De waarde van speelgoed
EEN emmertje en een schepje, wat water en aarde of zand — die combinatie doet wonderen voor een klein kind! Met deze gereedschappen maakt hij een kasteel, een brug, een ruimteschip, een hol — ja, wat zijn geest ook maar kan bedenken en waar hij ook maar plezier in heeft. Speelgoed kan inderdaad alles zijn wat een kind maar te pakken kan krijgen om ermee te spelen.
Speelgoed bestaat in alle afmetingen en vormen, kleuren en ontwerpen. Het meeste speelgoed wordt gemaakt om kinderen te amuseren, hen tot actie te stimuleren en hen hopelijk ook op te voeden.
Hoewel speelgoed net zo gevarieerd als talrijk is, blijkt het eenvoudige speelgoed het duurzaamst te zijn. Ballen, touwen, poppen, bouwblokken, knikkers, modelauto’s en vrachtwagens zijn al tientallen jaren gebruikt en zijn met elke nieuwe generatie nog steeds populair.
Ander speelgoed is in de loop der jaren verbeterd. Er zijn tegenwoordig poppen die bijna net zoveel doen als een echte baby. Sommig speelgoed wedijvert zelfs met ingewikkelde computers en is speciaal ontworpen om problemen te scheppen die het kind moet oplossen en hem te helpen te redeneren en beslissingen te nemen.
Dan is er ook een uitgebreide voorraad onconventioneel speelgoed. Want zoals ouders heel goed weten, kan een kind dat wil spelen bijna alles om zich heen in speelgoed veranderen, of het nu een stukje touw, een steen, een bloempot, een koekepan, een sleutelring, een oude schoen, een gewone doos of een papieren zak is. Zolang het hem boeit, kan het als elektrisch licht voor zijn verbeelding dienen, als een brug naar de wereld der volwassenen en als een trein naar die prachtige schijnwereld.
Waarom sommig speelgoed niet wordt gebruikt
Het meest praktische speelgoed wordt gewoonlijk door de ouders of naaste familieleden gekocht, aangezien zij vanzelfsprekend weten wat het beste bij het kind past. Ondanks de ruime verscheidenheid van interessant speelgoed dat thans verkrijgbaar is, blijft sommig speelgoed toch ongebruikt. Hoe komt dat?
In de eerste plaats schenken sommige ouders niet zoveel aandacht aan het speelgoed van hun kinderen als zij wel zouden kunnen. Zo kan het zijn dat de aandacht van een moeder tijdens het winkelen door een stuk speelgoed getrokken wordt. Als de kleur en de prijs haar bevallen, koopt zij het misschien direct zonder voldoende over de waarde ervan na te denken.
Toch zou haar keus dikwijls verstandiger kunnen zijn als zij zich enkele vragen had gesteld: Is het veilig? Hebben de kinderen al genoeg van dit soort van speelgoed? Zal dit hen aanmoedigen om te denken?
Sommige volwassenen kopen ten onrechte speelgoed dat henzelf fascineert in plaats van het kind. Hebt u dit ooit gedaan?
Neem bijvoorbeeld een vader die zogenaamd voor zijn tweejarig zoontje een duur treinstel koopt. Hij besteedt er uren aan om alles in elkaar te zetten. Wanneer de spoortrein vervolgens gereed is, wordt hij er helemaal door geboeid. De kleuter kan er echter een tijdje naar kijken en kan dan tot grote verbazing van zijn vader weglopen en in plaats daarvan met een papieren zak gaan spelen. Of misschien pakt hij zijn speelgoedhamer wel en begint hij de hele spoortrein in elkaar te slaan. Dit te doen is voor een tweejarige dreumes een heel natuurlijke zaak omdat hij niet weet hoe ingewikkeld het mechanisme van de spoortrein is en evenmin hoeveel het kost. Hij weet alleen dat het ronddraait, het boeit hem en hij wil er iets mee doen in plaats van stil te zitten en ernaar te kijken. Welnu, dit soort van speelgoed zou ideaal zijn voor een oudere jongen die de waarde ervan zou kunnen beseffen en zelfs zou kunnen meehelpen het in elkaar te zetten. Voor zo’n kleine hummel is het echter veel te ingewikkeld.
Het is daarom heel belangrijk de leeftijd en mentale capaciteit van een kind in aanmerking te nemen bij het kiezen van speelgoed waarvan hij zal genieten.
Eenvoudig speelgoed gewoonlijk het beste
Ouders leren gewoonlijk door ervaring dat de algemene regel bij het kopen van speelgoed is, eenvoudige dingen te kiezen. De meeste jongeren zullen de voorkeur geven aan een stuk speelgoed dat eenvoudig van ontwerp is en eenvoudig functioneert boven een duur stuk speelgoed. Hebt u dit ook niet bij uw kinderen bemerkt?
Dit is beslist niet moeilijk te begrijpen, wel? Ongecompliceerd speelgoed biedt de vrijheid van beweging en expressie die zo noodzakelijk is om een jong kind zijn verbeeldingskracht te laten gebruiken. Men hoeft alleen maar een kleine jongen aan het strand met zijn emmertje en schepje gade te slaan om dit te beseffen.
Observatie en individuele persoonlijkheid
Maar hoe kunt u weten wat voor soort van speelgoed uw kinderen het liefst zullen willen hebben? Welnu, een van de doeltreffendste manieren om dit vast te stellen zou zijn, hen tijdens hun spel gade te slaan. Neem bijvoorbeeld die vrachtauto eens waar uw zoontje zo verkikkerd op is — waarom geeft hij er de voorkeur aan boven al zijn andere speelgoed? Hebt u zich dat wel eens afgevraagd? Hebt u die vrachtauto werkelijk goed bekeken? O natuurlijk hebt u dat ding opgemerkt. U bent er misschien wel een paar keer over gestruikeld. Maar hebt u de vrachtauto ook werkelijk door zijn ogen gezien? Weet u hoeveel verschillende dingen hij er tijdens zijn spel in ziet?
En hoe staat het met de lievelingspop van uw dochtertje? De pop ligt misschien al helemaal uit elkaar, maar zij wil er geen afstand van doen. Waarom niet? Slaat u haar ooit gade wanneer zij ermee speelt? De manier waarop zij met die pop omgaat, zou onthullend kunnen zijn. Kinderen bootsen de volwassenen uit hun omgeving niet alleen na in hun spel maar gebruiken speelgoed soms ook om zich in veel kleine opzichten te uiten. Ja, observatie kan een grote hulp zijn.
Misschien hebt u ook bemerkt dat elk kind afzonderlijk beschouwd moet worden wanneer het op speelgoed aankomt. Speelgoed dat bij het ene kind populair is, kan door het andere kind genegeerd worden omdat speelgoed voor elk kind iets verschillends betekent. Voor sommigen is het een middel om zich te uiten: Het kind kan het gebruiken om lawaai te maken, komedie te spelen en vele andere dingen te doen. Voor anderen is het een bron van vermaak en ontspanning. Deze kinderen zijn misschien handelbaarder en geven misschien de voorkeur aan speelgoed dat hen in staat stelt stille toeschouwers in plaats van energieke deelnemers te zijn. Men zou elk kind moeten observeren om vast te stellen wat voor soort van speelgoed het beste bij zijn persoonlijkheid past.
De nieuwsgierigheid en verbeeldingskracht stimuleren
Spel heeft men wel eens het werk van een kind genoemd, en als dat zo is, vormt speelgoed stellig zijn gereedschap. Het leert hem te onderzoeken, observeren, redeneren, onthouden, bouwen en zijn geest en lichaam te coördineren. Waarom maakt u, ten einde er zeker van te zijn dat uw kinderen dit soort van speelgoed hebben, niet eens de inventaris van hun speelgoed op? Neem elk stuk speelgoed in de hand, onderzoek het en vraag u af of het aan de volgende punten beantwoordt:
Als een van de eerste dingen dient speelgoed de nieuwsgierigheid van een kind op te wekken. Zo niet, dan zal het zijn belangstelling zelden al te lang vasthouden. Dit is een van de redenen waarom babyspeelgoed expres buitengewoon groot is en levendige kleuren heeft. Eerst trekt het zijn aandacht. Wanneer hij het eenmaal opmerkt, wil hij er meer over weten. Hij pakt het, schudt het, knijpt het, slaat het en natuurlijk zal het uiteindelijk in zijn mond terechtkomen om het te proeven. Dikwijls breekt hij het tijdens dit proces. Maar zelfs dan heeft het toch zijn doel gediend. Het heeft hem meer genoegen geschonken en hij heeft weer nieuwe inlichtingen aan zijn groeiende voorraad kennis toegevoegd.
Stimuleert speelgoed ook de verbeeldingskracht van uw kind? Wanneer een kind het speelgoed eenmaal met zijn verbeeldingskracht ’bezielt’, is er geen grens aan wat het voorwerp in zijn ogen kan worden. Het hoeft geen officieel stuk speelgoed te zijn. Uw driejarige zoontje kan een van uw schoenen nemen en in een mum van tijd verandert die voor hem in een zeilboot die op de hoge golven glijdt, een grot waarin vluchtelingen worden verborgen of een ark waarin zowel opgezette als levende dieren en insekten worden ondergebracht, misschien met inbegrip van een dode kikker of een levende rups. Het komt niet zozeer op de hoeveelheid speelgoed aan. Het gebruikte materiaal is niet belangrijk voor hem, maar wat hij erin ziet. Ingewikkeld mechanisch speelgoed dat al het werk zelf doet, zou hem van veel van zijn plezier beroven omdat hij zijn fantasie niet kan laten gaan.
Hetzelfde beginsel geldt voor meisjes. Wat hebben kleine meisjes er geen plezier in zich op te dirken in de kleren van hun moeder en dan moedertje te spelen met hun poppen! Een klein meisje zet misschien al haar poppen op een rij op haar bed en ze worden dan schoolkinderen die naar een strenge berisping van hun juffrouw luisteren. Vervolgens zijn ze een rij zieke patiënten die door een liefdevolle verpleegster worden behandeld. Weer een andere keer worden ze toeschouwers die op de voorste rij zitten en stilzwijgend haar grote opvoering op het toneel gadeslaan.
In dit verband is een waarschuwend woord op zijn plaats. Er zijn tegenwoordig te veel dingen die de neiging hebben de verbeeldingskracht van de kinderen te verstikken. De televisie en vele andere apparaten hebben de kinderen van veel dingen beroofd waar ze zich nog maar enkele jaren geleden op een eenvoudige manier mee vermaakten. Als gevolg hiervan is lezen bijna een verloren gegane kunst geworden. En dit is heel jammer, want lezen kan een middel zijn om nieuwe werelden op het gebied van kennis voor een kind te openen. In de tijd dat naar de radio luisteren nog een populair tijdverdrijf was, had men soms een kamer vol kinderen die naar een programma luisterden en daarna tientallen verschillende versies van dezelfde uitzending gaven.
Hoewel de televisie stellig een schitterend middel is om de jongeren te onderwijzen, kan ze hen in hun verbeeldingskracht belemmeren. Veel kinderen zitten uren achter elkaar onbeweeglijk voor een televisiescherm terwijl hun denkvermogen slechts heel weinig wordt gestimuleerd. Een door de Carnegie Corporation, de Ford Foundation en het Amerikaanse departement van onderwijs ingesteld onderzoek bracht zelfs aan het licht dat „nog niet naar school gaande kinderen 54 uur per week naar de televisie kijken”. Zij werpen de schuld ten dele op de ouders die de televisie als een elektronische babysitter gebruiken. Bezorgde ouders zullen deze tendens stellig trachten tegen te gaan door in ontspanning te voorzien die hun kinderen niet alleen zal vermaken maar, wat nog belangrijker is, hen tot denken zal aansporen.
Hulpmiddelen voor fysieke groei
Wanneer een kind het verkennings- en fantasiestadium van zijn ontwikkeling is gepasseerd, komt zijn spel meer op het fysieke vlak te liggen. Speelgoed waardoor hij geholpen wordt zich fysiek te ontwikkelen, zal dan het meest praktisch zijn. Tegen de tijd dat hij drie jaar oud is, omvat zijn speelgoed gewoonlijk dingen die zijn coördinatie verbeteren en zijn reflexen versterken.
Driewielers en autopeds zijn uitstekend om de beenspieren te ontwikkelen. Wanneer hij zich dan in of op dit mobiele speelgoed voortbeweegt, kan hij zijn beenbewegingen leren coördineren met zijn armen waarmee hij stuurt. Vervolgens kan hij overgaan tot touwtjespringen, schaatsen en schommelen en dan tot fietsen. En hoewel veel van deze fysieke activiteit hard werk voor hem betekent, vindt hij het gevoel van beweging en vooral snelheid prettig. Het schenkt hem genoegen en plezier en helpt hem tegelijkertijd te groeien.
Naarmate het spel van het kind meer op het fysieke wordt gericht, kan de neiging bestaan dat hij zich op het soort van speelgoed concentreert dat hem alleen maar lichaamsbeweging geeft. Zijn ouders dienen erop toe te zien dat zijn spel evenwichtig blijft. Zij kunnen hem aanmoedigen boeken te lezen, legpuzzels te maken en diverse tafelspelletjes te doen ter compensatie van uitsluitend fysieke activiteit.
Diverse bekwaamheden ontwikkelen
Sommige kinderen blijken reeds op zeer jeugdige leeftijd ongewone bekwaamheden te bezitten. Het lievelingsspeelgoed van een kind houdt in feite dikwijls verband met zijn bekwaamheid. De kleine jongen die er onveranderlijk de voorkeur aan geeft vliegtuigen en speelgoed met motoren te hebben, blijkt misschien aanleg op het gebied van de werktuigkunde te hebben wanneer hij opgroeit. En de vierjarige die dikwijls met grote interesse naar de piano gaat, heeft misschien een muzikaal talent. U hoeft natuurlijk geen Mozart of Einstein in de dop onder uw dak te hebben, maar als uw kind werkelijk het een of andere talent blijkt te bezitten, kan hij met een bepaald soort speelgoed hierin worden aangemoedigd.
Er zijn diverse speelgoedinstrumenten die niet zo kostbaar zijn en ouders kunnen deze gebruiken om vast te stellen of toekomstige lessen voor het ontwikkelen van deze bekwaamheden gerechtvaardigd zijn. Miniatuurpiano’s, diverse snaarinstrumenten, xylofoons, mondharmonika’s, accordeons en de thans populaire gitaar zijn zo enkele van deze instrumenten. Er is ook boetseer-, scheikunde- en waterverfmateriaal verkrijgbaar.
Ook al zijn uw kinderen niet speciaal begaafd in een van de kunsten, dan kan het toch een genoegen voor hen zijn zich te uiten op manieren die hun voordien onbekend waren. Speelgoed kan hun kleine wereldje doen groeien en uitbreiden.
Keuze in de toekomst
Wanneer u er nu toe overgaat het speelgoed van uw kinderen te analyseren, zult u misschien bemerken dat het soms niet zo doeltreffend is als u om de een of andere reden zou wensen. Maar daarom hoeft u het nog niet weg te gooien, tenzij het natuurlijk onveilig of onverstandig speelgoed is. U kunt echter besluiten in de toekomst wat meer selectief te zijn. Veiligheid dient stellig een factor te zijn. Slecht gemaakt speelgoed kan gemakkelijk breken en schade veroorzaken. Al het speelgoed dient te worden onderzocht op scherpe kanten, roesten, afschilferen van verf en vele andere dingen die, vooral voor de hele kleintjes, gevaarlijk zouden kunnen zijn.
Bovendien is sommig speelgoed misschien wel tamelijk veilig, maar is het toch niet verstandig als kinderen het bezitten. Dat speelgoed nu eenmaal in een winkel wordt verkocht of momenteel bij de meesten populair is, zal niet al te veel invloed hebben op hen die goddelijke beginselen volgen. Het speelgoed waardoor een kind methodisch geoefend wordt gewelddadig te zijn en als het ware te „doden”, is niet in overeenstemming met het christelijke gebod „intense liefde voor elkaar” te hebben en ’vrede te zoeken en die na te streven’ (1 Petr. 3:11; 4:8). Behalve door veiligheid en populariteit laten christelijke ouders zich bij hun keuze van speelgoed dus door beginselen leiden.
Wanneer u derhalve besluit in de toekomst verstandiger te zijn bij het kiezen van speelgoed, zult u misschien meer aandacht willen schenken aan datgene waartoe elk stuk speelgoed uw kind zal aanzetten: Zal het zijn nieuwsgierigheid en verbeeldingskracht opwekken? Zal het zijn coördinatie verbeteren? Zal het zijn scheppingsvermogen stimuleren? En, wat het allerbelangrijkst is, zal het hem doen denken? Speelgoed is inderdaad een waardevol hulpmiddel voor de mentale en fysieke groei van een kind, en u, als ouders, kunt het gebruiken als een middel om die groei te leiden.