Is creationisme wetenschappelijk?
DE CONTROVERSE tussen hen die de verklaring voor het ontstaan van de mens zoeken in evolutie en hen die vasthouden aan het bijbelse scheppingsverslag, bestaat nu al een honderd jaar. Vorig jaar zijn deze tegenstellingen weer eens heel duidelijk aan het licht getreden in een federale rechtszaak in Little Rock in de Amerikaanse staat Arkansas. De zaak betrof een voor Arkansas geldende wet die eiste dat mét evolutie ook „scheppingswetenschap” op de openbare scholen onderwezen moest worden. De uitspraak van de rechter luidde dat deze wet in strijd was met de grondwet, en wijd en zijd werd deze beslissing begroet als een overwinning voor evolutie.
Geleerden, theologen van diverse kerken, onderwijzers en de Amerikaanse burgerrechtenbeweging hadden zich verenigd in een aanval op de wet. Ze werd verdedigd door andere geleerden, theologen, onderwijzers en de hoogste justitiële ambtenaar van de staat Arkansas. Aan het proces en de uitspraak werd in de nieuwsmedia veel aandacht besteed, zodat er ook buiten Amerika veel belangstelling voor ontstond.
De beweringen en tegenbeweringen van getuigen-deskundigen varieerden van bewezen feiten tot absurde meningen. Het zou dan ook niet vreemd zijn als er bij het publiek in het algemeen enige verwarring bestaat over wat de uitkomst van het proces te betekenen heeft. Betekent de uitspraak van de rechter dat evolutie nu een feit is? Dat het mensenras miljoenen jaren oud is? Dat de bijbel het bij het verkeerde eind heeft? Dat wij onze kinderen niet meer moeten leren dat God de mens heeft geschapen?
Voordat wij deze conclusies trekken, doen wij er goed aan te onderzoeken om welke strijdpunten het ging. Wat is deze „scheppings-wetenschap” of „creatie-wetenschap” waar het proces om draaide? Is ze wetenschappelijk gefundeerd of is ze louter een façade voor een sektarisch religieus dogma?
Wat is de creatie-wetenschap?
Ondersteuners van creationisme hadden een definitie opgesteld, die was opgenomen in de omstreden wet. Deze definitie speelde ook een rol in de overwegingen van de rechter. De omschrijving van wat creationisme is, maakt melding van het wetenschappelijk bewijsmateriaal dat er grenzen zijn aan de veranderingen in de oorspronkelijk geschapen soorten, en dat mutaties en natuurlijke selectie niet toereikend zijn om de ene soort in een andere te doen veranderen. Ze stelt ook dat de aarde en alle leven erop het resultaat zijn van een recente scheppingsdaad, en dat alle geologische lagen met hun fossiele resten het gevolg zijn van één enkele wereldomvattende watervloed.
De opstellers van de wet hadden zorgvuldig elke verwijzing naar God of de bijbel vermeden, ten einde geen grondwettelijke belemmeringen tegen het onderwijzen van religie op school op te roepen. Hun geschriften en ook de verklaringen tijdens het proces in Little Rock onthulden echter dat de schepping en de vloed waarop werd gedoeld, die waren welke in het boek Genesis beschreven staan. Bovendien erkenden zij, hoewel het tijdstip van de schepping niet met zoveel woorden in de wet vermeld stond, dat ’recent’ wellicht 6000 en in elk geval niet meer dan 10.000 jaar geleden betekent.
De gebreken van de evolutietheorie kwamen niet aan de orde
Voor de creationisten was het spijtig dat hun pogingen om tijdens het proces de zwakke punten van de evolutietheorie te laten uitkomen, werden getorpedeerd. Dergelijke tekortkomingen zijn voor onbevooroordeelde onderzoekers reeds lang duidelijk. Wij noemen ze hier slechts in het kort.
Het uit mutatie-experimenten afkomstige bewijsmateriaal kreeg tijdens het proces weinig aandacht. Het resultaat van dergelijk onderzoek maakt overweldigend duidelijk dat mutaties slechts tot degeneratie in het genetische patroon leiden en gebrekkige exemplaren van de soort opleveren. Mutaties scheppen geen nieuwe organen of functies. Ze leiden nooit tot nieuwe soorten. De feiten zijn in strijd met de evolutietheorie en ondersteunen het met schepping samenhangende beginsel dat elke soort van plant of dier zich slechts naar zijn soort kan voortplanten, zoals dat ook in Genesis vermeld staat. Maar dit sterke argument werd verwaarloosd.
Bovendien bevat het fossielenverslag niet de continue overgang van de ene soort naar de andere, die volgens Darwins theorie vereist zou zijn. In plaats daarvan blijkt iedere soort plotseling, zonder enige verbinding met oudere vormen, in het geologische verhaal van opeenvolgende afzettingen te verschijnen. De evolutionisten zijn op het moment onderling verdeeld over een nieuwe theorie, door hen geïnterpuncteerd evenwicht genoemd, waarmee feitelijk wordt toegegeven dat de lange speurtocht naar ontbrekende schakels op een mislukking is uitgelopen.
De plotselinge verschijning van nieuwe soorten vormt in werkelijkheid een sterk bewijs ten gunste van schepping en tegen evolutie. Maar dit heeft niet meegespeeld tijdens het proces. Waarom hebben de creationisten dit argument niet benut? Zij konden dit niet omdat zij verschillende geologische lagen niet met verschillende perioden van schepping in verband brengen, maar belijden dat ze alle op hetzelfde moment zijn gevormd, namelijk toen de wateren van de vloed van Noach tot bedaren kwamen. Door deze niet-bijbelse leerstelling gekluisterd, konden de creationisten het bewijsmateriaal uit het fossielenverslag alleen maar gebruiken om evolutie af te breken. Zij kregen echter te horen dat niet evolutie aan een onderzoek onderworpen werd; de rechtszaak gold het creationisme.
Gebreken van het creationisme aan de kaak gesteld
Het was dit aspect van de opvattingen van de creationisten, plus hun leer van recente schepping, waarop in het proces en in alle publiciteit zo sterk de aandacht werd gevestigd. Hun leer dat de aarde en zelfs het universum minder dan 10.000 jaar oud zijn, is in tegenspraak met alle bevindingen van de moderne wetenschap. Zij zijn zover uit de pas dat zij zich de spot van de wetenschappelijke wereld op de hals halen.
Geologen kunnen wijzen op door hen gemeten geologische processen die tot ver buiten dat korte tijdsbestek reiken. Afzettingen op de oceaanbodem hebben zich daar gevormd in een periode die veel langer is dan 10.000 jaar. De tijd die ermee gemoeid is om bergen te vormen en weer af te slijten, wordt gemeten in miljoenen jaren. Als continenten uiteendrijven en er zich oceanen vormen, duurt dat honderden miljoenen jaren. Te zeggen dat dit alles slechts een 10.000 jaar teruggaat, is eenvoudig absurd in de ogen van geologen.
Astronomen zijn al even verontwaardigd. Zij denken niet alleen in termen van planetaire cyclussen die dagen of jaren duren, maar ook in eonen waarin zich sterren en sterrenstelsels vormen. Zij hebben met zulke enorme afstanden te maken, dat zelfs het licht, dat zich voortplant met de snelheid van 300.000 km per seconde, miljarden jaren nodig heeft om hun telescopen te bereiken. Zij schatten dat de afstand tot de Magalhãese Wolken, die aan de zuidelijke hemel zichtbaar zijn en het dichtstbijzijnde sterrenstelsel vormen, meer dan 100.000 lichtjaren bedraagt. Als dit sterrenstelsel slechts 10.000 jaar geleden werd geschapen, zoals creationisten beweren, dan zouden wij nog 90.000 jaar moeten wachten voordat wij er de eerste glimp van opvangen. Op het noordelijke halfrond kan iemand die over goede ogen beschikt, op een donkere nacht de Andromedanevel onderscheiden, waarvan het licht er 1.500.000 jaar over doet om ons te bereiken. Het is duidelijk dat de Andromedanevel daar dan al veel langer aan de hemel staat.
Ook natuurkundigen protesteren dat zij de verschijnselen die zij onderzoeken, onmogelijk in een tijdsperiode van maar 10.000 jaar kunnen persen. Zij wijzen op radioactieve elementen zoals uranium en thorium, die een levensduur bezitten van miljarden jaren. De inmiddels gevormde hoeveelheid van bepaalde isotopen van lood — eindprodukten van radioactief verval — wijst erop dat enkele van de oudste gesteenten van de aardkorst er al zo’n drie of vier miljard jaar ongestoord moeten hebben gelegen. En hun interpretatie van de roodverschuiving van het licht van verre sterrenstelsels aan de rand van het zichtbare universum plaatst het begin van het universum op zo’n 10 tot 20 miljard jaar geleden.
Is dit wetenschap?
Hoe kunnen creationisten deze bewijzen verzoenen met hun dogma dat alles een paar duizend jaar geleden een aanvang nam? Heeft God, toen hij de rotsen met uranium erin schiep, er ook de juiste hoeveelheid van de speciale loodisotopen ingestopt om ze een miljard jaar oud te doen lijken? Heeft hij bij het scheppen van de Andromedanevel ook de hele afstand tot de aarde, alle 16 triljoen (16.000.000.000.000.000.000) kilometers, met lichtgolven gevuld, zodat wij zonder te hoeven wachten dit sterrenstelsel direct aan de hemel zouden kunnen zien? Zou de God van waarheid met opzet dergelijke zinsbegoochelingen in zijn schepping inbouwen met als enig doel ons te bedriegen?
Een dergelijke redenering doet denken aan het verhaal van een oud fundamentalistisch dametje dat een rondleiding kreeg in het Dinosaur National Monument in Utah. Omdat zij geen geloof stelde in wat de parkwachter vertelde over de gigantische reptielen die daar eens hadden geleefd en waarvan zij nu de fossielen te zien kreeg, stelde zij daar als uitleg tegenover: „De Heer heeft ze daar neergelegd om u te bedotten.”
Over dinosaurussen gesproken, waar horen deze dieren in het schema van de creationisten thuis? In hun visie hebben mensen en dinosaurussen en elke andere diersoort, uitgestorven of nog bestaand, in dezelfde tijd voor de Vloed op aarde geleefd. Alle te zamen werden ze door de wateren van de Vloed in één chaotische mengeling weggevaagd. Hoe valt dan de ordelijke opeenvolging te verklaren waarin de fossielen in de afzettingsgesteenten voorkomen, te beginnen met eenvoudige levensvormen in de onderste lagen en gevolgd door steeds gevarieerder en ingewikkelder schepselen in de hogere lagen? Zij kunnen alleen maar met een stel onwaarschijnlijke en tegenstrijdige theorieën aankomen dat al die soorten planten en dieren uit een mengelmoes van karkassen zijn uitgesorteerd en in aparte lagen zijn neergelegd.
In hun poging dit willekeurige bouwsel van „creatie-wetenschap” met zulke zwakke en vergezochte hypothesen te verdedigen, werden de creationisten door het wetenschappelijke getuigenis in Little Rock grondig weerlegd.
Creationisme in diskrediet gebracht
De bekendste geleerde die ten behoeve van de creationisten getuigde, was Chandra Wickramasinghe, die men uit Wales had laten overkomen. Hij en de Britse astronoom Fred Hoyle hebben de onorthodoxe theorie naar voren gebracht dat het leven niet op aarde geëvolueerd is, maar een begin heeft gehad in de buitenaardse ruimte en met kometen of meteorieten de aarde heeft bereikt. Hij verklaarde dat de ingewikkeldheid van de genetische patronen een toevallig ontstaan uitsluit. Daarom is zijn conclusie dat ze moeten zijn ontworpen door een intelligente Schepper. Maar zijn verklaring keerde zich als een boemerang tegen de creationisten toen hij zei dat geen redelijk denkende wetenschapsbeoefenaar kan geloven dat de aarde minder dan een miljoen jaar oud is.
Op grond van het gegeven getuigenis, zowel door degenen die de wet bestreden als door hen die haar verdedigden, moest de rechter wel tot de uitspraak komen dat creationisme niet wetenschappelijk is. Er was duidelijk aan het licht getreden dat haar voorstanders hun conclusies niet bereiken door de wetenschappelijke methode van het verzamelen van al het feitenmateriaal ten einde dat dan in een hypothese onder te brengen. In plaats daarvan beginnen zij met een vaste sektarische interpretatie van Genesis en zoeken dan bewijzen ter ondersteuning. Bewijzen van het tegendeel trachten zij te negeren. Wanneer dat onmogelijk is, verzinnen zij onwaarschijnlijke verklaringen voor het duidelijke conflict met de harde feiten.
Maar betekent dit falen van het creationisme dan dat de schepping maar een fictie is? Betekent het dat de bijbel niet waar is, of betekent het in plaats daarvan dat een bekrompen en verkeerde interpretatie van de bijbel onjuist is? In de volgende uitgave van Ontwaakt! zullen wij op het verschil tussen schepping en creationisme ingaan in een artikel getiteld „Evolutie, schepping of creationisme — Wat gelooft u?”
[Illustraties op blz. 12, 13]
Is dit alles in zes dagen van 24 uur gebeurd?