Deel 2

Waarom roken zo populair is

ONDANKS waarschuwingen en anti-rookcampagnes is roken nog steeds erg populair. Ja, veel mensen roken nu meer dan vroeger.

Van 1965 tot 1978 ging de sigarettenconsumptie in de Verenigde Staten met bijna 90.000.000.000 omhoog, doch het aantal rokers bleef ongeveer gelijk. Waarom zijn degenen die roken, meer gaan roken?

Nicotine- en teergehalte

Blijkbaar speelt het verlaagde nicotine- en teergehalte in sigaretten een rol. Nicotine, een belangrijk bestanddeel van rooktabak, is een giftige stof die commercieel in insektenverdelgingsmiddelen wordt gebruikt. En teer is het uit hele kleine vaste deeltjes bestaande bestanddeel van rook, ook wel „het kleverige residu van tabaksrook” genoemd. Omdat nicotine en teer gevaarlijk zijn voor de gezondheid, hebben tabaksconcerns de hoeveelheid ervan in hun sigaretten verminderd. Met welke gevolgen?

Eén uitwerking is dat rokers geneigd zijn meer sigaretten te roken. „Bij een vooronderzoek”, bericht Medical World News, „rookten zeven rokers van zware sigaretten gemiddeld 25% meer sigaretten per dag wanneer zij overschakelden op een nicotine-arm merk.” Dr. Stanley Schachter, die de experimenten leidde, komt daarom tot de conclusie dat „de campagne voor nicotine-arme sigaretten helemaal niet verstandig is”.

Maar waarom worden er meer sigaretten gerookt als het nicotine- en het teergehalte lager zijn? Voornamelijk omdat de roker zijn hunkering naar nicotine moet bevredigen — omdat hij dezelfde hoeveelheid binnen moet krijgen als waaraan hij tot dusver gewend is. Enkele seconden na het inhaleren bereikt de nicotine de hersenen. Elke trek, zo zet Dr. Michael A. H. Russell uiteen, vertegenwoordigt dus een eenheidsdosis nicotine. Het heeft, zo zegt hij in Drug Metabolism Reviews (1978), wel wat weg van het krijgen van een injectie heroïne.

Een heroïneverslaafde hunkert wellicht pas na verscheidene uren weer naar een volgende injectie. Na het roken van een sigaret heeft nicotine er ongeveer twintig tot dertig minuten voor nodig om uit de hersenen naar andere organen te verdwijnen. Dat is bij zware rokers ongeveer de tijd tussen twee sigaretten — waarna de volgende nicotine-”injectie” nodig is.

Maar is het geoorloofd om het snakken naar een sigaret te vergelijken met het hunkeren naar heroïne? Werkt nicotine werkelijk verslavend?

Is roken een verslaving?

Gewoonlijk zeggen personen dat zij roken omdat dit hen ontspant, stress vermindert en hun een gevoel van kalmte geeft. Maar experimenten tonen aan dat roken iemand niet werkelijk ontspant, maar hem eenvoudig in staat stelt onaangename onthoudingsverschijnselen te vermijden.

Dit feit werd aan het licht gebracht toen zowel rokers als niet-rokers aan bepaalde stress-situaties werden blootgesteld. Rokers brachten het er in zulke situaties beter af als zij sigaretten met een hoog nicotinegehalte rookten dan wanneer zij nicotine-arme sigaretten of in het geheel geen sigaretten rookten. Maar het ging hun niet beter of slechter af dan niet-rokers in dezelfde situaties. De conclusie: „Roken maakt een roker niet minder prikkelbaar of minder snel geërgerd”, zei Dr. Schachter. Maar, voegt hij eraan toe, „niet roken of onvoldoende nicotine maakt hem meer prikkelbaar”.

Net zoals een heroïneverslaafde heroïne nodig heeft om prikkelbaarheid en meer van dergelijke symptomen af te weren, zo moet een roker om een zelfde reden nicotine hebben.

Het roken van sigaretten wordt nu door deskundigen beschouwd als een vorm van verslaving. Volgens het rapport Smoking or Health (Roken of Gezondheid), opgesteld door het Britse Royal College of Physicians, is roken „een vorm van verslaving aan drugs die verschilt van die aan andere verslavende drugs, maar niet minder sterk is”. Het rapport besluit: „De meeste rokers blijven toegeven aan de gewoonte omdat zij verslaafd zijn aan nicotine.”

Op basis van heel wat onderzoek zegt Dr. M. A. H. Russell ronduit: „Als er geen nicotine in tabaksrook zat, zou de neiging om sigaretten te roken nauwelijks sterker zijn dan om bellen te blazen of ’sterretjes’-vuurwerk aan te steken.” Hoewel misschien ook andere factoren ertoe bijgedragen hebben dat de gewoonte nu zo ingeburgerd is, zijn veel rokers kennelijk verslaafd. Dit wordt bewezen door de afschuwelijke strijd die zij hebben als zij het zonder sigaretten moeten stellen. Budd Whitebook beschreef zijn ontwenningsverschijnselen in het tijdschrift Harper’s:

„Mijn lichaam was zieker dan ik voor mogelijk hield. De gewrichten in mijn armen en schouders en de spieren in mijn borst en kuiten deden de eerste nacht zo verschrikkelijk pijn dat ik me in het donker verborg en huilde. Die pijn duurde slechts één dag, maar gedurende tenminste een week had ik altijd wel ergens pijn. Mijn mond, neus, keel, maag en elke tand en kies waren verstoken van rook en nicotine, en hun reacties duurden veel langer. Ik bleef mijn mond opensperren en bewegen alsof ik een goedkoop, slecht passend kunstgebit goed wilde krijgen. Mijn keel deed zeer alsof ik te veel had gerookt. Misschien kwam dat van het te hard trekken aan een niet aanwezige sigaret. Ik snoot mijn neus onnodig. Het is verbijsterend hoeveel lichaamsdelen van mij — elk vingerkootje, elk orgaan, elk membraan en elke haar — naar iets te roken verlangden, elk op zijn eigen pijnlijke manier. Twee hele weken was ik misselijk.”

’Is het niet misdadig’, vraagt u wellicht, ’om een gewoonte te bevorderen die zo verslavend en zo schadelijk voor de gezondheid is?’ Waarom wordt dat gedaan?

Alles voor geld

Zelfs personen die als aardige en nette mensen bekendstaan, heeft men voor geld praktisch alles zien doen. Ja, zij zijn zelfs bereid een moord te plegen. Regeringen gaan soms een oorlog aan — en offeren dan vele mensenlevens op — om zelfzuchtig bepaalde economische belangen te verdedigen. Zou er een parallel kunnen bestaan met het bevorderen van de rookgewoonte?

De Medical Tribune schrijft: „Het roken van sigaretten is een van de belangrijkste doodsoorzaken in de Verenigde Staten; toch hebben de meeste regeringsinstanties herhaaldelijk blijk gegeven van een onwil om het publiek te beschermen of, erger nog, ze maken een verderfelijke situatie nog ernstiger door subsidies te verstrekken ten behoeve van de tabaksteelt.”

De New York Daily News zei: „De houding van de regering ten aanzien van tabak is een schoolvoorbeeld van huichelarij. . . . ze heeft sinds 1938 subsidies voor de tabaksprijs gegeven, subsidies die gestadig werden verhoogd tot het huidige bedrag van $65 miljoen, inclusief een toezegging van $24 miljoen in de vorm van leningen voor het verschepen van tabak naar minderbedeelde landen krachtens het ’Voedsel voor Vrede’-programma.”

De Amerikaanse regering ontvangt jaarlijks miljarden dollars uit accijnzen op sigaretten. Maar ook duizenden burgers profiteren van tabak. Alleen al in de Verenigde Staten levert de rookgewoonte een bestaan op voor ongeveer 450.000 tabaksverbouwers en hun gezinnen en voor 72.700 arbeiders in de sigarettenindustrie. „Als wij de verbouw van tabak aan de kant zetten,” zei een teler, „zouden wij allemaal in de steun lopen en aangewezen zijn op voedselbonnen van de regering. De kleine boer kan zijn hoofd niet boven water houden met het verbouwen van maïs en sojabonen.”

Toch kunnen er regelingen worden getroffen waardoor men op andere manieren in zijn levensonderhoud kan voorzien. Enkele jaren geleden trokken alle Jehovah’s Getuigen die op de een of andere manier verbonden waren met de handel in tabak, zich uit deze bedrijfstak terug. Zij zagen in hoe inconsequent het voor een christen was om een produkt te vervaardigen dat volgens het medische bewijsmateriaal „ieder jaar verantwoordelijk is voor meer doden dan alle op het slagveld gesneuvelde Amerikanen van de Tweede Wereldoorlog en de oorlogen in Korea en Vietnam bij elkaar”.

Maar sommige personen zeggen wellicht: ’Een roker schaadt alleen zichzelf. Als mensen het nu prettig vinden om te roken, waarom dat dan te verbieden?’

[Illustraties op blz. 8]

Net zoals een heroïneverslaafde heroïne nodig heeft om prikkelbaarheid af te weren . . . . . . zo moet een roker om een zelfde reden nicotine hebben