Veveheaga 72

Fakafano Atu e Iesu e Toko 70

KO E vaha mateafu he 32 V.N., kua tu katoa e tolu tau tali mai he papatiso a Iesu. Ko ia mo e hana tau tutaki ne fakalataha fou ke he Galue he Tau Fale Api i Ierusalema, mo e nonofo tata agaia ni a lautolu ki ai. Ko e moli, nofo ni a Iesu he laulahi he ono mahina ne toe he hana a fekafekauaga ki Iutaia po ke taha fahi he Vailele Ioritana he maaga i Perea. Kua lata e maaga nei ke gahua foki ki ai.

Ko e moli, mole e Paseka he 30 V.N., ne gahua a Iesu liga valu e mahina he fakamatala i Iutaia. Ka ko e magaaho ne lali e tau Iutaia ke kelipopo a ia he kavi ia he Paseka he 31 V.N., ne teitei gahua katoatoa ni a ia he tau hake mo e hafa he fakaako i Kalilaia. Ko e magahala ia, ne feaki e ia e fakapotopotoaga lahi mo e katoatoa e tau fakaakoaga he tau tagata fakamatala, ko e taha mena ne nakai la taute e ia fakamua. Ti ko e mena haia ne fakatu e ia e gahua he fakamatalaaga fakamakutu i Iutaia.

Ne kamata e Iesu e gahua nei he fifili toko 70 e tau tutaki mo e fakafano atu takitokoua. Ti ko e mena haia ne katoatoa ai 35 e matakau he tau tagata fakamatala he Kautu ke gahua ke he maaga ia. Ne o atu mua a lautolu nei ke he tau loto maaga oti mo e tau matakavi ne tauteute a Iesu mo e hana a tau aposetolo ke o atu ki ai.

He nakai fekau e toko 70 ke o ke he tau sunako, ne tala age a Iesu ke o ke he tau fale he tau tagata, he fakamaama: “Ko e fale ke huhu atu a mutolu ki ai, kia pehe atu fakamua a mutolu, Kia monuina e faoa nai. Kaeke ko e tagata he monuina ha i ai, to hoko kia ia ha mutolu a fakamonuina.” Ko e heigoa ha lautolu a fekau? “Tala age kia lautolu,” he talahau e Iesu, “Kua tata kia mutolu e kautu he Atua.” Hagaao ke he tau gahua he toko 70, ne hokotaki mai he Matthew Henry’s Commentary: “Tuga ni ha lautolu a Iki, ko e ha mena ne aahi atu a lautolu ki ai, ne fakamatala a lautolu mai he taha fale ke he taha fale.”

Ko e tau fakaakoaga ha Iesu ke he toko 70 ne tatai ni mo e tau mena ne foaki ke he toko 12 he magaaho ne fakafano e ia a lautolu ke gahua fakamatala i Kalilaia he tau fakamua. Ne nakai ni poaki e ia hokoia e toko 70 ke he tau totoko ka feleveia mo lautolu, ka e tauteute a lautolu ke talahau e fekau ke he tau tagata he kaina, ka e foaki foki e malolo ki a lautolu ke fakamalolo e tau tagata gagao. Ti ko e mena ia, ko e magaaho ne hoko atu a Iesu, to tokologa ka fiafia ke feleveia mo e Iki he tau tutaki ne maeke ke taute e tau gahua homo ue atu pihia.

Ko e fakamatalaaga he toko 70 mo e gahua ha Iesu ne mui aki ne taute ni ke he magaaho ku. Ne nakai leva ti kamata liliu mai ki a Iesu e matakau 35 he tau tagata fakamatala he Kautu. “Ko e Iki na e,” he talahau e lautolu mo e fiafia, “kua fanogonogo mai e tau temoni kia mautolu, ha ko e hau a higoa.” Ko e tau vahega hokotaki mitaki pihia ne fakafiafia moli a Iesu, ha kua tali a ia: “Ne kitia e au a Satani kua to mai he lagi tuga ne uhila. Kitiala, ke foaki atu e au kia mutolu e pule ke holi ai e tau gata mo e tau akarava.”

Ne iloa e Iesu ka mole atu e fanau he Kautu he Atua he vaha he fakaotiaga, ko Satani mo e hana a tau temoni to vega kehe mai he lagi. Ka ko e magaaho nei ko e vega kehe nei he tau temoni ne nakai kitia he tau tagata kua eke ia mo fakamoliaga ke he tau mena tutupu ia ne nakai la hoko mai. Ti ko e mena ia, ko e vagahau a Iesu ke he liti hifo ha Satani mai he lagi he vaha i mua, ko e mena moli. Ti ko e mena ia, ko e kakano ko e mena fakatai e foaki e pule ke he toko 70 ke taholi e tau gata mo e tau akarava. Ka e taha e mena, ne pehe a Iesu: “Aua foki neke fiafia a mutolu ke he mena nai, he fanogonogo e tau agaga kia mutolu; ka ko e hanai ke fiafia ai a mutolu, he tohi ha mutolu a tau higoa ke he lagi.”

Ne fiafia lahi a Iesu mo e fakaheke ki mua he tau tagata hana a Matua he fakaaoga e tau fekafekau mahani tokolalo nei hana ke he puhala malolo pihia. Ne fuluhi ke he hana tau tutaki, mo e pehe: “Uhoaki e tau mata ha lautolu kua kitia he tau mena kua kitia e mutolu; Ha ko e mena ke tala atu e au kia mutolu, tokologa e tau perofeta mo e tau patuiki ne fia mamata ke he tau mena nai kua kitia e mutolu, ka e nakai kitia e lautolu; ne fia fanogonogo foki ke he tau mena nai kua fanogonogo ai a mutolu, ka e nakai fanogonogo ai a lautolu.” Luka 10:​1-24; Mataio 10:​1-42; Fakakiteaga 12:​7-12.

▪ Fakamatala i fe a Iesu he tolu tau fakamua he hana a fekafekauaga, mo e maaga fe ne gahua a ia ki ai he hana a ono mahina fakahiku?

▪ I fe ne fekau e Iesu e toko 70 ke kumi e tau tagata?

▪ Ko e ha ne vagahau a Iesu ko e kitia e ia a Satani ne kua fita e liti hifo mai he lagi?

▪ Ko e kakano fefe ke taholi he toko 70 e tau gata mo e tau akarava?