai maeke e tau papaaga he vaha tau mo e tau favaleaga ke taofi e agaga tapu malolo lahi a Iehova ke omoomoi hana tau fekafekau ke tauteute tuai ma e gahua fakalaulahi mahaki. He tau 1943, he magaaho ne mao lahi e Tauaga II he Lalolagi, ne fakatu hake he fakatokatokaaga he Atua e Aoga Tohi Tapu a Kiliata he Kolo Toko he amaamanaki ke fakalaulahi mahaki e folafolaaga he tala mitaki. Ti hoko ai ki a Mati he tau 1992, kua fita he fakafano atu he aoga nei e 6,517 misionare ke he 171 e tau motu kehekehe. Ke lafi ki ai, ne fakaako e tau tagata tane ke leveki e tau la he Kaufakalatahaaga he Kolo Toko i loto he tau motu kehe. He tau 1992 kua 97 e tau leveki gahua he tau La Komiti, 75 kua fita he fakaako i Kiliata.
9. Ko e heigoa e tau fakaholoaga fakaako ne taute e taha vala gahua ke he holo ki mua he gahua evagelia mo e taute tutaki?
9 Ke lafi atu ke he Aoga a Kiliata, ne fakakanavaakau he falu fakaholoaga fakaako e tau tagata a Iehova ke fakalaulahi mo e fakaholo ki mua ha lautolu a gahua evagelia. Tuga a nei, kua fakagahua e Aoga Fekafekauaga Pule he Atua i loto he tau fakapotopotoaga he Tau Fakamoli a Iehova he lalolagi katoa. Kua miliona e tau tagata ne fakailoa e Kautu ne fakaako he fakatokatokaaga nei, fakalataha mo e Feleveiaaga Lagomatai, ke lauia mitaki e fekafekauaga ke he tau tagata. Kua ha ha i ai foki e Aoga he Fekafekauaga he Kautu, ko e mena kua foaki e tau fakaakoaga uho ke he tau momotua mo e tau fekafekau lagomatai ke maeke a lautolu nei ke leveki fakamitaki e tau fakapotopotoaga tutupu. Ne lagomatai he Aoga Lagomatai Tagata Foafoa e tau tagata evagelia tokologa ne gahua mau ke eke ke lauia mitaki lahi e gahua fakamatala ha lautolu. He tau magaaho ku kua mole, ne fakagahua e Aoga Fakaako Fekafekau i loto he tau motu kehekehe ke lagomatai e tau momotua ne nakai mau mo e tau fekafekau lagomatai ke eke mo tau Timoteo he vaha fou nei.
10. Ko e heigoa e fua ne moua mai he tau fakaakoaga mitaki ue atu ne puhala mai he fakatokatokaaga he Atua? (Talahau foki e fakailoaaga i loto he puha.)
10 Ko e heigoa e fua ne moua mai he tau fakaakoaga oti nei? He tau 1991, ne hoko e tapunuaga he Tau Fakamoli a Iehova ti kua molea lahi e fa e miliona he tau tagata ne gahuahua ke tukuogo e Kautu ke he 212 tau motu. Ka e taha e mena, kua nakai tuga e tutuaga ne ha ha he tau 1939, kua molea e 70 e pasene ha lautolu nei ne o mai he tau motu Katolika, Lotu Tuai he fahi uta, Lotu Nakai Kerisiano, po ke falu motu ne nakai mua e vagahau Peritania.—Kikite ke he puha “Fakalaulahiaga Tali Mai he Tau 1939.”
Kautu Lahi he Ha
11. Ne tuku atu e Paulo ki a hai e talahaua mitaki ha ko e fekafekau kautu hana?
11 Ne nakai uta he Tau Fakamoli a Iehova e talahaua mitaki ma e fakalaulahi nei. Kua kehe, ha kua onoono a lautolu tuga a Paulo ke he tau gahua ha lautolu, tuga ne fakamaama e ia i loto he hana a tohi ke he tau Korinito. “Ko hai kia a Paulo? Ko hai a Apolo? Nakai kia ko e tau fekafekau ne tua ai a mutolu ke he Iki kia tuga he foaki mai e ia kia maua takitokotaha? Ne to e au, ne fakamalū e Apolo, ka ko e Atua ni kua fakatutupu ai. Hanai, kua noa a ia ne to, mo e noa a ia ne fakamalū; ka ko e Atua ni kua fakatutupu ai. Ha ko e tau ekegahua a mautolu fakalataha mo e Atua; ko mutolu ko e kaina haia ne to he Atua, ko e fale ne eke he Atua.”—1 Korinito 3:5-7, 9.
12. (a) Ko e heigoa e matagahua ne taute he Kupu he Atua i loto he Kerisiano evagelia ne kautu lahi? (e) Ko hai ne kotofa mo Ulu he fakapotopotoaga Kerisiano, mo e ko e heigoa e taha puhala kua aoga lahi ke fakakite ha tautolu a fakatokolalo ke he takitakiaga ulu hana?
12 Kua nakai fakauaua ko e tutupuaga lahi homo ue atu ne moua he Tau Fakamoli a Iehova ha ko e fakamonuina he Atua. Ko e gahua ni he Atua. Ha kua iloa e mena nei, kua fakatumau a lautolu ke fakaako tumau e Kupu he Atua. Ne fakave e lautolu e tau mena oti ne talahau e lautolu he gahua evagelia ha lautolu ke he Tohi Tapu. (1 Korinito 4:6; 2 Timoteo 3:16) Ko e taha kei foki ne kautu lahi ha lautolu a gahua evagelia, ko e ha lautolu a mailogaaga katoatoa ke he Taha ne kotofa he Atua mo Ulu he fakapotopotoaga, ko e Iki ko Iesu Keriso. (Efeso 5:23) Ne fakakite mai he tau Kerisiano he senetenari fakamua e mena nei he kau auloa mo lautolu ne kotofa e Iesu ke eke mo tau aposetolo. Ko e tau tagata tane nei, fakalataha mo e falu momotua he fakapotopotoaga i Ierusalema, ne tanaki hake e kau fakatufono Kerisiano he senetenari fakamua. Ne fakaaoga he Iki ko Iesu Keriso i luga he lagi e matakau Kerisiano loto momotua nei ke fakamitaki e tau matakupu mo e ke taute e tau takitakiaga he gahua evagelia. He makutu a Paulo ke kau auloa mo e fakatokatokaaga fakaatua nei ti fua mai ai e tupuaga i loto he tau fakapotopotoaga ne ahiahi a ia ki ai. (Gahua 16:4, 5; Kalatia 2:9) Ha kua pihia he vaha nei, he taofi mau e Kupu he Atua mo e fakamakutu lahi ke kau auloa mo e tau takitakiaga ne moua mai he Kaufakatufono, kua iloa moli to kautu moli e tau Kerisiano evagelia ke he fekafekauaga ha lautolu.—Tito 1:9; Heperu 13:17.
Manamanatu kua Mua ue atu e Falu
13, 14. (a) Ko e heigoa e fakatonuaga ne foaki mai he aposetolo ko Paulo ne fakamau ia Filipi 2:1-4? (e) Ko e ha kua aoga lahi ke manatu e fakatonuaga nei he gahua evagelia auloa?
13 Ne fakakite he aposetolo ko Paulo e fakaalofa moli ke he tau tagata ne kumi ke he kupu moli mo e nakai fakakite e manamanatu ko e mua ue atu po ke fili tagata. He pihia, kua maeke a ia ke fakatonutonu atu ke he faoa he tua ke ‘manatu . . . kua mua e faoa oti ia ia.’—Filipi 2:1-4.
14 Ke he mahani taha ia, kua nakai ha ha he tau Kerisiano evagelia moli he vaha nei e manamanatu ko e mua ue atu he magaaho ka taute mena mo e tau tagata kua kehe e motu mo e tau mena ne nonofo ai. Ne talahau he taha he Tau Fakamoli a Iehova mai he Kaufakalatahaaga a Amerika ne kotofa ke gahua misionare i Aferika: “Ne iloa e au nakai mua ue atu a mautolu. Liga kua loga mai e tau tupe ha mautolu mo e mena kua fakahigoa ko e fakaako pauaki, ka kua ha ha ia lautolu [ko e tau tagata he matakavi] e tau fuafuaaga kua mua atu mai he ha mautolu.”
15. Kua maeke fefe a lautolu ne kotofa ke gahua he tau motu kehe, ke fakakite e fakalilifu moli ke he tau tagata kua amaamanaki ke taute mo tau tutaki?
15 Kua moli, he fakakite e fakalilifu moli ki a lautolu ne foaki atu e tautolu e tala mitaki ki ai, to taute e tautolu ke mukamuka a lautolu ke talia e fekau he Tohi Tapu. Kua lagomatai foki ka fakakite he tagata evagelia misionare kua fiafia a ia ke nofo he vahaloto he tau tagata ne kotofa atu ki a ia ke lagomatai. Ne fakamaama mai he misionare ne kautu lahi, ne 38 e tau tau ne nofo i Aferika: “Ne logonatia lahi e au ko e kaina haku a nei mo e ko e tau matakainaga tane mo e tau matakainaga fifine haku a lautolu i loto he fakapotopotoaga he mena ne kotofa a au ki ai. He magaaho ne fenoga okioki au ki kaina i Kanata, tuga ko e nakai ha ha moli a au i kaina. He fahi tapu fakahiku po ke pihia i Kanata, ne fakatepetepe lahi au ke liu ke he haku kotofaaga. Ne fa pihia tumau e logonaaga haku. Ne tala age e au ke he tau tagata ne fakaako Tohi Tapu mo au mo e ke he tau matakainaga tane mo e tau matakainaga fifine kua fiafia na au he liu mai, mo e loto fakaaue lahi a lautolu ko e manako a au ke fakalataha mo lautolu.”—1 Tesalonia 2:8.
16, 17. (a) Ko e heigoa e tau paleko ne talia he tau misionare tokologa mo e tau tagata evagelia he matakavi ia, ke maeke ke lauia mitaki lahi e fekafekauaga ha lautolu? (e) Ko e heigoa e mena ne feleveia mo e taha misionare ha kua vagahau ke he taha vagahau he matakavi?
16 He magaaho kua moua e lautolu e taha matakavi lahi ne vagahau kehe i loto he tau fonua tata ha lautolu, kua lali e falu ke ako e vagahau, ti fakakite mai he mena nei ko e manamanatu a lautolu ko e mua ue atu e falu ia lautolu. “I loto i Aferika toga,” ne kitia he taha misionare, “ko e tuaha lahi e tau logonaaga he vahaloto he tau tagata Aferika mo e tau tagata ne o mai i Europa. Ka e ka vagahau e tautolu e vagahau he matakavi ia kua mafiti lahi ke uta kehe e logonaaga nei.” Ko e lagomataiaga lahi mahaki ke hokotia ke he tau loto ha lautolu ka vagahau e vagahau ha lautolu ne foaki atu e tautolu e tala mitaki. Kua lata lahi ke gahua fakamalolo mo e eketaha mo e loto fakatokolalo. Ne fakamaama mai he taha misionare i Asia: “He fa hehe tumau mo e feki tumau e tau tagata ke he tau mena ne vagahau hehe e koe kua maeke ni ke eke mo kamatamata. Kua tuga ko e liga mukamuka ke tiaki.” Ka e pete ni ia, ne lagomatai he fakaalofa ke he Atua mo e tau katofia e misionare nei ke fakatumau.—Mareko 12: 30, 31.
17 Ti kua maama lahi ai, ne lauia mitaki e tau tagata ka lali fakalahi e tagata ne hau he motu kehe ke foaki e tala mitaki ke he vagahau ha lautolu he motu. He falu magaaho ne fua mai e tau monuina ne nakai amaamanaki ki ai. I loto he taha motu Aferika ko Lesoto ne vagahau Sesoto e misionare Amerika ke he taha fifine ne gahua i loto he fale koloa taute mena tia filo. Ne logona he fekafekau fakatufono ne hau he taha motu i Aferika ne kitekite fano i ai. Ti fina atu ai e tagata tane ki a ia mo e fakamafanatia e nava ki a ia, he magaaho ia ne kamata a ia ke vagahau ke he fekafekau fakatufono ke he hana vagahau ni. Ne huhu e fekafekau fakatufono “ko e ha ne nakai hau a koe ke he [motu haku] mo e gahua he vahaloto he tau tagata ha mautolu, ha kua iloa foki e koe e vagahau Suahili?” Ne tali fakalotomatala e misionare: “Kua mitaki lahi e mena ia. Ka ko e taha he Tau Fakamoli a Iehova a au, mo e he magaaho nei kua taofi he fakatufono e gahua ha mautolu i loto he motu hau.” Ne tali a ia “fakamolemole,” “kia nakai manamanatu ko e totoko oti a mautolu ke he gahua ha mutolu. Kua tokologa a mautolu ne fiafia pauaki ke he Tau Fakamoli a Iehova. Liga he taha aho i mua to maeke a mutolu ke ataina ke fakaako ke he vahaloto he tau tagata ha mautolu.” Ne fiafia lahi e misionare he taha magaaho fakamui he iloa kua fita he age ke he Tau Fakamoli a Iehova e tokanoaaga ke tapuaki i loto he motu taha ia.
Manako ke Tiaki e Tau Tonuhia
18, 19. (a) Ko e heigoa e puhala aoga lahi ne lali fakalahi a Paulo ke fifitaki ke he hana a Iki, ko Iesu Keriso? (e) Kia talahau mai e taha mena ne tupu (ko e taha i loto he palatafa po ke hau ni) ke fakakite kua aoga lahi ke kalo kehe mai neke fakatupetupe a lautolu kua foaki atu e tautolu e tala mitaki.
18 He magaaho ne tohia he aposetolo ko Paulo: “Kia fifitaki mai a mutolu kia au, tuga na au kia Keriso,” ko e oti laia a ia he fakatutala ko e ha kua lata ke kalo kehe mai ke aua fakatupetupe e falu, he pehe: “Hanai, po ke kai mena a mutolu, po ke inu a mutolu, po ke eke e mutolu taha mena, kia eke e mutolu e tau mena oti kana ke fakaheke ai ke he Atua. Aua neke eke a mutolu mo mena ke fakatupetupe ai e tau tagata Iutaia, po ke tau tagata Heleni, po ke ekalesia he Atua; Tuga foki au, kua fakafiafia atu e au e tau tagata oti ke he tau mena oti kana, nakai kumi e au haku a mitaki, ka ko e mitaki he tokologa, kia fakamomoui ai a lautolu.”—1 Korinito 10:31-33; 11:1.
19 Ko e tau tagata evagelia tuga a Paulo, kua manako a lautolu ke taute e tau poa ke lata mo e aoga ke he tau tagata ne fakamatala a lautolu ki ai, ti kua helehele ai e tau monuina. Tuga a nei, i loto he taha motu Aferika, ne ua e tau misionare mauhoana ne o ke he hotela tata ke kai fakafiafia ke fakamanatu aki ha laua a tau he mauhoana. He magaaho fakamua ne loto a laua ke fakatau e taha uaina fakalataha mo e mena kai ha ko e mena nakai fakahala e tau puke kava i loto he Tohi Tapu ka fakaaoga fakalatalata. (Salamo 104:15) Ka e fifili e kau tokoua ne mauhoana nei ke nakai taute pihia neke liga nakai fiafia e tau tagata he matakavi. “He taha magaaho fakamui,” he liu e tane ke talahau, “ne feleveia a maua mo e taha tagata tane taute kai he hotela ia mo e kamata e maua e fakaako Tohi Tapu mo ia. Ti leva ai fakamui ne talahau e ia ki a maua: ‘Manatu nakai e mua e magaaho ne o mai a mua ke he hotela ke kai? Ne tutu oti a mautolu i tua he gutuhala he peito ke onoono ki a mua. Kua pehe e mena, ne tala mai he tau misionare he lotu ki a mautolu ko e hehe a mautolu ka inu. Ka e taha e mena, ka o mai a lautolu ke he hotela, ne ota uaina a lautolu. Ti kua fifili ai a mautolu kaeke kua ota mena inu a mua to nakai fanogonogo a mautolu ki a mua ka o mai a mua ke fakamatala ki a mautolu.’” He aho nei, ko e Tau Fakamoli papatiso e tagata taute kai ia mo e falu ne gahua he hotela.
Loga Lahi Agaia ke Taute
20. Ko e ha kua aoga lahi mahaki ke fakauka a tautolu ko e tau tagata evagelia makutu, mo e ko e heigoa e monuina olioli lahi ne tapiki ki ai e tokologa?
20 He holo mafiti mai e fakaotiaga he fakatokaaga kelea nei, tokologa agaia e tau tagata ne manako lahi ke logona e tala mitaki, mo e kua fakatepetepe lahi tuai ma e tau Kerisiano oti ke fakauka tuga e tagata evagelia fakamoli. (Mataio 24:13) Kua maeke nakai a koe ke fakalaulahi hau a maaga ke he gahua nei he eke mo tagata evagelia ke he kakano pauaki tuga a Filipi, Paulo, Panapa, Sila mo Timoteo? Kua tokologa a lautolu ne taute e tau mena pihia he fakalataha atu ke he matakau foafoa mo e fakaata a lautolu ke maeke ke fekafekau he tau matakavi ne kua manako lagomatai mahaki.
21. Ke he puhala fe ne mahafagi e “pa gutuhala kua lahi mo e aoga lahi” ke he tau tagata a Iehova?
21 He magaaho ku kua mole, lahi mahaki e tau fonua ne mahafagi hake i loto he tau motu a Aferika, Asia, mo Europa Uta, ko e tau mena ne papa e gahua he Tau Fakamoli a Iehova fakamua. Kua tuga e mena ne tupu ke he aposetolo ko Paulo, “ha kua hafagi kia au e pa gutuhala kua lahi mo e aoga lahi” ti pihia ke he tau tagata a Iehova. (1 Korinito 16:9) Kua nakai maeke e tau tagata evagelia misionare ne o hohoko atu laia ke he motu a Aferika ko Mosamipiki ke lagomatai oti e tau tagata loga kua manako ke fakaako Tohi Tapu. Kua fiafia ha a mautolu he fakatu fakamatafakatufono e gahua he Tau Fakamoli a Iehova i loto he motu ia, ia Fepuali 11, 1991!
22. Pete ni kua gahua lahi e tau fonua ha tautolu po ke nakai, ko e heigoa kua lata a tautolu oti ke eketaha ke taute?
22 He tau motu ne tokanoa tumau a tautolu ke tapuaki, kua olioli lahi e tau matakainaga ha tautolu foki he holo ki mua tumau. E, he tau mena ne nonofo a tautolu, kua lata agaia ke ‘fakamakai nakai noa ke he gahua he Iki.’ (1 Korinito 15:58) Ha kua pihia e mena ne tupu, kia fakatumau a tautolu ke fakaaoga fakailoilo e tau magaaho ne toe ke eke a tautolu takitokotaha ke ‘taute e gahua he tagata evagelia, ke taute katoatoa ha tautolu a fekafekauaga.’—2 Timoteo 4:5; Efeso 5:15, 16.
Maeke Nakai ia Koe ke Fakamaama?
◻ Ko e heigoa e tagata evagelia?
◻ Ne fakamuhukoloa fefe e tau mena i loto he tala mitaki he mole atu e tau 1914?
◻ Ne holo ki mua fefe e gahua evagelia tali mai he tau 1919?
◻ Ko e heigoa e kei moli ne lagomatai e kautuaga nei?
[Puha he lau 28]
Fakalaulahiaga Tali Mai he Tau 1939
Kia manamanatu la ke he tau fakafifitakiaga ne moua mai he tau motu tolu ne fakafano atu e tau misionare ne fakaako i Kiliata. I tuai he tau 1939, kua 636 ni hokoia e tau tagata ne tukuogo e Kautu ne hokotaki mai i Aferika Lalo. He tau 1991, ne holo ki mua e numela nei ti mole e 200,000 i loto he tau motu 12 i Aferika Lalo. Ne lagomatai atu he tau misionare e tau holo ki mua homo ue atu i loto he tau motu a Amerika Toga. Taha ko Pasili, ne holo ki mua mai he 114 e tau tagata ne tukuogo e Kautu he tau 1939 ke he tapunu kua 335,039 ia Apelila he tau 1992. Ne muitua mai e tau tutupuaga pihia he mole mai he hohoko atu e tau misionare ki loto he tau motu a Asia. He vaha he Tauaga ke II he Lalolagi, ne favale lahi mahaki ke he numela gahoa he Tau Fakamoli a Iehova i Sapani, mo e ti tunono e gahua ha lautolu. Ati hoko ai he tau 1949, ne hohoko atu e tau misionare 13 ke lagomatai ke liu fakatokatoka e gahua. Ke he fekafekau he tau ia, kua tote hifo mai he hogofulu e tau tagata fakailoa he motu ia ne hokotaki e fekafekau ke he fonua i Sapani katoa, ka e ia Apelila he tau 1992 ne hokotia ti homo ue atu e katoatoa he tau tagata fakailoa ne 167,370.
[Puha he lau 30]
Kerisitenome mo e Lekua he Vagahau
Ne lali e falu he tau misionare a Kerisitenitome ke ako e vagahau he motu kehe, ka e tokologa ia lautolu ne amaamanaki ke vagahau he tau tagata he matakavi ia e vagahau Europa ha lautolu. Tuga ne fakamaama mai e Geoffrey Moorhouse i loto he tohi hana The Missionaries:
“Ko e lekua ne tupu mai ha kua fa mahani ke onoono ko e ako ni e vagahau he motu ha ko e puhala ke fakaliliu aki e Tohiaga Tapu. Kua tote lahi e laliaga ne fakaaoga, he tau tagata takitokotaha po ke he tau matakau kaufakalatahaaga ke fakaaoga ai, ke maeke moli e misionare ke vagahau ke he tagata he motu ke he hana vagahau ti holo mitaki lahi kua maeke he tau tagata tokoua ke hokulo lahi e maamaga. Kua eke e tau misionare ke iloa tote e vagahau he matakavi . . . Ka e i mua he mena ia, ne fa mahani e matutakiaga ke taute he vagahau ne ui ko e vagahau Peritania pikini kua kelea mo e nakai aoga lahi e fakaleo tulipalia, fakalataha mo e hana tua noa katoatoa kua lata e tau tagata Aferika he matakavi ke liliuina ke he vagahau he tagata Peritania ne ahi atu. Ka ko e mena kelea lahi mahaki, ha ko e taha fakakiteaga foki a nei he fili tagata ne piko ko e mua ue atu.”
He tau 1922 ne lolomi he Aoga he Fahi Uta mo e tau Fakaakoaga Aferika i London e hokotaki ke he lekua he vagahau. “Kua ha ha ia mautolu e manatu,” ne pehe mai e hokotaki, “ko e tokolugaaga fakalotoga ke fakamavete mitaki mai ne moua he tau misionare he vagahau he matatepu . . . kua momoko lahi he fakama mo e tokolalo lahi mahaki.”
Ne fa onoono tumau e tau misionare he Kolo Toko kua lata ni ke ako e vagahau he matakavi, ti fakamaama mai ai he mena ia ko e ha ne kautu ai a lautolu ke he tau fonua fakamisionare.