Fakakite he Mailoga e Matapatu Fakaakoaga he Motua
KO E feoaki mo lautolu kua mahani kelea kua kelea ai e tau mahani mitaki. Kua helehele e koe e mena ne gana e koe. (1 Korinito 15:33; Kalatia 6:7) Pete he fakatino po ke fakaagaga, kua eke e tau talahauaga tonu takitaha mo fakataiaga he fakaveaga moli—ko e matapatu fakaakoaga—mo e igatia ke foaki e fakaveaga ma e tau matafakatufono. Ko e tau matafakatufono, he mogoia, liga nakai tumau, mo e kua eke ni ke tutonu. Ko e tau matapatu fakaakoaga, ke he taha fahi, kua laulahi, mo e tumau tukulagi a lautolu. Ti, kua fakamafana he Kupu he Atua a tautolu ke manamanatu ke he tau matapatu fakaakoaga ke he mena kua lata.
Ko e matapatu fakaakoaga ne fakakakano mai he Webster’s Third New International Dictionary ko e “moli he tau mena oti po ke fakaveaga: ko e matafakatufono katoatoa mo e fakaveaga, taofiaga, po ke manatuaga ne fakave ki ai falu mena po ke ne moua mai ai e falu a mena.” Ke fakatai ki ai, liga tala age taha tagata ke he tama e matafakatufono, “Aua neke aamo e koe e umu.” Ka e ko e talahauaga tonu ke he tagata lahi, lata ni ke pehe “Na vela e umu.” Kia mailoga ko e vala fakamui ko e fakaveaga he talahauaga tonu. Ha kua hataki ai e mena ka taute he taha tagata—ke kai tunu, tao kai, po ke tamate e umu—kua eke ai mo matapatu fakaakoaga.
Ko e tau matapatu fakaakoaga moli ne mua, ko e tau mena fakaagaga; kua hataki ai ha tautolu a tapuaki ke he Atua mo e ha tautolu a fiafia. Ka ko e falu, kua fehola mai he gahua kua lata ke manamanatu ke he tau matapatu fakaakoaga. Kua loto ni a lautolu ke he hufia mitaki he matafakatufono tote ka fehagai ai mo e fifiliaga. Ko e mena nakai pulotu anei mo e kua nakai tatai mo e tau fakafifitakiaga ne fakatoka he tau tagata fakamoli i tuai he vaha Tohi Tapu.—Roma 15:4.
Tau Tagata he Matapatu Fakaakoaga Mahani Atua
He tau tagata nakai mitaki katoatoa, kua ui a Apelu ko e tagata fakamuaaki he matapatu fakaakoaga mahani Atua. Tuga kua lahi tuai e manamanatu hana ke he maveheaga hagaao ke he “tega” mo e mailoga, ke fakamagalo mai he hala kua putoia ai e poa he toto. (Kenese 3:15, NW) Ati poa e ia ke he Atua e “tau punua uluaki he hana fuifui mamoe.” Ko e tau kupu “mo e tau mena gako i ai” ne fakakite kua tuku age e Apelu hana tau mena mitaki ue atu ki a Iehova. Ka e, to molea la e ua afe he tau tau he mole e mate a Apelu to tohi fakamatafeiga he Atua e tau poakiaga hagaao ke he tau poa. Kehe mai he tagata matakutaku Atua he matapatu fakaakoaga ko Apelu, ko e hana matakainaga ko Kaino kua fekehekeheaki ke foaki e poa ke he Atua. Ka ko e hana mahani kua nakai lata ke nava ki ai, kua fai mena hagaao ke he hana poa ne fakakite e loto nakai ha i ai e matapatu fakaakoaga.—Kenese 4:3-5.
Ko Noa foki e tagata he matapatu fakaakoaga mahani Atua. Kua fakakite he tau fakamauaga he Tohi Tapu na poaki fakatonu he Atua a ia ke ta e vaka, ka e kua nakai totou e tautolu ha poakiaga ki a ia ke fakamatala ke he falu. Pete ia, kua ui a Noa “ko e ogo he tututonu.” (2 Peteru 2:5) Pete ni kua tuga e fekau he Atua a Noa ke fakamatala, kua omoi moli foki a ia ke taute ai ha ko e hana loto ke he matapatu fakaakoaga mo e hana a fakaalofa ke he tau katofia. Ha kua momoui a tautolu he tau vaha tuga ha Noa, kia fifitaki e tautolu hana mahani mitaki mo e fakafifitakiaga.
Nakai tuga e tau akoako he hana vaha, ne fakaako e Iesu e tau tagata ke manamanatu ke he tau matapatu fakaakoaga. Ko e mena ke fifitaki ki ai hana a Lauga he Mouga. Ko e tau puhala oti kua haga atu ke he matapatu fakaakoaga. (Mataio, tau veveheaga 5-7) Ne fakaako e Iesu ke he puhala nei kakano, ke tuga a Apelu mo Noa ne fakamua ia ia, ne iloa moli e ia e Atua. Pihia foki he vaha tote, ne fakamatalahi e ia e fakaveaga moli: “Nakai ko e tau mena kai hokoia . . . ka ko e tau mena oti ne fakato mai he fofoga he Atua ke moui ai e tagata.” (Teutaronome 8:3; Luka 2:41-47) E, ko e kei ke eke mo tagata he matapatu fakaakoaga mahani Atua ko e iloa moli a Iehova, tau mena loto mo e nakai loto a ia ki ai, mo e hana tau fioiaaga. Ka eke e tau fakaveaga nei hagaao ke he Atua ke hataki e tau momoui ha tautolu, kua tuga ai ke eke mo tau matapatu fakaakoaga gahuahua.—Ieremia 22:16; Heperu 4:12.
Tau Matapatu Fakaakoaga mo e Loto
Kua maeke ke omaoma fakatuatua ke he matafakatufono, liga he matakutaku neke fakahala he nakai omaoma. Ka e, ke fakatatai atu ke he matapatu fakaakoaga, ka uta kehe e mahani ia, ha ko e mena ka takitaki he tau matapatu fakaakoaga kua lata pauaki ni ke omaoma mai he loto. Kia onoono atu ki a Iosefa, tuga a Apelu mo Noa, ne moui ato fakatu e maveheaga he Matafakatufono faka-Mose. He magaaho ne lali e hoana ha Potifara ke fakataki a ia, ne tali age a Iosefa: “To maeke fefe ia au ke eke e mena kelea lahi ia mo e hala au ke he Atua?” E, kua iloa tuai e Iosefa e matapatu fakaakoaga ko e “tino taha” e tane mo e hoana.—Kenese 2:24; 39:9.
He vaha nei kua gati e lalolagi he tau matapatu fakaakoaga tututonu. Kua kai lotokai ai ke he vale mo e mahani kelea he fakatane mo e fakafifine. Ko e hagahaga kelea anei neke kamatamata e Kerisiano ke katikati, liga fakagalo, ke he tau mena kai nakai huhua mitaki—ko e tau kifaga, tau vitio, po ke tau tohi. Kua mitaki ha mogoia, ka holia e tautolu e kelea ke tuga a Iosefa ha ko e matapatu fakaakoaga, he liu manatu to fakahao e Iehova a lautolu hokoia ne mahani fakamoli he ‘matematekelea lahi’ hane hau. (Mataio 24:21) E, kua mua ni ke he puhala fakatagata ni ha tautolu, nakai fakatata, ne fakakite ko e tau tagata fefe moli a tautolu i loto.—Salamo 11:4; Tau Fakatai 15:3.
Ti, kaeke ke takitaki he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu a tautolu, to nakai kumi e tautolu e tau mena ne manatu ke kelea he tau matafakatufono he Atua; po ke lali a tautolu ke kitia ko e molea fefe e mamao ha tautolu ke taute taha mena ka e nakai moumou e tautolu e taha matafakatufono. Ko e tau manamanatuaga ia kua moumou a koe ni; to fakahukia ai a tautolu he fakaotiaga.
Kia Kumikumi ki Tua he Matafakatufono
Moli ni, kua feaki he matafakatufono e matagahua aoga he moui he Kerisiano. Kua tuga e tau leoleo ne lagomatai ke puipui a tautolu, mo e he tau fakaveaga ha lautolu ko e loga he tau matapatu fakaakoaga aoga. Ko e kaumahala ke iloa e tau matapatu fakaakoaga nei ka liga fakagalo ha tautolu a fiafia lahi ke he tau matafakatufono pihia ni. Ne fakatata he motu a Isaraela i tuai e mena nei.
Ne age he Atua e Tau Poakiaga Hogofulu ki a Isaraela, ko e fakamuaaki kua fakatapu ke tapuaki ke he ha atua ka ko Iehova ni. Na tufuga e Iehova e tau mena oti ko e fakaveaga moli a ia i tua he matafakatufono nei. (Esoto 20:3-5) Ka e moui nakai e motu ke he matapatu fakaakoaga nei? Ne tali ni e Iehova: “ ‘Ko e matua tane ha mautolu a koe’ [he talahau he tau Isaraela] ke he patu akau mo e [tagi a lautolu] ‘Matua Fifine’ ke he maka. Ka e kia au [Iehova] kua haga kehe ha lautolu a tau tua mo e fuluhi ha lautolu tau mata mai ia au.” (Ieremia 2:27, The New English Bible) Ko e uluuka mo e kelea nakai fai matapatu fakaakoaga ha a ia! Mo e kua fakahukia ai e loto a Iehova!—Salamo 78:40, 41; Isaia 63:9, 10.
Kua fai matafakatufono foki e tau Kerisiano ne age he Atua. Ke fakatai ki ai, kua eke a lautolu ke kalo mai he tapuaki tupua, mahani kelea he fakatane mo e fifine, mo e fakaaoga kelea he toto. (Gahua 15:28, 29) Ka manamanatu a koe ki ai, kua mataala a tautolu ke he tau matapatu fakaakoaga hokulo, tuga anei: kua lata a Iehova mo e fakamoliaga katoatoa ha tautolu; kia fakamoli a tautolu ke he hoa ha tautolu; mo e ko Iehova ko e ha tautolu a Foaki-Moui. (Kenese 2:24; Esoto 20:5; Salamo 36:9) Kaeke ke fioia mo e loto fakaaue fakahokulo a tautolu ke he tau matapatu fakaakoaga i tua he tau fakatonuaga nei, kua kitia e tautolu ko e tau mena ke mitaki ai ni a tautolu. (Isaia 48:17) Kia tautolu kua ‘nakai mamafa e tau poaki’ he Atua.—1 Ioane 5:3.
Kua fakaheu he tau Isaraela he taha vaha e tau poaki he Atua, he vaha a Iesu ko e ha lautolu a “tau ekekafo he matafakatufono,” ko e tau tohikupu, kua fakato atu ke he taha fahi foki. Kua taute e lautolu e mouga he tau matafakatufono ikiiki mo e tau mahani toka tuai ne fakaalaia aki e tapuakiaga mea mo e tanumia ai e tau matapatu fakaakoaga mahani Atua. (Mataio 23:2, NEB) Kua mahala e tau tagata ke he kaumahala, fakaatukehe, po ke fakatupua. (Mataio 15:3-9) Mo e loga he tau matafakatufono ikiiki ne taute he tagata kua kelea muitui. He magaaho ke fakamalolo e tagata lima mate, ne huhu age a Iesu ke he tau Farasaio ne ha ha i ai: “Kua lata nakai mo e sapati e mahani mitaki?” Kua talahau fakalahi he fakanonoiki ha lautolu nakai, ati ‘hukia e finagalo a Iesu ha kua mao ha lautolu a tau loto.’ (Mareko 3:1-6) Liga to lagomatai he tau Farasaio e manu fao ne hola po ke pakia (ko e mouaaga he tupe) he Sapati ka e nakai mafai ke he tagata tane po ke fifine—ka e taute ni ka hoko ai e moui mo e mate. Ti nakai taumaleku ai, kua lavelave mahaki a lautolu ke he tau matafakatufono ikiiki he tagata mo e tau fakataitaiaga noa ti tuga e tau lo ne fakamafiti fano ke vali, ka e kaumahala a lautolu ke kitia e fakatino katoa—ko e tau matapatu fakaakoaga faka-Atua.—Mataio 23:23, 24.
Pihia foki e tau tama, ka fakamoli ha lautolu a tau loto, kua fakaheke atu ai ki a Iehova ha ko e loto fakaaue ha lautolu ma e tau matapatu fakatufono he Tohi Tapu. Ne huhu e faiaoga ha Rebecca ne hogofulumatolu e tau ke he vahega ko hai ka pele tupe. Ne laulahi ne talahau to nakai pihia a lautolu. Ka e, he magaaho ne totoku hagaao ke he tau mena kehekehe, ne talahau fakauaua oti ke pele tupe ke he taha puhala ni, ka e nakai pihia a Rebecca. Ne huhu e faiaoga ki a Rebecca ko e maeke nakai ia ia ke fakatau e tiketi rafolo ma e fakaaogaaga mitaki. Ne tala age a Rebecca nakai mo e fakakite e tau fakamaamaaga mai he Tohi Tapu ko e taha puhala a ia he pele tupe, ka taute ai. Ati tala age e faiaoga hana ke he vahega katoa: ‘Kua mailoga e au, ko Rebecca ni he na e ne ha ha ai e mena ne ui e au ko e “tau matapatu fakaakoaga” ke he kakano moli he kupu.’ E, kua maeke ia Rebecca ke tali fakamukamuka age: “Kua nakai fakaata he lotu haku,” ka e kua manamanatu fakahokulo a ia mai he naia ni; kua maeke ai a ia ke tali ko e ha ne hepe ai e pele tupe mo e ko e ha ne nakai talia a ia ke fai vala i ai.
Kua fakakite he tau fakafifitakiaga tuga ha Apelu, Noa, Iosefa, mo Iesu ki a tautolu e puhala ke lagomatai a tautolu he fakaaoga ha tautolu a “loto manamanatu” mo e “mena kua lata ke eke” ke tapuaki ke he Atua. (Tau Fakatai 2:11; Roma 12:1) Kua mitaki he tau momotua Kerisiano ke fifitaki a Iesu he ‘leveki e lautolu e fuifui mamoe he Atua ha ia lautolu.’ (1 Peteru 5:2) Tuga kua fakakite fakamitaki mai, ko e tau tagata ne loto ke he tau matapatu fakaakoaga mahani Atua ko lautolu ia ne tupu olaola i lalo he pule katoatoa a Iehova.—Isaia 65:14.