Jonge mensen vragen . . .

Hoe kan ik het respect van mijn ouders winnen?

Je verwacht dat je vader en moeder van streek zullen zijn. Ten slotte had je beloofd dat je om tien uur thuis zou zijn, en het is al ver na tienen. Maar hoe kon jij nu weten dat het verkeer in beide richtingen door een ongeluk gestremd zou zijn? En je zou wel opgebeld hebben — als je maar een telefoon te pakken had kunnen krijgen.

Eindelijk ben je dan thuis, zenuwachtig, maar vol vertrouwen dat je goedgerepeteerde verklaring bij je ouders een welwillend oor zal vinden. Maar in plaats daarvan word je meteen gebombardeerd met vragen en krijg je nauwelijks de tijd om adem te halen. Ma roept dat zij ’bijna de politie gebeld had’, terwijl Pa afkondigt dat je een maand ’huisarrest’ krijgt! ’Waarom vertrouwen ze me niet?’ vraag je je af. ’Waarom behandelen ze me altijd als een klein kind?’

VEEL tieners klagen dat zij van hun ouders gewoon niet het respect krijgen waar zij recht op menen te hebben. Zij genieten geen vertrouwen, maar worden ’zonder enige vorm van proces’ meteen al schuldig bevonden. Zij worden niet vrij gelaten, maar zijn aan allerlei regels gebonden. Een tienermeisje zei: ’Mijn vader heeft mij zoveel regels en beperkingen opgelegd dat ik een gevoel heb alsof ik in de gevangenis zit. Ik word ouder, en ik heb er genoeg van mij op deze manier te laten behandelen. Er zijn bepaalde dingen die ik in deze levensfase van mijn ouders verlang en verwacht. Ik wil begrepen worden, als een menselijk wezen behandeld worden.’

Misschien zou ook jij wel graag willen dat je verhouding met je ouders wat meer op wederzijds begrip, verdraagzaamheid en respect gebaseerd was. Maar hoe bereik je dat?

Veranderende beelden, veranderende patronen

De schrijfster Andrea Eagan merkt op: „Als je de tienerleeftijd bereikt, hebben jij en je ouders al een langdurige en gecompliceerde verhouding achter de rug, en hebben jullie patronen ontwikkeld in de omgang met elkaar waarvan je je misschien heel moeilijk zult kunnen losmaken.” Als je ouders je dus af en toe als een klein kind behandelen, bedenk dan dat je nog niet zo lang geleden echt een kind was. Het beeld dat je ouders van jou hebben als een schattig, hulpeloos ukkie is dus nog tamelijk scherp en het zal niet zo gemakkelijk uit te wissen zijn. Ook is het voor hen niet gemakkelijk verandering te brengen in de hun al zo lang vertrouwde manier waarop zij je aanpakken. De fouten die je als kind gemaakt hebt, liggen hun misschien nog heel vers in het geheugen.

Als je ouders van streek zijn omdat je te laat thuisgekomen bent, vraag je dan af: ’Ben ik wel eens eerder zonder geldig excuus te laat thuisgekomen? Hoe vaak?’ ’Is het wel eens voorgekomen dat ik nu niet bepaald eerlijk tegen mijn ouders ben geweest?’ Sommige jongeren ’oogsten wat zij gezaaid hebben’ (Galáten 6:7). Als er zich problemen voordoen, zullen ouders misschien al haast uit de macht der gewoonte met hun oordeel klaarstaan.

Gelukkig kun je het beeld dat je ouders van je hebben, veranderen. Tot een jonge man, Timótheüs genaamd, werd eens gezegd: „Laat niemand ooit neerzien op uw jeugd. Integendeel, word een voorbeeld voor de getrouwen in spreken, in gedrag, in liefde, in geloof, in eerbaarheid” (1 Timótheüs 4:12). Wat hiermee gezegd wordt, is dat jonge mensen het respect van anderen kunnen verdienen. Hoe bijvoorbeeld?

„Grote gaten”

Jezus Christus formuleerde de beroemde gulden regel als volgt: „Alle dingen dan die gij wilt dat de mensen voor u doen, moet ook gij insgelijks voor hen doen” (Matthéüs 7:12). Dus als je wilt dat je ouders jou met respect behandelen, moet jij hen met respect behandelen!

Dat zal niet altijd gemakkelijk zijn. Als je nog een klein kind bent, heb je de neiging je ouders te beschouwen als alwijs en alwetend. „Vervolgens — en dat gaat met duizelingwekkende snelheid”, aldus de schrijver Mike Edelhart, „verplaatst onze ontluikende volwassenheid de invalshoek van waaruit wij de dingen bezien, en worden onze ouders heel gewone mensen, een man en een vrouw met grote gaten in hun persoonlijkheid, met enorme frustraties, mislukkingen en onzekerheden.” Zo beschouwde hij het tenminste. Maar het is een feit dat je, wanneer je je bewust gaat worden van de tekortkomingen van je ouders, wel eens geneigd zou kunnen zijn deze in je geest te overdrijven.

Sommige jongeren zien hun ouders als „schurken” (’Ze geven om niemand behalve zichzelf!’). Sommigen komen tot de conclusie dat ze hun op de een of andere manier „ontgroeid” zijn (’Mijn ouders weten gewoon niet wat er in de wereld te koop is!’). Anderen zijn zelfs zo oneerbiedig hun een grote mond te geven. Maar een jongere die zo reageert, vervreemdt niet alleen zijn ouders van zich, hij vestigt ook de aandacht op zijn eigen onvolwassenheid. Doordat hij als een kind handelt, zal hij beslist als een kind behandeld worden.

De apostel Paulus bracht echter eens in herinnering: „Bovendien hadden wij vroeger vaders die van ons vlees waren om ons streng te onderrichten en wij betoonden hun achting” (Hebreeën 12:9). De ouders van deze vroege christenen waren evenmin onfeilbaar of alwetend als jouw ouders. Paulus vervolgde (vers 10): „Onze natuurlijke vaders hebben ons . . . naar hun beste weten opgevoed.” — Het Nieuwe Testament in gewoon Nederlands.

Soms oordeelden deze mannen verkeerd. Toch waren zij het respect van hun kinderen waard. En dat zijn jouw ouders ook. Zeker, zij hebben fouten, maar bedenk wel dat er in jouw persoonlijkheid ook een paar „grote gaten” zitten. Probeer objectief te zijn ten aanzien van hun fouten en geef hun hetzelfde respect dat je voor jezelf verlangt.

Misverstanden

Een andere gelegenheid om respect te winnen, doet zich voor wanneer er misverstanden rijzen. Stel je voor dat je het tegen twee boze ouders moet opnemen. Als je zelf kwaad wordt, maak je de situatie alleen maar erger. Maar bedenk eens hoe Jezus zich gedroeg toen zijn ouders van streek waren. Zijn ouders waren per ongeluk zonder hem uit Jeruzalem vertrokken, en zochten dodelijk ongerust drie dagen naar hem. Toen zij hem in de tempel aantroffen, waar hij in alle onschuld met enige leraren over Gods Woord sprak, waren zijn ouders niettemin danig van streek. Maar ging Jezus zich te buiten aan een emotionele tirade, huilde hij, of jammerde hij dat het oneerlijk van hen was zijn motieven in twijfel te trekken? Let op zijn bedaarde antwoord: „Waarom moest gij op zoek gaan naar mij? Wist gij niet dat ik in het huis van mijn Vader moet zijn?” (Lukas 2:41-49) Ongetwijfeld zijn Jezus’ ouders onder de indruk geweest van de volwassen houding die hij daar aan de dag legde. En nergens staat vermeld dat zij ooit weer gevraagd hebben waar hij geweest was.

Niet alleen ’keert een zacht antwoord woede af’, maar het kan je helpen het respect van je ouders te winnen. — Spreuken 15:1.

Regels en voorschriften

Totdat je het vertrouwen van je ouders volledig gewonnen hebt, zullen zij je waarschijnlijk bepaalde beperkingen opleggen. Maar de manier waarop jij op deze beperkingen reageert, zal voor een belangrijk deel bepalen of deze beperkingen op den duur verruimd of juist nog strenger gemaakt zullen worden. Sommige jongeren bijvoorbeeld komen openlijk in verzet tegen hun ouders of zijn stiekem ongehoorzaam. Maar de schrijvers van het boek Options (Keuzemogelijkheden) waarschuwen: „Tegen hen liegen als je wilt dat zij je vertrouwen, is net zo zinvol als stelen om te bewijzen hoe eerlijk je bent. Als zij je betrappen, nemen zij je waarschijnlijk nog zwaarder in de tang, alleen maar omdat je je als een gluiperd gedragen hebt.”

Probeer het eens op een meer volwassen manier aan te pakken. Als je toestemming wilt hebben om laat thuis te komen, stel dan geen kinderachtige „eisen”, of ga niet zeuren dat „de anderen allemaal wel laat thuis mogen komen”. De schrijfster Andrea Eagan zegt: „Redelijk zijn tegen je ouders, houdt een aantal dingen in. Een daarvan is dat je hun zoveel mogelijk vertelt over wat je wilt gaan doen, zodat zij de situatie ook werkelijk begrijpen. . . . Als je hun uitvoerig vertelt waar je heen gaat en met wie en waarom het belangrijk voor je is later thuis te komen . . . heb je een kansje dat zij het goedvinden.”

Of als je ouders willen weten wat voor vrienden je erop na houdt — wat beslist het geval behoort te zijn — stel je dan niet als een klein kind aan. Het tijdschrift Seventeen raadde aan: „Neem af en toe vrienden mee naar huis; als je dan zegt dat je met Wim naar de bioscoop gaat, heeft je vader geen reden om vanuit de andere kamer te brullen: ’Wim? Welke Wim?’” En zelfs als je vindt dat je ouders onredelijk zijn in hun eisen, kom dan niet in opstand. Bespreek de kwestie met hen.

Dat kan wel eens niet zo gemakkelijk zijn. Houd je emoties daarom stevig in toom. Spreuken 29:11 zegt: „Heel zijn geest laat een verstandeloze de vrije loop, maar wie wijs is, houdt die tot het laatst toe kalm.” Geef je ouders de verzekering dat je van hen houdt en dat je hun bezorgdheid waardeert. Leg uit dat je tot een volwassene met verantwoordelijkheidsbesef wilt opgroeien en spreek zonder omwegen met hen over de dingen die naar jouw idee deze groei zullen bevorderen.

Als je ouders gehoord hebben wat je op je hart hebt, zullen zij misschien — of misschien ook niet — de eisen die zij aan je stellen, aanpassen. Maar in ieder geval zullen zij opgemerkt hebben hoe volwassen jij de zaak hebt aangepakt. En als zij een tijdlang zien dat jij je met verantwoordelijkheidsbesef gedraagt, zal hun beeld van jou als hulpeloos kind beginnen te vervagen en zullen zij je met heel andere ogen gaan bezien — met een nieuw verworven respect.

[Inzet op blz. 16]

„Tegen [je ouders] liegen als je wilt dat zij je vertrouwen, is net zo zinvol als stelen om te bewijzen hoe eerlijk je bent”