Wat is er met het huwelijk aan de hand?

VERSLAGEN uit alle delen van de wereld geven vrijwel hetzelfde beeld: de huwelijksregeling heeft het zwaar te verduren. Toegegeven, nieuwsmedia brengen graag datgene wat het meeste opzien baart. Dat is één reden waarom huwelijksproblemen vrij vaak in de publiciteit komen, terwijl vele goede huwelijken betrekkelijk weinig aandacht krijgen.

Toch kan niet worden ontkend dat stormwinden van verandering met orkaankracht tegen de huwelijksregeling beuken.

Hoe ernstig is de toestand?

Hoe ernstig is het probleem? De waarnemingen die wij hier laten volgen, zijn typerend voor bijna ieder land op aarde.

Nederland: „Het huwelijk wordt bedreigd door een ontwikkeling die nauwelijks minder ingrijpend is dan een wereldrevolutie.” — De uitgevers van het boek Het einde van het monogame huwelijk?

Engeland: „Sommigen beschouwen de verandering als de grootste sociale omwenteling van deze eeuw.” — De Londense Sunday Telegraph.

Mexico: „Het huwelijk gaat een periode van steeds sterker verval in, waarvan het zich niet meer zal kunnen herstellen.” — Dr. Juana Armanda Alegria, sociologe.

Verenigde Staten: „Een hecht en duurzaam huwelijk is zo uiterst zeldzaam geworden, dat het gewoon weer interessant wordt.” — Tijdschrift McCall’s.

Sommigen hebben zo’n negatieve kijk op het huwelijk dat een waarnemer in Amerika de volgende schertsende, maar niet van ernst ontblote opmerking maakte: „Wellicht moet op de [in de V.S. gebruikelijke] huwelijksvergunning komen te staan: WAARSCHUWING: DE DIRECTEUR VAN DE DIENST VOOR VOLKSGEZONDHEID HEEFT VASTGESTELD DAT TROUWEN GEVAARLIJK IS VOOR UW GEZONDHEID.”

Enorme toename in echtscheidingen

De laatste tien jaar hebben een enorme toename in echtscheidingen te zien gegeven. In een tiental jaren is in Australië het aantal echtscheidingen verviervoudigd. „Huwelijken vallen uiteen als ijsbergen in een warme zeestroom. . . . Iets heel ingrijpends schijnt onze traditionele opvattingen over het huwelijk op losse schroeven te zetten”, aldus het Australische tijdschrift Women’s Weekly.

In Canada is in tien jaar het echtscheidingscijfer vijfmaal zo hoog geworden, zo merkt het tijdschrift Maclean’s op. Het Zweedse echtscheidingscijfer is in diezelfde tijd verdubbeld. In Japan is dit cijfer nu al veertien jaar achtereen aan het stijgen. In Rhodesië eindigt tegenwoordig één op de drie huwelijken in een echtscheiding.

In de Londense Sunday Telegraph stond te lezen:

„Een maatschappij die het gezin als iets kostbaars beschouwt, moet werkelijk met ontzetting reageren op de laatste statistieken met betrekking tot echtscheiding. . . . Brittannië heeft nu een van de hoogste ECHTSCHEIDINGSCIJFERS ter wereld: bijna één echtscheiding op elke twee huwelijksvoltrekkingen.

Als dit zo doorgaat, zullen er spoedig evenveel uiteengevallen gezinnen zijn als gezinnen die nog bijeenzijn, evenveel kinderen uit uiteengevallen gezinnen als uit nog complete gezinnen, en evenveel in de steek gelaten vrouwen als vrouwen die niet zijn verlaten.”

Geen enkele politieke overtuiging is gevrijwaard tegen deze ontwikkeling. In de Sovjet-Unie ligt het echtscheidingscijfer ongeveer even hoog als in de Verenigde Staten. Het tijdschrift Soviet Life geeft toe: „Gemiddeld genomen wordt ieder derde huwelijk officieel ontbonden. Vergeleken met vroegere decennia is het aantal toegenomen.”

Voor de Verenigde Staten geldt dezelfde verhouding: één op de drie huwelijken eindigt in een scheiding. Hieronder bevinden zich nu ook steeds meer verbintenissen van oudere echtparen die 20 jaar of langer gehuwd zijn geweest. Het is waar dat velen die scheiden, weer trouwen. Maar bijna de helft van hen scheidt opnieuw!

Ook de religies van deze wereld zijn niet immuun voor deze ontwikkeling. Zelfs in het jodendom dat een heel sterke gezinstraditie heeft gekend, is een afbraakproces gaande. Op een vergadering van 1000 orthodoxe rabbi’s die bijeen waren gekomen om te spreken over „Joods gezinsleven in Amerika — crisis en ineenstorting”, werd toegegeven dat vier van de 10 joodse huwelijken uiteenvallen.

Nog een ontwikkeling

Er is nog een andere ontwikkeling die ernstige gevolgen voor het huwelijk in zich bergt. Steeds meer mensen besluiten samen te gaan leven zonder een wettelijk huwelijk aan te gaan. Zij willen zich niet binden, maar willen de relatie op elk gewenst moment kunnen verbreken.

Natuurlijk is het idee om zonder wettelijk huwelijk samen te leven, niet nieuw. Er zijn landen waar dit in bepaalde kringen al heel lang voorkomt. Nieuw is wel dat het aantal mensen dat zo leeft, enorm toeneemt, en dat deze levenswijze in steeds ruimere kring aanvaarding vindt. Vooral onder jonge volwassenen wordt deze tendens snel sterker. Maar ze blijft niet tot hen beperkt. Steeds meer oudere personen gaan hetzelfde doen.

In één Zuidamerikaans land leeft naar schatting 40 tot 50 percent van de paren nu zonder huwelijk met elkaar samen. In de Verenigde Staten is het aantal mannen en vrouwen dat samen een huishouden voert zonder dat er tussen hen een huwelijksrelatie bestaat, in 1977 tot ongeveer 1.500.000 gestegen, terwijl dat aantal in 1970 650.000 bedroeg.

In één Afrikaans land zei de huismeester van een flat: „Ik begrijp werkelijk niet wat er onder die jonge mensen gaande is. In dit blok flats wisselt men zo vaak van partner zonder te trouwen, dat ik nooit zeker weet wie er nu weer met de huur zal komen.”

Waarom velen een huwelijk mijden

Eén reden waarom sommigen besluiten niet te trouwen, is het slechte voorbeeld van het huwelijk van hun eigen ouders. Heel vaak blijken kinderen in emotioneel opzicht schade te hebben ondervonden van een jeugd waarin moeder en vader ’elkaar naar de keel vlogen’.

En dit is niet alleen beeldspraak. Eén onderzoek bracht aan het licht dat een kwart van de vrouwen die wilden scheiden, mishandeling door hun man als reden aanvoerde. Richard Gelles, een socioloog aan de universiteit van Rhode Island (V.S.), kwam tot de bevinding dat meer dan de helft van de door hem geïnterviewde echtparen geweld tegen elkaar hadden gebruikt. Volgens deskundigen is mishandeling van de vrouw door haar man „de misdaad die het minst wordt aangegeven”. Terwijl er nu ook een niet onaanzienlijk aantal mannen is die door hun vrouw worden toegetakeld!

Bovendien kunnen huwelijksmoeilijkheden een schadelijke uitwerking hebben op nog ongeboren kinderen. Volgens een Canadese psycholoog, Dr. Dennis Stott, is voor zwangere vrouwen die onder de spanningen van een ongelukkig huwelijk leven, het risico dat zij een fysiek en emotioneel gehandicapt kind baren, tweemaal zo groot als voor moeders die betrekkelijk vrij zijn van huwelijksspanningen.

Zo schreef de Ontwaakt!-correspondent in Spanje:

„Veel jonge mensen zijn tegenwoordig doodsbang voor de mogelijkheid dat zij een fout maken die zij hun leven lang niet ongedaan kunnen maken. Heel wat van hen lopen nog met een trauma rond van het ongelukkige huwelijk van hun eigen ouders, waaronder zij lange en moeizame jaren hebben geleden. Zij zijn niet bereid hun eventuele kinderen net zulke ongelukkige stakkers te laten worden als zij zelf waren.”

Wij kunnen dus onze ogen niet sluiten voor de harde werkelijkheid van wat er over de hele wereld gaande is ten aanzien van het huwelijk. Het is geen prettig beeld. Wat er gebeurt, veroorzaakt veel hartzeer en schade, zowel voor de huwelijkspartners als voor hun kinderen, die de moeders en vaders van morgen zijn.

Waarom zien wij dit alles gebeuren? Hoe kunnen degenen die huwelijksgeluk wensen, dit verwerven? Of ligt de fout mogelijk bij de huwelijksregeling op zich?