“Kia Mahala e Kelea” he Tautaofi e Ita

“Ko e tau fakahelehele na e, aua neke taui atu e mutolu, . . . ka kia mahala e kelea ke he mitaki.”—ROMA 12:19, 21.

1, 2. Ko e heigoa e fakafifitakiaga mitaki ne fakakite he falu Fakamoli ne ō fenoga?

KO E 34 e Fakamoli a Iehova he matakau ne oatu ke he fakauluaga he la ofisa ne mule e fenoga ha lautolu he malona e vakalele. Na amanaki ni ke taha e tulā ka tutū ke utu, ka e fakahiku ke 44 e tulā ne nonofo ai he malē vakalele mamao ne nakai lahi e kai, vai, po ke tau fale ikiiki. Laulahi e pāsese ne ita ti fakamatakutaku e tau tagata gahua he malē vakalele. Ka e fakahautoka ni e tau matakainaga.

² Fakahiku, ne hohoko atu e Tau Fakamoli ke he matakavi ti moua e matahiku he fakaholoaga he fakauluaga. Pete he mategūgū, ne nonofo a lautolu he magaaho fakamui ke lafi fiafia mo e tau matakainaga he matakavi. Fakamui, ne iloa e lautolu kua mailoga e fakafifitakiaga ha lautolu he fakauka mo e mahani fakalatalata. Taha he tau pāsese ne tala age ke he tau tagata gahua vakalele, “Ka nakai ha ha ai e tau Kerisiano toko 34 he vakalele, to miha ai e malē vakalele.”

Moui he Lalolagi Ita

3, 4. (a) Fēfē mo e kua fiha e leva he matematekelea e tau tagata he ita lahi? (e) Maeke nakai a Kaino ke tautaofi e ita haana? Fakamaama.

³ Ko e tau peehiaga he moui he fakatokaaga kelea nei ka taute e tau tagata ke ita. (Fakama. 7:7) Fa takitaki e ita nei ke he vihiatia mo e mahani favale. Kua ha ha ai e tau felakutaki he vahāloto mo e i loto he tau motu, ka e tupu lahi e taufetoko he magafaoa ke he tau kaina loga. Kua leva tuai e ita mo e fāvale pihia. Ko Kaino, ko e tama taane uluaki ha Atamu mo Eva, ne kelipopo e tehina haana ko Apelu he ita tafuā. Ne taute e Kaino e mahani kelea muikau nei pete he fakatonu e Iehova a ia ke tautaofi e tau logonaaga haana mo e mavehe ke fakamonuina a ia ka taute pihia e ia.—Totou Kenese 4:6-8.

⁴ Pete he nakai mitaki katoatoa a Kaino, kua maeke agaia a ia ke taute e fifiliaga. Kua maeke ia ia ke tautaofi e ita haana. Kakano haia ne lago katoatoa ni ki a ia e mahani fāvale haana. Pihia foki, ko e tuaga nakai mitaki katoatoa ha tautolu ati uka lahi ia tautolu ke kalo mai he ita mo e taute e tau mahani ita. Ti ko e tau lekua lalahi foki ne lafi ke he fakaatukehe he “tau aho uka.” (2 Timo. 3:1) Ma e fakatai, maeke he tau lekua fakatupe ke fakapehia e tau logonaaga ha tautolu. Ko e tau leoleo mo e tau fakatokatokaaga lagomatai fakamagafaoa ne matutaki ke he tau lekua fakatupe ati holo ki mua e ita lahi mahaki mo e fāvale he kaina.

5, 6. Ko e heigoa e aga he lalolagi ke he ita ka liga lauia a tautolu?

⁵ Lafi ki ai, ko e tau tagata tokologa ne feleveia mo tautolu kua ‘ofaofa ne lautolu a lautolu ni,’ “to fakatokoluga,” mo e “mahani favale” foki. Kua mukamuka lahi he tau aga kelea tuga anei ke pikitia a tautolu mo e fakaita a tautolu. (2 Timo. 3:2-5) Kua fa fakakite mooli he tau kifaga mo e tau polokalama he televisoni e taui atu mo mena mitaki mo e fāvale ko e tali pauaki ti latatonu ma e tau lekua. Ko e tau tala fa mahani kua fakalagalaga e tau tagata kitekite ke amaamanaki lahi ke he magaaho ka moua he tagata kelea e “taui kua lata ni mo ia”—ne fa kelipopo fakakelea he toa i loto he tala.

⁶ Kua nakai fakaohooho he tau tala ia e tau puhala he Atua, ka “ko e agaga he lalolagi nai” mo e haana a pule ita ko Satani. (1 Kori. 2:12; Efeso 2:2; Fakakite. 12:12) Ko e agaga ia kua fakatupu e tino nakai mitaki katoatoa ti totoko katoa ke he agaaga tapu he Atua mo e fua he agaaga ia. Mooli, ko e matapatu fakaakoaga faka-Kerisiano ke nakai taui atu ka ita. (Totou Mataio 5:39, 44, 45.) Ka e maeke fēfē mogoia ia tautolu ke fakagahua katoatoa e tau fakaakoaga ha Iesu?

Tau Fakafifitakiaga Mitaki mo e Kelea

7. Ko e heigoa e fua he magaaho ne nakai tautaofi e Simeona mo Levi e ita ha laua?

⁷ Kua loga e fakatonuaga he Tohi Tapu hagaao ke he tautaofi he ita mo e ha ha i loto foki e tau fakafifitakiaga aoga ke he mena ka liga tupu kaeke ke tautaofi po ke nakai tautaofi e tautolu e ita. Mailoga e mena ne tupu he magaaho ne taui atu he tau tama taane ha Iakopo ko Simeona mo Levi ki a Sikema he fakakelea e mahakitaga ha laua ko Tina. “Ne mamahi foki e tau loto ha lau[a], kua ita lahi ni a lau[a].” (Kene. 34:7) Ti, moumou foki he falu tama taane ha Iakopo e maaga ha Sikema ti fōfō ai mo e uta fakapaea e tau fifine mo e tau fanau. Ne taute e laua e tau mena oti nei nakai ni ha ko Tina, ka e liga pihia foki he fakaikaluga he nakai manako ke tolalo. Ne logona hifo e laua kua fakaita e Sikema a laua mo e matua ha laua ko Iakopo. Ka e fēfē e manatu ha Iakopo ke he mahani ha laua?

8. Ko e heigoa ne fakakite he tala ki a Simeona mo Levi hagaao ke he taui atu?

⁸ Liga maanu lahi a Iakopo ke he matematekelea lahi mahaki ne tupu ki a Tina; ka e nakai talia e ia e puhala ne taui atu e tau tama taane haana. Ne lali agaia a Simeona mo Levi ke fakahako e tau mahani ha laua, he pehē: “Ne eke mo ha e ia ha mautolu a mahakitaga ke tuga ne fifine fakataka?” (Kene. 34:31) Ka e nakai oti he naia e mena ne tupu, ha kua nakai fiafia a Iehova. Loga e tau he mole, ne talahau tuai e Iakopo ha ko e mahani vale mo e ita ha Simeona mo Levi, to fakapaea fano e tau hologa ha laua ke he tau magafaoa ha Isaraela. (Totou Kenese 49:5-7.) E, ha ko e ita nakai tautaofi ha laua ne nakai fakafiafia e Atua mo e matua taane ha laua.

9. Magaaho fe ne teitei mahala a Tavita ke he ita?

⁹ Kehe lahi mo e mena ne tupu ke he Patuiki ko Tavita. Ne loga e magaaho ke taui atu e ia, ka e nakai taute e ia. (1 Samu. 24:3-7) Ka e taha e magaaho ne teitei mahala a ia ke he ita. Ne oho atu mo e favale e tagata maukoloa ne higoa ko Napalu ke he tau tagata ha Tavita, pete he puipui e lautolu e tau manu mo e tau leveki manu ha Napalu. Liga logona e ita ha kua lauia e tau tagata haana, ti amanaki a Tavita ke taui vale atu. He oatu a Tavita mo e tau tagata taane haana ke tau ki a Napalu mo e magafaoa haana, ne fakailoa he tagata taane fuata ki a Apikaila, ko e hoana pulotu ha Napalu e mena ne tupu ti ole ki a ia ke taute taha mena. Ne taute agataha e ia e mena fakaalofa lahi ti finatu ke fonofono a Tavita. Ne fakamolemole fakatokolalo a ia ha ko e hemu ha Napalu mo e olelalo ke he matakutaku ha Tavita ki a Iehova. Ne matala ai e loto ha Tavita ti pehē: “Fakaaue atu kia koe ha kua taofi e koe au he aho nai, neke fina atu au ke fakamaligi e toto.”—1 Samu. 25:2-35.

Ko e Aga Faka-Kerisiano

10. Ko e heigoa e aga kua lata he tau Kerisiano ke fakakite hagaao ke he taui atu?

¹⁰ Ko e mena ne tupu ki a Simeona mo Levi mo e ki a Tavita mo Apikaila ne fakakite mooli na totoko e Iehova e ita ne nakai tautaofi mo e vale ti fakamonuina e ia e tau laliaga ke taute e mafola. “Kaeke kua maeke ia mutolu, kia nonofo fakamitaki [po ke, mafola] mo e tau tagata oti kana,” he tohi he aposetolo ko Paulo. “Ko e tau fakahelehele na e, aua neke taui atu e mutolu, ka kia fakatokatoka atu ke he ita; ha kua tohi mai, Kua pehe mai [a Iehova], Ha ha ia au ke taui atu, to taui atu e au ni. Haia, kaeke kua hoge a ia kua fai fi kia koe, kia fagai e koe a ia; ka fia inu a ia kia fakainu e koe a ia; ha ko e mena ka eke pihia kua tanaki ai e tau malala kaka ki luga he ulu hana. Aua neke mahala a koe ke he kelea, ka kia mahala e kelea ke he mitaki.”—Roma 12:18-21.a

11. Fakaako fēfē e taha matakainaga fifine ke tautaofi e ita?

¹¹ Maeke ia tautolu ke fakagahua e fakatonuaga ia. Ma e fakatai, ne gugū e matakainaga fifine ke he motua hagaao ke he takitaki gahua foou he haana a gahuaaga. Ne fakamaama e ia kua nakai mahani mitaki mo e nakai totonu e takitaki gahua fifine. Ne ita a ia ke he fifine ti manako ke tiaki e gahua. Ne fakamafana he motua a ia ke nakai fakatepetepe. Ne mailoga he motua ko e ita he matakainaga fifine ke he aga kelea he takitaki gahua kua fakalagalaga ni he kelea. (Tito 3:1-3) Ne tala age e motua ka moua he matakainaga fifine taha gahua foki, kua lata agaia he matakainaga ke hiki e puhala ka tali atu a ia ke he nakai totonu. Ne fakatonu he motua e matakainaga fifine ke taute e takitaki gahua ke he puhala ne manako a ia ke taute ki a ia, tuga ne fakaako e Iesu ke taute e tautolu. (Totou Luka 6:31.) Ne talia he matakainaga fifine ke lali. Ko e fua? Fai magaaho he mole, ne totonu fakahaga e takitaki gahua, ti fakaaue foki a ia ke he matakainaga ma e gahua haana.

12. Ko e ha kua mua atu e fakamamahi he tau fekehekeheaki he vahāloto he tau Kerisiano?

¹² Liga to nakai ofo a tautolu ka tupu e tau lekua pihia ke he taha tagata i fafo he fakapotopotoaga Kerisiano. Iloa e tautolu na nakai mitaki e moui he fakatokaaga ha Satani ti kua lata ia tautolu ke totoko atu neke fakaita he tau tagata mahani kelea a tautolu. (Sala. 37:1-11; Fakama. 8:12, 13; 12:13, 14) Pete ia, ka tupu e tau lekua mo e matakainaga fakaagaaga kua mamahi lahi mahaki. Ne manatu he taha Fakamoli, “Ko e mena ne uka lahi mahaki ki a au he magaaho ne hau ke he kupu mooli ko e lali ke talia kua nakai mitaki katoatoa e tau tagata ha Iehova.” Ne omai kehe a tautolu he lalolagi nakai fakaalofa mo e nakai totonu, ti amanaki ai to taute he tau tagata oti he fakapotopotoaga e totonu faka-Kerisiano ke he taha mo e taha. Ti ko e matakainaga Kerisiano, mua atu ki a ia ne fai kotofaaga he fakapotopotoaga, kaeke ke nakai manamanatu po ke taute e tau mahani nakai faka-Kerisiano, to fakahukia po ke fakaita ai a tautolu. ‘Maeke fēfē he tau mena ia ke tupu he vahāloto he tau tagata ha Iehova?’ ka liga hūhū e tautolu. Kua tupu foki e tau mena ia ke he tau Kerisiano fakauku he vahā he tau aposetolo. (Kala. 2:11-14; 5:15; Iako. 3:14, 15) Lata ke tali atu fēfē a tautolu ka lauia a tautolu?

13. Ko e ha mo e puhala fe kua lata ia tautolu ke gahua ke kautū mai he tau fekehekeheaki?

¹³ “Ne ako au ke liogi ma e ha tagata ne fakahukia au,” he talahau he matakainaga fifine ne totoku laia. “Na lagomatai tumau ai.” Tuga kua fitā he totou e tautolu, ne fakaako e Iesu a tautolu ke liogi ma lautolu kua favale ki a tautolu. (Mata. 5:44) Ti kua lata mooli ma tautolu ke liogi ma e tau matakainaga fakaagaaga ha tautolu! Tuga ne manako e matua taane ke he fanau haana ke feofanaki, kua manako foki a Iehova ma e tau fekafekau haana he lalolagi ke femataaki. Kua amaamanaki lahi a tautolu ke nonofo fakalataha ke he mafola mo e fiafia tukulagi, ti fakaako e Iehova a tautolu mogonei ke taute pihia. Manako a ia ki a tautolu ke kaufakalataha he taute e gahua lahi haana. Ko e mena ia, kia fakamafola e tau lekua ha tautolu po ke “nakai manatu” e tau agahala ti kaufakalataha tumau. (Totou Tau Fakatai 19:11.) He nakai fakamamao mai he tau matakainaga ha tautolu ka tutupu e tau lekua ka e lata ia tautolu ke felagomataiaki he fakalataha tumau mo e tau tagata he Atua, he puipuiaga haohao mitaki he “tau lima tukulagi” ha Iehova.—Teu. 33:27.

Moua e Tau Fua Mitaki he Mahani Totonu ke he Tau Tagata Oti

14. Totoko fēfē a tautolu ke he tau fakaohoohoaga feveheveheaki ha Satani?

¹⁴ Ke tauhele a tautolu mai he fakapuloa e tala mitaki, hane lali fakalahi a Satani mo e tau temoni ke moumou e tau magafaoa fiafia mo e tau fakapotopotoaga. Kua lali a lautolu ke fakatupu e feveheveheaki, he iloa na moumou lahi e feveheveheaki he tau vahāloto. (Mata. 12:25) He totoko ke he tau fakaohoohoaga kelea muitui ha lautolu, kua lata ia tautolu ke muitua ke he fakatonuaga ha Paulo: “Kua nakai lata ke taufetoko e fekafekau he Iki, ka kia mahani molu [po ke, totonu] a ia ke he tau tagata oti.” (2 Timo. 2:24) Manatu kua nakai tau a tautolu ke he “tau tagata, ka ko e . . . tau agaga kelea.” Ke kautū he tau nei, lata ia tautolu ke tui e tapulu tau fakaagaaga, putoia e “tauteaga he vagahau mitaki [h]e mafola.”—Efeso 6:12-18.

15. Lata ke tali atu fēfē a tautolu ke he tau totokoaga mai i fafo he fakapotopotoaga?

¹⁵ Mai i fafo he fakapotopotoaga, ne fakatoka mai he tau fī ha Iehova e tau totokoaga fakamamahi ke he tau tagata mafola haana. Ko e falu he tau fī nei ne ekefakakelea fakatino e Tau Fakamoli a Iehova. Falu ne pikopiko hagaao ki a tautolu ke he puhala uta tala po ke tau hopoaga. Ne tala age a Iesu ke he tau tutaki haana ke amanaki ke he mena nei. (Mata. 5:11, 12) Lata fēfē a tautolu ke tali atu? Kua nakai lata a tautolu ke “taui atu e kelea ke he kelea,” ke he tau kupu po ke tau gahua ha tautolu.—Roma 12:17; totou 1 Peteru 3:16.

16, 17. Ko e heigoa e tuaga kamatamata ne fehagai mo e taha fakapotopotoaga?

¹⁶ Pete ne tau mena ne taute he Tiapolo ki a tautolu, he “mahala e kelea ke he mitaki,” maeke ia tautolu ke foaki e fakamatala mitaki. Ma e fakatai, ko e fakapotopotoaga he taha he tau aelani Pasifika ne totogi (rent) taha fale ma e Fakamanatuaga. He iloa e mena nei, ne tala age e tau takitaki lotu he matakavi ke he tau akoako ha lautolu ke fakapotopoto ke he fale ia ke fakahoko e tapuakiaga he magaaho ka taute e Fakamanatuaga ha tautolu. Ka ko e takitaki leoleo, ne poaki ke he tau takitaki lotu ke fakaatā e fale ma e Tau Fakamoli he magaaho ia. Ka e, he tulā ia, kua puke e fale he tau tagata lotu ti kamata e tapuakiaga ha lautolu.

¹⁷ He amanaki e leoleo ke poaki malolō ke ō kehe mai he fale, ne finatu e pelesiteni he lotu ke he taha motua ha tautolu mo e hūhū: “Fai fakatokaaga pauaki kia a mutolu ma e afiafi nei?” Ne tala age e matakainaga taane ki a ia hagaao ke he Fakamanatuaga, ti tali age e pelesiteni: “Ae, ai iloa e au!” Ke he mena ia, ne pehē e leoleo: “Na tala atu e mautolu ni nei he pogipogi!” Ne fuluhi atu e tagata lotu ke he motua ti mamali fakavai: “Ko e heigoa haau mogonei ka taute? Kua puke tuai e fale ha mautolu he tau tagata. Toka kia e koe e leoleo ke vega a mautolu ki fafo?” Ne hikihiki pauaki e ia e tau tuaga ke he puhala lagatau kelea ke tuga ko e tau tagata favale e Tau Fakamoli! Fēfē la e tali he tau matakainaga taane ha tautolu?

18. Tali atu fēfē e tau matakainaga taane ke he tuaga fakaita, ti ko e heigoa e fua?

¹⁸ Ne fakaatā he Tau Fakamoli e lotu ke taute e tapuakiaga ke hafa e tulā, ka oti ia ti taute he tau matakainaga taane e Fakamanatuaga. Ne molea e tulā fafati he tapu ha lautolu, ka e he oti e tau tagata he tapu he ō, ti fakahoko e Fakamanatuaga. He aho hake, ne fakapotopoto he fakatufono e matakau kumikumi ke he tau vala tala. He iloa mooli e mena ne tupu, ne poaki he matakau ke he lotu ke fakailoa ko e lekua na taute he pelesiteni he lotu ka e nakai ko e Tau Fakamoli. Ne fakaaue foki e matakau ke he Tau Fakamoli a Iehova ha ko e fakamanava lahi ha lautolu he fehagai mo e tuaga uka. Ko e tau laliaga he Tau Fakamoli ke “nonofo fakamitaki [po ke, mafola] mo e tau tagata oti kana” kua moua mai e tau fua mitaki.

19. Ko e heigoa foki ka fakatupu e tau fakafetuiaga mafola?

¹⁹ Ko e taha kei ke fakatumau e tau fakafetuiaga mafola mo e falu ko e fakaaoga e vagahau totonu po ke, fakaalofa. To fakatutala e vala tala ka mui mai hagaao ke he vagahau totonu mo e puhala ka feaki mo e fakagahua e tautolu.

[Matahui Tala]

Maeke Nakai a Koe ke Fakamaama?

• Ko e ha kua ita lahi e tau tagata he lalolagi he vahā nei?

• Ha e fe e tau fakafifitakiaga he Tohi Tapu ne fakakite e tau fua he tautaofi po ke nakai tautaofi e ita?

• Lata fēfē a tautolu ke tali atu ke he matakainaga Kerisiano kua fakahukia a tautolu?

• Lata fēfē a tautolu ke tali atu ke he tau totokoaga mai i fafo he fakapotopotoaga?

[Fakatino he lau 16]

Liliu a Simeona mo Levi—ka e he mole e mahala ke he ita

[Tau Fakatino he lau 18]

Fakamolū e aga he falu ka fakakite e mahani totonu