Kumikumi ma e Tohi Fakaaoga he Feleveiaaga he Moui mo e Fekafekauaga
Mati 5-11
TAU TANAKIAGA HE KUPU HE ATUA | MATAIO 20-21
“Ka Fia Tagata Lahi e Taha Ia Mutolu, Kia Eke a Ia mo Fekafekau ha Mutolu”
(Mataio 20:3) Ko e magaaho tolu foki kua fina age ai a ia, ti kitia ai e ia e falu kua tutu he male kua nakai gahua.
nwtsty media
Ko e Makete
Falu makete, tuga he fakatino nei ne haia he puhalatū. Fa tuku he tau tagata fakafua koloa e tau koloa loga he hala o fano ti apiapi ai. Maeke he tau tagata ne nonofo he matakavi ke fakatau e tau koloa kaina, tau kapiniu kelekele, mo e tau koloa hio tauuka, pihia foki mo e tau mena kai. Ha kua nakai fai filisa, lata he tau tagata ke o atu ke he makete he tau aho oti ke fakatau. Ko e matakavi anei kua logona he tagata fakatau e tau tala mai he tau tagata fakafua koloa po ke falu tagata ahiahi, fefeua e tau fanau, ti fakatali a lautolu ne nakai fai gahua ke moua e gahua. He makete, fakamaulu e Iesu a lautolu ne gagao ti fakamatala foki a Paulo. (Gah 17:17) Kehe ai, ko e tau tohikupu mo e tau Farasaio fakatokoluga kua fiafia lahi ka mailoga mo e fakafeleveia e tau tagata ki a lautolu he tau toloaga nei.
(Mataio 20:20, 21) Ati hau ai e matua fifine he fanau tane a Sepetaio fakalataha mo e na tama tane hana, kua hufeilo mo e olelalo mai taha mena kia ia. 21 Ti pehe atu ai a ia kia ia, Kua loto a koe ke ha? Kua tala mai a ia kia ia. Kia tala age a koe, kia nonofo e na tama ua nai haku, ko e taha ke he hau a fahi matau, mo e taha ke he hau a fahi hema ke he kautu hāu.
nwtsty tau vala fakaako ia Mat 20:20, 21
matua fifine he fanau tane a Sepetaio: Ko e matua fifine he tau aposetolo ko Iakopo mo Ioane a ia. Hagaao ke he tala ha Mareko, ko Iakopo mo Ioane ne o atu ki a Iesu. Ko laua ne ole mua, ka kua ole ai puhala he matua fifine ha laua ko Salome, ne liga ko e anitī ha Iesu.—Mat 27:55, 56; Mar 15:40, 41; Ioa 19:25.
ko e taha ke he hau a fahi matau, mo e taha ke he hau a fahi hema: Igatia e tuaga nei mo e fakakite e lilifu mo e pule, ka ko e tuaga ne mua atu e lilifu kua ha ha tumau he faahi matau.—Sal 110:1; Gah 7:55, 56; Rom 8:34.
(Mataio 20:25-28) Ka kua ui atu a Iesu kia lautolu, kua pehe atu, Kua iloa e mutolu, ko e tau iki he tau motu kehe kua pule kia lautolu, ko e tau tagata lalahi foki kua pule kia lautolu. 26 Ka e nakai pihia a mutolu; ka fia tagata lahi e taha ia mutolu, kia eke a ia mo fekafekau ha mutolu; 27 Ka manako foki taha ia mutolu ke mua a ia, kia eke a ia mo tupa ha mutolu. 28 Kia tuga e Tama he tagata nakai hau a ia kia fekafekau mai e tau tagata kia ia, ka kia fekafekau atu a ia, kia foaki atu foki hana moui mo lukutoto ke hukui aki e tau tagata tokologa.
nwtsty tau vala fakaako ia Mat 20:26, 28
fekafekau: Fa fakaaoga he Tohi Tapu e kupu Heleni di·aʹko·nos ke hagaao ke he tagata ne eketaha fakatokolalo ke foaki e lagomatai ke he falu. Kua fakaaoga e kupu nei ke fakamaama e Keriso (Rom 15:8), tau fekafekau he Keriso (1Ko 3:5-7; Kol 1:23), tau fekafekau lagomatai (NW) (Flp 1:1; 1Ti 3:8), pihia mo e tau fekafekau he kaina (Ioa 2:5, 9) mo e tau fekafekau pule he fakatufono (Rom 13:4).
nakai . . . fekafekau mai e tau tagata . . . ka kia fekafekau atu.
Kumikumi Hifo e Tau Koloa Fakaagaaga
(Mataio 21:9) Ko e lanu tagata ne mumua, mo lautolu ne mumui, kua tauhea, kua pehe mai, Hosana ke he tama a Tavita! Kia monuina a ia kua haele mai ke he higoa he Iki; Hosana ke he tau mena i luga muatua.
nwtsty vala fakaako ia Mat 21:9
Hosana: Ko e kupu Heleni ia ne moua mai he talahauaga Heperu ne kakano “fakamoui mai, he liogi a mautolu” po ke “fakamoui mai, fakamolemole.” He kupu nei kua fakaaoga ke olelalo ke he Atua ke fakamoui po ke kautū; maeke ke pehē “fakamolemole, foaki mai e fakamouiaga.” Fai magaaho ti eke ai mo talahauaga he liogi mo e fakaheke. Ko e talahauaga Heperu kua moua ia Sal 118:25, ko e vala he Tau Fakahekeaga a Salamo ne uhu tumau he magahala he Paseka. Ko e mena ia, kua iloa manatu e tau kupu nei he magahala ia. Taha puhala ne tali he Atua e liogi nei ke fakamoui e Tama a Tavita he fakaliu tu mai a ia he mate. Ia Mat 21:42, ne liu fatiaki e Iesu e Sal 118:22, 23 ti hagaao ai ke he Mesia.
tama a Tavita: Ko e talahauaga nei ne fakakite ke kitia e laini he magafaoa ha Iesu mo e matagahua haana ko e Mesia ne mavehe.
(Mataio 21:18, 19) Ko e pogipogi ha ne liu atu a ia ke he māga, ti fia taumafa a ia. 19 Kua kitia atu e ia e taha mati ke he kauhala, kua hoko atu ki ai, ti nakai moua ai ha mena ko e tau lau hokoia; ati pehe age ai a ia ki ai, Aua neke liu foki tupu mai ha fua ia koe tukulagi tukumuitea. Ati mago ai agataha e mati.
jy lau 244 para. 4-6
Fakaaoga e Mati mo Fakaakoaga Hagaao ke he Tua
Ko e ha ne poaki e Iesu ke mago e mati? Fakakite e ia e kakano he tali haana: “Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, Kaeke kua toka ia mutolu e tua, mo e nakai mahalohalo a mutolu, ti eke ai e mutolu, ka e nakai ko e mena hokoia ne eke ke he mati; kaeke ke tala age e mutolu ke he mouga nai, Kia lagaaki a koe, mo e liti ke he tahi; ti eke ai ni. Ko e tau mena oti foki ke ole mai ai a mutolu ke he liogi mo e tua ki ai, to moua e mutolu.” (Mataio 21:21, 22) Liu fatiaki e ia e manatu ne talahau e ia he mogo fakamua hagaao ke he tua nukua maeke ke lagaki e mouga.—Mataio 17:20.
He poaki e Iesu ke he mati ke mago, fakakite e ia e fakaakoaga aoga kua lata ke tua ke he Atua. Pehē a ia: “Ko e tau mena oti kana ka ole atu ai a mutolu ke he tau liogi ha mutolu, kia tua a a mutolu ke moua e mutolu, to eke ai ni ma mutolu.” (Mareko 11:24) Ko e fakaakoaga aoga lahi ma e tau tutaki oti ha Iesu! Latatonu ai ma e tau aposetolo ha kua hahaga atu ke he tau kamatamata uka ka nakai leva ti fehagai mo lautolu. Fai matutakiaga foki e mago he mati mo e tuaga he tua.
Tuga e mati nei, kua fakavaia e foliga he motu ha Isaraela. Ko e tau tagata he motu nei kua ha ha he fakafetuiaga he maveheaga mo e Atua, i fafo kua tuga na omaoma a lautolu ke he Fakatufono Haana. Ka kua fakakite he motu katoa kua kaumahala a lautolu ke he tua mo e nakai fua mitaki. Tiaki foki e lautolu e Tama he Atua! He poaki ke he mati ne nakai fua ke mago, fakakite e Iesu e fua ke he motu nakai tua nei.
Totouaga he Tohi Tapu
(Mataio 20:1-19) Ha ko e mena lata e kautu he lagi mo e taha patu he magafaoa, ne uhu fano ke vagavagahau mo e falu ke gahua ke he hana ulu vine, to totogi. 2 Kua vagavagahau a ia mo e tau tagata eke gahua, ke taha e aho mo e tenari; ati fakafano atu ai e ia a lautolu ke he hana ulu vine. 3 Ko e magaaho tolu foki kua fina age ai a ia, ti kitia ai e ia e falu kua tutu he male kua nakai gahua. 4 Ati tala age ai a ia kia lautolu, Ati o atu foki a mutolu ke he ulu vine, to ta atu e au kia mutolu e mena kua lata. Ti o ai a lautolu. 5 Ati liu foki fina age a ia ke he magaaho ono, mo e hiva, kua eke pihia foki. 6 Ko e magaaho hogofulu ma taha foki kua fina age ai a ia, ati kitia ai e ia e falu ne tutu kua nakai gahua, kua tala age foki a ia kia lautolu, Ko heigoa e mena ne tutu mai ai a mutolu ki hinai ke he aho oti kua nakai gahua? 7 Kua pehe mai a lautolu kia ia, Nakai tala mai e taha kia mautolu. Kua tala age a ia kia lautolu, Ati o a a mutolu foki ke he ulu vine, to moua e mutolu e mena kua lata. 8 Kua hoko ke he afiafi, ati tala age ai e iki hana e ulu vine ke he fekafekau pule hana, Ui a ke he tau eke gahua, ti age e totogi kia lautolu, kia kamata ia lautolu ne fakamui, kia hoko kia lautolu ne mumua. 9 Ti o mai ai a lautolu ne o age ke he magaaho hogofulu ma taha, kua takitaha mo e moua e lautolu e tenari. 10 Ati o mai ai a lautolu ne mumua, piko na lautolu ko e mena mua ha lautolu a totogi; ka kua takitaha foki mo e moua e lautolu e tenari. 11 Kua moua e lautolu, ati loma ai a lautolu ke he patu he magafaoa. 12 Kua pehe mai, Taha ni e magaaho ne gahua ai a lautolu nai ne fakamui, ka kua fakatatai e koe a lautolu mo mautolu, ne uka he gahua to lagina he aho. 13 Ati tala age ai a ia, kua pehe age ke he taha ha lautolu. Teme na e, nakai mahani kelea au kia koe; nakai kia vagahau a taua ke taha e tenari? 14 Ati toto a e mena hāu mo e fano; kua pule au ke age kia ia ne fakamui, ke tuga na koe. 15 Ka e nakai kia lata ke pule au ke he haku a tau mena? ke fakatetefu mai kia a koe he totonu au? 16 To pihia he mumua a lautolu ne fakamui, ka e fakamui foki a lautolu ne mumua; ha ko e mena tokologa a lautolu kua ui ki ai, ka e tokogaogao a lautolu kua fifili. 17 Kua hake a Iesu ki Ierusalema, ati uta ai e ia e tau tutaki ne tokohogofulu ma ua ke he magahehala hoko lautolu, ti pehe age kia lautolu. 18 Kitiala, ko e o hake ne fai a tautolu ki Ierusalema, to tuku atu ai e Tama he tagata ke he tau ekepoa ne mua mo e tau tohikupu; ti fakahala e lautolu a ia ke mate; 19 To tuku atu foki e lautolu a ia ke he tau motu kehe, kia va e lautolu, mo e fahi, mo e fakasatauro a ia; ka e matike mai foki e ia ke he aho tolu.
Mati 12-18
TAU TANAKIAGA HE KUPU HE ATUA | MATAIO 22-23
“Omaoma ke he Tau Poakiaga Mua Ue Atu ne Ua”
(Mataio 22:36-38) Ko e akoako na e, ko e poaki fe he fakatufono kua lahi? 37 Ti pehe atu a Iesu kia ia, Kia fakaalofa a koe ke he Iki hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a manatu katoa. 38 Ko e poaki fakamua hanā mo e lahi.
nwtsty vala fakaako ia Mat 22:37
loto: He fakaaoga ke he puhala fakatai, hagaao e kupu nei ke he tagata katoa he loto. Ka talahau fakalataha e “agaga” mo e “manatu,” kua ha ha ai e kakano pauaki ti hagaao ni ke he tau fatuakiloto, tau manako, mo e tau logonaaga he tagata. Ko e tau talahauaga nei ne tolu (loto, agaaga, mo e manatu) kua nakai fetataiaki; fakaaoga ai he puhala fematutakiaki, ti peehi fakamalolō e latatonu ke fakaalofa katoatoa ke he Atua.
agaga: Po ke “tagata katoa.”
manatu: Ko e manamanatuaga iloilo a ia. Lata he tagata ke fakaaoga e puhala manamanatu haana ke iloa e Atua mo e tupu e fakaalofa ki a ia. (Ioa 17:3; Rom 12:1) He fatiaki mai ia Teu 6:5, fakaaoga he vagahau Heperu fakamua tolu e kupu, ‘loto, agaga, mo e malolo.’ Ka e hagaao ke he tohi a Mataio he vagahau Heleni, ko e kupu “manatu” kua fakaaoga ka e nakai ko e “malolo.” Liga ha ha ai loga e kakano ne fakaaoga e tau kupu kehekehe nei. Fakamua, pete nakai fai kupu pauaki he vagahau Heperu i tuai ma e “manatu,” fa putoia ai ke he kupu Heperu ma e “loto.” Ko e kupu nei ka fakaaoga he puhala fakatai kua hagaao ke he tagata katoa he loto, putoia e manamanatuaga, tau logonaaga, tau aga, mo e tau fatuakiloto he tagata. (Teu 29:4; Sal 26:2; 64:6; kikite vala fakaako ke he loto he kupu tohi nei.) Ma e kakano nei, he fakaaoga he tohi Heperu e kupu “loto,” ko e Septuagint Heleni ne fa fakaaoga e kupu Heleni ne tatai mo e “manatu.” (Ke 8:21; 17:17; Ftai 2:10; Isa 14:13) Taha kakano ne liga fakaaoga e Mataio e kupu Heleni ma e “manatu” ka e nakai ko e “malolo” he fatiaki e Teu 6:5, ko e kupu Heperu “malolo [po ke, “malolō gahuahua,” matahui tala, NW]” kua maeke ke putoia e malolō he tino mo e iloilo he manamanatuaga. Pete ne tuaga, ko e fematutakiaki e tau manatu nei he tau kupu Heperu mo e Heleni ka lagomatai ke fakamaama e kakano ne kehekehe e tau kupu ne fakaaoga he tau tagata tohia Evagelia he fatiaki e Teutaronome.
(Mataio 22:39) Kua pihia foki mo ia ne ua aki, Kia fakaalofa atu a koe kia ia ne katofia a mua, kia tuga foki na koe kia koe.
nwtsty vala fakaako ia Mat 22:39
ua aki: Ia Mat 22:37, kua fakamau hifo e tali fakatonu ha Iesu ke he Farasaio, ka e mogonei kua molea atu e hagaaoaga ha Iesu ke he hūhū fakamua ti fatiaki e poaki ke uaaki (Le 19:18), he fakaako ko e tau poaki mauokafua ne ua kua matutaki ti fakavē e Fakatufono oti mo e Tau Perofeta ke he tau poaki nei.—Mat 22:40.
katofia: Ko e kupu Heleni nei ma e “katofia” (kakano, “ko ia ne tata”) ne nakai ni putoia a lautolu hokoia ne nonofo tata mai. Kua maeke ke hagaao ke he ha tagata ne feleveia ki ai.—Luk 10:29-37; Rom 13:8-10.
(Mataio 22:40) Ko e na poaki ua ia kua tautau ai e fakatufono oti mo e tau perofeta.
nwtsty vala fakaako ia Mat 22:40
fakatufono oti mo e tau perofeta: Ko e “fakatufono” kua hagaao ke he tau tohi he Tohi Tapu mai ia Kenese ke hoko ki a Teutaronome. Ko e “tau perofeta” kua hagaao ke he tau tohi fakaperofeta he tau Tohiaga Tapu Heperu. Ka fakakite fakalataha e tau manatu nei, to maama e talahauaga ke putoia e tau Tohiaga Tapu Heperu katoa.—Mat 7:12; 22:40; Luk 16:16.
tautau: Ko e vepi Heleni ne kakano “ke tautau ai” kua fakaaoga he mena nei ke he puhala fakatai “ke falanaki ki ai; fakavē ki ai.” Fakakite foki e Iesu ne nakai ni ko e tau Fakatufono ne Hogofulu e Poakiaga ka ko e tau Tohiaga Tapu Heperu katoa kua fakavē ke he fakaalofa.—Rom 13:9.
Kumikumi Hifo e Tau Koloa Fakaagaaga
(Mataio 22:21) Kua tala atu a lautolu kia ia, Ha Kaisara, Ti pehe mai a ia kia lautolu, Hanai, ko e tau mena a Kaisara, kia uta a e mutolu kia Kaisara; ka ko e tau mena he Atua, kia uta a ke he Atua.
nwtsty vala fakaako ia Mat 22:21
tau mena a Kaisara, kia uta . . . kia Kaisara: Ko e tali ha Iesu anei ne tatai mo e tau tala ia Mar 12:17 mo Luk 20:25, ko e fakamauaga ni haana hagaao ke he pule atu motu Roma. Ko e “tau mena a Kaisara” kua putoia e totogi he tau gahua ne taute he fakatufono ti pihia mo e lilifu mo e omaoma ka fakakite ke he tau tui ia ne mua.—Rom 13:1-7.
tau mena he Atua, kia uta . . . ke he Atua: Putoia he mena nei e tapuakiaga loto katoa, fakaalofa katoa, mo e omaoma fakamooli katoatoa he tagata.—Mat 4:10; 22:37, 38; Gah 5:29; Rom 14:8.
(Mataio 23:24) Ko mutolu e tau takitaki matapouli, kua lehu kehe e mutolu e namu, ka kua folofua e mutolu e kamela.
nwtsty vala fakaako ia Mat 23:24
kua lehu kehe e mutolu e namu, ka kua folofua e mutolu e kamela: Ko e namu mo e kamela ne mai he tau manu ikiiki mo e lalahi kua nakai meā ke he tau Isaraela. (Le 11:4, 21-24) Fakaaoga e Iesu e fakatai malolō lahi, fakalataha mo e fakatai ne hagaao ke he taha mena foki, he pehē kua fakameā he tau takitaki lotu e tau inu ha lautolu ke nakai kiva he tau namu, ka kua tiaki katoatoa e lautolu e tau tutūaga mamafa lahi he Fakatufono, ko e mahani kua fakatatai ke he folofua e kamela.
Totouaga he Tohi Tapu
(Mataio 22:1-22) Ati liu foki taute e Iesu e tau fakatai, ke talahau atu kia lautolu, kua pehe atu, 2 Kua fakatai e kautu he lagi ke he taha patuiki ne eke e taonaga mo e hana tama tane. 3 Kua fakafano atu e ia hana tau fekafekau ke tala age kia lautolu ne ogo ki ai ke o mai ke he taonaga. Ka e nakai fia loto a lautolu ke o mai. 4 Ati liu foki fakafano atu ai e ia e falu a fekafekau, kua pehe atu, Kia tala age e mutolu kia lautolu ne ogo ki ai, Kitiala, kua taute tuai e au haku a tau mena kai, kua tamate tuai haku a tau povi mo e tau mena gako, kua taute foki e tau mena oti; ati o mai a ke he taonaga. 5 Ka kua fakateaga ki ai a lautolu, kua takitaha mo e fano kehe, ko e taha ke he hana kaina, mo e taha ke he hana fakafua koloa. 6 Ka ko e falu, kua tapatapaki e lautolu hana tau fekafekau, kua fakakelea mo e kelipopo a lautolu. 7 Kua fanogonogo e patuiki, ati vale lahi ai a ia, kua fakafano atu e ia hana tau kau, kua tamate e tau tagata keli tagata ia, mo e hunuhunu ha lautolu a māga. 8 Ati tala age ai a ia ke he hana tau fekafekau, Kua taute tuai e taonaga, ka e nakai aoga a lautolu ne ogo ki ai. 9 Hanai, kia o atu a mutolu ke he tau halatu, ko lautolu oti ka kitia e mutolu, kia ogo age ki ai e mutolu e taonaga. 10 Ati o atu ai e tau fekafekau ia ke he tau hala, kua fakapotopoto a lautolu oti ne kitia e lautolu, ko lautolu ne kelea katoa mo lautolu ne mitaki; ati puke ai e mena ne eke ai e taonaga kia lautolu ne tatakoto ke kai mena ai. 11 Ati hu atu ai e patuiki ke kitekite kia lautolu ne tatakoto ke kai mena ai; ti kitia ai e ia e taha tagata nakai tapulu ke he tapulu he taonaga. 12 Ati tala age ai a ia kia ia, Teme na e, po ke hu mai fefe a koe ke he mena nai kua nakai tapulu a koe ke he tapulu he taonaga? Ti nakai lea ai a ia. 13 Ati tala age ai e patuiki ke he tau fekafekau, Kia lili e mutolu hana tau hui, mo e hana tau lima, mo e liti a ia ke he pouli i fafo, ha ha i ai e tagi aue mo e konoi he tau nifo. 14 Ha ko e mena tokologa a lautolu kua ui ki ai, ka e tokogahoa a lautolu kua fifili. 15 Ati o age ai e tau farasaio kua pulega po ke tauhele fefe e lautolu a ia ke he hana tau kupu. 16 Ati fakafano atu ai e lautolu kia ia e tau tutaki ha lautolu fakalataha mo e tau Herotiano, kua pehe atu, Ko e akoako na e, kua iloa e mautolu kua fakamoli a koe, kua fakaako foki e koe e puhala he Atua mo e fakamoli, ti nakai matakutaku a koe kia taha, ha ko e mena nakai fakamailoga tagata e koe. 17 Hanai, kia talahau mai e koe kia mautolu, po ke heigoa e taofi hāu? po ke lata kia ke uta e telu kia Kaisara, po ke nakai. 18 Ka kua fioia e Iesu ha lautolu a tau loto kelea, ti pehe atu a ia, Ko e tau tagata fakavai na e, ko e heigoa e mena kua kamatamata mai ai e mutolu au? 19 Kia fakakite mai kia au ha tupe he telu. Ati age ai e lautolu kia ia e tenari. 20 Ti kua tala age ai a ia kia lautolu, Ko e fakatino ha hai a enei mo e tohi ē? 21 Kua tala atu a lautolu kia ia, Ha Kaisara, Ti pehe mai a ia kia lautolu, Hanai, ko e tau mena a Kaisara, kia uta a e mutolu kia Kaisara; ka ko e tau mena he Atua, kia uta a ke he Atua. 22 Kua fanogonogo ai a lautolu ti ofomate a lautolu; ti toka e lautolu a ia, ka e o kehe.
Mati 19-25
TAU TANAKIAGA HE KUPU HE ATUA | MATAIO 24
“Tumau e Mataala Fakaagaaga he Tau Aho Fakamui”
(Mataio 24:12) Ke momoko foki e tau loto he tau tagata tokologa, nukua tupu lahi e mahani hepehepe.
it-2 lau 279 para. 6
Fakaalofa
Maeke he Fakaalofa he Taha ke Momoko. He tala age e Iesu Keriso ke he tau tutaki haana e tau mena i mua, kua fakakite ko e loto, po ke fakaalofa (a·gaʹpe) he tokologa ne talahau kua talitonu a lautolu ke he Atua to momoko. (Mat 24:3, 12) Pehē e aposetolo ko Paulo ko e vala he tau aho uka ka hohoko mai, “to velevele koloa” e tau tagata. (2Ti 3:1, 2) Ko e mena ia, maeke he tagata ke galo e onoonoaga ke he tau matapatu fakaakoaga kua hako mo e fakaalofa kua latatonu ne ha ha ia ia he mogo fakamua to galo fakahaga. Peehi he mena nei e aoga ke fakagahuahua mo e fakalahi tumau e fakaalofa he manamanatu fakahokulo ke he Kupu he Atua mo e fakahakohako e moui he taha, fakatatau ke he tau matapatu fakaakoaga Haana.—Efe 4:15, 22-24.
(Mataio 24:39) Ti nakai iloa e lautolu ato hoko mai e fakapuke, mo e uta kehe a lautolu oti; to pihia foki ka hau e Tama he tagata.
Hane Fakamoli Kia e Koe e Matagahua Katoatoa Hau ke he Atua?
5 Ne pehe a Iesu Keriso hagaao ke he tau aho fakamui ha tautolu: “Ka e tuga e vaha kia Noa, to eke pihia foki ka hau e Tama he tagata. Ha ko e mena tuga ne eke ke he vaha ka e nakaila hoko e fakapuke, ne kai a lautolu mo e inu, ti fai hoana a lautolu mo e fakafaitane, kua hoko ni ke he aho ne hu atu ai a Noa ke he vaka, ti nakai iloa e lautolu ato hoko mai e fakapuke, mo e uta kehe a lautolu oti; to pihia foki ka hau e Tama he tagata.” (Mataio 24:37-39) Fakalatalata ai, nakai fai mena kelea e kai mo e inu, mo e ko e fakamauaga na fakatoka fakamua ni he Atua. (Kenese 2:20-24) Ka e, ka mailoga e tautolu ko e tau tutuliaga fa mahani he moui kua eke mo matapatu kapeletu ha tautolu, he ha he manamanatu e mena nei ke he liogi? To lagomatai e Iehova a tautolu ke tuku fakamua tumau e tau mena he Kautu, taute e mena kua hako, ti fakamoli e matagahua ha tautolu ki a ia.—Mataio 6:33; Roma 12:12; 2 Korinito 13:7.
(Mataio 24:44) Ko e mena ia, kia nonofo tauteute ai a mutolu; ha ko e magaaho nakai manatu ai e mutolu, ke hau ai e Tama he Tagata.
jy lau 259 para. 5
Ole e Tau Aposetolo ma e Fakamailoga
Pehē a ia kua lata e tau tutaki haana ke tumau e mataala, matakite, mo e mautali. Fakamaama e Iesu e hatakiaga nei aki e taha fakatai foki: “Kia iloa e mutolu e mena nai, ane iloa he patu he fale po ke magapo fe ke hau ai e kaiha, po kua leveki ne ia, ka e nakai toka e ia hana fale kia keli ki ai. Ko e mena ia, kia nonofo tauteute ai a mutolu; ha ko e magaaho nakai manatu ai e mutolu, ke hau ai e Tama he Tagata.”—Mataio 24:43, 44.
Kumikumi Hifo e Tau Koloa Fakaagaaga
(Mataio 24:8) Ko e tau mena oti ia ko e kamataaga ia he tau mena matematekelea.
nwtsty vala fakaako ia Mat 24:8
tau mena matematekelea: Ko e kupu Heleni ne hagaao e kakano ke he mamahi lahi mahaki he mogo ka fanau e tama. He fakaaoga ai ke hagaao ke he matematekelea, mamahi, mo e fakaatukehe, liga he talahau kua tuga e tau mamahi he fanau tama ko e tau lekua mo e mamahi ne talahau tuai to holo ki mua tumau, malolō lahi, mo e loa he magahala ato hoko e matematekelea lahi ne totoku ia Mat 24:21.
(Mataio 24:20) Ka kia liogi a mutolu neke fehola a mutolu ke he tau makalili, po ke sapati.
nwtsty vala fakaako ia Mat 24:20
ke he tau makalili: Uha lahi, puke lahi e vai, mo e makalili e matagi he magahala nai ti uka ke fano fenoga mo e moua e tau mena kai mo e mena ke nofo ai.—Esr 10:9, 13.
sapati: He tau matakavi tuga Iutaia, ko e tau fakakaupāaga ne matutaki mo e fakatufono he Sapati kua uka ma e tagata ke fenoga mamao mo e fua e tau kavega; pihia foki kua pā tumau e tau gutuhala he maaga he aho Sapati.—Kikite Gah 1:12 mo e Apenetiki B12.
Totouaga he Tohi Tapu
(Mataio 24:1-22) Ti hu ai ki fafo a Iesu mo e haele kehe he faituga; ati o mai ai hana tau tutaki mo e fakakite atu kia ia e tau fale he faituga. 2 Ka e pehe atu a Iesu kia lautolu, Kua kitia nakai e mutolu e tau mena oti nai? Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, nakai tuai toe taha maka ki luga he taha maka, ka e ulu oti ki lalo. 3 Kua nofo a ia ke he mouga ko Olive, ati o mai ai e tau tutaki kia ia, hoko lautolu ni, kua pehe mai, Kia talahau mai a e koe kia mautolu po ke hoko a fe e tau mena ia? po ke heigoa foki e fakamailoga he hāu a haele mai, mo e fakaotiaga he lalolagi? 4 Ati tala age ai a Iesu, kua pehe age kia lautolu, A mutolu, neke fakahehe e taha a mutolu. 5 Ha ko e mena tokologa a lautolu ke o mai ke he haku a higoa, mo e pehe mai, Ko au nai ko e Keriso; ti fakahehe ai e lautolu e tau tagata tokologa. 6 To logona e mutolu e tau tau mo e tau ogo tau; a mutolu, neke fakaatukehe a mutolu; ha ko e mena hohoko mai e tau mena oti ia ke lata ai ka e nakaila hoko ke he fakaotiaga. 7 Ha ko e mena to laga e taha motu ke he taha motu, ko e taha kautu ke he taha kautu; to ha ha i ai e tau hoge, mo e tau tatalu, mo e tau mafuike ke he taha mena mo e taha mena. 8 Ko e tau mena oti ia ko e kamataaga ia he tau mena matematekelea. 9 Ati tuku atu ai e lautolu a mutolu ke he matematekelea, mo e kelipopo a mutolu; to vihiatia foki a mutolu he tau motu oti ha ko e haku a higoa. 10 Ko e vaha ia ke tupetupe ai e tau tagata tokologa, to feafoaki mo e feitaaki ai a lautolu. 11 To tutu mai e tau perofeta pikopiko tokologa, ti fakahehe e lautolu e tau tagata tokologa. 12 Ke momoko foki e tau loto he tau tagata tokologa, nukua tupu lahi e mahani hepehepe. 13 Ka ko ia ke tumau ato hoko ke he fakaotiaga, to fakamoui na ia. 14 To fakamatala atu foki e tala mitaki nai he kautu ke he lalolagi oti, ke eke mo talahau ke he tau atu motu oti; ti hoko mai ai e fakaotiaga. 15 Ti ko e vaha ka kitia ai e mutolu e mena vihiatia ke moumou aki ne talahaua mai he perofeta ko Tanielu, kua tu ke he mena tapu, (ko ia ne totou kia manamanatu e ia;) 16 Ko lautolu ha i Iutaia ke he vaha ia, kia fehola a lautolu ke he tau mouga; 17 Ko ia ha i luga he fale, aua neke hifo a ia ke uta taha mena he fale hana; 18 Ko ia foki ha he kaina, aua neke liu atu ke uta hana tau tapulu. 19 Oi fakaalofa foki ke he tau fifine kua fatu, mo e tau fifine fakahuhu tama ke he vaha ia! 20 Ka kia liogi a mutolu neke fehola a mutolu ke he tau makalili, po ke sapati. 21 Ha ko e vaha ia ke lahi ai e matematekelea, nakai pihia taha mena tali mai he kamataaga he lalolagi, kua hoko ni ke he vaha nai; ti nakai tuai pihia foki. 22 Aua he fakaku e vaha ia, po kua nakai fakamoui taha; ka e fakaku e vaha ia ha ko lautolu kua fifili.
Mati 26–Aperila 1
TAU TANAKIAGA HE KUPU HE ATUA | MATAIO 25
“Kia Mataala”
(Mataio 25:1-6) To fakatai ke he vaha ia e kautu he lagi ke he tau tamafine tote ne tokohogofulu, ne uta ha lautolu a tau lamepa, ti o atu ke fonofono e kitofaihoana. 2 Kua iloilo e tokolima ha lautolu, ka e goagoa e tokolima. 3 Ko e tau goagoa ne uta ha lautolu a tau lamepa, ka e nakai uta fakalataha mo e magalolo. 4 Ka ko e tau iloilo ne uta e magalolo ke he tau lupo ha lautolu fakalataha mo e tau lamepa ha lautolu. 5 Kua fakamule mai e kitofaihoana ti fia momohe ai a lautolu oti, kua pulumohea ni. 6 Ka ko e tuloto po, kua tu ai e ogo, Kitiala, ko e kitofaihoana ne hau; ati o a a mutolu ke fonofono a ia.
(Mataio 25:7-10) Ti mamatike ai e tau tamafine tote oti kana na, mo e tauteute ha lautolu a tau lamepa. 8 Ati tala age ai e tau goagoa ke he tau iloilo, Ta mai a e taha magalolo ha mutolu ma mautolu; ha ko e mamate ha ne fai ha mautolu a tau lamepa. 9 Ka kua tali age e tau iloilo, kua pehe age, Neke nakai lahi kia lautolu oti; ka e mitaki ke o a mutolu ke he tau tagata fakafua, ti fakafua mai ai ma mutolu. 10 Kua o a lautolu ke fakafua ai, ti hau ai e kitofaihoana; ko lautolu foki ne tauteute kua huhu fakalataha a lautolu mo ia ke he taonaga, ti pa ai e gutufale.
(Mataio 25:11, 12) Ti o mai fakamui e tau tamafine tote ne toe, kua pehe mai, Ko e iki na e, ko e iki na e, kia vevete a e koe e gutuhala ma mautolu. 12 Ka e tala age a ia, kua pehe age, Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, nakai iloa e au a mutolu.
Kumikumi Hifo e Tau Koloa Fakaagaaga
(Mataio 25:31-33) Ka hau e Tama he tagata mo e hana lilifu, ko e tau agelu tapu oti foki fakalataha mo ia, ti nofo ai a ia ke he hana nofoaiki lilifu; 32 To fakapotopoto ki mua hana e tau motu oti kana; ati vevehe kehekehe ai e ia a lautolu, tuga e leveki mamoe kua vevehe e tau mamoe mo e tau koti; 33 To tuku e ia e tau mamoe ke he hana fahi matau, ka ko e tau koti ke he fahi hema.
Lalago Fakamooli e Tau Matakainaga he Keriso
7 He vahā nei, kua maama mitaki e tautolu e fakataiaga nei ke he tau mamoe mo e tau koti. Kua iloa e tautolu ko e “Tama he tagata,” po ke “Patuiki,” ko Iesu a ia. Ko e “tau matakainaga” he Patuiki kua fakauku ke he agaaga tapu mo e to pule fakalataha mo Iesu he lagi. (Roma 8:16, 17) Ko e “tau mamoe” mo e “tau koti” ko e tau tagata mai he tau motu oti. To fakafili a lautolu he tata atu ke he matahiku he matematekelea lahi ka nakai leva to kamata. Ti iloa e tautolu to fakafili e Iesu e tau tagata fakavē ke he puhala kua leveki e lautolu e kau fakauku ne nonofo agaia he lalolagi. Ko e fiafia ha ia ha tautolu ha kua lagomatai e Iehova a tautolu ke he tau tau loga ke maama e fakataiaga nei mo e falu fakataiaga foki ia Mataio veveheaga 24 mo e 25!
(Mataio 25:40) To tala age e Patuiki, kua pehe age kia lautolu, Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, ha ko e tau mena ne eke e mutolu ke he taha ne muikau ia lautolu ko e haku a tau matakainaga nai, ko au haia ne eke e mutolu ki ai.
“Ko e Haku a Tau Kapitiga a Mutolu”
16 Ka amaamanaki a koe ke moui he lalolagi i lalo he Kautu he Atua, maeke fēfē ia koe ke fakakite kua kapitiga a koe mo e tau matakainaga he Keriso? Kia fakatutala a tautolu ke he tolu e puhala. Fakamua, he fakalataha loto katoatoa ke he gahua fakamatala. Ne poaki he Keriso e tau matakainaga haana ke fakamatala e tala mitaki ke he lalolagi katoa. (Mata. 24:14) Pete ia, to uka lahi ke he tau matakainaga he Keriso ne toe agaia he lalolagi he vahā nei ke hahamo e matagahua ia ka nakai fai lalagoaga mai he tau hoa ha lautolu ko e tau mamoe kehe. Mooli, ko e tau magaaho takitaha ne fakalataha e tau tagata he vahega he tau mamoe kehe ke he gahua fakamatala, kua lagomatai e lautolu e tau matakainaga he Keriso ke fakamooli e fekau uho ha lautolu. Kua loto fakaaue hokulo e Keriso mo e vahega fekafekau fakamoli mo e loto matala ma e aga kapitiga nei.
17 Ko e puhala ke uaaki kua maeke ia lautolu he vahega he tau mamoe kehe ke lagomatai e tau matakainaga he Keriso ko e lalago fakatupe e gahua fakamatala. Ne fakamalolō e Iesu e tau tutaki haana ke eke e tau kapitiga ma lautolu ni puhala he ‘tau koloa he mahani hepehepe.’ (Luka 16:9) Kua nakai kakano na maeke ia tautolu ke fakatau tupe ke kapitiga mo Iesu po ko Iehova. Ka e, he fakaaoga e tau koloa ha tautolu ke fakalaulahi aki e tau mena he Kautu, kua fakakite e tautolu e aga kapitiga mo e fakaalofa ha tautolu, nakai ke he tau kupu hokoia, ka e he “mahani [po ke, gahua] mo e fakamoli.” (1 Ioa. 3:16-18) Kua foaki e tautolu e lagomatai fakatupe pihia he fakalataha a tautolu ke he gahua fakamatala, he foaki tupe a tautolu ke talaga mo e leveki e tau fale he feleveiaaga ha tautolu, mo e he foaki noa e tautolu e tau tupe ke he gahua fakamatala he lalolagi katoa. Pete he tote po ke lahi e tupe ne foaki noa e tautolu, kua fakaaue mooli a Iehova mo Iesu ke he foaki fakamakai ha tautolu.—2 Kori. 9:7.
18 Puhala ke toluaki kua fakakite e tautolu oti ko e tau kapitiga he Keriso a tautolu, ko e kaufakalataha mo e takitakiaga ne foaki he tau motua he fakapotopotoaga. Ko e tau tagata taane nei kua kotofa he agaaga tapu i lalo he takitakiaga he Keriso. (Efeso 5:23) “Kia omaoma a mutolu ke he tau takitaki ha mutolu, mo e fifitaki a mutolu ki ai,” he tohi he aposetolo ko Paulo. (Hepe. 13:17) He falu magaaho, kua liga paleko ki a tautolu ke omaoma ke he takitakiaga ne fakavē ke he Tohi Tapu ne foaki he tau motua he fakapotopotoaga ki a tautolu. Tuga kua mailoga e tautolu e nakai mitaki katoatoa ha lautolu, ti liga fakahehē ai e onoonoaga ha tautolu ke he fakatonuaga mai ia lautolu. Pete ia, kua fiafia agaia a Iesu, ko e Ulu he fakapotopotoaga ke fakaaoga e tau tagata nakai mitaki katoatoa nei. Ti ko e puhala ne tali atu a tautolu ke he takitakiaga ha lautolu kua lauia mooli e kapitiga ha tautolu mo Keriso. Ka nakai hagaaki a tautolu ke he tau kūkū he tau motua ti fiafia ke muitua ke he takitakiaga ha lautolu, kua fakakite ai e fakaalofa ha tautolu ma e Keriso.
Totouaga he Tohi Tapu
(Mataio 25:1-23) To fakatai ke he vaha ia e kautu he lagi ke he tau tamafine tote ne tokohogofulu, ne uta ha lautolu a tau lamepa, ti o atu ke fonofono e kitofaihoana. 2 Kua iloilo e tokolima ha lautolu, ka e goagoa e tokolima. 3 Ko e tau goagoa ne uta ha lautolu a tau lamepa, ka e nakai uta fakalataha mo e magalolo. 4 Ka ko e tau iloilo ne uta e magalolo ke he tau lupo ha lautolu fakalataha mo e tau lamepa ha lautolu. 5 Kua fakamule mai e kitofaihoana ti fia momohe ai a lautolu oti, kua pulumohea ni. 6 Ka ko e tuloto po, kua tu ai e ogo, Kitiala, ko e kitofaihoana ne hau; ati o a a mutolu ke fonofono a ia. 7 Ti mamatike ai e tau tamafine tote oti kana na, mo e tauteute ha lautolu a tau lamepa. 8 Ati tala age ai e tau goagoa ke he tau iloilo, Ta mai a e taha magalolo ha mutolu ma mautolu; ha ko e mamate ha ne fai ha mautolu a tau lamepa. 9 Ka kua tali age e tau iloilo, kua pehe age, Neke nakai lahi kia lautolu oti; ka e mitaki ke o a mutolu ke he tau tagata fakafua, ti fakafua mai ai ma mutolu. 10 Kua o a lautolu ke fakafua ai, ti hau ai e kitofaihoana; ko lautolu foki ne tauteute kua huhu fakalataha a lautolu mo ia ke he taonaga, ti pa ai e gutufale. 11 Ti o mai fakamui e tau tamafine tote ne toe, kua pehe mai, Ko e iki na e, ko e iki na e, kia vevete a e koe e gutuhala ma mautolu. 12 Ka e tala age a ia, kua pehe age, Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, nakai iloa e au a mutolu. 13 Hanai, kia mataala a mutolu, ha kua nakai iloa e mutolu e aho, po ke magaaho ke hau ai e Tama he tagata. 14 Tuga foki e taha tagata ne fano he fenoga, kua ui ke he hana tau fekafekau, ti tuku age e ia hana tau mena kia lautolu. 15 Kua age e ia e lima a taleni ke he taha, ka e ua ke he taha, ka e taha ke he taha; kua fakalata ke he malolo ha lautolu takitokotaha, ti fano agataha a ia he hana fenoga. 16 Ti fano a ia ne toka ai lima e taleni, kua fakafua atu ai, ti moua ai e falu a taleni ne lima. 17 Pihia foki a ia ne toka ai ua e taleni, kua moua ai e ia e falu a taleni ne ua. 18 Ka ko ia ne toka ai e taha, kua fano mo e keli e kelekele, kua tanu ai e ario he iki hana. 19 Kua mole e tau po loga, ati hau ai e iki he tau fekafekau ia, ti fakafili e tau mena hana ne toka ia lautolu. 20 Ti hau ai a ia ne toka ai lima e taleni kua ta mai e falu a taleni ne lima, kua pehe mai, Ko e iki na e, ne tuku mai e koe kia au lima e taleni; kitiala, kua moua ai foki e au e falu a taleni ne lima ke lafi ki ai. 21 Ati tala age ai hana iki kia ia, Kua mitaki ko e fekafekau mitaki na e, mo e fakamoli; kua fakamoli e koe ke he tau mena gahoa, to kotofa e au a koe ke pule ke he tau mena loga; ati hu mai a a koe ke he fiafia he hau a iki. 22 Kua hau foki a ia ne toka ai e ua a taleni, kua pehe mai, Ko e iki na e, ne tuku mai e koe kia au ua e taleni; kitiala, kua moua ai e au e falu e taleni ne ua ke lafi ki ai. 23 Ati tala age ai hana iki kia ia, Kua mitaki ko e fekafekau mitaki na e, mo e fakamoli; kua fakamoli a koe ke he tau mena gahoa, to kotofa e au a koe ke pule ke he tau mena loga; ati hu mai a a koe ke he fiafia he hau a iki.