Religieuze eenheid in zicht?
„We zijn getuige van een belangrijke dag in de geschiedenis van onze kerken”, zei Christian Krause, president van de Lutherse Wereldfederatie. Ook paus Johannes Paulus II sprak over „een mijlpaal op de moeilijke weg naar het herstel van volledige eenheid onder christenen”.
De aanleiding tot deze enthousiaste uitspraken was de ondertekening van een Gemeinsame Offizielle Feststellung op 31 oktober 1999 in Augsburg (Duitsland), ter bekrachtiging van wat eerder in een Gemeinsame Erklärung was verklaard over de rechtvaardigingsleer. De timing en de plaats van de gebeurtenis waren goed gekozen. Naar verluidt heeft Maarten Luther op 31 oktober 1517 zijn 95 stellingen aan de deur van de slotkerk in Wittenberg genageld, hetgeen het begin vormde van de protestantse Reformatie. Augsburg was uiteraard de plaats waar de lutheranen in 1530 hun fundamentele geloofsbelijdenis — de Confessie van Augsburg — indienden, die door de Katholieke Kerk werd verworpen, hetgeen tot de onverenigbare kloof tussen het protestantisme en het katholicisme heeft geleid.
Zal de Gemeenschappelijke verklaring een beslissende stap in het overwinnen van de verdeeldheid van de kerk zijn, zoals wordt beweerd? Niet alle partijen waren optimistisch. Meer dan 250 protestantse theologen ondertekenden een protestpetitie waarin ze waarschuwden tegen een overname door de Katholieke Kerk. De protestanten waren ook geïrriteerd toen de Katholieke Kerk voor het jaar 2000 een speciale aflaat afkondigde, uitgerekend de praktijk die zo’n 500 jaar geleden de breuk had versneld. En aangezien zowel de Confessie van Augsburg als de katholieke weerlegging door het concilie van Trente nog steeds van kracht zijn, is eenheid verre van gegarandeerd.
De verdeeldheid en onenigheid binnen de christenheid zijn veel groter dan wat door het ondertekenen van welke gemeenschappelijke verklaring maar ook kan worden overbrugd. Bovendien hangt eenheid in het geloof af van geloofsovertuigingen die stevig op Gods Woord, de bijbel, zijn gebaseerd (Efeziërs 4:3-6). Ware eenheid komt niet tot stand door compromissen, maar veeleer door te leren en te doen wat God van ons vraagt. „Alle volken, van hun kant, zullen elk in de naam van hun god wandelen”, verklaarde de getrouwe profeet Micha, „maar wij, van onze kant, zullen wandelen in de naam van Jehovah, onze God, tot onbepaalde tijd, ja voor eeuwig.” — Micha 4:5.
[Illustratieverantwoording op blz. 32]
© Ralph Orlowski/REUTERS/Archive Photos