U kunt het hoofd bieden aan stress — Maar hoe?
U BESEFT misschien dat stress nu epidemische vormen heeft aangenomen en u bent u ervan bewust dat stress u vatbaar kan maken voor een ernstige ziekte. Maar wat kunt u doen?
Zoals u in het vorige artikel las, is een van de belangrijkste stappen de oorzaak of de bron van de stress te identificeren. Deel I van „Understanding Human Behavior” (Het menselijk gedrag begrijpen) legt uit waarom dit van zo groot belang is: „Onthoud dat er een stress-situatie bestaat wanneer een fysiek of psychologisch probleem geest en lichaam voortdurend in een toestand van alarm houdt die niet eens zo heel erg gespannen hoeft te zijn, maar wel voortdurend aanhoudt. In vele gevallen hoeven de fysieke en psychologische problemen slechts geïdentificeerd te worden om vervolgens uit de weg geruimd te worden, en de stress zal zonder mankeren verdwijnen.” Als u namelijk in uw geest duidelijk kunt isoleren wàt u onder stress plaatst, zal uw reactie erop waarschijnlijk minder ernstig zijn, zelfs al kan de oorzaak niet worden weggenomen.
Laten wij maar eens enkele praktische suggesties bekijken die u beslist kunnen helpen het hoofd te bieden aan stress-situaties waar u mee te maken kunt hebben.
Probeer u aan te passen
Sommige personen proberen aan zo veel mogelijk stress-verwekkende situaties te ontkomen. Zij veranderen van woonplaats of werkkring ten einde omstandigheden die spanning veroorzaken, te ontvluchten en niet langer in een stinkende of lawaaiige omgeving te werken of in een overvolle en vuile stad te wonen.
Wellicht helpt dit, maar niet altijd zijn er zulke drastische maatregelen nodig om stress te verminderen. Zo gaan sommigen wat vroeger of later van huis of van hun werk. Zij verminderen daardoor de stress van de drukte op de weg of in de bus waarmee zij dagelijks tussen hun werk en huis op en neer gaan. De tijd dat zij moeten wachten, maken zij zich ten nutte door te lezen, te studeren of brieven te schrijven. Maar belangrijker nog is dat zij door zich op deze wijze aan te passen, het vertrouwen winnen dat zij hun leven zelf besturen. Deskundigen beschouwen dit als een sleutelfactor om stress de baas te worden.
Aanpassing kan ouders helpen. Sommige ouders schijnen van de ene crisis in de andere te verzeilen. Als zij de stress willen verminderen, zullen zij misschien vaste, consequente richtlijnen voor de kinderen moeten instellen. De bijbel is een uitstekende bron van wijze raad gebleken met betrekking tot het opleiden van kinderen. (Vergelijk Efeziërs 6:1-4; Spreuken 29:15, 17.) Miljoenen Jehovah’s Getuigen, die deze goddelijke raad hebben toegepast, hebben daarvan de vruchten geplukt in de vorm van minder stress.
Als een tweede illustratie, wat kunt u doen om u aan te passen als lawaai tot uw stress bijdraagt? Thuis kunt u de ramen sluiten, u kunt gordijnen ophangen om het geluid te absorberen, of de deur dichtdoen van een kamer waar radio of tv aanstaat. Iets dergelijks is misschien ook op uw werk mogelijk, of u zou kunnen overwegen oordopjes te gebruiken om zo de door lawaai veroorzaakte spanning te verminderen. Nog zo iets is dat u stress kunt verminderen door uw woon- of werkomgeving netjes en schoon te houden, waardoor u uw omgeving prettiger maakt.
Waarschijnlijk zullen al dit soort aanpassingen nog niet volledig de potentieel schadelijke stress uitschakelen. Maar als de stress er alleen al door vermindert, zal uw leven gezonder en gelukkiger zijn.
Praat over uw stress
Ga niet al uw zorgen en uw stress opkroppen. Het zal u een gevoel van verlichting geven als u ’uw hart uitstort’. Bespreek de kwestie met een medevoelende vriend of vriendin voor wie u respect hebt en die u met raad en daad zou kunnen helpen. U wilt natuurlijk niet — dat mag ook niet — iemand zijn die klaagt of zeurt over problemen. Maar wanneer u een goede vriend in vertrouwen neemt, bent u nog geen klager of zeurkous.
Behalve dat het u emotioneel oplucht, krijgt u misschien ook een nieuwe kijk op uw problemen en trekt u voordeel van praktische suggesties (Spr. 18:24; 20:5; Tit. 2:3-5). Velen zijn in een stress-situatie geholpen door hun hart uit te storten bij God, die het smekende geroep en de gebeden van de ellendigen hoort. — 2 Kron. 6:19.
Lichaamsbeweging is een remedie
Bedenk dat uw lichaam op stress vaak de „vecht of vlucht”-reactie vertoont; het lichaam is voorbereid op actie. Geregelde lichaamsbeweging helpt u om de extra suikers en vetten te verbruiken die door de stress in uw bloed zijn gebracht, en zo kunt u de biochemische effecten van stress tegengaan en het gezonde evenwicht van uw lichaam herstellen.
Houdt u van lichaamsbeweging, zoals zwemmen, een stevige wandeling, een spelletje tennis? Doe dat dan. En als u stress ervaart maar niet van lichaamsbeweging houdt, neem dan toch wat beweging. Vooral als u dat iedere dag doet, zult u zich beter voelen, want u ondervindt ook iedere dag stress.
Uw keuze van wat gezonde beweging is misschien dat u meer boodschappen lopend gaat afdoen. Ook zou u de trap op kunnen lopen in plaats van de lift te nemen. Of u zou ’stress kunnen afreageren’ door nuttige activiteit zoals het omspitten van een stukje tuin, een kleed uitkloppen of andere nuttige dingen.
Breng werk en ontspanning in evenwicht
Velen zien werk en ontspanning als vijanden van elkaar, en deze kijk verzwaart alleen maar de stress die zij wellicht al voelen.
Het is goed om te beseffen dat werk geen plaag is. Het is in fysiek en mentaal opzicht goed voor u om actief en produktief te zijn zoals dat het geval is wanneer u werkt voor uw levensonderhoud of de middelen verdient die u in staat stellen ontspanning te nemen (Pred. 3:12, 13). In „Stress Without Distress” merkt Dr. Hans Selye op: „Uw hoogste doel moet niet zijn om zo weinig mogelijk te werken [of bezig te zijn]. . . . Om volledig van uw vrije tijd te genieten, moet u eerst moe zijn, net zoals honger de beste kok is om u van uw voedsel te laten genieten.”
Zelfs tijdens uw werk doet u er goed aan om geregeld een paar minuutjes voor „ontspanning” te nemen door u uit te rekken. Dit kan de spieren van uw gezicht, nek, schouders en rug ontlasten, waardoor zich minder stress ophoopt.
Maar zoals u tijd maakt voor werk, moet u ook tijd opzijzetten voor ontspanning. Ja, zet ook wat ontspanning op uw programma, misschien een hobby die u boeit en u afleidt van de fysieke en emotionele oorzaken van uw stress. Dr. Selye voegt eraan toe: „In de meeste gevallen is de verandering van de ene activiteit naar de andere meer ontspannend dan volledige rust.”
Zorg voor voor voldoende slaap
Sommige mensen maken er een gewoonte van laat op te blijven. Zij drinken dan een kop koffie en zitten nog wat te praten of kijken naar een tv-programma, misschien een luchtige komedie of een „praatshow” waardoor zij naar hun zeggen de spanningen van de dag kwijtraken. Maar het beweerde ontspannende effect moet afgewogen worden tegen het voortdurende tekort aan slaap dat daaruit kan ontstaan. Een tekort aan slaap betekent op zich al stress voor geest en lichaam, en maakt dat iemand minder goed aan andere stress het hoofd kan bieden.
Aangezien stress fysieke veranderingen in het lichaam bewerkt, kunt u begrijpen waarom het zo uiterst belangrijk is om voor genoeg rust en slaap te zorgen. Slaap geeft uw lichaam de gelegenheid zichzelf te repareren, en het biochemische evenwicht te herstellen.
Als u dus een slachtoffer bent van stress, moet u proberen meer slaap te krijgen, vooral door een normaal slaappatroon te vormen waaraan u week in week uit vasthoudt.
Pas uw zienswijze aan
Waar en hoe u woont en werkt, is niet de belangrijkste factor om een stress-situatie aan te kunnen. Ook ligt het niet in de hoeveelheid lichaamsbeweging of slaap die u krijgt. Het is uw kijk op het leven en zijn problemen en spanningen.
Een drie jaar durend onderzoek bij verkeersleiders op vliegvelden toont aan dat deze mensen heel vaak een te hoge bloeddruk hebben. Maar niet allen ondervonden slechte gevolgen van hun werk. Dr. Robert M. Rose ontdekte dat ’de instelling die de mannen tegenover hun werk hadden, een toename van het aantal ziektegevallen scheen te kunnen veroorzaken’. Op overeenkomstige wijze schrijft Dr. Hans Selye na tientallen jaren research over stress: „In plaats van zich op medicijnen of andere technieken te verlaten, geloof ik dat er een andere, betere manier is om stress te bestrijden, namelijk door een andere houding tegenover de verschillende gebeurtenissen in ons leven aan te nemen.”
U moet leren vaststellen wat uw prioriteiten in het leven zijn. Misschien staat u tegenover een nieuwe situatie die stress met zich zal brengen — het aanbod van een nieuwe baan, een functie in het verenigingsleven, gezinsuitbreiding, een lening opnemen voor een grote aankoop. Voordat u besluit wat u zult doen of hoe u gaat reageren, moet u zich afvragen: ’Ben ik bereid de stress te accepteren die dit met zich brengt? Is het dat waard? Hoe belangrijk is dit voor mijn leven?’ Door zaken zo op een verstandelijke manier tegen elkaar af te wegen, wordt u geholpen zich uw beperkingen en prioriteiten te realiseren, met het gevolg dat u een gelukkiger mens bent.
In veel van wat de bijbel zegt over iemands kijk op geld, herkennen wij deze zelfde gedachte. Zo schreef bijvoorbeeld de apostel Paulus: „Zij . . . die besloten zijn rijk te worden, vallen in verzoeking en een strik en vele zinneloze en schadelijke begeerten, . . . De liefde voor geld is een wortel van allerlei schadelijke dingen, en door hun streven op die liefde te richten, . . . hebben [sommigen] zich overal met vele pijnen doorboord” (1 Tim. 6:9, 10). Ook vertelde Jezus van een man die zich inspande om vele rijkdommen op te stapelen en die toen plotseling stierf (Luk. 12:16-21). Hij drong erop aan dat wij niet bezorgd moeten zijn — geen stress of zorgen moeten voelen — over voedsel, kleding en onderdak. ’Niet zo gemakkelijk’, zegt u. Toegegeven. Maar het punt is dat wij toch moeten beginnen ons die kijk eigen te maken. Vergeet niet, een duizend kilometer lange tocht begint met één stap.
Jezus voegde er in de Bergrede aan toe: „Weest . . . nooit bezorgd voor de volgende dag, want de volgende dag zal zijn eigen zorgen hebben. Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad” (Matth. 6:25-34). Die bijbelse raad vormt de essentie van de allermodernste adviezen die u over het verwerken van stress zou kunnen inwinnen.
Blijvende verlichting van stress?
Het zou onrealistisch zijn om te denken dat wij in onze tijd alle stress kunnen vermijden. Ongeacht hoe wij leven of hoe voortreffelijk onze instelling is, er zullen zich dingen blijven voordoen die ons schadelijke stress kunnen bezorgen. Misdaad is nog steeds overal om ons heen. Vooroordeel en onrecht veroorzaken droefheid. Wij zullen dus moeten leren aan stress het hoofd te bieden.
Maar zou schadelijke stress — distress — ooit een keer ophouden? Het antwoord, gebaseerd op bewijsmateriaal, is Ja. Als u verneemt hoe en wanneer dat het geval zal zijn, zal dat van invloed zijn op uw vermogen om nu het hoofd te bieden aan stress. Het volgende artikel zal deze belangrijke kwestie onderzoeken.
[Illustratie op blz. 12]
BANK