Jonge mensen vragen . . .
Wat gebeurt er met mijn lichaam?
SCHITTERENDE veranderingen zijn zich in je lichaam gaan voltrekken.
Maar op dit moment lijken ze misschien helemaal niet zo geweldig. Het kan zijn dat je je verward, opgelaten of zelfs doodsbenauwd voelt door wat je overkomt. „Ik was er gewoon nog niet aan toe”, zei een meisje. „Ik dacht: Oh, nee, daar heb ik nog helemaal geen zin in.” En een jongen vertelde: „Ik weet niet of ik raar ben of normaal. Ik ben 13 en er veranderen dingen in mijn lichaam . . . Ik voel me soms zo anders en eenzaam en ik ben echt doodsbang dat iemand me belachelijk zal maken.”
Als jij je ook zo voelt, is dat heel begrijpelijk. Je maakt door wat een meisje in de tienerleeftijd beschreef als de tijd dat haar „lichaam gek begon te worden”. Maar wat op het moment „gek” mag lijken, is in feite een ordelijk proces waardoor je van kind volwassene wordt. Het wordt de puberteit genoemd. En ondanks de eng klinkende naam is de puberteit geen ziekte, en je bent ook niet de eerste die het doormaakt. Je vader en je moeder hebben het doorgemaakt. Je klasgenoten en andere vrienden en vriendinnen van jouw leeftijd maken het nu waarschijnlijk door. En je kunt gerust zijn, je overleeft het.
Wat voor vreemde ontwikkeling is het echter die zich onvermijdelijk in je lichaam gaat afspelen?
Hoe de puberteit in zijn werk gaat
De bijbel zegt dat enige tijd nadat Jezus twaalf jaar geworden was, hij „bleef toenemen . . . in fysieke groei” (Lukas 2:52). Ja, zelfs Jezus Christus heeft de puberteit doorgemaakt. Tijdens de puberteit beleef je een periode van fysieke groei en ontwikkeling. Waardoor precies deze groei wordt veroorzaakt, is echter een waar mysterie, een wonder! Het doet ons denken aan een gelijkenis van Jezus waarin hij sprak over een man die zaaide. Jezus zei: „Het zaad ontkiemt en schiet op, maar hij weet niet hoe” (Markus 4:27). Zo ook kunnen dokters slechts in grote trekken schetsen wat er in de puberteit gebeurt.
Ergens tussen je negende en zestiende jaar kom je in de puberteit terecht. (De leeftijd varieert van mens tot mens, en meisjes hebben gewoonlijk een voorsprong van een jaar of twee.) Je hersenen brengen een opzienbarende kettingreactie op gang door een kleine klier boven het gehemelte van je mond, hypofyse genaamd, aan te zetten. De hypofyse reageert daarop door chemische boodschappers te maken die hormonen worden genoemd. Die verplaatsen zich via je bloedbaan en geven je voortplantingsorganen het signaal om met de aanmaak van weer andere hormonen te beginnen. De zaadballen van een jongen produceren voornamelijk mannelijke hormonen, zoals testosteron, terwijl de eierstokken van een meisje vrouwelijke hormonen, zoals oestrogeen, produceren.
Deze hormonen geven nu op hun beurt weer andere klieren en organen het teken om je uiterlijk te gaan veranderen.
De veranderingen die meisjes ondergaan
Ben je een meisje, dan kan het eerste dat je merkt de geleidelijke groei van je borsten zijn. Je hormonen hebben je borstklieren het startsein gegeven om zich te gaan ontwikkelen. (Deze melk producerende klieren stellen moeders in staat hun baby te voeden.) Je hormonen brengen ook de aanmaak van vet op gang, waardoor je borsten hun vorm krijgen. Ook zal er vet worden afgezet op je heupen, dijen en billen. Je zult zwaarder worden en wellicht opeens hard gaan groeien.
Hoewel de meeste meisjes deze lichamelijke veranderingen toejuichen, stellen niet alle meisjes alle veranderingen op prijs. Zo kan het zijn dat het haar op je benen en onderarmen dikker en donkerder wordt. In sommige landen wordt zulk lichaamshaar als onvrouwelijk of onverzorgd beschouwd. De mode daargelaten, het is een gezond teken dat je vrouw begint te worden.
Nog een onwelkome verandering kan de toegenomen werking van je zweetklieren zijn — je zult meer transpireren. Door de transpiratiegeur zul je je misschien opgelaten voelen. Maar als je vaak in bad gaat en schone kleren draagt, zijn er zelden ernstige geurproblemen. Sommige jongeren besluiten tevens een deodorant te gebruiken als een verdere bescherming tegen transpiratiegeur.
Een zeer persoonlijke ontwikkeling is de groei van haar rond je schaamdelen. Dit wordt schaamhaar genoemd. Als je hier van tevoren niet over ingelicht bent, vind je het misschien een beetje eng. Maar het is volkomen normaal en niets om je voor te generen.
De puberteit kan ook teweegbrengen wat The New Teenage Body Book kenschetste als „zorg nummer één onder tieners” als het om het uiterlijk gaat — huidproblemen. De veranderingen in je lichaamschemie leiden vaak tot een vettere huid. Puistjes en meeëters steken de kop op. (Volgens één onderzoek had bijna 90 procent van de geënquêteerde tieners last van acne-problemen!) Gelukkig is het probleem gewoonlijk onder controle te houden met een goede huidverzorging. — Zie het artikel „Wat kan ik toch aan mijn puistjes doen?”, dat in Ontwaakt! van 22 februari 1987 is verschenen.
De veranderingen die jongens ondergaan
Bij een jongen zijn de eerste tekenen van de puberteit niet zo zichtbaar als bij een meisje. Doordat je voortplantingsstelsel begint te functioneren, worden je geslachtsorganen geleidelijk groter. Er begint haar te groeien rond je geslachtsdelen. Nogmaals, dit is volkomen normaal.
Tegelijkertijd kun je opeens hard gaan groeien. Er komt vet en spierweefsel op je lichaam bij. Je wordt groter en sterker, je schouders worden breder. Je lichaamsbouw wordt geleidelijk minder kinderlijk en krijgt iets mannelijks.
Nog een interessante verandering is de groei van haar op je benen, borst, gezicht en onder je armen. Ook daartoe zet het hormoon testosteron aan. In het boek Changing Bodies, Changing Lives, van Ruth Bell, worden de volgende woorden van een jongen geciteerd: „Toen ik veertien was, liep ik een week of twee rond met die vuile veeg op mijn bovenlip. Ik probeerde ’m steeds weer weg te wassen, maar hij ging niet weg. Toen keek ik er eens goed naar en zag dat het een snor was.”
Tussen twee haakjes, hoeveel lichaamshaar je uiteindelijk hebt, heeft niets te maken met hoe mannelijk je bent; het is gewoon een kwestie van erfelijkheid. Met andere woorden, als je vader een harige borst heeft, is de kans groot dat jij die ook zult krijgen. Hetzelfde geldt voor gezichtshaar. Meestal echter hoeven jongens zich pas om en nabij hun twintigste regelmatig te gaan scheren.
Je zult ogenblikken van verlegenheid kennen, dat is zeker. Ook jongens merken dat de activiteit van hun zweetklieren toeneemt. Je zult wellicht bijzonder goed op je persoonlijke hygiëne moeten letten om geurproblemen te voorkomen. Ook jij kunt last krijgen van acne doordat je huid vetter wordt.
Rond je vijftiende zal je strottehoofd groter worden; je stembanden worden dikker en langer. Als gevolg daarvan wordt je stem zwaarder. Sommige jongens ondergaan een verbazingwekkend snelle overgang van sopraan naar bariton. Maar bij anderen verandert de stem geleidelijk en kan er een martelend lange periode van weken of maanden mee gemoeid zijn. Na volle, lage tonen slaat je stem plotseling over en produceer je van die vernederend schrille klanken. Ontspan je echter. Je stem zal na verloop van tijd gelijkmatig worden. Als je om jezelf kunt lachen, helpt dat je ondertussen wel de verlegenheid wat te beperken.
De belangrijkste groei
Volwassen worden is geweldig en opwindend! Het kan ook verwarrend en eng zijn. Eén ding is zeker: Je kunt het groeiproces noch versnellen noch vertragen. In plaats dus dat je je vijandig en angstig opstelt tegenover de door de puberteit teweeggebrachte veranderingen, kun je ze beter met verwondering en bewondering ondergaan en ze accepteren met blijmoedigheid — en met gevoel voor humor. Besef dat de puberteit niet het eindresultaat is maar slechts een fase. Als de storm van de puberteit voorbij is, zul je een volwassen man of vrouw geworden zijn!
Vergeet echter nooit dat je belangrijkste groei niet je lengte, figuur of gelaatstrekken betreft, maar je groei als mens is — mentaal, emotioneel en geestelijk. De apostel Paulus zei: „Toen ik een klein kind was, placht ik als een klein kind te spreken, als een klein kind te denken, als een klein kind te overleggen; nu ik echter een man ben geworden, heb ik de trekken van een klein kind weggedaan” (1 Korinthiërs 13:11). Het is niet voldoende er als een volwassene uit te zien. Je moet geleidelijk leren als een volwassene te handelen, te spreken en te denken. Laat je niet zo in beslag nemen door wat er met je lichaam gebeurt, dat je vergeet voor de „innerlijke mens” te zorgen. — 2 Korinthiërs 4:16, Groot Nieuws Bijbel.
Niettemin kunnen enkele aspecten van de puberteit bijzonder verontrustend zijn. Wat je daaraan kunt doen, zal het onderwerp van toekomstige artikelen zijn.
[Illustratie op blz. 23]
Als je opeens hard groeit, worden je mouwen te kort