Lessen in vriendschap
WAAROM VRIENDSCHAP BETONEN? EN JEGENS WIE? HOE KUNT U GEVAARLIJKE „VRIENDSCHAP” VERMIJDEN?
ONDANKS de wetenschappelijke veranderingen die de wereld in de afgelopen jaren heeft ondergaan, hebben mensen elkaar nog altijd nodig. Aan deze behoefte wordt bij de meeste mensen niet door slechts een kennissenkring voldaan, maar ze omvat veel meer. De behoefte van een mens gaat namelijk uit naar een vriend aan wie men zijn dierbaarste gedachten kan toevertrouwen. Men heeft behoefte aan een deelgenoot die solide en betrouwbaar is en die klaar staat als men in nood verkeert.
Als aan iemands emotionele behoeften voornamelijk binnen de christelijke gezinskring wordt voldaan, is dit de ideale toestand. Kinderen die toegewijde ouders en liefdevolle broertjes en zusjes hebben, hebben goede reden om heel tevreden te zijn. Een kind dat door deze hartelijke omgang wordt gesteund kan gelukkig en evenwichtig opgroeien zonder voor de bevrediging van zijn emotionele behoeften altijd ergens anders zijn heil te moeten zoeken.
Maar zelfs als er geen gebrek is aan vriendschap thuis, kunnen kinderen toch de drang voelen nieuwe vriendschappen aan te knopen. De stimulans die van andere kinderen van hun eigen leeftijd kan uitgaan, kan heilzaam zijn. Gebrek aan vriendschap binnen en buiten de gezinskring is er daarentegen de oorzaak van dat veel kinderen zich eenzaam gaan voelen. Dit is een algemeen voorkomend probleem onder tieners.
Ouders die zich hiervan bewust zijn, trachten de groeiende behoefte van hun kinderen aan vriendschap te bevredigen. Een manier waarop zij dit kunnen doen, is door een nauwere en vertrouwelijker verhouding tussen hen en hun kinderen te scheppen. Tieners vinden dat het leven vooral rooskleuriger wordt als hun ouders hun de kans geven hun opvattingen naar voren te brengen en hen helpen hun twijfels en onzekerheden te verdrijven. In openhartige gesprekken kunnen de kinderen met aanmoediging en raad gesterkt worden.
Er zijn ook tijden dat de vriendschap van een andere tiener de nodige aanmoediging kan verschaffen. Een man van middelbare leeftijd schreef over zijn jongere jaren: „Als tiener was ik dikwijls, om redenen die ik mij nu niet meer herinner, zwaarmoedig. Gedurende één bijzonder nare week toen ik op mijn dieptepunt was en vond dat ik lelijk was, verkeerd werd begrepen en dat niemand mij mocht, ging de telefoon. Er was een jongen van de middelbare school . . . aan de lijn. ’Wat scheelt eraan?’ vroeg hij vriendelijk toen hij mijn stem hoorde. ’Je stem klinkt alsof je geen enkele vriend in de wereld hebt — ik ben nog niet dood!’ Een aardig, vlot zinnetje — maar ik ben in vijfentwintig jaar niet vergeten, hoe ik rechterop ging zitten, glimlachte en mij die avond weer een heel ander mens voelde.”
Hoe een vriend te worden
Sommige mensen schijnen een speciale gave te hebben om vrienden te maken. Anderen moeten de kunst van vriendschap-sluiten leren en doen dit ook. Weer anderen hebben geen aanleg om vrienden te maken en leren dit ook niet zo gauw. Zij hebben hulp nodig. Hoe het ook zij, om een vriend te zijn, moet men om mensen geven en zich interesseren voor wat zij denken en voelen en waarom zij lijden. Men moet warme belangstelling hebben voor wat mensen doen. Men moet zowel hun fouten als hun deugden aanvaarden. Men moet bereid zijn offers te brengen en anderen te helpen hun doel te bereiken.
De Amerikaanse dichter en essayist R. W. Emerson heeft eens gezegd: „De enige manier om een vriend te hebben, is er een te zijn.” Help iemand, als u een vriend wilt zijn. Dat dient gemakkelijk te zijn, want er zijn thans zoveel mensen die hulp nodig hebben. Als er werk te doen is, bied u dan vrijwillig aan. Werken brengt mensen tot elkaar.
Nodig mensen bij u thuis uit voor een maaltijd of om onder een kop thee of koffie wat met elkaar te babbelen. Zeg gewoon: „Hebben jullie zin om zaterdagavond bij ons te komen?” Ook al schikt het hun dit keer niet, dan weten zij tenminste dat u hen graag beter zou willen leren kennen.
Misschien is het eerste begin van een vriendschap de bereidheid de eerste te zijn die „dag” zegt. U moet tonen dat u van mensen houdt. Als u hen met een glimlach en een opgewekte groet tegemoet treedt, zult u wellicht verbaasd staan over de reactie.
Wat ervoor nodig is om vriendschap in stand te houden
Vriendschap kan vergeleken worden met een plant die opgekweekt moet worden. Ze moet besproeid en verzorgd worden om goede en gezonde vruchten te kunnen voortbrengen.
Een vriendschap onderhouden gaat niet automatisch. Er is planning voor nodig. Het zou heel goed zijn aan onze wekelijkse lijst van dingen die wij moeten doen, vriendschapsdaden toe te voegen. Wij zouden de namen kunnen noteren van degenen die wij graag zouden bezoeken, opbellen of schrijven of aan wie wij graag iets zouden willen sturen. Hoe gemakkelijk is het vrienden te verwaarlozen juist omdat het vrienden zijn. Velen die de kunst van vriendschap verstaan, nemen zich voor eens per week of eenmaal per maand met bepaalde vrienden te eten.
Een hulp bij het in-stand-houden van vriendschappen is iets gezamenlijk te doen. Iemand leerde haar vriendin koken. Daarna werden hun gesprekken en leven verrijkt met de geneugten van het koken. Anderen hebben hun vrienden aangemoedigd samen ergens heen te gaan en verschillende dingen samen te doen zoals museums te bezoeken, wandelingen door parken te maken of te picknicken.
Afstand belet vrienden wellicht om bij elkaar te komen, maar een hartelijke brief kan de kloof overbruggen. Een telefoontje zal hen eraan herinneren dat u om hen geeft. Het is misschien mogelijk een vakantie met een oude vriend door te brengen en de vriendschap te hernieuwen. Herenigingen zijn vaak zeer hartverwarmend.
Problemen oplossen
Soms rijst het probleem van jaloezie onder vrienden. Sommige mensen willen u misschien helemaal voor zich alleen hebben. Vriendschap betekent echter ook dat men een vriend met anderen deelt. Dit vereist nederigheid. Het vereist het vermogen verbolgenheid te beteugelen in plaats van erin te volharden en zo de stemming te bederven. Goede vrienden zijn noch tirannen noch voetvegen; zij houden de gulden middenweg.
Vriendschap betekent ook discipline. Het gevaar bestaat dat men, zoals de apostel Petrus het noemt, „iemand [wordt] die zich met andermans zaken inlaat”, en dat kan een vriendschap al gauw bederven. Het is dus nuttig zijn gesprekken aan een onderzoek te onderwerpen. — 1 Petr. 4:15.
Wij leven bovendien in een drukke tijd en wij kunnen van anderen niet verwachten dat zij doorlopend bij ons op bezoek komen of ons gastvrij ontvangen. De geïnspireerde Spreuk (25:17) zegt: „Maak uw voet zeldzaam in het huis van uw naaste, opdat hij niet genoeg van u krijgt en u stellig haat.”
En als u voor een avond uitgenodigd wordt, is het verstandig uw gastheer niet te laat op te houden. Er is meestal veel te doen nadat de gasten zijn vertrokken en als het laat is, geeft dit de gastheer misschien veel last. Sommige mensen gaan zo laat weg dat zij niet zo dikwijls worden uitgenodigd als anders het geval zou zijn, en tal van mensen die het vanwege hun leeftijd of gezondheid niet te laat kunnen maken, kunnen niet zo gastvrij zijn als zij wel zouden willen, omdat de gasten vaak gewoon niet weten wanneer zij naar huis moeten gaan.
Wat voor vrienden te maken
Misschien is de belangrijkste factor voor een blijvende vriendschap wel de keuze die wij dadelijk in het begin maken. Velen maken de fout vrienden om hun bruikbaarheid uit te zoeken. Zij kiezen vrienden om wat zij hebben of kunnen bijdragen en niet werkelijk om wat zij zijn. Over het algemeen floreren dergelijke vriendschappen niet.
Anderen zijn zuiver strebers en snobs. Aan hun vriendschap kleeft een zelfzuchtig doel. „Je moet ervoor zorgen dat je omgaat met mensen die iets zijn want anders bereik je niets”, zeggen zij. Dit is verre van christelijk (Jak. 2:1). Vriendschappen gebaseerd op zelfzucht zijn hol en leeg en schenken geen voldoening. — Luk. 14:12-14.
Wees bij het kiezen van vrienden op godvruchtige wijze selectief. Zelfs God is selectief in de keuze van zijn vrienden. God noemde Abraham zijn vriend wegens Abrahams getrouwheid (Jak. 2:23). En de vijftiende Psalm toont aan dat God hoge maatstaven aanlegt voor degenen die ’gasten in zijn tent zullen zijn’ — niet iedereen is welkom. Ook Jezus Christus heeft maatstaven vastgesteld voor degenen die zijn vrienden zouden willen zijn. Tot zijn volgelingen zei hij: „Gij zijt mijn vrienden indien gij doet wat ik u gebied.” — Joh. 15:14.
Hoe staat het met u? Bent u selectief in het kiezen van vrienden? Hebt u betrouwbare richtlijnen? Aangezien wij tot op zekere hoogte door de vrienden die wij erop na houden, beïnvloed zullen worden, zou het goed zijn selectief te zijn.
Wij zouden ons in de kwaliteit van onze vrienden stellig niet vergissen als wij degenen kiezen die door God en Christus vrienden worden genoemd. Wij zouden kunnen verwachten dat zij uitmunten in liefde, lankmoedigheid, vriendelijkheid, goedheid en zelfbeheersing (Gal. 5:22, 23). Zij die deze voortreffelijke, godvruchtige hoedanigheden bezitten, vormen werkelijk uitstekende vrienden! En niets brengt vrienden dichter tot elkaar dan hun wederzijdse liefde voor God. Ruth, over wie in de bijbel wordt gesproken, zei tot Naomi: „Uw volk zal mijn volk zijn, en uw God mijn God.” — Ruth 1:16, 17.
Een opgedragen christen moet hetgeen hier over vriendschap is besproken, met een aantal beschermende bijbelse beginselen in gedachten bezien. Zo is er het beginsel dat zegt: „Slechte omgang bederft nuttige gewoonten.” En een ander waarin wordt gezegd: „Al wie daarom een vriend van de wereld wil zijn, maakt zich tot een vijand van God” (1 Kor. 15:33; Jak. 4:4). Wij zien dus dat een juiste keuze van vriendschap niet alleen onze dagelijkse gewoonten zal beïnvloeden doch tevens een rechtstreekse uitwerking op onze verhouding tot God heeft.
Ten einde onze verhouding tot God te behoeden, is het verstandig de raad van zijn Woord ter harte te nemen door zich ’af te keren’ van omgang met bepaalde soorten van mensen. Wie zijn dit? De apostel Paulus maakt melding van mensen die „het geld liefhebben” — die altijd aan materiële bezittingen denken. Hij vermeldt ook degenen die „ongehoorzaam aan ouders” zijn, hen die „trots” en „zonder zelfbeheersing” zijn en personen die „meer liefde voor genoegens dan liefde voor God” bezitten (2 Tim. 3:2-5). Met dergelijke personen mag helemaal geen vriendschap worden aangegaan. Deze bijbelse raad kan, als hij wordt opgevolgd, een wezenlijke bescherming vormen.
Aangezien een ware vriend een vertrouwde deelgenoot is, dienen wij er eveneens zeker van te zijn dat onze vriend niet van het soort is dat over ons zou roddelen. Betreffende zulke vrienden zegt de bijbel: „Wie de overtreding bedekt, zoekt liefde, en hij die over een zaak blijft praten, scheidt hen die vertrouwelijk met elkaar omgaan. Een ware metgezel heeft te allen tijde lief.” „Er bestaan metgezellen die geneigd zijn elkaar aan stukken te breken, maar er bestaat een vriend die aanhankelijker is dan een broeder.” — Spr. 17:9, 17; 18:24.
Het is ook belangrijk dat vrienden dezelfde belangen en doeleinden hebben. Indien uw keuze op een vriend valt wiens belangen u in een andere richting leiden, zou u uw doel in het leven wel eens kunnen missen. Dit geldt vooral voor iemand die zich een getrouwe dienstknecht van God wil betonen.
Uit Gods Woord leren wij dus wat ware vriendschap is, dat deze tot christelijke liefde leidt, dat ze openhartigheid bevordert, dat ze troost brengt in tijden van moeilijkheden en gelegenheden verschaft iets voor anderen te doen. Ze verrijkt iemands leven en kruidt het met groter geluk. Geef dus vriendschap — wees een vriend.
[Illustratie op blz. 6]
Anderen uitnodigen voor een gezamenlijke maaltijd is een goede manier om vriendschap te sluiten